فهرست مطالب
نشریه مطالعات اوراسیای مرکزی
پیاپی 5 (زمستان 1388)
- تاریخ انتشار: 1388/12/20
- تعداد عناوین: 10
-
صفحه 1هدف این پژوهش، بررسی تاثیرات ایدئولوژی پان ترکیسم در آسیای مرکزی است. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز، بار دیگر امید نظریه پردازان و استراتژیست های پان ترکیسم را که پس از جنگ دوم در رابطه با پیشبرد پروژه برپایی یک امپراطوری ترک زبان در مناطق جنوبی شوروی دچار سرخوردگی و نا امیدی شده بودند، زنده کرد.
این پژوهش با توجه به آرمان های پان ترکی در سیاست خارجی ترکیه و تلاش های پانزده ساله اخیر سیاستمداران و نخبگان فکری این کشور برای پیشبرد پروژه پان ترکیسم و اتحاد جمهوری های آسیای مرکزی، پیامد این تلاش ها و تاثیرات آن در آسیای مرکزی در نهایت واکنش کشورهای منطقه را به آرمان های پان ترکی تجزیه و تحلیل می کند. فرضیه اساسی پژوهش آن است که برخلاف ایده های اولیه، پان ترکیسم در ابعاد سیاسی خود پیشرفت چندانی نکرده و این مساله ترکیه و سیاستمداران آن را دچار تردید کرده است. با این همه ترکیه در عرصه انتقادی و فرهنگی همچنان به پروژه امپراطوری سازی آینده امیدوار است.
کلیدواژگان: ترکیه، پان ترکیسم، آسیای مرکزی، پان تورانیسم -
صفحه 23این مقاله به بررسی اهمیت «منطقه گرایی» در سیاست خارجی ایران در خاورمیانه می پردازد. بعضی از دیدگاه های موجود ویژگی های ساخت قدرت و سیاست در ایران را به گونه ای می دانند که هرگونه ائتلاف و همکاری سیاسی – امنیتی، اقتصادی و فرهنگی را در سطح منطقه ای دشوار می سازد.
با این همه، سخن نویسنده در این مقاله این است که تغییر و تحولات سیاسی، امنیتی و ژئوپلیتیک در سطح منطقه خاورمیانه بعد از حوادث 11 سپتامبر، جایگاه منطقه گرایی را در سیاست خارجی ایران تقویت کرده است. در اصل ارزش استراتژیک و نقش ایران در تقویت مؤلفه های منطقه ای به مولفه هایی نظیر دولت ملی قوی، هویت ژئوپلیتیک و ایدئولوژی پویای شیعی مرتبط است. از این دیدگاه، نویسنده به تعریف دو مفهوم «منطقه گرایی سنتی» و «منطقه گرایی جدید» در رویکردهای سیاست خارجی ایران می پردازد که هر یک با نگاه متفاوتی سعی در تامین منافع و امنیت ملی ایران دارند. نویسنده نتیجه می گیرد که جمهوری اسلامی ایران باید با بازتعریف مؤلفه های قدرت ملی خود در سطح منطقه ای، به حل معضلات استراتژیک سیاسی- امنیتی با قدرت های فرامنطقه ای از جمله آمریکا بپردازد و از آن طریق روند تثبیت فرصت های اقتصادی و توسعه پایدار را به جریان بیاندازد.
کلیدواژگان: منطقه گرایی، سیاست خارجی ایران، خاورمیانه، قدرت ملی -
صفحه 41با توجه به روند پر شتاب تغییرات و تحولات در محیط منطقه ای و بین المللی در زمان کنونی، کشورها و مدیران سیاسی آنها، باید خود را برای ایجاد تغییرات لازم در نگرش ها و دکترین های روابط خارجی خود آماده کنند. عدم توجه به این واقعیت و در نتیجه کاهش محسوس در موفقیت های جمهوری اسلامی ایران در سیاست منطقه ای خود در سال های گذشته و پیشنهاد برای تغییر آن، نقطه تمرکز این مقاله است. باور ما در این مقاله این است که جمهوری اسلامی ایران باید جغرافیای تمرکز سیاست خارجی خود را از کشورهای عربی خاورمیانه به عنوان منطقه نفوذ خود به کشورهای شرقی و شمال شرقی خود تغییر دهد. این مقاله باور دارد که با این تغییر نه تنها تعارض های منطقه ای ایران کاهش پیدا می کند، بلکه ایران می تواند با افزایش نفوذ خود در شرق از حمایت قدرت های بزرگی چون ایالات متحده، اروپا و حتی قدرت های منطقه ای چون عربستان سعودی بهره مند باشد. نویسنده با استفاده از نظریه های واقع گرایانه در حوزه عملکرد سیاست خارجی در جهت تامین منافع ملی با استناد به تداوم تعارض میان حوزه های نفوذ ایران و کشورهای عربی در منطقه، استدلال می کند که که تغییر در تمرکز منطقه ای روابط خارجی ایران از غرب (منظور خاورمیانه عربی) به شرق در هر دو امتداد آن یعنی شبه قاره و آسیای مرکزی نه تنها کمک به راهگشایی در بن بست های سیاست خارجی می کند، بلکه می- تواند جایگاهی معتبرتر و بالاتر را برای ایران در سطح جهانی به ارمغان بیاورد.
