فهرست مطالب

بوم شناسی گیاهان زراعی - سال پنجم شماره 3 (پیاپی 16، پاییز 1388)

نشریه بوم شناسی گیاهان زراعی
سال پنجم شماره 3 (پیاپی 16، پاییز 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/09/01
  • تعداد عناوین: 12
|
  • منوچهر جم نژاد، محمدعلی باغستانی، اسکندر زند، محمدرضا بی همتا صفحه 1
    به منظور بررسی امکان کاهش دز مصرفی علف کش تو فور دی جهت کنترل علف هرز منداب با استفاده از ارقام پرتوان رقابتی گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی بخش علف های هرز مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور در کرج انجام شد. فاکتورهای این آزمایش شامل ارقام گندم (رقم رقابت پذیر شیراز و رقم کم توان رقابتی طبسی)، تراکم علف هرز منداب (چهار تراکم صفر، 25، 50 و 75 بوته در متر مربع) و دز مصرف علف کش تو فور دی (چهار دز 0، 5/0 و 75/0 و 0/1 لیتر ماده مؤثر در هکتار) بود. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از دز کاهش یافته تو فور دی به میزان 25 درصد کمتر از میزان توصیه شده موجب کاهش معنی دار عملکرد نمی شود. نتایج این تحقیق نشان داد که عملکرد دانه گندم رقم شیراز در شرایط عدم مصرف علف کش نیز از عملکرد دانه در رقم طبسی همراه با مصرف علف کش تو فور دی به میزان توصیه شده بیشتر بود، به عبارت دیگر انتخاب یک رقم رقابت کننده با عملکرد مناسب توانست نیاز به مصرف علف کش را مرتفع کند. رقم شیراز یک رقم با توان تولید عملکرد بیولوژیک کمتر نسبت به رقم طبسی بود، اما نسبت به رقم طبسی توانایی بیشتری در حفظ عملکرد بیولوژیک خود در حضور تراکم های مختلف علف هرز منداب داشت. نتایج این بررسی نشان داد که انتخاب رقم مناسب پرتوان رقابتی بهتر از استفاده از علف کش ها برای کنترل منداب می باشد.
    کلیدواژگان: گندم، منداب، رقابت، علف کش، تو فور دی
  • حمید دهقان‎زاده، محمدرضا خواجه پور، حسین حیدری شریف آباد، علی سلیمانی صفحه 11
    به منظور بررسی تاثیر رژیم های آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و شاخص های مقاومت به خشکی در سه رقم گندم نان (Triticum aestivum L.)، آزمایشی در سال های زراعی 84-1383 و 85 - 1384 در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا درآمد. کرت های اصلی شامل زمان آبیاری (آبیاری پس از70، 90 و110 میلی متر تبخیر تجمعی از تشک تبخیر کلاس A) و کرت های فرعی شامل ارقام گندم (مهدوی، قدس و بک کراس روشن) بودند. تیمارهای آبیاری پس از 70 و90 میلی متر تبخیر تجمعی، از نظر اکثر صفات اندازه گیری شده عملکرد و اجزای عملکرد دانه تفاوت معنی داری نداشتند. افزایش فاصله آبیاری از 90 به 110 میلی متر تبخیر تجمعی سبب کاهش معنی دار عملکرد دانه و اجزای آن شد، اما بر راندمان مصرف آب تاثیری نداشت. ارقام آزمایشی از نظر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند، به طوری که ارقام قدس و بک کراس روشن به ترتیب دارای بیشترین و کمترین تعداد دانه در سنبله و هم چنین دارای کمترین و بیشترین وزن هزار دانه و عملکرد دانه بودند. بر اساس شاخص-های حساسیت و تحمل به تنش، رقم قدس از پایداری عملکرد بالاتری برخوردار بود. بر اساس نتایج این بررسی، در شرایط مشابه با مطالعه حاضر می توان گندم را پس از 90 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A آبیاری نمود که در این صورت ضمن 22 درصد صرفه جویی در آب آبیاری مصرفی، عملکرد دانه نزدیک به تیمار 70 میلی متر تبخیر تجمعی حاصل می شود.
