فهرست مطالب
مجله پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)
پیاپی 1 (بهار 1386)
- تاریخ انتشار: 1386/03/20
- تعداد عناوین: 11
-
صفحه 1ادب فارسی که بر دو سبک خراسانی (شرقی) و عراقی (غربی) یا جبالی منقسم است، اشکال یا انواع آنها صبغه اقلیمی دارد، که از جمله طرز یا شیوه «مناظره» متعلق به ادب مادستانی یا غربی است. منظومه پهلوی اشکانی درخت آسوریک که یک مناظره ادبی است، خود متاثر از شیوه ها یا طرز و سبک «مناظره»های ادبی سومری باستان و بابلی است؛ قومی که از نواحی شمالی ایران زمین به جنوب میانرودان (عراق کنونی) کوچیدند، و تمدن پر آوازه سومری یا بابلی قدیم را پدید آوردند. بیش از هفت منظومه، هم به طرز مناظره های حکمی – ادبی از زبان سومری بر جای مانده است، و چنین سنت ادبی بعدها نیز در متون اکدی و بابلی جدید و آشوری ادامه یافت، چنان که هم از مجاری مزبور به ادب پهلوی و از این طریق هم به ادب عربی و فارسی رسید، که از جمله اولین مناظرات در زبان عربی می توان شماری از آثار جاحظ بصری (سده سوم) و در فارسی هم منظومه های اسدی طوسی (سده پنجم) را یاد کرد.کلیدواژگان: ادب مادستانی، ادب خراسانی، مناظره ادبی، درخت آسوریک، میانرودان، سومر
-
صفحه 11از دیرباز دانشهایی چون بدیع، معانی و بیان، عروض و قافیه و... به عنوان معیارهایی برای زیبایی شناسی عناصر ادبی و ارزشیابی شعر و نثر فارسی و عربی به کار می رفته و زمینه ساز نوعی نقد روشمند بوده است. از این رو، امروزه ما نیز ناگزیریم که این گونه آثار علمی را به سبب اشتمال بر ابزارهای نقد ادبی با دقت تمام بررسی کنیم.
نفوذ عمیق و حضور بلامنازع زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند منجر به پیدایش آثار گرانسنگی در زمینه های مختلف شعر، عرفان، فلسفه، دستور، فرهنگ لغت، علوم و فنون ادبی و بلاغت و جز آن گردیده که متاسفانه برخی از این آثار همچنان ناشناخته باقی مانده است. در این مقاله یکی از این آثار ارزشمند بلاغی فارسی که حدود 250 سال پیش در هندوستان به زبان فارسی نوشته شده، از جنبه های مختلف، بررسی و نقد و تحلیل و مقایسه شده، در مورد ساختار و اهمیت و جایگاه آن و اندیشه ها و آبشخورهای مؤلف و تاثیر و تاثر آن کتاب سخن گفته می شود. این اثر حدائق البلاغه نام گرفته و توسط شمس الدین فقیر دهلوی (1183- 1115ه.ق.)، در سال 1168 ه.ق و در پنج حدیقه: بیان، بدیع، عروض و قافیه، معما و سرقات شعری تالیف گردیده است. وسعت اطلاعات فقیر دهلوی در حوزه علوم ادبی و بلاغی عربی و فارسی، استناد به امثله و شواهد فراوان فارسی، نقد و تحلیل آرای بزرگان علوم بلاغی و جامعیت موضوعات بلاغی از ویژگی های درخور توجه این کتاب است.
کلیدواژگان: حدائق البلاغه، شمس الدین فقیر دهلوی، بدیع و بلاغت، معما و سرقات ادبی، عروض و قافیه -
صفحه 39درباره بیتی از دیوان حافظ که در چاپ مصحح روان شاد علامه محمد قزوینی بدین گونه ضبط شده است:مرا و سرو چمن را به خاک راه نشاند زمانه تا قصب نرگس قبای تو بستتا کنون بحثهای فراوانی در کتب و مقالات گوناگون انتشار یافته، اما صورت صحیح بعضی کلمات و معنی درست بیت همچنان در پرده ابهام مانده است. در این گفتار با اشاره به بعضی اظهار نظرهای با اهمیت از جمعی صاحبنظران نامدار و ذکر شواهد و دلایل مختلف از ابیات حافظ و شاعران دیگر و با توجه به مفهوم مخالف قصب بستن سعی بر آن بوده است تا راه حل نهایی این مساله یافته شود.
