فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی
پیاپی 41 (بهار 1395)

تحقیقات به این نکته اشاره کرده اند که بیماران مبتلا به سردردهای میگرنی ویژگی های روانشناختی خاصی را نشان می دهند. این پژوهش قصد داشت سبک زندگی و عوامل مرتبط با آن را در بیماران مبتلا به سردردهای میگرنی مورد مطالعه قرار دهد. طرح پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی مقایسه ای است. نمونه آماری عبارت است از گروه بیمار؛ شامل 100 نفر از بیماران مبتلا به سردردهای میگرنی مراجعه کننده به کلینیک تخصصی نورولوژی در سال 1391 و گروه کنترل؛ شامل 100 نفر آزمودنی سالم و بهنجار که از نظر سن، جنس مشابه آزمودنی های بیمار بودند. هر دو گروه به وسیله پرسشنامه سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت (HPLPII) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش واریانس چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفت. در مقایسه دو گروه آزمودنی ها نتایج نشان داد که سبک زندگی بیماران مبتلا به سردردهای میگرنی با افراد سالم تفاوت دارد. در بررسی عوامل سبک زندگی نتایج تحقیق نشان داد که در عوامل رشد معنوی (شکوفایی)، مسئولیت پذیری درباره سلامت، روابط بین فردی، مدیریت استرس و تغذیه بین بیماران مبتلا به سردردهای میگرنی و افراد سالم تفاوت وجود دارد و میانگین این عوامل در گروه بهنجار بالاتر از گروه میگرنی است. در عامل فعالیت جسمی بین بیماران و افراد سالم تفاوت وجود ندارد. نتایج حاکی از آن است که بیماران میگرنی سبک زندگی ناسالمی را در مقایسه با افراد بهنجار دارند. این تحقیق رابطه بین عوامل سبک زندگی و سردردهای میگرنی را مورد تایید قرار داد.

هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر ترس و اضطراب بر نشانه های ابعادی وسواسی جبری با میانجی گری نقش عواطف در گروه غیربیمار است. 423 داوطلب (192 پسر و 231 دختر) آزمون های خودگزارشی سیستم روی آوری رفتاری/ سیستم بازداری رفتاری، فرم بلند آزمون عاطفه منفی و عاطفه مثبت و مقیاس ابعادی وسواسی جبری را تکمیل نمودند. به منظور بررسی فرضیه های مطالعه از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده گردید. یافته ها نشان داد که مدل های نظری انطباق مناسبی دارند. سیستم بازداری رفتاری بر بعد افکار ناخواسته تاثیر مستقیم دارد و از طریق عاطفه منفی بر سایر ابعاد وسواسی جبری (یعنی، آلودگی/شستشو؛ مسئولیت پذیری/ چک کردن و تقارن/نظم و ترتیب) اثرگذار است. با ورود خرده مقیاس های عاطفه منفی به معادله سیستم بازداری رفتاری اثر مستقیم و غیرمستقیم (از طریق احساس گناه و غمگینی) آن بر افکار ناخواسته وسواسی آشکار گردید. از سوی دیگر ترس هم میانجی گر اثر سیستم جنگ/گریز/ بهت بر تمام ابعاد نشانه ای وسواسی جبری بود. عواطف منفی تاثیر مهمی در تفکیک اثر ترس و اضطراب بر نشانه های وسواسی جبری دارند. ترس و اضطراب بر جنبه های مختلفی از نشانه های وسواسی جبری اثرگذارند.

هدف این پژوهش تعیین رابطه دست برتری و خلاقیت در دانش آموزان پسر پایه اول دوره دوم متوسطه شهر قروه بود. این مطالعه از نوع همبستگی بود که در آن 280 نفر از دانش آموزان به روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. از آزمودنی ها خواسته شد آزمون دست برتری چاپمن و آزمون خلاقیت عابدی را تکمیل کنند. جهت تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که بین دست برتری و خلاقیت، رابطه ای مثبت و معنی دار وجود دارد. نتایج این مطالعه موید یکی از نظریه ها در سبب شناسی چپ برتری است که توسط گشویند-بهان-گالابوردا در سال 1982 عنوان شده است.