    کلیدواژگان: گندم نان، رژیم های آبیاری، تنش خشکی، عملکرد دانه، اجزای عملکرد دانه
  • ورهرام رشیدی صفحه 19
    به منظور بررسی اثر فاصله کشت و اندازه غده بذری بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سیب زمینی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سال های83- 1382 در ایستگاه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز اجرا شد. فاکتور A، رقم در دو سطح، فاکتور B، فاصله بوته روی ردیف در دو سطح و فاکتور C قطر غده بذری شامل چهار سطح بود. تجزیه واریانس مرکب برای دو سال نشان داد که اثر متقابل سه جانبه سال * رقم * فاصله بوته برای صفت تعداد ساقه های اصلی معنی دار می باشد که بیان گر رفتار متفاوت رقم و فاصله بوته از نظر صفت فوق در دو سال آزمایش است. هم چنین اثر متقابل سال * رقم، سال * فاصله بوته و سال * اندازه غده بذری برای صفت عملکرد معنی دار بود که حاکی از تفاوت رفتار ارقام از نظر عملکرد در سال های آزمایش و تاثیر پذیری متفاوت صفت عملکرد از فاصله بوته و اندازه غده بذری در طی دوسال آزمایش بوده است. مقایسه میانگین ها برای دو سال آزمایش نشان داد که رقم مورن از نظر اکثر صفات مورد بررسی بر رقم کاسموس برتر بود. فاصله کاشت 20 سانتی متر موجب افزایش عملکرد غده و تعداد ساقه اصلی و کاشت با فاصله 25 سانتی متر در تولید غده های ریز کمتر و غده های متوسط و درشت بیشتر، مؤثر بود. از نظر اندازه غده بذری نیز، اندازه 35 تا 55 میلی متر برای کلیه صفات مورد بررسی برتری نشان داد. به طور کلی نتایج حاصل نشان داد که ترکیب های تیماری رقم مورن، فاصله کشت 20 تا 25 سانتی متر و اندازه غده بذری 35 تا 55 میلی متر مطلوب ترین ترکیب تیماری بودند، اما در مواقعی که زارع سیب زمینی کار مجبور به برش غده بذری باشد ترکیب تیماری رقم مورن، فاصله کشت 20 سانتی متر و اندازه غده بزرگ تر از 55 میلی متر مطلوب ترین می باشد. بنابراین با توجه به واکنش متفاوت ارقام سیب زمینی به تراکم بوته و اندازه غده بذری توصیه می شود که جهت حصول عملکرد بالا، تلفیق رقم، تراکم بوته و اندازه غده بذری مورد توجه قرار گیرد.
    کلیدواژگان: سیب زمینی، فاصله کاشت، غده بذری، عملکرد، اجزای عملکرد
  • آرش روزبهانی، قربان نورمحمدی، حمید رحیمیان مشهدی، محمد علی باغستانی میبدی، اسکندر زند صفحه 27
    به منظور بررسی اثر تلفیق تیمارهای کنترل مکانیکی و شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت، آزمایشی در سال زراعی1384 در مزرعه تحقیقاتی بخش علف های هرز مؤسسه تحقیقاتی گیاهپزشکی کشور در کرج به اجرا در آمد. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد که در آن سه سطح تیمار کنترل مکانیکی (بدون کنترل یا شاهد، یک بار کلتیواتورزنی در مرحله 10 سانتی متری ذرت و دو بار کلتیواتورزنی در 10 و30 سانتی متری ذرت) به عنوان فاکتور اصلی و پنج سطح کنترل شیمیایی (عدم کاربرد علف کش یا شاهد، کاربرد میزان کاهش یافته آلاکلر + آترازین به میزان 25%، میزان کاهش یافته آلاکلر + آترازین به میزان 50%، میزان کاهش یافته آلاکلر + آترازین به میزان 75%، آلاکلر و آترازین با غلظت کامل به ترتیب به میزان 5 و 1لیتر) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. در بهار پس از انجام عملیات تهیه زمین و بستر بذر،کشت انجام شد و پس از اعمال تیمارها، کلیه مراقبت ها براساس عرف منطقه به طور مطلوب انجام شد. در انتهای فصل رشد و در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک (تشکیل لایه سیاه) پس از حذف حاشیه ها، از هر کرت یک متر مربع برداشت شده و عملکرد دانه بر حسب کیلوگرم در متر مربع و اجزای عملکرد مانند تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، وزن صد دانه، تعیین و یادداشت برداری شد. نتایج نشان داد که اثر تیمار کلتیواتورزنی و تیمار کنترل شیمیایی بر کلیه صفات در سطح احتمال 5% از نظر آماری معنی دار بود. تیمار دو بار کلتیواتورزنی از تیمار شاهد و یک بار کلتیواتورزنی برتر بود. هم چنین تیمار یکبار کلتیواتورزنی نیز نسبت به شاهد برتر بود. مقایسه میانگین های تیمار علف کش نشان داد که تیمار 100% و 75% دز سم علف کش به جز برای وزن 100 دانه با هم مشابه بودند و نسبت به شاهد و سایر تیمارها برتر بودند. با توجه به نتایج این تحقیق در منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه می توان با به کارگیری روش های تلفیقی، علاوه بر کنترل مؤثر علف های هرز، عملکرد محصول زراعی شده را نیز افزایش داد. هم چنین در این صورت اثرات نامطلوب علف کش ها بر محیط زیست و مقاومت علف های هرز نسبت به علف کش ها کاهش خواهد یافت.
