فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی
پیاپی 7 (پاییز 1389)

تحقیق حاضر، به بررسی ارتباط بین سود تلفیقی با قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران و ارزیابی سودمندی و اثر بخشی تغییرات اعمال شده در استاندارد حسابداری شماره 18 در جهت تاثیر بر تصمیم گیری استفاده کنندگان پرداخته است. جهت بررسی فرضیات آن از آزمون های همبستگی آماری و رگرسیون استفاده شده است و داده های مورد نیاز تحقیق نیز از صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تهیه گردیده است.
نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که بین سود تلفیقی هر سهم با قیمت آن ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین تغییرات اعمال شده در استاندارد حسابداری شماره 18 سودمند و اثربخش بوده و موجب بهبود ارتباط بین سود تلفیقی با قیمت سهام شده است.

هدف اصلی تحقیق حاضر به دست آوردن شواهد تجربی درباره تاثیر مدیریت سرمایه در گردش بر سودآوری شرکت های ایرانی است. بدین منظور، نمونه ای از شرکت های ایرانی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1377 تا 1386 مورد مطالعه قرار گرفت و از این شرکت ها تعداد 1356 مشاهده سال – شرکت به عنوان داده جمع آوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد مدیریت می تواند با کاهش میزان موجودی ها و تعداد روزهای دوره وصول مطالبات برای شرکت ارزش آفرینی کند. علاوه بر این، کوتاه تر ساختن چرخه تبدیل به نقد هم موجب بهبود سودآوری شرکت ها می شود.

هدف این پژوهش بررسی رابطه برخی از جنبه های حاکمیت شرکتی با فعالیت هموارسازی سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. از این رو، در پژوهش حاضر، نمونه ای شامل 110 شرکت طی سال های 1383 الی 1387 مورد بررسی و از یک طبقه بندی دو وجهی برای تقسیم شرکت ها به دو گروه هموارساز و غیر هموارساز طبقات مختلف سود، استفاده شد. شرکت های هموارساز و غیرهموارساز سود بر اساس مدل های سود ناخالص، سود عملیاتی و سود خالص تفکیک شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که کیفیت حسابرسی بر هموارسازی سود در هر سه سطح موثر می باشد. افزون بر آن درصد اعضای غیرموظف هییت مدیره در هموارسازی سود ناخالص و مالکیت نهادی و مدیریتی در هموارسازی سود عملیاتی و سود خالص عوامل موثری محسوب می شوند. همچنین، نتایج نشان داد که استقلال هییت مدیره تاثیری بر هموارسازی سود ندارد.

توسعه فن آوری های اطلاعاتی و شبکه های ارتباطی سهم به کارگیری دانش و اطلاعات در سطح جهانی را به میزان زیادی افزایش داده است. در فضای کسب و کار پیچیده و پرتحول کنونی، ادامه حیات سازمانها منوط به معرفی محصولات جدید ،خلق نو آوری و ارایه فرایندهای ارزش افزا بر مبنای دانش نوین می باشد. بدین جهت مدیران ملزم به اندازه گیری سرمایه فکری بعنوان یک معیار مهم برای افزایش عملکرد کسب و کار سازمانها هستند .هدف اصلی تحقیق حاضر ، بررسی ارتباط بین سنجه های اندازه گیری عملکرد مبتنی بر ارزش و سرمایه فکری می باشد. لذا،ارتباط بین سنجه های اندازه گیری عملکرد مبتنی بر ارزش با سرمایه فکری در بورس اوراق بهادار تهران در یک بازه زمانی ده ساله(1378-1387) در 70 شرکت مورد آزمون قرار گرفت . روش آماری بکار گرفته شده، تحلیل همبستگی، اجرای رگرسیون با روش حداقل مربعات معموای بصورت مقطعی و با در نظر گرفتن متغیر تاخیری به روش اتورگرسیون بوده است.برای انجام روش آماری از نرم افزارSPSS 18 و برای الگو سازی به روش اتو رگرسیون از 14 Minitab استفاده نموده ایم.
نتایج حاکی از ارتباط معنی داری بین سنجه های اندازه گیری عملکرد مبتنی بر ارزش و سرمایه فکری در کلیه شرکتهای مورد مطالعه است. البته مدل ارزش افزوده اقتصادی نسبت به بقیه مدلها جهت برازش سرمایه فکری براساس آزمون آکاییک مناسب می باشد. همچنین این ارتباط در کلیه صنایع مورد مطالعه قرار گرفت و بجز در برخی از صنایع در سایر صنایع به تایید رسیده است.

