فهرست مطالب

تحقیقات فرهنگی ایران - سال هشتم شماره 4 (پیاپی 32، زمستان 1394)

فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
سال هشتم شماره 4 (پیاپی 32، زمستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/11/25
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مقاله اصلی
  • مسعود کوثری، سید احمد عسکری* صفحات 1-26
    این پژوهش در بستر مطالعات فرهنگی و از زاویه دید فرهنگی انتقادی به مقوله آگهی های تلویزیونی پرداخته است. پژوهش حاضر، برای خوانش فرهنگ از لابلای آگهی های تبلیغاتی بر روی نهاد خانواده متمرکز شده است و خانواده را از دو بعد جنسیت و نسل، یعنی از منظر روابط جنسیتی و روابط نسلی مورد تحلیل قرار داده است. تمرکز اصلی تحقیق بر محور سیاست بازنمایی آگهی های تبلیغاتی تلویزیون سراسری ایران از سبک روابط دوجانبه جنسیتی زن- شوهر و روابط دوجانبه نسلی والد- فرزند در خانواده های ایرانی است که در ذیل آن می توان به فهم ساختار قدرت در خانواده دست یافت. پژوهش با بهره گیری از روش کیفی نشانه شناسی بر اساس اصول عام نشانه شناسی و با پیروی از اصول «دلالت های مرتبه اول» که بیشتر در محور هم نشینی نمود می یابد و «دلالت های مرتبه دوم» منتسب به رولان بارت که در محور جانشینی نمودگار است، انجام شده است.
    این مطالعه نشان می دهد که تبلیغات تلویزیونی در «وجه ذهنی قدرت» با نمایش انگاره های ذهنی هم خوان با نظام مردسالار و در «وجه عینی قدرت» با نمایش کلیشه هایی که در گام اول مردان (از منظر جنسیتی) و در گام دوم والدین (از منظر نسلی) تصمیم نهایی را می گیرند، به بازتولید شکاف قدرت و نابرابری در روابط خانوادگی می انجامد.
    کلیدواژگان: آگهی های بازرگانی، خانواده، تصاویر کلیشه ای فرهنگی، بازنمایی جنسیت، نسل
  • علی طلووعی *، موسی دینارشایف صفحات 27-52
    مقاله حاضر بر اساس پیمایشی است که در مورد رابطه تلویزیون با پایبندی مذهبی در بین جوانان ساکن شهر مشهد انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق جوانان 18-24 ساله ساکن شهر مشهد است و نمونه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی با انتساب مناسب حجم نمونه انتخاب شده است. در تحلیل یافته های تحقیق از روش های آماری آزمون T، تحلیل واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیونی یک و چندمتغیره استفاده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که با افزایش میزان تماشای تلویزیون از سوی جوانان، میزان پایبندی مذهبی آنان نیز بیشتر می شود. همچنین با افزایش میزان تماشای برنامه های تفریحی و سرگرم کننده، برنامه های علمی آموزشی، برنامه های مذهبی و ارشادی و تماشای بخش های خبری، شاهد افزایش پایبندی مذهبی هستیم و با کاهش علاقه به این نوع برنامه ها از میزان پایبندی به مذهب کاسته می شود.
    کلیدواژگان: تلویزیون، پایبندی مذهبی، هویت، جوانان
  • اعظم راودراد، بهارک محمودی* صفحات 53-90
    مطالعه این امر که سینمای ایران در دهه چهل و پنجاه خورشیدی به چه تخیلی در باب تهران دامن زده است از اهداف اصلی نگارش این مقاله به شمار می رود. این مطالعه از خلال تفسیر چهار فیلم که از تاثیرگذارترین فیلم های دو دهه مورد نظر در دو سر طیف عامه پسند (گنج قارون: سیامک یاسمی)، (خاطرخواه: امیر شروان) و نخبه گرا (خشت و آیینه: ابراهیم گلستان)، (رگبار: بهرام بیضایی) قرار می گیرند به انجام رسیده است. نتایج این تحلیل بیانگر این نکته است که هرچند سینمای عامه پسند و نخبه گرا در ظاهری متفاوت شهر را به تصویر کشیده اند، تحلیل این آثار نشان می دهد که هر دوی این فیلم ها که هرکدام یک جریان فکری غالب در زمانه خود را نمایندگی می کرده اند، نگاهی منفی به شهر داشته اند و تناقضات موجود در بطن آن را در وضعیتی حاد به نمایش می گذارند.