    کلیدواژگان: ذرت، مدیریت تلفیقی علف های هرز، کنترل مکانیکی، کنترل شیمیایی، عملکرد و اجزای عملکرد
  • مهدی روزرخ، حسین حیدری شریف آباد، سید حسین صباغ پور، قربان نورمحمدی، اسلام مجیدی هروان صفحه 33
    این تحقیق به منظور ارزیابی تاثیر تنش خشکی در بیست ژنوتیپ نخود زراعی از طریق بررسی صفات اکوفیزیولوژیک در شرایط مزرعه ای انجام شد. کشت مزرعه ای در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه در دو شرایط جداگانه آبی و دیم و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عملکرد وصفات تعداد دانه در نیام، تعداد دانه در بوته، تعداد نیام در بوته، وزن هزار دانه، شاخص سطح برگ، فاصله پایین ترین نیام تا سطح خاک، تعداد شاخه اصلی، ارتفاع شاخه اصلی، تعداد روز تا گل دهی و رسیدگی و شاخص برداشت در هر آزمایش به طور جداگانه اندازه گیری شدند و شاخص‎ های مقاومت به خشکیSSI MP، MH، YSI، YI، GMP، TOL، STI، بر پایه عملکرد دانه در شرایط آبی و دیم محاسبه شدند. نتایج نشان داد که مقادیر صفات مورد بررسی در آزمایش دیم، کاهش قابل ملاحظه ای نسبت به آزمایش آبی داشتند. تعداد روز تا رسیدگی و فاصله پایین ترین نیام تا سطح خاک، به ترتیب بیشترین همبستگی مثبت و منفی را با عملکرد نشان دادند. در بین شاخص های مقاومت به خشکی، شاخص های MP، MH، GMP، STI، به عنوان بهترین شاخص ها در گزینش ژنوتیپ های مقاوم به خشکی معرفی شدند. تجزیه خوشه ایژنوتیپ های مورد مطالعه بر اساس صفات یاد شده، نشان دهنده طبقه بندی آن ها به چهار گروه عمده بود که سه ژنوتیپ شماره آزاد، ILC.482 وILC.1799 در یک گروه جای گرفته و معرف ژنوتیپ های مقاوم به خشکی بودند.
    کلیدواژگان: نخود، ژنوتیپ، تنش خشکی، عملکرد، شاخص های مقاومت به خشکی، عملکرد
  • علی اصغر شاهرودی، محمد چیذری، غلامرضا پزشکی راد صفحه 43
    پژوهش حاضر با هدف سنجش دانش، نگرش و مهارت کشاورزان چغندرکار در زمینه شیوه های مدیریت پایدار خاک زراعی و شناسایی مهم ترین عوامل متمایزکننده بر رفتار آنان انجام شده است. این تحقیق از نوع توصیفی و علی- مقایسه ای می باشد که با استفاده از روش پیمایش انجام گرفته است. جامعه آماری مورد نظر پژوهش شامل کلیه کشاورزان چغندرکار در استان خراسان رضوی می باشند (33000N=) که از این میان، تعداد 380 چغندرکار از طریق روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در نهایت، 5/98% پرسش نامه ها برای تجزیه و تحلیل مناسب تشخیص داده شدند (375=n). روایی ظاهری و محتوایی پرسش نامه با کسب نظرات متخصصان و اساتید زراعت، خاک شناسی و ترویج کشاورزی و کارشناسان چغندرقند سازمان های جهاد کشاورزی و نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی پس از چند مرحله اصلاح و بازنگری به دست آمد. پایایی ابزار پژوهش نیز با انجام آزمون مقدماتی از طریق 30 پرسش نامه مورد تایید قرار گرفت و ضرایب اطمینان آلفای کرونباخ (α) برای بخش حیطه های رفتاری با استفاده از نرم افزار SPSS بین 71/0 تا 87/0 محاسبه شد. نتایج حاصل از نمودار ون در ارتباط با حیطه های سه گانه رفتار افراد مورد مطالعه نشان داد که صرفا حدود 2/11% (42 نفر) از کل افراد مورد مطالعه در طبقه رفتاری «کشاورزان صلاحیت دار» قرار گرفتند. نتایج تحلیل تفکیکی مرحله ای به شیوه لامبدای ویلکز نیز نشان داد متغیرهای میزان تحصیلات، منابع اطلاعاتی، سطح به کارگیری تکنولوژی های خاک زراعی، کیفیت خاک زراعی، تماس های ترویجی، سطح اراضی فاریاب، سن کشاورز و منزلت اجتماعی به عنوان مهم ترین عوامل متمایز کننده طبقات رفتاری کشاورزان در مجموع توانسته اند 9/66% از کل پاسخگویان را بر مبنای توابع تشخیصی به درستی طبقه بندی کنند.