کلیدواژگان: قصب، قصب نرگس، قصب زرکش، بند قباگشودن، سرو چمن -
صفحه 49صور خیال در بلاغت فارسی عمدتا به دو مبحث، تشبیه و استعاره اختصاص دارد، اما مجاز و کنایه نیز در همین وادی بررسی می شوند. در بلاغت فارسی، علم بیان درباره این چهار موضوع مهم گفتگو می کند، اما صور خیال در بلاغت غربی اندکی متفاوت است. نوشته حاضر به بررسی تطبیقی این چهار موضوع می پردازد. اگرچه واژه metonymy را می توان تقریبا معادل واژه مجاز دانست و از دیدگاه بلاغت در هر دو زبان نوعی تغییر تلقی می شود، اما به طور کلی نگرش به این دو موضوع متفاوت است. برای مثال، مجاز در بلاغت فارسی بر اساس علاقه های متفاوت تقسیم بندی می شود، اما این دسته بندی را در بلاغت انگلیسی نمی توان یافت و اساسا آنچه در بلاغت فارسی قرینه و علاقه نام دارد، در بلاغت انگلیسی بجز نشانه هایی کلی اثری از آن دیده نمی شود. در تشبیه و simile وجوه اشتراک بیشتری دیده می شود و تعریف هر دو در هر دو زبان یکسان است. اما دسته بندی های متفاوت تشبیه را در simile نمی توان یافت. اگر چه برخی از این تقسیم بندی ها را می توان معادل همدیگر قرار داد؛ مثلا می توان گفت submerged simile که به تشبیه نهفته ترجمه کرده اند، با تشبیه مضمر فارسی نزدیک است. استعاره و metaphor نسبت به سایر صور خیال وجوه اشتراک بیشتری دارد؛ اگرچه تفاوتهایی نیز در آنها دیده می شود که مهمترین آنها را می توان نوع تقسیم بندی آنها دانست. از میان چهار موضوع فن بیان، کنایه و irony تفاوتهای بسیاری دارد. آیرونی بیشتر به قصد تعریض، تمسخر، طنز و انتقاد به کار می رود و اغلب در ساختار یک نمایشنامه، داستان یا حتی سراسر یک کتاب جاری است، اما کنایه را صرفا با مقاصد مذکور در آیرونی به کار نمی برند، بلکه اغلب برای بیان آشکارتر مفاهیم کاربرد دارد. همچنین کنایه اغلب در کلمات و عبارات خلاصه می شود، در حالی که آیرونی در داستانهای بلند و نمایشنامه بیشتر استفاده می شود؛ اگر چه می توان برای برخی از انواع آیرونی، مثالهایی در شعر و نثر فارسی یافت.
-
صفحه 79تصور و ساختن نمونه های جاودانه، یکی از آشکارترین تلاشهای انسانی است که از نخستین لحظات زندگی، مرگ و زوال را به چشم می دیده، و همه مظاهر دنیا را در حال فرو ریختن می یافته است. یکی از مهمترین اشکالی که با جاودانگی و مفهوم بی نهایت پیوند دارد، نماد دایره است. در حقیقت انسان، مفاهیم جاودانه را در این شکل مجسم کرده است. این تجسم، گاه به صورت تصویری ذهنی و گاهی نیز به شکل نمونه های دیدنی درآمده است. از مهمترین ویژگی های این نماد (همچون دیگر نمادها)، شناور بودن آن است؛ به همین سبب، در کسوتهایی گوناگون نمود یافته است؛ چنان که گاهی تجلی قداست می گردد، گاهی آفرینش کی هانی را تکرار می کند و گاهی نیز با اشیایی دیگر، گره می خورد و مفهومی یکسان را نشان می دهد.
در این نوشتار، تلاش شده است تا ویژگی ها، کاربردها و پیوندهای دایره با جاودانگی و مفاهیم دیگر، آشکار شود.
کلیدواژگان: نمادهای جاودانگی، دایره، اسطوره، متون دینی -
صفحه 99میرزا هادی سمرقندی (1246- 1309ق/1830- 1891م) از شاعران صاحب دیوان قرن سیزدهم و نیمه نخست قرن چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم میلادی در ماوراء النهر است. دوران زندگی این شاعر عزلت پیشه، مصادف با فرمانروایی خانهای قنقرات در خوارزم، منغیت در بخارا، مینگ در خوقند و پادشاهان قاجار در ایران است. درباره زندگی و شعر این شاعر نازک خیال اقوال متناقض، بل نادرستی در منابع مؤلف در آسیای میانه قرن بیست نوشته شده و از این طریق به منابع اندک شمار تالیف شده در ایران نیز راه یافته است. در این مقاله برای نخستین بار، زندگی و شعر میرزا هادی سمرقندی بر مبنای منابع دست اول آسیای میانه، بررسی و تحلیل و در سه بخش تنظیم شده است:1-مقدمه و پیشینه تحقیق؛2-زندگی نامه هادی سمرقندی؛3-نقد و بررسی دیوان میرزا هادی.