آموزش و پرورش از نهادهای عمده جامعه است و یکی از ارکان مهم در هر نظام آموزشی معلمان هستند. تحقیقات متعددی نشان می دهد که بالابودن روحیه و رضایت شغلی معلمان در بالا بودن کیفیت، کارایی، بازدهی و اثربخشی سازمان نقش بسزایی دارد. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه نگرش به زمان و انگیزه پیشرفت با رضایت شغلی معلمان شهرستان پاکدشت بود. تحقیق حاضر یک طرح توصیفی و همبستگی است. جامعه آماری کلیه معلمان مقطع متوسطه شهرستان پاکدشت است که طی سال تحصیلی 93-92 در یکی از دبیرستان های این شهرستان مشغول به تدریس بودند، که طبق آمار 530 نفر هستند. جهت نمونه گیری از روش نمونه گیری خوشه ایتک مرحله ای استفاده شد. به این ترتیب که از بین دبیرستان های دخترانه 8 مدرسه و از بین دبیرستان های پسرانه نیز 8 مدرسه به تصادف انتخاب و کلیه دبیران مدارس انتخاب شده در پژوهش شرکت داده شدند. همچنین جهت گردآوری اطلاعات پژوهش از پرسشنامه های انگیزه پیشرفت هرمنس، نگرش به زمان زیمباردو و رضایت شغلی JDI استفاده شد. نتایج نشان داد مقیاس های نگرش نسبت به آینده، حال لذت جویانه و گذشته مثبت (01/0≥P) و انگیزه پیشرفت (05/0≥P) با رضایت شغلی معلمان رابطه دارد. همچنین دو بعد نگرش آینده گرا و گذشته مثبت توان پیش بینی رضایت شغلی را دارند. از بین متغیرهای پژوهش بیشترین همبستگی و قدرت تبیین رضایت شغلی را نگرش نسبت به آینده دارد. نتایج پژوهش حاضر نیز در راستای تحقیقات خارجی نشان داد که نگرش نسبت به زمان آینده بالاترین میزان تاثیرگذاری را در پیش بینی رضایت شغلی معلمان دارد.

تحقیق حاضر درصدد برآمده است تا اثربخشی آموزش شناختی امید را بر خودکارآمدی و امید دانش-آموزان دختر پایه اول دبیرستان در سال تحصیلی 92-91 مورد مطالعه قرار دهد. روش تحقیق در این مطالعه از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون وگروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش، تمامی دانش آموزان دختر سال اول مقطع متوسطه شهر ارومیه (5277 نفر) بودند. که دو مدرسه باروش نمونه گیری کاملا تصادفی از میان مدارس متوسطه انتخاب شدند. جهت دستیابی به هدف پژوهش حاضر ابتدا، آزمون امیداسنایدر و همکاران برای دانش آموزان مدرسه اجرا گردید. سپس 30 نفر از دانش آموزانی که نمرات پایینی در آزمون امید کسب کرده بودند، انتخاب شدند و به تصادف در گروهای آزمایشی (5نفر) و گروه گواه (15 نفر) قرار گرفتند. و هر دو گروه به آزمون خودکارآمدی پاسخ دادند. سپس گروه آزمایش در کلاس های آموزش امید به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای شرکت کردند. گروه گواه در معرض هیچ مداخل هایی قرار نگرفتند. بعد از اتمام آموزش مجددا آزمون خودکارآمدی و امید برای گروه های آزمایش و گواه اجرا گردید. نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که خودکارآمدی و امید دانش آموزان بعد از مداخله به طور معناداری افزایش یافت (01/P<) و این کاربندی توانسته است به -عنوان مداخله ای موثر موجب بهبود وضعیت خودکارآمدی و امید دانش آموزان شود. لازم است، برنامه-هایی با محتوای امیدبخشی برای پرورش و تربیت دانش آموزان تدوین شود.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثر بخشی فراشناخت درمانی و تن آرامی کاربردی بر علایم زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر انجام شد. این پژوهش از نوع پژوهش های نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون دو گروهی بود. از بین زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر مراجعه-کننده به مراکز مشاوره و کلینیک های روانپزشکی شهر تبریز 40 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه فراشناخت درمانی (20 نفر) و تن-آرامی (20 نفر) قرار گرفتند. پس از اجرای پیش آزمون که با استفاده از پرسشنامه نگرانی پنسیلوانیا و آزمون اضطراب بک به عمل آمد، گروه فراشناخت درمانی و تن آرامی به ترتیب تحت درمان هفتگی فراشناخت درمانی و تن آرامی به مدت 12 جلسه یک ساعته قرار گرفتند. یافته های حاصل از تحلیل کواریانس نشان داد که درمان فراشناختی در کاهش علایم اضطراب و نگرانی نسبت به تن آرامی برتری دارد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه سبک های هویتی، معنای زندگی و تحول اخلاقی افراد مجرم و غیرمجرم انجام شد. جامعه مورد مطالعه پژوهش حاضر شامل کلیه زندانیان مجرم و پرونده دار ساکن در زندان مرکزی شهر تبریز بود. نمونه پژوهش 62 نفر زندانی بود که به صورت در دسترس انتخاب شدند. هم چنین 62 نفر از افراد بهنجار به عنوان افراد مورد مقایسه انتخاب شدند. تحقیق حاضر از نوع علی - مقایسه ای است. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از آزمون تحول اخلاقی ما، پرسش نامه سبک های هویتی بنیون و آدامز و پرسش نامه معنی در زندگی ماهولیک و کرانباخ استفاده گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل واریانس چندمتغیره و تحلیل تشخیصی استفاده شد. نتایج نشان داد افراد مجرم نسبت به افراد عادی از سطح تحول اخلاقی پایین تری برخوردارند. هم چنین نتایج نشان داد افراد مجرم نسبت به افراد عادی سبک های هویتی متفاوتی دارند. از سوی دیگر نتایج نشان داد افراد مجرم نسبت به افراد عادی معنای کمتری را در زندگی خود احساس می کنند. به طور کلی سطح تحول اخلاقی، معنای زندگی و سبک هویتی افراد مجرم و غیرمجرم با هم تفاوت دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر بخشی تمرین هوازی در درمان بی خوابی انجام شد. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه میانسالان زن با تشخیص بی خوابی به مراکز درمان روانپزشکی شهر تبریز در سال 1393 بودند که 20 نفر از آنها به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه جایگزین شدند. افراد گروه آزمایش به مدت 6 ماه تحت تمرین هوازی با شدت %65 الی 70% قرار گرفتند. شاخص بی خوابی ISI برای ارزیابی بی خوابی به همراه معاینه روانپزشک، پرسشنامه کیفیت زندگی SE-36 و ضربان سنج پلار جهت کنترل شدت ضربان قلب در تمرین استفاده شد. داده ها به شیوه تحلیل کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد، تمرین هوازی در بهبود علائم اختلال خواب زنان میانسال موثر است. به عبارتی می توان گفت 18 درصد تغییرات نمرات اختلال خواب در گروه دارای اختلال خواب (تفاوت گروه ها در پیگیری) ناشی از اجرای متغیر مستقل (تمرین هوازی) می باشد. همین طور نتایج نشان داد تمرین هوازی در بهبود علائم اختلال خواب زنان میانسال با کنترل کیفیت زندگی موثر است. به عبارتی، 11 درصد تغییرات نمرات اختلال خواب پس از تعدیل کیفیت زندگی در گروه دارای اختلال خواب (تفاوت گروه ها در پیگیری) ناشی از اجرای متغیر مستقل (تمرین هوازی) است.