پیش بینی سود هر سهم یکی از مقادیری است که سهامداران در تصمیم گیری خود از آن استفاده می کنند. آن ها توانایی در برآورد سود پیش بینی شده را نشانه ای از عملکرد مناسب شرکت می دانند. این پژوهش به دنبال آن است که به این پرسش پاسخ دهد که آیا در شرکت هایی که در بر آوردن پیش بینی سود خود با مشکل مواجه اند عملکرد ضعیفی دارند. معیاری که برای ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می گیرد ریسک مالی و تجاری است. ریسک مالی بر اساس سه معیار نسبت اهرمی، نسبت جاری و کل دارایی ها سنجیده می شود و در مورد ریسک تجاری از دو معیار میانگین نوسانات دو سال سود هر سهم و نسبت سود تقسیمی استفاده می شود.
پس از اینکه مشخص گردید داده ها ترکیبی هستند، فرضیه ها از طریق مدل رگرسیون حداقل مربعات مورد آزمون قرار گرفت. نتایج آزمون مشخص کرد که بین ریسک تجاری و ریسک مالی با خطای پیش بینی سود ارتباط معنی داری وجود دارد.

مدیران با توجه به انگیزه های گوناگون درصدد شناسایی سریع تر سودها و به تاخیر انداختن زیان ها هستند. محافظه کاری محدودیتی است که توانایی و تمایل این رفتار فرصت طلبانه را از مدیران می گیرد. هییت مدیره شرکت به عنوان نهادی که نقش هدایت و نظارت بر کار مدیران اجرایی را دارد، و مالکان نهادی به عنوان ناظران بیرونی، از اهمیت بسزایی در هدایت مناسب تر شرکت و از جمله اتخاذ رویه های محافظه کارانه تر برخوردار می باشند.
در این تحقیق به بررسی تاثیر سازوکارهای نظام راهبری شرکت بر میزان محافظه کاری، در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. برای اندازه گیری محافظه کاری از معیارهای عدم تقارن زمانی باسو و اقلام تعهدی بال و شیواکومار استفاده شده است.
از بین سازوکارهای نظام راهبری شرکت، به بررسی مالکیت سرمایه گذاران نهادی، درصد اعضای غیر موظف هییت مدیره و درصد مالکیت مدیران به عنوان متغیر های مستقل پرداخته شده است. برای آزمون فرضیه های تحقیق از رگرسیون مقطعی ترکیبی استفاده گردیده است.
یافته ها حاکی از وجود رابطه مثبت بین درصد مالکیت اعضای هییت مدیره و سرمایه گذاران نهادی با محافظه کاری و نیز رابطه منفی بین نسبت اعضای غیر موظف هییت مدیره و محافظه کاری می باشد.