کلیدواژگان: ادبیات تاجیک، ماوراء النهر قرن نوزدهم، محیط ادبی سمرقند، میرزا هادی سمرقندی، واعظ قزوینی -
صفحه 129روش تحقیق در هر رشته دانشگاهی، چراغ راه پژوهشگر برای رسیدن به حقایق علمی است و در صورتی که درست انتخاب شود، موجب پیشرفت و نوآوری در آن رشته خواهد شد.
هدف از این مقاله، شناسایی نوع و ویژگی های روش تحقیق ویژه مطالعات ادبی است. برای دستیابی به این هدف ابتدا گونه های متنوع تحقیقاتی که در عرصه زبان و ادبیات فارسی وجود دارد، معرفی می شوند و آنگاه تاکید می شود که برای انتخاب روش مناسب باید پس از شناسایی نوع مساله تحقیق، به تبارشناسی آن پرداخت و آنگاه با توجه به اهداف و جنس مساله، روشی را برگزید.
در این نوشتار، ضمن بیان ویژگی های روش کیفی پژوهش، اغلب رویکردهای تحقیقاتی در عرصه ادبیات از نوع کیفی دانسته شده است. هدف در پژوهش کیفی رسیدن به قوانین ثابت نیست و پژوهشگر قصد ندارد با تعمیم یافته های خود به قانونی جهان شمول برسد، بلکه هدف او توصیف و فهم پدیده ها و در نهایت، رسیدن به الگوهاست. در این روش تاکید می شود که پژوهشگر برای دستیابی به فهم عمیق اثر ادبی باید با متن رابطه دوستانه برقرار کند و با خالق اثر همدردی کند.
کلیدواژگان: روش تحقیق، پژوهش ادبی، ادبیات فارسی، پژوهش کیفی، میان رشته ای -
صفحه 143رساله قشیریه یکی از منابع مهم تصوف اسلامی است که به وسیله ابوالقاسم قشیری، از علما و محدثان بزرگ سده پنجم هجری به زبان عربی نوشته شده است. از این کتاب ترجمه ای در دست است که ظاهرا«توسط یکی از شاگردان قشیری به نام ابوعلی عثمانی صورت گرفته و با تصحیح و استدراکات استاد بدیع الزمان فروزانفر به چاپ رسیده است. با وجود آنکه در قدیم بیشتر ترجمه ها به صورت آزاد صورت می گرفته- مانند مصباح الهدایه که ترجمه ای آزاد از عوارف المعارف است- و مترجمان کمتر به ترجمه تحت الفظی نظر داشته اند، به نظر می رسد مترجم رساله قشیریه توجهش بیشتر به ترجمه لفظ به لفظ بوده است. مقابله دقیق این ترجمه با متن عربی و تامل در متن مصحح نشان می دهد که در ترجمه فارسی کاستی هایی وجود دارد که در برخی قسمتها سبب اختلال در بیان موضوع و انتقال مفهوم اصلی رساله قشیریه شده است. مصحح کتاب به برخی از این کاستی ها اشاره کرده و بخش دیگری از آنها مغفول مانده است. همچنین در تصحیح متن، به سبب موضوع اشکالاتی راه پیدا کرده و موجب شده است که در پاره ای از عبارتهای کتاب ابهام به وجود آید. در این مقاله چهار باب توبه، ورع، زهد و خلوت از این منظر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و کاستی های ترجمه و تصحیح در این چهار باب تبیین شده است.
کلیدواژگان: رساله قشیریه، تصحیح، ترجمه -
صفحه 153مقاله حاضر نتیجه پژوهشی است که به روش کتابخانه ای به بررسی و تحلیل اهمیت و نقش عناصر و ویژگی های ساختاری واژه به عنوان مهمترین عامل مؤثر در گزینش واژگان شعر می پردازد.
هر واژه در گزینش شاعرانه از دو جنبه مورد توجه قرار می گیرد: از جهت ساختار آوایی واژه و از جهت انتقال و القای معانی. جنبه آوایی واژه، به تنهایی خود دو نقش مهم در شعر دارد: آواهای واژه علاوه بر تقویت موسیقی شعر که از طریق واج آرایی، جناس و دیگر زیبایی های موسیقایی حاصل از تکرار واجها و خوشه های آوایی شکل می گیرد، در القای مفاهیم نیز درخور توجه و در گزینش واژه مؤثر است. وظیفه انتقال و القای معانی دومین نقش مهم واژه در شعر است. علاوه بر این، از نظر معنایی نیز به لحا ظ آن که واژه می تواند سه نوع بار معنایی صریح، ضمنی و مجازی القا کند، تاثیر مهمی در گزینش واژگان شعر دارد.