کلیدواژگان: کشورهای غرب آسیا، انرژی، جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، آمریکا، اروپا -
صفحه 61پیش بینی روندهای آینده در منطقه خاورمیانه کاری بسیار دشوار است که در بیشتر موارد نیز به دلیل شتاب بسیار بالای تحولات بین المللی در این منطقه و درگیری قدرت های بزرگ در آن پیش بینی ها تحقق پیدا نمی کنند. منطقه خاورمیانه یکی از بی ثبات ترین مناطق جهان است که برخلاف بسیاری از دیگر مناطق در حال توسعه جهان همچنان نزدیک به دو دهه پس از پایان جنگ سرد کشمکش های منطقه ای، به ویژه کشمکش اعراب و اسرائیل هنوز در آنجا به پایان نرسیده است. به همین دلیل برخلاف دیگر مناطق در حال توسعه، به دلیل وجود ذخایر نفتی و همچنین رشد بنیادگرایی اسلامی که تهدیدی را برای منافع غرب به ویژه ایالات متحده فراهم می آورد، همچنان فضای امنیتی در این منطقه جهان باقی مانده است. تحولات پس از 11 سپتامبر در این منطقه، به ویژه مشکلات جدی که آمریکا در مدیریت امور خاورمیانه با آن رو به روست، وضعیتی را پدید آورده است که می توان پیش بینی کرد که روند افول نفوذ آمریکا در این منطقه آغاز شده است. همین موضوع فضایی را برای نقش آفرینی بیشتر ایران در منطقه به عنوان جایگزینی برای قدرت آمریکا فراهم خواهد آورد. نویسنده معتقد است که دموکراتیک شدن در جهان عرب سبب کاهش تنش های میان کشورهای عربی با ایران و برقراری روابط بهتر با آنها خواهد شد. قدرت گرفتن شیعیان نیز فضای مانور بیشتری را برای ایران در منطقه خاورمیانه فراهم خواهد کرد.
کلیدواژگان: جهانی شدن، اعراب و اسرائیل، ایالات متحده، جهان عرب -
صفحه 79دانش مطالعات منطقه ای (که منطقه ها را به عنوان حلقه وصل دولت/ ملت ها به سطوح کلان نظام بین المللی به شمار می آورد) به بررسی ستیزش، جنگ، بحران، همکاری و همگرایی در میان کشورهای واقع در یک منطقه می پردازد. بررسی ویژگی های کشورهای موجود در یک منطقه، نیازمند الگو می باشد. نگارنده «طرحواره بررسی مقایسه ای نظام حقوق اساسی منطقه ای» را مناسب برای شناخت کشورهای یک منطقه تلقی و پیشنهاد می کند. حقوق اساسی شاخه ای از حقوق عمومی است که درباره پیوندهای میان دستگاه دارنده قدرت سیاسی و افراد به عنوان تابعان و فرمانبران قدرت بحث می کند. حقوق اساسی مقایسه ای شعبه خاصی از حقوق اساسی است که در آن، به همانندی و ناهمانندی سیستم های برآمده از قوانین اساسی کشورهای گوناگون پرداخته می شود. در این مقاله ده موضوع را به صورت جداگانه در مورد هر کشور و سپس تمامی آنها را به شیوه ای تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است. مقولات مورد بررسی عبارتند از: رژیم سیاسی و نظام حکومتی، وضع تفکیک قوا، حدود و منشا اقتدار قوه مقننه، حدود و منشا اقتدار قوه مجریه، حدود و منشا اقتدار قوه قضاییه، نظام های حزبی، انتخاباتی، حقوق اساسی فردی، آزادی های عمومی مدنی، نهادهای حکومتی، حفاظت از قانون اساسی، شیوه تجدیدنظر در قانون اساسی و شکل کلی ساختار نظام سیاسی- حقوقی.