    کلیدواژگان: کشاورزان چغندرکار، رفتار، مدیریت پایدار خاک زراعی، چغندرقند، تحلیل تشخیصی
  • سیامک صلاحی، سلیمان جمشیدی صفحه 55
    بیماری آنتراکنوز گردو ناشی از قارچGnomonia leptostyla (Fr.) Ces. & De Not. یکی از مهم ترین عوامل خسارت زا به خصوص در غیاب تیمارهای شیمیایی محسوب شده و در شرایط مساعد می تواند سبب برگ ریزی پیش از موعد و ریزش میوه ها و کاهش توان و ضعف درختان در باغات و نواحی گردوکاری گردد. استفاده از ارقام مقاوم روشی مؤثر در جهت کاهش خسارت این بیماری محسوب می شود. در این بررسی واکنش 11 رقم مختلف گردو شامل Franquet، Hartley، K73، Lara، Pedro، Round، Serr، Vina، Z63، Z60 و Z67 در برابر سه جدایه از قارچ عامل بیماری آنتراکنوز مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار انجام شد. سوسپانسیون کنیدیومی سه جدایه قارچی با غلظت 105 اسپور در یک میلی لیتر آب مقطر استریل، به صورت یکنواخت بر روی برگ نهال های پیوندی یک ساله گردو پاشیده شد. نهال ها به مدت 48 ساعت در دمای 2 ±21 درجه سلسیوس در زیر پوشش پلاستیکی داخل گلخانه نگهداری و سپس پوشش آن ها برداشته شد. رقم های بذری نیز به عنوان حفاظ، در اطراف گیاهان پیوندی قرار داده شدند. دو هفته بعد از مایه زنی، اولین علایم ماکروسکوپی بروز نموده و شمارش و اندازه گیری تعداد و قطر لکه ها در دو نوبت به فاصله یک و دو ماه بعد از مایه زنی اولیه صورت گرفت. مقایسه میانگین داده های به دست آمده در سطح یک درصد با آزمون دانکن نشان داد که شدت بیماری در ارقام بذری بسیار بیشتر از پیوندی بود. ژنوتیپ ها سطوح مختلفی از شدت آلودگی را دارا بودند. هم چنین ارقامZ67 و K73 در قیاس با سایرین از مقاومت بالاتری برخوردار بودند که در این میان Z67 مقاوم ترین رقم نسبت به بیماری بود. ژنوتیپ های Ser، Vina، yHartle، Ronde de Montignac، Lara و Franquett از مقاومت ضعیف تا متوسط و ارقام Z63، Z60 دارای بیشترین حساسیت بودند.
    کلیدواژگان: ارقام گردو، آنتراکنوز، قارچ Gnomonia Leptostyla، مقاومت
  • علیرضا گهرباری، داود ارادتمند اصلی، مجتبی یوسفی راد صفحه 63
    به منظور تعیین عوامل محدودکننده فیزیولوژیکی عملکرد دانه در ارقام مختلف گندم، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده - فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 86 – 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه انجام گرفت. این طرح شامل فاکتور اصلی رقم در دو سطح مهدوی و فلات و فاکتور فرعی شامل تیمارهای تنک کردن بوته ها در دو سطح (عدم تنک کردن و تنک کردن 50 درصد) و حذف برگ در سه سطح (عدم حذف، حذف برگ و حذف سه برگ بالایی بوته) بود که به صورت فاکتوریل درآمده و در شش سطح قرار گرفتند. اعمال تیمارها در مرحله گل دهی انجام گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، تیمار تنک کردن بوته ها باعث افزایش در عملکرد دانه از طریق افزایش در وزن خشک دانه های هر دو رقم گردید. این افزایش در وزن دانه بیشتر به علت افزایش در مؤلفه سرعت پر شدن دانه ها بود. حذف برگ ها باعث کاهش در وزن خشک دانه ها شد و این کاهش در رقم دانه درشت مهدوی در مقایسه با رقم دانه ریز فلات بیشتر بود. نتایج این آزمایش نشان دهنده عکس العمل مثبت ارقام دانه ریز نسبت به دانه درشت ها در شرایط محدودیت منبع است.
    کلیدواژگان: گندم، برگ پرچم، تنک کردن، منبع، مخزن، عملکرد دانه
  • سید محمدرضا موسوی، وحید زرین نیا صفحه 73
    این تحقیق به منظور شناسایی گونه های فوزاریوم مولد پژمردگی، مرگ گیاهچه و پوسیدگی ریشه عدس در استان فارس و مقایسه قدرت بیماریزایی آن ها انجام شد. برای این منظورطی سال های 87-1386 تعداد 115 نمونه از گیاهان دارای علایم زردی و پژمردگی در مزارععدس استان فارس جمع آوری و در مجموع 62 جدایه فوزاریوم از این گیاهان جداسازی شد که پس از شناسایی در 5 گونه Fusarium oxysporum، F. solani، F. equiseti، F. avenaceum و F. sambucinum به ترتیب با فراوانی 7/46، 35، 3/8، 5 و 3/3 درصد قرار گرفتند. این اولین گزارش از وجود F. avenaceum در مزارع عدس ایران است. پس از انجام آزمون بیماری زایی و مشخص شدن جدایه های بیماری زا، شدت بیماری روی قسمت های هوایی و ریشه گیاهان تلقیح شده با این جدایه ها براساس نمره دهی 5 درجه ای پیشنهاد شده برای فوزاریوم های مولد پژمردگی و پوسیدگی ریشه عدس ارزیابی شد. نتایج نشان داد که F. oxysporum مهم ترین گونه بیماری زا در مزارع عدس استان فارس است.