    کلیدواژگان: شهر، تخیل شهر، تهران، سینمای ایران، تخیل، منظر ذهنی، بازنمایی
  • سید مهدی مهدی زاده، هادی خانیکی، حمید عزیزی* صفحات 91-117
    هدف پژوهش حاضر واکاوی قرائت زنان از تماشای سریال های شبکه ماهواره ای جم (GEM TV) است. این پژوهش از نوع کیفی و به شیوه مصاحبه ساخت نیافته است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زنان مخاطب سریال های شبکه جم در شهر کامیاران است. به منظور انتخاب نمونه از روش غیراحتمالی نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد. حجم نمونه مورد استفاده برای انجام مصاحبه 26 نفر است. علاوه بر مصاحبه از روش کتابخانه ای نیز به منظور تکمیل اطلاعات بهره گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش کدگذاری و تفسیر کد های به دست آمده، استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که مصاحبه شوندگان بیشتر تمایل دارند که وضعیت زندگی زنان این سریال ها را با وضعیت زندگی خود مقایسه کنند.همچنین یافته ها نشان داد که زنان اکثرا معتقدند که این سریال ها تاثیر چندانی بر روی آنها ندارد. در این رابطه به نظر می رسد که محیط و جامعه تغییرات ناخودآگاهی را که در افکار آنان به وجود آمده است، نادیده می گیرد و تمایل دارد که همان شرایط قبلی را بازتولید کند. درکل می توان گفت که زنان، خواهان تغییرات در روابط با مردان، سهیم شدن در قدرت و کسب استقلال هستند.
    کلیدواژگان: قرائت، زنان، واکاوی، سریال های شبکه جم، شهر کامیاران
  • محمد مهدی رحمتی، سعادت بخشی* صفحات 119-142
    تلفن همراه امروزه جزء جدانشدنی مناسبات و ارتباطات روزمره محسوب می شود، و با توجه به پیشرفت های روزافزون این وسیله ارتباطی، مطالعه در مورد آن ضروری است. هدف اصلی پژوهش حاضر توصیف و تبیین فرهنگ مصرف تلفن همراه با استفاده از شاخص های سبک زندگی در بین دانشجویان است. چارچوب نظری این پژوهش نظریه مصرف بوردیو است. این پژوهش مطالعه ای پیمایشی با حجم نمونه چهارصد نفر، با استفاده از ابزار پرسش نامه بر روی دانشجویان دانشگاه دولتی و علوم پزشکی شهرکرد است. نتایج پژوهش نشان می دهد که نظریه مصرف بوردیو در جامعه مورد مطالعه به میزان زیادی رفتار مصرفی دانشجوها در ارتباط با تلفن همراه را به خوبی تبیین می کند. همچنین نتایج مربوط به شبکه های اجتماعی مجازی، نظریه گمنامی در فضای مجازی را در زمینه مصرف برنامه های نرم افزارهای پیام رسانی وایبر، لاین، واتس آپ و... را تایید می کند.