کلیدواژگان: شعر، واژه، آوا، معنی -
صفحه 181در دوره حاضر که با نام عصر دانایی نام بردار است، پژوهش هایی اصیل و علمی شمرده می شود که بر پایه ارائه اطلاعات به تجزیه و تحلیل و تولید دانش جدید بپردازد. در این مقاله پس از بررسی بیش از 3450 پایان نامه رشته زبان و ادبیات فارسی، آشکار می شود که این اصل مهم در آنها وجود ندارد و عموما نوع این پایان نامه ها توصیفی است و در آنها به ارائه و طبقه بندی اطلاعات بسنده می شود. در آسیب شناسی این معضل به مواردی، همچون: عدم وجود کلان نگری علمی ادبی، تمرکز موضوعها بر ارائه اطلاعات ادبی، نبود طرح پایان نامه علمی و تعریف شده و عدم رعایت این طرح در پژوهش نهایی، نبود روش مشخص علمی پژوهشی، انتخاب موضوعهای کلی، انجام موضوعهای تکراری و... می توان اشاره کرد.
کلیدواژگان: پایان نامه های ادبی، آسیب شناسی، اطلاعات، دانش -
چکیده انگلیسی مقالاتصفحه 5
-
Page 1The versified story of 'Ashkani Pahlavi Asoric Tree' which is a literary dispute is itself affected by different styles of the Sumerian and Babylonian disputes. There are more than seven versified stories from Sumerians. Also, in the Akkedian, Babelion, and Ashurian texts, one finds such a literary tradition. From such sources, this style was transferred to Pahlavi literary texts and from there it was transferred to the Arabic and Persian literature. Among the first literary disputes in Arabic, mention could be made of some of the works by 'Jahez Basri' (the third century) and in Persian, the versified stories of 'Asadi Toosi' (the fifth century).
-
Page 11For a long time, sciences such as embellishment, rhetoric, prosody, rhyme, etc. have been used as some criteria to judge the aesthetic aspects of the literary components as well as the evaluation of Farsi and Arabic prose and poetry to pave the way for some kind of systematic criticism. The deep and non-arguing influence of Farsi language and literature in the Indian sub-continent has caused the emergence of valuable works in different areas of poetry, theosophy, philosophy, grammar, lexicon, rhetoric, and so on. Unfortunately, some of these works are not known yet. In this paper, one of the above mentioned works -- 'Hadaegh al-Belaghe'-- a valuable Farsi rhetoric work written about 250 years ago in India, is studied in terms of the structure, importance, position, author's thoughts and fountainheads as well as the book's effects on later works. The book 'Hedaegh al-Belaghe' which is written by 'Shams al-Deen Faghir-e-Dehlavi' (1115-1183 A.H) in 1168 (A.H) was compiled in 5 'Hadighe' (gardens) as follows: rhetoric, embellishment, prosody and rhyme, mystery, and poetic plagiarism. Some outstanding features of the book are the author's vast knowledge about Farsi and Arabic literary and rhetorical figures, citing many Farsi examples, criticism and analysis of opinions and thoughts of the masters of rhetoric, and integration of rhetorical figures.
-
Page 39In the Complete Works of Hafez, corrected by 'Allameh Mohammad Qazvini', the following verse appears: "Mara va sarv-e chaman ra be khak-e rah neshand Zamaneh ta ghasab-e narges-e ghaba-ye to bast." Although many scholars have discussed different aspects of this verse, the correct form of some words and the exact meaning of the verse is still hidden. This paper tries to clarify such aspects of the verse. Specially, regarding the opposite meanings of 'ghasab bastan', an attempt is made to propose a solution for the problem. In doing so, the writer benefits from some scholar's views as well as evidence from other verses by Hafez.