    کلیدواژگان: عدس، پژمردگی، پوسیدگی ریشه، فوزاریوم، بیماری زایی
  • عباس ملکی، اسلام مجیدی هروان، حسین حیدری شریف آباد، قربان نورمحمدی صفحه 81
    این تحقیق به منظور مطالعه و ارزیابی شاخص های تحمل به خشکی دوازده رقم گندم نان در شرایط عادی و تنش خشکی در مزارع تحقیقات کشاورزی شهرستان های سرابله و مهران از توابع استان ایلام در سال زراعی 84-1383 اجرا گردید. در این مطالعه، خصوصیات مختلف مورفوفیزیولوژیک دوازده رقم گندم نان در دو آزمایش آبیاری مطلوب (بدون تنش) و تنش خشکی در طول فصل زراعی (شرایط دیم) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس برای هر دو شرایط برای اکثر صفات و در بین ارقام مورد بررسی معنی دار بود. نتایج این تحقیق نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش شدید ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید. نتایج آزمایشات در شرایط تنش خشکی و بدون تنش نشان داد که شاخص-های STI، MP وGMP بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان داده و می توانند به عنوان معیار مناسبی برای انتخاب ارقام متحمل به خشکی با پتانسیل عملکرد بالا استفاده شوند. تجزیه خوشه ایارقام مورد بررسی بر اساس شاخص های فوق نشان داد که رقم محمدی بهترین تظاهر را از نظر عملکرد در هر دو شرایط کشت نشان داده و مقاوم ترین رقم به تنش خشکی بود. نتایج کلی این تحقیق برتری ارقام محمدی، گهر، کوهدشت و قناری را در شرایط آبی و دیم نشان داد.
    کلیدواژگان: گندم نان، تنش خشکی، تحمل به خشکی، عملکرد
  • فهیمه هلالی سلطان آباد، حمدالله کاظمی، داریوش تقوی، علیرضا نورآبادی، جلیل اجلی صفحه 93
    به منظور مقایسه عملکرد ارقام و توده های مختلف گندم مناطق سردسیر کشور، آزمایشی طی سال زراعی 1384 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب انجام شد. این آزمایش با استفاده از45 توده از گندم های بومی زمستانه که از مناطق مختلف سردسیری ایران جمع آوری شده بود، درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از: ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه در هکتار، شاخص برداشت، تعداد سنبلچه در هر سنبله و تعداد دانه در هر سنبله. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تفاوت معنی داری بین ارقام از نظر این صفات وجود دارد. مقایسه میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که توده های 36،37،29،32 و 38 شاخص برداشت بالایی دارند و توده های 15، 18 و13 برای عملکرد دانه و برخی از اجزای عملکرد برتر هستند. بنابراین، این توده ها می توانند در برنامه های به نژادی، برای افزایش شاخص برداشت، وزن خشک و عملکرد دانه مورد استفاده قرارگیرند. تجزیه ضرایب همبستگی نشان داد که وزن خشک بوته، ارتفاع گیاه، تعداد دانه در هر سنبله، عملکرد دانه در خوشه اصلی، وزن دانه، طول سنبله و تعداد سنبلچه در هر سنبله همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه دارند. تجزیه ضرایب همبستگی صفات نشان داد که صفات مؤثر برای شاخص برداشت، وزن بیوماس و عملکرد دانه بودند و این صفات در کل 2/90 درصد از پراکندگی شاخص برداشت را توجیه کردند. هم چنین تجزیه ضرایب عملکرد دانه نشان داد که مؤثرترین صفات برای افزایش عملکرد دانه، تعداد سنبلچه در سنبله و ارتفاع گیاه بودند. این صفات حدود 7/35 درصد از سهم پراکندگی عملکرد دانه را توجیه کردند.