    کلیدواژگان: فرهنگ مصرف، تلفن همراه، شبکه های اجتماعی مجازی، سبک زندگی، شهرکرد
  • سید ابوالحسن ریاضی، بانودخت نجفیان پور* صفحات 143-167
    هدف این پژوهش مطالعه عوامل موثر فرهنگی اجتماعی و روان شناختی در خودکشی و شناسایی آنها به صورت بوم شناختی و همچنین مقایسه این عوامل در بین زنان اقدام کننده به خودکشی در دو کشور ایران و تاجیکستان است، که با استفاده از رویکرد روش شناسی کیفی انجام شده است. نمونه گیری از افراد به صورت اشباعی، شصت نفر (از هر کشور سی نفر) ، از طریق مصاحبه های عمیق (با پایایی مناسب) انجام شده و تا اشباع داده ها ادامه یافته است. نتایج این مطالعه که مبتنی بر داده های کدگذاری شده حاصل از مصاحبه عمیق انجام شده بود نشان داد که عوامل مهم دخیل در خودکشی در هر دو کشور ایران و تاجیکستان، که ریشه در فقر و فقر سنتی دارد، به ترتیب اهمیت عبارت اند از: 1. خشونت خانوادگی 2. القای فرهنگی (از کودکی با ذهنیت گفتار تهدید به خودکشی در مشاجرات والدین آشنا می شوند) 3. روابط سرد خانوادگی 4. ازدواج اجباری 5. مسئولیت بیش ازاندازه 6. فقدان حریم خصوصی 7. چندهمسری 8. تعصبات نامعقول 9. فقدان ارتباط مناسب بین نسل ها. تفاوت موجود بین دو کشور این است که در مورد چندهمسری، مردان تاجیک علی رغم قانون تک همسری، چندزنی را به صورت غیرقانونی انتخاب می کنند که پشتوانه قانونی ندارد. همچنین در مورد تعصبات نامعقول، از دفن زن مسلمان منتحر در گورستان مسلمانان، امتناع می ورزند.
    کلیدواژگان: خودکشی زنان، علل فرهنگی اجتماعی، سلامت روان، زنان تاجیکستان، زنان ایران
  • محمدسعید ذکایی* صفحات 169-196
    هدف این پژوهش مطالعه عوامل موثر فرهنگی اجتماعی و روان شناختی در خودکشی و شناسایی آنها به صورت بوم شناختی و همچنین مقایسه این عوامل در بین زنان اقدام کننده به خودکشی در دو کشور ایران و تاجیکستان است، که با استفاده از رویکرد روش شناسی کیفی انجام شده است. نمونه گیری از افراد به صورت اشباعی، شصت نفر (از هر کشور سی نفر) ، از طریق مصاحبه های عمیق (با پایایی مناسب) انجام شده و تا اشباع داده ها ادامه یافته است. نتایج این مطالعه که مبتنی بر داده های کدگذاری شده حاصل از مصاحبه عمیق انجام شده بود نشان داد که عوامل مهم دخیل در خودکشی در هر دو کشور ایران و تاجیکستان، که ریشه در فقر و فقر سنتی دارد، به ترتیب اهمیت عبارت اند از: 1. خشونت خانوادگی 2. القای فرهنگی (از کودکی با ذهنیت گفتار تهدید به خودکشی در مشاجرات والدین آشنا می شوند) 3. روابط سرد خانوادگی 4. ازدواج اجباری 5. مسئولیت بیش ازاندازه 6. فقدان حریم خصوصی 7. چندهمسری 8. تعصبات نامعقول 9. فقدان ارتباط مناسب بین نسل ها. تفاوت موجود بین دو کشور این است که در مورد چندهمسری، مردان تاجیک علی رغم قانون تک همسری، چندزنی را به صورت غیرقانونی انتخاب می کنند که پشتوانه قانونی ندارد. همچنین در مورد تعصبات نامعقول، از دفن زن مسلمان منتحر در گورستان مسلمانان، امتناع می ورزند.
