فهرست مطالب

مطالعات اسلام و روان شناسی - پیاپی 17 (پاییز و زمستان 1394)

نشریه مطالعات اسلام و روان شناسی
پیاپی 17 (پاییز و زمستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/11/10
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مقاله پژوهشی
  • رضا خجسته مهر، فیروزه رضایی، منصور سودانی صفحات 7-26
    هدف پژوهش، ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش سبک زناشویی دینی بود. بدین منظور پرسشنامه مقدماتی مربوط به تکالیف زوجین، از متون اسلامی استخراج و بر روی 198 زوج (198 زن و 198 شوهر) که به روش نمونه گیری تصادفی از بین زوج های در دسترس شهر اصفهان انتخاب شده بود، اجرا گردید. پس از تحلیل عوامل، یک مقیاس46 ماده ای ویژه زنان، مشتمل بر پنج عامل به نام های «صمیمیت عاطفی جنسی»، «مهارت های ارتباطی اسناد به همسر»، «پایبندی به فرامین دینی»، «مدیریت خانه» و «گذشت – فداکاری») و یک مقیاس کوتاه 43 ماده ای ویژه شوهران، مشتمل بر پنج عامل به نام های «صمیمیت عاطفی- جنسی»، «مهارت های ارتباطی اسناد به همسر»، «پایبندی به فرامین دینی– مشارکت»، «مسئولیت پذیری- سرپرستی» و «سبک های حل تعارض» استخراج شد. ضرایب همسانی درونی این دو مقیاس، به ترتیب عبارت بود از 81/0 و 86/0. روایی همزمان این دو مقیاس با مقیاس های صمیمیت زناشویی (IS)، سبک زندگی اسلامی (I.L.S.T.) و تعهد دینی (RCI-10) محاسبه شد که نتایج روایی بالای این مقیاس را تایید کرد.
    کلیدواژگان: سبک زناشویی دینی، صمیمیت زناشویی، سبک زندگی اسلامی، تعهد دینی، روان شناسی اسلامی، روان سنجی اسلامی
  • مریم نوذری، افسانه زمانی مقدم صفحات 27-56
    پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش مدیریت شهری در ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی انجام شده است و به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که آیا بین نقش مدیریت شهری در ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی در وضعیت مطلوب و موجود تفاوتی وجود دارد یا خیر. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی است که در آن سبک زندگی اسلامی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، در دو وضعیت مطلوب و موجود، توسط پرسشنامه محقق ساخته)در منطقه پنج شهرداری تهران(مورد بررسی قرارگرفته است. یافته های پژوهش نشان داد بین وضعیت مطلوب و موجود، اختلاف معناداری وجود دارد. در بعد اجتماعی بیشترین نقش در وضعیت موجود در مولفه «نشاط اجتماعی»، در بعد فرهنگی در مولفه «اوقات فراغت» و در بعد اقتصادی در مولفه «حفظ محیط زیست و توسعه پایدار» می باشد. همچنین، یافته های پژوهش در وضعیت مطلوب، نقش برجسته مدیریت شهری در کلیه مولفه های سبک زندگی اسلامی را تایید می کند.
    کلیدواژگان: سبک زندگی اسلامی ایرانی، مدیریت شهری، روان شناسی اجتماعی
  • حمزه عبدی، مسعود جان بزرگی، سید محمد غروی راد، عباس پسندیده، سید کاظم رسول زاده طباطبایی صفحات 57-86
    هدف این پژوهش عبارت بود از معرفی الگوی تنظیم رغبت در اسلام (مبتنی بر مفهوم زهد) به عنوان یک الگوی شناختی هیجانی برای کاهش اضطراب و مقایسه آن با درمان شناختی رفتاری مراجعان بود؛ این الگو، رغبت به دنیا را تابعی از رغبت به آخرت وزندگی دنیا را مقدمه زندگی آخرت و رغبت مستقل به دنیارا آسیب می داند. این الگو با روش اجتهادی از متون اسلامی استخراج و در قالب یک برنامه درمانی برای مداخله بالینی طراحی شد. از بین مراجعان به مرکز درمانی بود، افرادی که در مصاحبه بالینی (DSM5)، تشخیص اضطراب تعمیم یافته گرفتند، انتخاب شدند؛ برای پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری از پرسشنامه اضطراب کتل استفاده شد. مراجعان، به سه گروه تقسیم شدند؛ دو گروه، برنامه درمانی خود را در طی هشت هفته دریافت کردند و با گروه کنترل مقایسه شدند. مقایسه سه گروه درمانی توسط مدل آماری کواریانس و اندازه های مکرر انجام شد. یافته ها نشان داد که هر دو روش درمان در کاهش اضطراب تاثیر داشتند ولی تاثیر روش درمانی تنظیم رغبت براساس مفهوم زهد به طور معناداری بیش از تاثیر گروه شناختی رفتاری بود.