    کلیدواژگان: گندم، تجزیه علیت، عملکرد دانه، اجزای عملکرد
  • مجتبی یوسفی راد، قربان نورمحمد، محمدرضا اردکانی، اسلام مجیدی هروان، سید جواد میرهادی صفحه 105
    قارچ میکوریزا تحمل گیاهان به تنش ها را افزایش می دهد. به منظور بررسی تاثیر قارچ میکوریزا در محیط های شور و بدون شوری بر روی خصوصیات مرفولوژیکی و محتوای عناصر غذایی جو رقم کارون در کویر، آزمایشی گلخانه‎ ای به صورت فاکتوریل با دو فاکتور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در گلخانه مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه در سال 1386- 1385 انجام شد. فاکتور اول در دو سطح شامل استفاده و عدم استفاده از قارچ میکوریزای سویه Glomus intraradices بود و فاکتور دوم سطوح شوری بودند. رقم جو در گلدان‎های پنج کیلویی در شوری 6/0، 8 و 13 دسی زیمنس رشد داده شدند. شوری سبب کاهش وزن خشک ریشه و اندام های هوایی، وزن تر، ارتفاع، طول سنبله، تعداد پنجه و تعداد برگ در بوته ها شد، ولی بر تعداد برگ ساقه اصلی بی‎تاثیر بود. تلقیح میکوریزایی کلیه صفات به جز تعداد برگ در ساقه اصلی را هم در شرایط شور و هم در تیمار شاهد به طور معنی داری افزایش داد. میکوریزا سبب افزایش شاخص تحمل جو شده و این بهبود در شرایط شوری بالا مشهودتر بوده و در مجموع گیاهان در محیط شور وابستگی میکوریزایی بالاتری را نشان دادند. بوته های تلقیح شده با میکوریزا دارای محتوای عناصر غذایی بیشتری در کلیه شرایط نسبت به گیاهان تلقیح نشده بودند. این محتوای عناصر غذایی بیشتر می تواند یکی از دلایل افزایش مقاومت به تنش گیاهان میکوریزایی شده نسبت به گیاهان میکوریزایی نشده باشد.
    کلیدواژگان: جو، قارچ میکوریزا، تنش شوری، تحمل، خصوصیات مرفولوژیکی، محتوای عناصر غذایی
|
  • M. Jamnezhad, M. A. Baghestani, E. Zand, M. R. Bihamta Page 1
    To determine the response of wild rocket, Eruca sativa to low doses of, -D and competitive wheat varieties, a factorial experiment based on randomized complete block design was conducted at the research station of Iranian institute of plant protection, Karaj. The experiment included wheat varieties (Shiraz and Tabassi), herbicide doses (0, 0., 0.7 and. 0 Lit.ha-) and wild rocket densities (0,, 0 and 7 plant.m-) with replications. The results showed that reducing herbicide dose up to percent did not have any adverse effect on yield. Grain yield of Shiraz variety, without herbicide treatment, was more than that of Tabassi in high dosage herbicide treatment and so the need for herbicide application could be decreased using competitive wheat varieties. Shiraz also had more yield than Tabassi cultivar in all wild rocket densities. The results revealed that Tabassi, a less competitive variety, was more dependent on herbicide application than Shiraz. did It concluded that the selection of good variety of wheat for competition with wild rocket was more effective than chemical control.
  • H. Dehghanzadeh, M. R. Khajehpour, H. Heidari Sharif Abad, A. Soleimani Page 11
    In order to study the effect of irrigation regimes on yield and yield components of three bread wheat cultivars, Triticum aestivum L., an experiment was conducted at the research farm of Islamic Azad university, Khorasgan Branch in 00-006. The experiment was carried out as split plot based on randomized complete block design with four replications. Three irrigation regimes (based on 70 mm (I), 90 mm (I) and 0 mm (I) pan evaporation) were arranged in main plots and three wheat cultivars including Ghods, Mahdavi and Roshan-backcross were planted in sub-plots. Results showed that I and I treatments was not significantly different in most yield and yield components measured traits. I treatment significantly reduced yield and yield components, but water use efficiency was not affected. Significant differences were observed in number of grain per spike, 000 kernels weight and grain yield among cultivars. Ghods and Roshan-backcross had highest and lowest numbers of grain per spike, 000 kernels weight and grain yield, respectively. Based on sensitivity and tolerance indices to water stress, Ghods showed better yield stability in response to increased water stress. The results indicated that irrigation of wheat after 90 mm cumulative pan evaporation could be save about % of irrigation water with no significant loss in yield, under conditions similar to this experiment.
  • V. Rashidi Page 19
    In order to study the effect of plant distance and tuber size on yield and yield components of potato varieties, a factorial experiment was conducted based on randomized complete block design, at research station of Islamic Azad university, Tabriz branch during 00-00. Factors were variety in two levels, seed distance on planting rows in two levels and four levels of tuber size. Results of two year combined analysis showed that three way interaction of "year*variety*plant distance" for main stem numbers trait was significant, expressing different response of variety and plant distance upon mentioned trait in two years. Also interaction of year*variety, year*plant distance and year*tuber size for yield was significant, that represented different response of varieties for yield and different impressibility of yield by plant distance and tuber size during two years. Results revealed that Mourn was superior to Cosmos variety in most studied traits. Plant distance of 0 cm on implant rows increased yield and main stem numbers and cm planting distance was impressible for production of less small and more moderate and large tubers. Tuber size of - mm was the best size in all studied traits. Overally, the results showed that treatment compound of Mourn variety, 0 cm seed distance and - mm tuber size was the best treatment. However, while the farmers have to cut tuber, the treatment compound of Mourn variety, 0 cm seed distance and oversize of mm tuber was the most desirable treatment. According to different responses of potato varieties to plant distance and tuber size, incorporation of variety, plant density and tuber size.should be regarded to obtain high yield.