    کلیدواژگان: خودکشی زنان، علل فرهنگی اجتماعی، سلامت روان، زنان تاجیکستان، زنان ایران
  • زهرا همتی*، سید محمد شبیری صفحات 197-215
    در سال های اخیر، بحران های محیط زیستی یکی از مهم ترین چالش هایی است که در قرن حاضر بشر با آن روبه روست. بسیاری از دانشمندان برای کاهش بحران های محیط زیستی یا پیشگیری از آنها به راه حل های فناورانه روی آورده اند. بااین حال، برخی از آنها، ضرورت و لزوم برقراری ارتباط و تعامل جدید بین طبیعت و انسان، و همچنین نیاز به یک فرهنگ محیط زیستی جدید را مطرح کرده اند. پژوهش حاضر بر آن است تا فرهنگ محیط زیستی و عوامل موثر بر آن را در شهر شیراز بررسی کند. این تحقیق با استفاده از روش پیمایش، روش نمونه گیری خوشه ایو بهره گیری از پرسش نامه انجام شده است. در مجموع، 402 پرسش نامه کامل جمع آوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که فرهنگ محیط زیستی با متغیرهای امکانات و خدمات ارائه شده، احساس کارآمدی و آموزش محیط زیستی رابطه ای مثبت و معنادار دارد و با متغیرهای دانش محیط زیستی و هنجار اجتماعی دارای رابطه ای غیرمعنادار است. نتایج آزمون رگرسیون چندمتغیره بین متغیرهای مستقل و فرهنگ محیط زیستی نشان می دهد که از بین متغیرهای واردشده در مدل، دو متغیر فرصت ها و امکانات ارائه شده و احساس کارآمدی معنادار هستند.
    کلیدواژگان: محیط زیست، فرهنگ محیط زیستی، احساس کارآمدی، امکانات، آموزش
|
  • Masoud Kousari, S. Ahmad Askari* Pages 1-26
    The research investigated the issue of TV ads in the context of cultural studies and from the critical- cultural perspective. This study has focused on the family in order to read culture among the advertisements, so family from both the gender and generational relations has been analyzed. The main focus of the research is on the policy of representation of TV commercials across the country about couple bilateral relations and parent-child generational bilateral relations in Iranian families, in this way the power structure in the family can be understood. Using qualitative methods, this research has done based on the general principles of semiotics and followed the principles of “first order implications” that is centered mostly in syntagmatic axis and “second-order implications” assigned to Roland Barthes that has replaced in the axis of succession. This research shows that TV ads in “subjective aspect of power” with showing mental images consistent with male-dominated system, and in “objective aspect of power” with showing stereotypes that in the first step men (sexual) and in the second step parents (generational) make the final decision, leads to reproduction of power gap and inequality in family relationships.
    Keywords: Commercials, Family, the Cultural Stereotypical Pictures, Representation of Sexuality, Generation
  • Ali Tolouei*, Musa Dinarshayev Pages 27-52
    This is to study the relationship between TV watching and religious fidelity of the youngsters who live in Mashhad. This study has been done based on stratified sampling of the youngsters aged 18-24, considering appropriate sample size assignment. Paired-T tests, one-way analysis of variance, Pearson correlation coefficient, and multivariate regression analysis have been applied. The results have shown that watching more television programs would enhance the religious fidelity of the young. Thus watching more comedies, scientific – educational programs, religious ones, and news would advance the religious persistence among the young adults, though decreasing the interests in watching such programs on TV has the opposite effect on them.
    Keywords: Television, Religious Fidelity, Identity, Youngsters
  • Azam Ravadrad, Baharak Mahmoodi* Pages 53-90
    This paper aims to study the imagination of Tehran through 1340s and 1350s Iranian cinema and the main question is that what kind of representation on city was fueled by cinema. This study was conducted based on analysis of four impressive films in these two decades. Two of them are popular movies (Ganje Gharoon and Khater Khah) and the two other (Khesht-o Ayeni and Ragbar) are related to avantgarde cinema. Although they are different in presenting the city in some aspects, the results reveal that both approaches emphasise on the negative aspects of the city and expose latent contradictions in the extreme way.
    Keywords: City, Tehran, City Imagination, Iranian Cinema, Mindscape, Representation
  • S. Mohammad Mehdizadeh, Hadi Khaniki, Hamid Azizi* Pages 91-117
    This article studies women’s reading of TV shows aired on Gem satellite channel. This is a qualitative research using unstructured interviews. The statistical society is all the female audiences of GEM TV-shows in the city of Kamyaran. To select the sample, the non-probability sampling technique of snowball sampling was used and the sample size for the interviews was 26. For analyze the data, they were coded and the resulting codes were interpreted.
