نشریه کارآگاه
پیاپی 10 (بهار 1389)

گوش انسان یک منبع جامع و کامل برای شناسایی هویت افراد است که کاربردهای فراوانی دارد. به موجب احتیاجات روز افزون برای امنیت در محل های عمومی مختلف و به این دلیل که گوش افراد قابل رویت است، تصویر آن حتی بدون متوجه شدن و هیچ گونه همکاری افراد براحتی قابل گرفتن است. به نظر میرسد که مشخصه بیومتریک گوش انسان یک راه حل بسیار مناسب برای شناسایی هویت افراد است. توجه زیاد به مشخصه بیومتریک گوش را میتوان توسط آثار و مقالات متعددی که در این چند سال اخیر به چاپ رسیده است، دریافت. گروه های تحقیقاتی مختلف روش های متفاوتی را برای انتخاب و استخراج ویژگی از مشخصه بیومتریک گوش به کار برده اند. در این مقاله به بررسی الگوریتمهای مختلف برای استخراج ویژگی از تصاویر دو بعدی و سه بعدی گوش انسان پرداخته ایم.

با توجه به اهمیت روزافزون علم داده کاوی و نقش کلیدی آن در علوم جنایی و قضایی، نمونه ای از مسائل دسته بندی در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است که می تواند زمینه ساز پیش بینی هایی برای پیشگیری از جرم باشد. دسته بندی اولین قدم در روش های مبتنی بر پیشگیری است و یکی از موارد دسته بندی بسیار مهم در علوم قضایی در خصوص کلاسه سازی منطق های جرائم صورت می گیرد، زیرا نتایج حاصل از کلاسه سازی منطقه ای می تواند در مواردی مانند سازماندهی نیروها مورد توجه قرارگیرد. در ادامه این مقاله داده های یکی از مجموعه داده های استاندارد در زمینه ریشه یابی جرائم، برای نمایش توانایی های روش دسته بندی مربوط مورد آزمایش قرارگرفته است. برای دسته بندی این داده ها از یک کرنل مبتنی بر ابرگراف (که معمولا برای دسته بندی رئوس به کار میرود) به عنوان کرنل در کلاسه سازها استفاده شده است.

استفاده از روش های مطرح در داده کاوی در زمینه تحلبل جرائم، دانش جوانی است که منجر به صرفه جویی قابل توجهی در زمان و هزینه نیروهای پلیس شده است. یکی از عرصه های به کار گیری دانش داده کاوی در این حوزه، تحلیل داده های فضایی (جغرافیایی) جرم است. مهمترین نمود داده های فضایی جرم، مختصات جغرافیایی محل وقوع جرم است. تحلیل داده های فضایی جرم، راهگشای تخمین محل وقوع جرم بعدی، بهینه سازی مسیرهای گشت زنی پلیس و تشخیص محل بهینه احداث ایستگاه های پلیس خواهد بود. این مقاله ابتدا با رویکردی مقایسه ای به بررسی روش های تحلیل نقاط جرم خیز با استفاده از رایانه پرداخته و سپس به ارائه روشی کاربردی جهت استفاده از نمودارهای ورونویی در تحلیل داده های فضایی جرم می پردازد. روش کاربردی مذکور با هدف تخمین مسیرهای اصلی تردد مجرمان در جوامع شهری طرح ریزی شده است.

زبان شناسی قانونی (حقوقی) شاخه ای میان رشته ای از زبان شناسی و حقوق است که از سال 1997 در محافل زبان شناسی و حقوق آمریکا و اروپا رشد کرده است و از آن زمان هر روز از زبان شناسان در ارائه اسناد و شهادت در دادگاه ها جهت کشف حقایق و قضاوت دقیق تر بهره می جویند. در این حوزه با ابزارهای زبانی به تحلیل گفتمان در نظام قضایی می پردازیم. از آنجا که شهادت با ابزار زبان صورت می گیرد، انتظار داریم این مقوله دارای ویژگی های زبانی خاصی باشد. از سوی دیگر جرائمی وجود دارد که مستقیم با زبان صورت می گیرد مانند شهادت دروغ. این مقاله به دو قسمت تقسیم می شود؛ هدف از بخش نخست بررسی ویژگی های زبانی به هنگام شهادت است و در بخش دوم هدف، اثبات شهادت دروغ از طریق ابزارهای زبانی است. در پاسخ به قسمت نخست با گردآوری داده ها از سی آزمودنی به این نتیجه رسیدیم که سبک کلام به دو دسته سبک ضعیف و سبک قوی تقسیم می شود و هرکدام دارای ویژگی های خاصی هستند (مانند تنوع واژگانی برای سبک کلامی قوی وجمله های ناتمام برای سبک کلامی ضعیف). به منظور بررسی قسمت دوم مقاله، نگارنده با تحلیل یک پرونده واقعی، با ابزارهای زبان شناختی مانند تلویح، انسجام دستوری و... اثبات می کند که فرد مظنون به اتهام شهادت دروغ مجرم است، از این رو وجود جرم ثابت میشود.