هدف این پژوهش تعیین نقش راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در نشانه های شخصیت مرزی بود. این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بود که در راستای آن،300 نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز به شیوه تصادفی انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های تنظیم شناختی هیجان (CERQ) و مقیاس شخصیت مرزی و برای تحلیل داده ها از روش مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. تحلیل داده ها نشان داد که راهبرد سرزنش دیگران به طور مثبت و راهبردهای دیدگاه گیری، برنامه ریزی، ارزیابی مجدد مثبت، سرزنش خود و تمرکز مجدد مثبت به صورت منفی، تغییرات نشانه های شخصیت مرزی را پیش بینی می کنند. این یافته ها تلویحات عملی در پیشگیری از تشدید علایم این اختلال و نیز مداخلات بالینی داشته که به طور تفصیلی مورد بحث قرار گرفته است.

هدف از پژوهش کنونی بررسی رابطه باورهای معرفت شناسی و نیاز به شناخت با آگاهی فراشناختی در اساتید دانشگاه مازندران می باشد. گروه نمونه پژوهش کنونی 145 نفر از اعضای هیئت علمی این دانشگاه می باشند که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، از میان 11 دانشکده این دانشگاه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، «پرسشنامه باورهای معرفت شناسی شراو»، «سیاهه آگاهی فراشناختی» و «مقیاس نیاز به شناخت» می باشد. داده ها با استفاده از رگرسیون چندمتغیره، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی برای نمونه های مستقل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد ترکیب متغیرهای پیش بین باور معرفت شناسی و نیاز به شناخت، 15% از تغییرات آگاهی فراشناختی اساتید را پیش بینی می کنند. باور معرفتی «دانش ساده» و نیاز به شناخت، پیش بینی کننده معنی دار آگاهی فراشناختی اساتید می باشند. باور معرفتی «دانش ساده» و «دانش مطلق» رابطه منفی معناداری با آگاهی فراشناختی و باورهای معرفتی «دانش ساده»، «دانش مطلق» و «توانایی ذاتی» رابطه منفی معناداری با نیاز به شناخت اساتید دارند. همچنین بین نیاز به شناخت و آگاهی فراشناختی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون تی نشان داد باور معرفتی «دانش مطلق» در اساتید حوزه های سخت بیشتر از اساتید حوزه های نرم می باشد. از میان زیرمقیاس های آگاهی فراشناختی، تنها میانگین زیرمقیاس دانش اخباری اساتید دو حوزه متفاوت بود. اساتید حوزه نرم، دانش اخباری بالاتری را نشان دادند. همچنین نیاز به شناخت اساتید حوزه های نرم، به طور معناداری بالاتر از اساتید حوزه های سخت بود.