    The results show that the interviewees tend to compare the lives of the women in the TV shows with their own lives. More over most of the women believe that the TV shows do not really affect them. It seems that the subconscious effects on their thoughts are being ignored. In general, it can be said that the women want to change their relations with men, as well as share of power and gain independency.
    Keywords: Women, Gem, TV Shows, Kamyaran City
  • Mohammad Mahdi Rahmati, Saadat Bakhshi* Pages 119-142
    Today, cellphone is an integral part of our life in daily communication and relations. Moreover, due to the increasing development of the communication technologies and devices, it is necessary to study their impacts and influences on people in society. The main aim of this paper is to describe and explain the culture of cellphone consuming. Meanwhile, indexes of lifestyle have been applied among subjects (University students). Theoretical framework of this research is Pierre Bourdieu’s consumer lifestyle. This study is based on survey method with sample size of 400 students. Questionnaire has been used for gathering data from respondents (students of state university and medical university of Shahrekord). The results of this study showed that, using Bourdieu’s theory, we can explain many students behavior about consuming cellphone. Moreover, findings about using social media between respondents have confirmed the theory of anonymity in cyberspace about applications such as Viber, Line and What’s up.
    Keywords: Consumer Culture, Cellphone, Social Media, Lifestyle, Shahrekord
  • S. Abolhassan Ryazi, Banou Dokht Najafianpour* Pages 143-167
    The purpose of the present research was to study socio-cultural and psychological effective factors contributing to suicide, as well as comparing these factors among Iranian and Tajik women who attempted suicide. The present study was a qualitative study in which 60 patients (30 from each country) participated. Each of these participants went through an in-depth interview. Results of the study showed that the most important factors considering suicide attempt in both groups were as follows: domestic violence, cultural induction, family cold relations, forced marriages, too much responsibility, lack of privacy, polygamy, irrational biases and lack of communication between generations. Tajik men, despite the law of monogamy, prefer polygamy and marry more than one woman. Tajik people also, prohibit burring body of a woman who is dead after a suicide atempt in Muslim cemetery.
    Keywords: Women, Suicide, Socio, Cultural Factors, Mental Health, Tajik, Iranian
  • Mohammad Saeed Zokaei Pages 169-196
    Cultural turn in contemporary society has undoubtedly turned culture into a major arena for the production and representation of social gaps and inequalities. The interplay of inequalities in access to the capitals and urban life has rarely been a topic for systematic empirical studies in Iran. Relying on a large scale representative survey recently conducted in Tehran, this paper aims to reveal the unequal distribution of cultural capital in Tehran and also to reveal the mechanisms the residents employ both to produce and to display cultural capital. The findings while clarifying the prospects of inequalities in different dimensions of urban cultural capital, highlight the ways cultural capital both affects and is affected by urban [physical] spaces and urban life. This conclusion while uncovering some of the inadequacies related to
    current cultural capital literature, offers new concepts and spheres by which social inequalities can be conceived in the context of Iranian society.
    Keywords: Urban Cultural Capital, Cultural Inequalities, Social Inequalities, Urban Culture, Turning Capitals, Religious Capital
  • Zahra Hemmati*, S. Mohammad Shobeiri Pages 197-215
    In recent years, the environmental crisis is considered as one of the major challenges that human is faced. Many scientists have proposed technological solutions to reduce or prevent environmental crises, however, some of them have suggested the necessity of new relation and interaction between nature and human, and also, the need for a new environmental culture. This study aims to explore the environmental culture and its influencing factors in Shiraz city. Research was conducted by using survey method, cluster sampling and questionnaire. In total, 402 completed questionnaires were collected and analyzed. Research findings indicate that environmental culture had positive and significant relationship with opportunities and facilities offered, feeling efficiency and environmental education. However, environmental culture had no significant relationship with environmental knowledge and social norms. Also, multivariate regression results show that opportunities and facilities offered and feeling efficiency are significant with environmental culture.
    Keywords: Environment, Environmental Culture, Feeling Efficiency, Opportunity, Education