کلیدواژگان: نظام حقوق اساسی مقایسه ای، مطالعات منطقه ای، قوه مقننه، قوه مجریه، قوه قضاییه، نظام های حزبی -
صفحه 99منطقه گرایی به عنوان تجلی و نمود همکاری بین المللی پس از جنگ جهانی دوم در اروپا آغاز شد. ولی به تدریج این فرایند در حوزه های جغرافیایی دیگر مانند آمریکای لاتین و آسیای جنوب شرقی گسترش یافت. پایان جنگ سرد و نظام دو قطبی فرصت ها و امکانات جدیدی را برای تثبیت، تقویت و توسعه منطقه گرایی نوین فراهم ساخت. منطقه گرایی نوین از چهار جهت کارگزاری، انگیزه کارگزاران، جهت و گستره همکاری و همگرایی با منطقه گرایی کهن متفاوت است. از آنجا که تعامل وثیق و رابطه تنگاتنگی بین نظریه و عمل، به ویژه در تجریه همگرایی اروپایی وجود دارد، هدف این مقاله واکاوی تحول و تغییر در نظریه های منطقه گرایی در واکنش به تحول در فرایند منطقه گرایی است. در این نوشتار توضیح داده خواهد شد که براساس تحولات چهارگانه در ماهیت و انگیزه کارگزاران و جهت گیری و قلمروی منطقه گرایی، نظریه های منطقه گرایی نیز دستخوش تغییر و تحول شده اند. این تغییر و تحول به دو صورت دگرگونی و دگردیسی هریک از نظریه ها و تحول نظریه پردازی در مطالعات منطقه ای تجلی یافته است. به طوری که از یک سو اصل و مفروض های نظریه های منطقه گرایی موجود مورد بازبینی و بازسازی قرار گرفته و از سوی دیگر نظریه های منطقه گرایی نوینی پردازش شده اند که بر مبانی فرانظری متفاوتی استوار هستند. برای نشان دادن و تبیین تحولات احتمالی مذکور، نظریه های نوکارکردگرایی، نهادگرایی نولیبرال، نوواقع گرایی، سازه انگاری، نظریه انتقادی و جهان گرایی مورد بحث و بررسی قرار می گیرند.
کلیدواژگان: نوکارکردگرایی، نهادگرایی نولیبرال، نوواقع گرایی، سازه انگاری، نظریه انتقادی و جهان گرایی -
صفحه 117منطقه ژئوپلیتیک دریای مازندران، هویت جدید خود را بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به دست آورده و به صورت یک منطقه فعال و دارای کارکردهای خاص است. خلا ناشی از فروپاشی شوروی، وجود منابع سرشار انرژی و مسائل مربوط به آن، سبب جلب توجه کشورهای فرامنطقه ای و سرازیر شدن شرکت های عمده سرمایه گذری به این منطقه شد. از این رو بسیاری از تحولات این منطقه متاثر از عامل انرژی و مسائل مربوط به خطوط لوله نفت و گاز و سیاست های مربوط به انتقال آن است. پویایی منطقه دریای مازندران بر بنیان های ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک استوار شده و کشمکش های رقابت آمیز قدرت های بزرگ در منطقه دریای مازندران، جنبه های استراتژیک نقش آفرینی های منطقه ای را حساس کرده است. در این رابطه ویژگی های جغرافیایی هر کشور، سیاست های خاصی را برای آن کشور به وجود می آورد. نیاز کشورهای محاط منطقه دریای مازندران به بازارهای جهانی و صادرات و واردات، به ویژه صادرات نفت و گاز که اقتصاد کشورهای منطقه در دهه های اخیر بر آن استور است و نیاز به ثبات سیاسی که وابسته به ثبات اقتصادی است، نیرومندترین جریانی است که به الگوی درون منطقه شکل دهد. از این رو بسیاری از تحولات این منطقه تاثیر گرفته از عامل انرژی و مسائل مربوط به خطوط لوله نفت و گاز و سیاست های مربوط به انتقال آن است. با توجه به اهمیت بحث انتقال انرژی از حوزه دریای مازندران، این مقاله به دنبال پاسخ به این سؤال است که ایران با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک ممتاز چه نقشی می تواند در این منطقه ایفا کند.