    کلیدواژگان: تنظیم رغبت، زهد اسلامی، روان شناسی اسلامی، درمان شناختی رفتاری، اضطراب
  • مهدی دهستانی صفحات 87-104
    هدف پژوهش عبارت بود از بررسی نقش عامل های شخصیتی در پیش بینی ابعاد مختلف دینداری. نمونه پژوهش حاضر از 436 نفر از دانشجویان دانشگاه های پیام نور تهران که به پرسشنامه های جمعیت شناختی، پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی نئو نسخه کوتاه و پرسشنامه دینداری پاسخ دادند، تشکیل شد. نتایج به دست آمده نشان داد که همبستگی معناداری بین ابعاد مختلف دینداری و عوامل شخصیتی وجود دارد؛ «برون گرایی» تنها عامل شخصیتی است که ارتباط معناداری با ابعاد دینداری در نمونه پژوهشی حاضر ندارد. عامل شخصیتی «گشودگی به تجربه» مهم ترین پیش بینی کننده ابعاد دینداری است و پس از آن عامل شخصیتی «وجدانی بودن» و «توافق» در پیش بینی ابعاد دینداری سهم دارند. براساس این یافته ها می توان گفت که عوامل شخصیتی می توانند پیش بینی کننده ابعاد مختلف دینداری باشند و در این میان بیشترین سهم را گشودگی به تجربه دارد و پس از آن دو عامل شخصیتی وجدانی بودن و توافق تببین کننده اصلی ابعاد مختلف دینداری می باشند
    کلیدواژگان: دینداری، عوامل شخصیتی، گشودگی به تجربه، وجدانی بودن
  • مهری دهقانی، سیف الله فضل الهی قمشی صفحات 105-132
    هدف پژوهش بررسی رابطه هوش معنوی با تعهد سازمانی و روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری دبیران تربیت بدنی آموزش و پرورش ناحیه چهار شهر اصفهان بودند که تعداد هشتاد نفر از آنان براساس فرمول کوکران و به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از دو پرسشنامه استاندارد هوش معنوی کینگ (2008) و پرسشنامه تعهد سازمانی می یر (1985) هرکدام با 24 سوال بسته پاسخ در طیف پنج درجه ایی لیکرت و به ترتیب با پایایی 88/0 و79/0 براساس آلفای کرونباخ استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل واریانس نشان داد: بین هوش معنوی و تعهد سازمانی در سطح r=030)، (p<0.05 رابطه معنا داری وجود دارد. بین ابعاد هوش معنوی و تعهد سازمانی رابطه وجود دارد، اما این رابطه در بعدهای معناسازی شخصی، آگاهی متعالی و گسترش خودآگاهی با تعهد سازمانی معنا دار نبوده است. از بین ابعاد هوش معنوی تفکر انتقادی وجودی در گام اول باعث تعهد سازمانی می باشد
    کلیدواژگان: هوش، هوش معنوی، تعهد سازمانی، دبیران تربیت بدنی
  • جواد ترکاشوند صفحات 133-152
    پژوهش حاضر با هدف تبیین روان شناختی نشوز زن و با شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفت و به نتایج ذیل دست یافت. نشوز باعث ارضا نشدن نیاز جنسی و احتمال طلاق می شود. یکی از علل خشونت علیه زنان در خانواده ها ناکامی جنسی مرد است. نشوز علل متعدد و متفاوت جسمی، روان شناختی و ارتباطی دارد. قرآن با یک فرایند سه مرحله ای، قدرت مرد را محدود، نشوز را ریشه یابی و از خشونت ابتدایی مرد جلوگیری می کند. راهکارهای قرآن جهت رفع نشوز، شامل سه گام شناختی (علت شناسی)، عاطفی (تقابل عاطفی) و رفتاری است که هر گام متناسب با برخی از دلایل نشوز می باشد. گام سوم (در موارد دشوار مانند لجبازی و کینه توزی، تنفر از شوهر یا دل بستن به دیگری)، یک ضربه آگاهی بخش است که هیچ گونه آسیبی در پی ندارد و هشداردهنده پیامدهای دشوار تداوم نشوز است؛ بنابراین، گام سوم خشونتی علیه زن نیست و موجب حفظ کانون خانواده می شود
    کلیدواژگان: خانواده، زن، نشوز، ممانعت جنسی، قرآن پژوهی، خشونت، روان شناسی اسلامی
  • فاطمه فیاض، هادی بهرامی احسان، احمدرضا اخوت صفحات 153-180
    هدف این پژوهش عبارت بود از ساخت مقدماتی مقیاس تشخیصی افسردگی براساس بعضی از آیات قرآن؛ به این منظور از روش های تحلیل محتوا، تحلیل عاملی اکتشافی و بررسی ویژگی های روانسنجی استفاده شد. ابتدا تحت نظر متخصصان قرآنی، شش مدل افسردگی و ملاک های روان شناختی آنها از قرآن کریم به دست آمد. سپس گویه ها تنظیم و روایی محتوایی آن توسط ده متخصص دینی ارزیابی و در نمونه ای صد نفره، اجرای مقدماتی شد. در تحلیل عاملی، نتایج به دست آمده در بخش نظری در عمل نیز تایید شدند؛ شش عامل به دست آمده عبارت بودند از «انزواطلبی»، «احساس شکست و پوچی»، «دین گریزی»، «ضعف اعتماد به خدا»، «خودجانبداری» و «نوسانات خلقی».
    کلیدواژگان: قرآن پژوهی، افسردگی، روان شناسی اسلامی، روان سنجی اسلامی
|