کشف علمی جرائم از جمله دیدگاه های سیستمی مربوط به حوزه علوم جزایی است که رابطه تنگاتنگی با علوم طبیعی و فیزیولوژی دارد که با به خدمت گرفتن این علوم در اثبات جرائم میتوان گام محکمتر و مطمئنتری در عرصه حقوق جزا و پلیس علمی برداشت. اثر انگشت با توجه به ویژگی های منحصر بفردی که دارد زمینه تحقیقات را در کشف علمی جرائم فراهم نموده است. در این مقاله ضمن بررسی قانونی بودن دلایل و نقش پلیس و فناوری های اطلاعات و ارتباطات در شناسایی آثار انگشت، قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که آیا اثر انگشت می تواند در اثبات جرائم نقش تعیین کننده و اطمینان بخشی را داشته باشد یا نه؟ و اینکه اعتبار این آثار به چه میزان است؟

امروزه سازمان های پیشرو و پیشتاز برای بهبود عملکردشان، در حال گذار از دوران ذخیره سازی دانش فردی کارکنان به سوی دوران نگهداری دانش برای منافع سازمانی هستند، زیرا سازمان ها به دانش تولید شده و موجود در سازمان به عنوان یک سرمایه اصلی مینگرند و سعی در جمع آوری و نگهداشت این دانش دارند. لذا بهره گیری از فناوری و ایجاد حافظه ای واحد بدون محدودیت فیزیکی و زمانی و نیز اجتناب از اشتباهات گذشته تنها از طریق مدیریت، محقق می شود و سازمان های دانشگر نیز بر این پایه شکل می گیرند. به طور کلی حافظه سازمانی، تنها وسیله و ابزار جمع آوری و نگهداری دانش نیست بلکه وسیله ای برای به اشتراک گذاشتن دانش نیز محسوب می شود. حال در این مقاله ضمن بیان ویژگی های حافظه سازمانی و ضرورت و لزوم توجه به الزامات آن در چرخه فعالیت پلیس آگاهی، توانمندسازی کارکنان و توسعه منابع کارآگاهی برمبنای دانش به مثابه اساسی ترین سرمایه سازمان و راه چاره ای برای ادامه حیات سازمان ها، مواجه نشدن آنها با مرحله افول و یا برون رفت از آن بررسی می شود.

پیشگیری از جرم از ضرورت های زندگی اجتماعی است که لازمه آن انجام مطالعات جرم شناختی برای شناسایی علل وقوع جرائم و خصایص جرم شناختی جرائم است. در این وادی پیشگیری از جرم با برخی چالش های نظری و عملی مواجه است که فائق آمدن بر آنها شرط ضروری تدابیر پیشگیری کار آمد است. از چالش های عمده برای پیشگیری یکی مربوط به کیفیت و کمیت تاثیر عوامل جرم زا بر ارتکاب هر یک از جرائم است. این مقاله با قبول این دیدگاه که پیشگیری از هر جرمی مستلزم شناخت خصایص جرم شناختی آن جرم است، مبتنی بر دیدگاهی است که کم و کیف تاثیر عوامل جرم زا را در جرائم مختلف متفاوت میداند. از این رو پس از بیان جایگاه پولشویی در نظام کیفری ایران به ضرورت و اهمیت پیشگیری از جرم پولشویی و ارتباطی که جرم پولشویی با سایر جرائم بالاخص جرائم اقتصادی، قاچاق مواد مخدر و... دارد پرداخته شده و آنگاه با بررسی خصایص جرم شناختی جرم پولشویی درصدد ارائه راهکارهایی برای پیشگیری از آن خواهیم بود که این راهکارها متناسب با خصایص جرم در « شورای عالی مبارزه با پولشویی » شناختی جرم پولشویی است و آنگاه در انتها به نقش پیشگیری از جرم پولشویی و چالش های فراروی آن پرداخته میشود.

یکی از دشواری هایی که جامعه امروز ما با آن مواجه است، تکرار جرم توسط بزهکاران حرفه ای است. آنچه مسلم است قوانین کشور ما در تعقیب مجرمان و برخورد با آنها از هیچ اقدامی فرو گذار نکرده است، اما آنچه موجب تجری تبهکاران میشود، فقدان مدارک کافی و متقن در مورد وقوع جرم توسط مجرم است. امروزه سعی می شود در جمع آوری آثار و مدارک، تبیین اوضاع و احوال صحنه جرم و شناسایی آزمایشگاهی مدارک و آثار مکشوفه، از روش های علمی و مستندی استفاده شود ولی به نظر می رسد با پیشرفت علوم و دسترسی مجرمان به اطلاعات و فناوری های نوین، آنها توانسته اند از اجرای عدالت به علت فقد دلیل مستند و کافی در برخی پرونده ها تبری پیدا کنند. در ارزیابی، تجزیه و تحلیل پرونده های واصله به آزمایشگاه های فیزیک جنایی ( اسلحه شناسی جنایی) کشور ملاحظه می شود سلاح های کمری تغییر یافته (غیراستاندارد) مختلفی به کارشناسان ارجاع می یابد که با توجه به احتمال تغییر در فرایند به کار گیری این گونه سلاح ها، ضرورت ارائه نتایج تحقیقات آزمایشگاهی و تخصصی به سایر همکاران محترم وجود دارد، لذا در این مقاله سعی شده است روش های اصلاح و تغییر سلا حها و پرونده هایی مورد بررسی قرار گیرند که در فاصله سال های1387-1388 به آزمایشگاه فیزیک جنایی تهران بزرگ ارجاع گردیده است. تعداد 96 قبضه سلاح های کمری مشقی، گازی، مشقی تغییریافته که در این مطالعه به آنها غیراستاندارد گفته می شود و فشنگ های جنگی غیراستاندارد مربوطه بررسی شدند.