کلیدواژگان: ژئوپلیتیک، دریای مازندران، جمهوری اسلامی ایران، نفت و گاز -
صفحه 139پس از فروپاشی نظام دوقطبی، این سؤال مطرح شد که چه نظم یا نظامی در انتظار ساختار روابط بین الملل است. بدیهی بود که ایالات متحده آمریکا تلاش گسترده ای برای تثبیت یک جهان تک قطبی به عمل آورد. اما اقبال تحقق چنین رؤیایی بسیار کم بود، زیرا این سیاست با مخالفت آشکار و پنهان تمام قدرت های دیگر روبه رو می شد. الگوی همگرایی منطقه ای اروپا که از پیش مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته بود، به پیدایش شکل های منطقه ای چندی کمک کرده بود که در دنیای آشفته و خطرناک پسا دوقطبی بر قوت و استحکام خود افزودند و بدین ترتیب خطوط یک دنیای چند قطبی منطقه ای در افق نمایان شد. امروز بیش از هر زمان دیگر مزیت و مناسبت همکاری های منطقه ای آشکار شده و اغلب کشورها به دنبال آن هستند. حال این سؤال پیش می آید که ایران چه وضعیتی داشته و وضعیت مطلوب آن به عنوان یک قدرت منطقه ای چیست؟ قرارگرفتن در میان چند زیرسیستم منطقه ای مانند خاورمیانه، خلیج فارس، آسیای مرکزی، قفقاز و آسیای جنوب غربی، موقعیتی بی نظیر برای ایران به وجود آورده است که بهره مند شدن از مزایای آن در گروی یک سیاست و دیپلماسی قابل تامل و حساب شده است.
کلیدواژگان: منطقه گرایی، سیستم منطقه ای، روابط بین الملل، همگرایی - گزارش
-
صفحه 153اکو یکی از موسساتی است که به منظور کمک به شناسایی و حل مشکلات و معضلاتی که متوجه منطقه است، تاسیس شده است. به مناسبت بزرگداشت «روز اکو» سازمان همکاری های اقتصادی یکشنبه 8 آذر ماه 1388 نشستی با حضور آقای یحیی معروفی (دبیرکل اکو) و آقای طاهریان(معاون دبیر کل اکو) و خانم دکتر الهه کولایی، مدیر برنامه اوراسیای مرکزی، آقایان دکتر ابراهیم متقی و داوود آقایی استادان دانشگاه تهران، در سالن مرکز مطالعات بین المللی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد. در این نشست به اهمیت همکاری میان ملت ها به ویژه کشورهایی که همسایه هستند و فرهنگ، دین و مذهب مشترک دارند و عوامل موفقیت و عدم موفقیت در این سازمان پرداخته شد.
کلیدواژگان: اکو، ایران، پاکستان، ترکیه -
صفحه 1
-
Page 1This research seeks to study the impact of Pan-Turkist ideology on Central Asia. The collapse of the Soviet Union and independence of the Central Asian and Caucasian states once again revitalized hopes among the Pan-Turkist theoreticians and strategists who were hopeless about the implementation of their project of establishing a Turkic empire in the southern parts of the Soviet Union. Considering the Pan-Turkist ideals in Turkey's foreign policy and the 15-year long efforts by the country's politicians and intellectuals in promoting the Pan-Turkist project of alliance among Central Asian republics, this article addresses these efforts and their effects on Central Asia and finally regional countrie's reaction to the Pan-Turkist ideals. The main hypothesis of the research includes that unlike original ideas, Pan-Turkism has not progressed so much in its political aspects, which made Turkish politicians hesitant about it.
-
Page 23This paper deals with the importance of regionalism in Iran's foreign policy. Some of the existing outlooks view the characteristics of Iran's power structure and politics in such a way that make any security-political, economic and cultural coalition and cooperation difficult in the region. But the author holds that political, security and geopolitical changes in the Middle East region after the September 11th events have reinforced the place of regionalism in Iran's foreign policy. In this relation, the author defines two concepts of traditional regionalism and new regionalism in Iran's foreign policy orientations, each of them seeking to secure Iran's national interests and security with a different outlook. The author concludes that the Islamic Republic of Iran has to resolve political-security dilemmas with trans-regional powers including the United States by redefining elements of its national power at the regional level, establishing economic opportunities and sustainable development.