  • A. Roozbahani, Gh. Normohammadi, H. Rahimian Mashhadi, M. A. Baghestani, E. Zand Page 27
    The study was carried out to evaluate the effect of integrated mechanical and chemical weed control aspects on yield and yield components of corn, Zea mays L., in 00-006 at agricultural research station of weed research department of Iranian research institute of plant protection in Karaj region. The experiment was designed as split plot based on randomized complete block design with three replications. Factors were cultivation numbers (no cultivation or control, one time at 0 cm height of corn, and two times at 0 and 0 cm height of corn) and five chemical treatments including mixture of lit. Atrazine and lit. Alachlor (recommended dose), reduced doses of Atrazine and Alachlor’s mixture up to %, 0%, 7%, and a control. Yield and yield components including numbers of row/silk, numbers of grain/row and 00 grain weight were measured and analyzed statistically. The results showed that the effect of all treatments on all measured traits were significant. Among different mechanical treatment levels, two times applying of cultivator was better than one times cultivation and control. 7% reduced dose of Atrazine and Alachlor’s mixture and recommended dose of the herbicide were superior to the others and resulted in decrease of weed dry matter and increased yield and yield components of corn. Finally, it was recommended that mentioned integrated weed management approaches should be applied to reduce herbicide use, supress weeds and increase yield and yield components of corn in Karaj and similar regions.
  • M. Roozrokh, H. Heidari Sharifabad, S. H. Sabaghpour, Gh. Noormohammadi, E. Majidi Heravan Page 33
    This study was conducted to evaluate the effect of drought stress on twenty chickpea genotype by analyzing ecophysiological traits in field condition. Field experiments were carried out during 007-008 at the research farm of dryland agriculture research institute, Sararoud, Kermanshah, in two separate irrigated and non-irrigated conditions with randomized complete block design in four replications.Yield and yield components, leaf area index, the distance of the lowest pod to soil surface, numbers of main stems, length of the main stems, days to flowering and maturity were meseured in each experiment, separately. Drought resistance indices of SSI, STI, TOL, GMP, YI, MH and MP were calculated based on seed yield under irrigated and non-irrigated conditions. Results indicated that values of studied traits significantly decreased in non-irrigated experiment compared to irrigated one. Days to flowering and the distance of the lowest pod to soil surface showed most positive and negative correlations with yield, respectively. Among drought indices, STI, GMP, MH, and MP were introduced as the best indices for selection of resistant genotypes. Based on cluster analysis of studied genotypes, Azad, ILC.8 and ILC.799 were categorized as the same group and were the most resistant genotypes to drought stress.
  • A. A. Shahroudi, M. Chizari, Gh. Pezeshki-Raad Page 43
    The aim of this study was to evaluate the sugar beet farmers’ knowledge, attitudes and skills on optimal on-farm soil management practices and to identify and determine the most important distinguishing factors of their behavior domains on soil management. The methodological approach in the research was a descriptive and causal-comparative study of the survey type. The target population in the study was the sugar beet farmers of Khorasan-Razavi province (n=000). Using a multi-stage cluster sampling technique, 80 farmers were selected as a statistical sample. Finally, 98.% questionnaires were collected and analyzed (n=7). The content and face validity of the instrument was specified after several times of review and correction by the faculty members of agricultural extension and education, agronomy and soil science departments at Tarbiat Modarres university, several experts of Jihad e Agriculture ministry and the agricultural sector of the sugar factories in Khorasan-Razavi province. The reliability of analysis was conducted through 0 questionnaires and Cronbach’s Alpha values for the section of behavioral domains of the instrument were estimated between 0.7-0.87 using statistical SPSS software. Considering Venn diagram in relation to the triple domains of studied sugar beet farmers’ behavior, results showed that about. % (sugar beet growers) were identified as qualified farmers. The results of the stepwise discriminant analysis with Wilks’ Lambda procedure and partial F-test criteria revealed that educational level, extension contacts, extend of irrigated cultivation, farmers’ age and social status were the most important distinguished variables of farmers’ behavioral categories. Generally, mentioned variables could correctly classify 66.9% of all subjects based on the discriminant functions.
  • S. Salahi, S. Jamshidi Page 55
    Walnut Anthracnose caused by Gnomonia leptostyla (Fr.) Ces. & De Not. is one of the most serious foliar diseases of Persian walnut in absence of chemical treatments. The disease may result in premature defoliation, and fruit falling and reducing tree vigor and age in favorite conditions. Application of resistant cultivars is one of the main ways for disease management. In this study, interaction of different walnut cultivars were evaluated against this disease. An experiment was carried out in greenhouse condition as completely randomized block design with treatments and three replications. Conidia suspension of three fungus isolates with 0 per ml. concentration was atomized on seedling leaves which had been placed in three rows and columns arrangement. Seedlings incubated for 8 hours at ± oC in greenhouse under plastic covers and then the covers were removed. The seed plants were set around the grafted plants as guard. Macroscopic symptoms were occurred two weeks after primary inoculation. The numbers and diameter of spots were recorded one and two months after inoculation. Disease severity in seed cultivars was much more than grafted plants. According to the statistical analysis, Z67 and K7 cultivars showed more resistance in comparison with others and Z67 was the most resistant one. The cultivars Ser, Vina, Hartley, Ronde de Montignac, Lara and Franquett had moderate to weak resistance and the cultivars Z6, Z60 and Pedro were all susceptible to the disease.