در عمده ی کشورها، بویژه کشورهای آنگلوساکسون غیراز انگلستان صورت جریان وجوه نقد سه بخشی است. در مقابل، در ایران این گزارش دارای 5 بخش می باشد. علاوه بر این، مدلی از صورت جریان وجوه نقد در قالب چهار بخش در این تحقیق بررسی شده است. در تحقیق حاضر با اتکاء بر طرح زمینه یابی مقطعی،دیدگاه های دانشگاهیان رشته ی حسابداری، اعضای جامعه حسابداران رسمی و سرمایه گذاران حرفه ای در مورد نحوه ی ارایه ی برتر صورت جریان وجوه نقد، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون علامت رتبه ای و یلکاکسون نشان داد که مدل 5 بخشی صورت جریان وجوه نقد از دو مدل چهار بخشی و سه بخشی بهتر و مدل چهار بخشی نیز از مدل سه بخشی بهتر است. نتایج آزمون رتبه ای فریدمن نیز نشان می دهد که مدل پنج بخشی از مدل چهار بخشی و این مدل از مدل سه بخشی برتر است و تفاوت بین این مدل ها معنادار است. علاوه بر این براساس آزمون های کروسکال- والیس و یو من- ویتنی مشخص شد، بین دیدگاه های گروه های مختلف در خصوص نحوه ی ارایه ی برتر صورت جریان وجوه نقد تفاوت معناداری وجود ندارد.

در این تحقیق سعی شده است که مدلی برای ارزیابی کیفیت سود با استفاده از خصوصیات کیفی مفاهیم نظری گزارشگری مالی ارایه گردد. برای این منظور، 91 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی دوره زمانی 1387-1378 مورد بررسی قرار گرفته است. بر طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی در ایران، ویژگیهای کیفی اطلاعات مالی از نظر محتوا شامل مربوط بودن و قابلیت اتکا است. این دو ویژگی، اطلاعات حسابداری را برای تصمیم گیری مفید می سازد. در این تحقیق جنبه های مختلف کیفیت سود که شامل اجزاء مختلف ویژگی مربوط بودن و قابلیت اتکا می شود، مورد بررسی قرار گرفته است. سپس شرکتها با استفاده از تجزیه و تحلیل عاملی به شرکتهای با کیفیت سود بالا و پایین، دسته بندی شده اند و سرانجام از مدل السن رگرسیون قیمت – سود برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است.
نتایج تحقیق نشان می دهد که ضریب واکنش سود و قدرت توضیحی سود در پورتفوی شرکتهای با کیفیت سود بالا تفاوت معناداری با پورتفوی شرکتهای با کیفیت سود پایین ندارد. هم چنین یافته های تحقیق نشان می دهد که استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری در هنگام تصمیم گیری به ویژگی قابلیت اتکا نسبت به ویژگی مربوط بودن تاکید بیشتری داشته اند و اطلاعات مربوط به کیفیت سود در تصمیمات استفاده کنندگان انعکاس نیافته است. با توجه به ویژگیهای بازار سرمایه ایران مدل پیشنهادی می تواند جایگزین مدل السن (1995) شود .

یکی از روش های پیش بینی تداوم فعالیت شرکتها، استفاده از الگوهای پیش بینی بحران مالی است. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی درجه کارآمدی مدل های آلتمن، شیراتا، اهلسون، زمیسکی، اسپرینگیت، سی ای اسکور، فولمر، ژنتیک فرج زاده و ژنتیک مک کی در واقعی بودن نتایج پیش بینی ومقایسه کارآمدی و نتایج پیش بینی مدلها با یکدیگر و همچنین تعدیل ضرایب و تعیین قدرت پیش بینی ورشکستگی آنها در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد.
تحقیق حاضر مطالعه ای کاربردی است. در این تحقیق از روش استنتاج تحلیلی (استقرایی) و طرح تحقیق پس رویدادی (توصیفی- تحلیلی مبتنی بر تجارب گذشته) استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول نشان داد که الگوهای پیش بینی بحران مالی زمیسکی، اسپرینگیت، سی ای اسکور، ژنتیک فرج زاده و ژنتیک مک کی توانایی پیش بینی تداوم فعالیت شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بها دار تهران را دارند. فرضیه دوم نیز مورد تایید قرار گرفت به این ترتیب که مدلهایی که با استفاده از تکنیک های هوش مصنوعی (الگوریتم ژنتیک) مدل سازی شده بودند، نسبت به مدلهایی که با استفاده از تکنیک های آماری مدل سازی شده بودند (مدل های کلاسیک) ، در پیش بینی ورشکستگی از قابلیت بیشتری بر خودار بودند.