-
Page 41. It can be claimed that no other country in the world possesses such a geopolitical situation. Although such a situation provides the country with a set of opportunities, any wrong decision-making, apart from national and international realities, in choosing the focus of policies and foreign relations activities may turn it into a ground for crisis and continued failure for Iran. This paper seeks to trace the roots of problems in Iran's external relations from the perspective of its geographical focus and to make suggestions for rectifying it. Considering political, economic and geopolitical changes in recent years on the regional and world scales, the author believes that change in the regional focus of Iran's foreign relations from the west (i.e. the Arab Middle East) to the east in both the Indian Subcontinent and Central Asia not only will help open the deadlocks in foreign policy.
-
Page 79The regional studies discipline (which considers regions as connecting links between nation-states to the grand level of the international system) studies conflict, war, crisis, cooperation and integration among the countries located in a region. To study the characteristics of the countries found in a region needs a model. The author suggests a pre-model for comparative study of regional constitutional law system. In this article model, ten items have to be examined about any country separately and then all of them should be studied comparatively. The items for examination include political regime and governmental system, the situation of separation of powers, limits and origin of the legislature's authority, limits and origin of the executive's authority, limits and origin of the judiciary's authority, party and electoral systems, basic individual rights, public civil liberties, governmental institutions, protection of constitution, method of revision in constitution and the general form of the political-legal system's structure.
-
Page 99Regionalism as a manifestation of international cooperation began in Europe after the Second World War, but this spread gradually to other geographical regions including the Latin America and Southeast Asia.New regionalism differs from old regionalism in some respects including agency, the motivation of the agency, as well as direction and scope of cooperation and integration. Since there is a close interrelationship between theory and practice especially with respect to the experience of European integration, this article seeks to explore changes in the theories of regionalism in a response to the change in the process of regionalism. Such changes have been manifested in the theorization on regional studies in a way that the presumptions of the existing regionalism theories have been revised and on the other hand new regionalism theories have been devised which are based on different meta-theory foundations.
-
Page 117The geopolitically important basin of the Mazandaran Sea found its new identity after the collapse of the Soviet Union as an active region with specific functions. The power vacuum arising from the collapse of the Soviet Union and presence of huge energy resources attracted the attention of trans-regional powers and flow of big investment companies to the region. regional developments are affected by energy and questions related to oil and gas pipelines as well as policies concerning transporting them. The need of Caspian littoral states to world markets and imports and exports particularly exports of oil and gas on which the regional countrie's economies depend and need to political stability which hinge on economic stability the strongest current is shaping an intra-regional pattern. Given the importance of energy transit from the Caspian Sea basin, this paper seeks to answer the question what role Iran can play in this respect.
-
Page 139Iran is situated at the center of a regional subsystem including the Middle East, Central Asia, the Caucasus, Southwest Asia and the Persian Gulf basin. Iran's relations with each of these subsystems refer to a special ground that is rooted in the foundation of Iranian civilization. If relations with each of these regions are designed according to cultural, economic and political realities on the one hand and efforts are made at the formation of regional cooperation on the other, Iran will gain unrivaled power as a core connecting these subsystems. Obviously Iran's orientations in each of these regions might be in contradiction to the requirements of relationship with another region which needs an active diplomacy in order to remove. Such differences and paradoxes require the creation of an Iranian coordination center so that what happened to Bismarck's system could be avoided.
-
Page 153Economic Cooperation Organization (ECO) is one of the institutions that have been established to help identify and resolve the problems faced by the region. In order to celebrate the ECO day, a meeting was held at the Center for Graduate International Studies, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran as attended by Yahya Maroufi, ECO Secretary-General, Mr. Taherian, ECO Under-Secretary-General, Elaheh Koolaee, Director of the Central Eurasia Program, Ebrahim Mottaghi and Davoud Aghaei, professors at Tehran University. In this meeting, cooperation among nations particularly among the neighboring countries with common culture and religion was underlined and reasons for success and failures in the Organization were discussed.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.