-
Page 49In the Persian eloquence, the imagination forms mainly comprise simile and metaphor. However, metonymy and irony as well are discussed under the same title. Although in Persian eloquence, rhetoric discusses such four important subjects, it is somewhat different in the western eloquence. The present study deals in brief with these four subjects. Although the word metonymy can be considered as the approximate equivalent of the word 'majaz' and in both languages it is perceived as a kind of change, the general perception of these two topics is different. As a case in point one could refer to differences between metonymy in Persian and English. Basically, there is no counterpart in English to what is called the interest and analogy in Persian eloquence. In simile and 'tashbih', more common points could be found. However, diverse categorizations of 'tashbih' cannot be found for simile. Although some categorizations could be considered similar (for example 'submerged simile' and 'tashbihe nahofte (hidden simile) is near to the “tashbih”, the metaphor and “esteaareh” compared with other imagination forms have more points in common. Amongst the four types of diction techniques, irony and “kenayeh” have more differences. Irony is mostly used with the intension of broadening, radicalization, satire and criticism and is often encountered in the structure of a play, story. However, “kenayeh” is not simply used with the above said intentions for irony but it has implications for more obvious expression of concepts. Also “kenayeh” is often limited to words and expressions while irony is mostly used in long stories and plays.
-
Page 79The conception and creation of eternal samples is one of the most evident efforts made by Man from the very beginning of human life when he observed death and mortality and found all the world's manifestations prone to collapse and destruction. One of the most significant images related to the concept of externality and immortality is circular symbols. In fact, Man has represented the conceptions of eternality by this symbols. This conception has been represented sometimes by mental images and sometimes by visible samples. One of the most important features of this symbols (as that of other symbols) is its floating state which has manifested itself in different ways. Sometimes it represents holiness, sometimes reproduces creation of the universe and some other times entangles with other things indicating identical concepts. In this study, efforts have been made to disclose the relationship between the circle and eternality as well as with other concepts.
-
Page 99'Mirza Hadi Samarghandi' (1309-1246 A.H./1830-1891 A.D.) is one of the poets in the thirteenth and the first half of fourteenth century (A.H) (ninteenth century A.D.) in Transoxania. The life period of this secluded poet is coincident with the rule of 'Ghonghorat Khan' in 'Kharazm', 'Manghit' in 'Bukhara', 'Ming' in 'Khoghand' and the 'Ghajar' rulers in Iran. The contradictory and sometimes incorrect information about the life and poetry of this poet has been the impetus for the present research. In this article, the life and poetry of 'Mirza Hadi Samarghandi' is studied for the first time based on the Middle Asian sources in the following arrangement: 1. introduction and background of the research 2. biography and 3. a critical look at his poetry.
-
Page 129Research methodology in any university field is a researcher’s guide to achieve scientific facts and provided it is chosen properly, it could cause progress and innovation in that field. The purpose of this essay is to identify the type and features of research methods in some literary studies. In order to achieve this goal, after introducing various research types in the field of Persian language and literature, we emphasize that after identification of the type of research and its ethnology, a proper method should be chosen with regard to the goals and type of the research. Most studies in literature employ the qualitative research method. In qualitative studies, the researcher's aim is not to achieve universal facts or generalizing his/her findings. The aim is to describe and understand the phenomenon and finally construct models. In this method, it is emphasized that the researcher needs to make a close relationship with the text in order to obtain a deep understanding of the literary work and also should sympathize with the creator of that work.
-
Page 143'Resaleh Ghoshairieyyeh' is one of the most important resources in the Islamic mysticism which was written by 'Abolghasem Ghoshairie' during the fifth century of Hijra. This book was translated into Farsi by one of his students – 'Abou Ali Osmani' and edited by 'B. Forouzanfar'. It has been rare to translate manuscripts word-by-word as the tendency has been towards the free translation. Although 'Osmani' apparently has tried to be faithful to the text, his translation contains some errors. Some of the errors are corrected by 'Forouzanfar' but there are still many more cases of mistranslation. In this paper, we have studied four chapters: 'Tobeh', 'Vará', 'Zohd', and 'Khalvat', and have suggested more corrections and comments to the translation.
-
Page 153By using library research, the present paper studies the signification and function of the structural elements and characteristics of words, as the most effective factors in the word choice of poetry. Every word has two important functions in poetry. On the one hand, the form of poetry is based on words. On the other hand, it is the tool for transferring the meaning of poetry. The phonetic aspect of the word alone produces two effects for poetry: 1- reinforcing the music of poetry formed by alliteration, pun, and other musical beauties that are the result of phonemes and phonetic clusters repetition and 2- inducing meaning through phonemes. In addition, from the semantic point of view, words have important effects on poetry, because of their three kinds of meaning: implicit, explicit and figurative.
-
Page 181Today in the age of knowledge, those studies are considered scientific and worthwhile which precede analysis and result in new knowledge. In this essay, by investigating more than 3450 Persian language and literature theses, it is suggested that they are mostly descriptive in nature and are limited to tabulating and classifying information. Some of the observed problems are: nonexistence of scientific and literary universalism centralization on presenting literary information nonexistence of an appropriate research proposal, design and methodology working on general subjects and finally repeating previous studies.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.