  • A. R. Goharbari, D. Eradatmand Asli, M. Usefirad Page 63
    In order to determine the physiological limiting factors of yield in different varieties of wheat, Triticum aestivum L., an experiment was conducted as split plot in a randomized complete block design with three replications in research farm of Islamic Azad university, Saveh branch in 006-007. Two large grain, Mahdavi, and small grain, Falat, wheat varieties were the main factors and removing flag leaf blade, removing three upper leaves, thinning of 0 percent of plants, removing of flag leaf blade and thinning of 0 percent of plants, removing of three upper leaves and thinning of 0 percent of plants and a control were considered as sub factors. The analysis of data showed that thinning of 0 percent of plants increased grain dry matter significantly in both cultivars. Removal of leaves decreased grain dry matter in Mahdavi cultivar more than Falat. Results showed positive reaction of small grain cultivar than large grain one in case of source limitation.
  • S. M. R. Moosavi, V. Zarrinnia Page 73
    This study was conducted to identification of Fusarium spp. as casual agents of lentil wilt, damping off and root rot diseases and comparison of their pathogenicity in Fars province during growing seasons of 007-008. Lentil fields with yellowing and wilting symptoms were visited and samples were collected from which totally 6 isolates of Fusarium spp. were obtained. Isolates then were identified and accomodated in five species of Fusarium oxysporum, F. solani, F. equiseti, F. avenaceum and F. sambucinum with 6.7,, 8., and. percent frequencies, respectively. This was the first report of F. avenaceum in lentil fields of Iran. Pathogenicity test was conducted and disease severity were rated according to the scale proposed for Fusarium diseases of lentil. The results indicated that F. oxysporum was the most important pathogenic species in the lentil farms of Fars province.
  • A. Maleki, E. Majidi Hervan, H. Heidari Sharifabad, Gh. Nourmohammadi Page 81
    This experiment was conducted in order to study and evaluation of drought resistance indices of bread wheat genotypes in irrigated and non-irrigated conditions in Sarableh and Mehran regions of Ilam Province in 00-00. Morphophysiological traits of wheat genotypes were measured depending on the type of each trait under two non–stressed, irrigated, and drought stress, non-irrigated, conditions in a randomized complete block design with three replications. The results indicated that the plant height, 000 kernel weight, seed yield and harvest index were decreased by drought stress. Under drought stress condition, the spike numbers per m and 000 kernel weight had a high positive correlation with seed yield. In irrigated condition, high positive correlation was observed between the seed yield and both the spike numbers per m and harvest index. Results of calculating drought resistance indices in stress and non–stress conditions indicated that MP, STI, and GMP indices had the highest correlation with seed yield and can be used for selecting drought resistant varieties. Acconding to drought resistance indices and cluster analysis, Mohammadi was known as the most resistant variety to drought stress. In total, Mohammadi, Gahar, Koohdasht and Ghanari varieties were the most resistant varieties and produced the highest yield.
  • F. Halali Soltanabad, H. Kazemi, D.Taghavi, A. Noorabadi, J. Ajalli Page 93
    In order to compare Iranian cold region wheat lines and landraces for yield and yield components, an experiment was carried out in 00 at the Miyandoab agricultural research station. In this experiment landraces of winter wheat collected from different cold regions of Iran were planted at a randomized complete block design arrangement with three replications. Traits under study were, plant height, biological yield, grain yield, harvest index, number of spikelets per spike, and numbers of kernel per spike. Results showed significant differences of lines in studied traits. Lines no. 9,, 6, 7 and 8 had higher harvest indices. It was also revealed that lines no., 8 and produced the highest grain yield and yield components and therefore can be used in plant improvement programs for higher harvest index, dry weight, and grain yield. Path coefficient analysis of harvest index showed that the most effective traits for increasing harvest index were biomass weight and grain yield and these traits determined 90.% of harvest index variations. Path coefficient analysis of grain yield also showed that the most effective traits for increasing grain yield were number of spikelets per spike and plant height and these traits determined. 7% of grain yield variations.
  • M. Yousefi Rad, Gh. Noormohammadi, M. R. Ardakani, E. Majidi Hervan, S. J. Mirhadi Page 105
    Mycorrhizal fungus can increase plants tolerance to stress. To study the effect of the application of mycorrhizal fungus on morphological characters and nutrients contents of Karon dar Kavir barley, Hordeum vulgare, cultivar, an experiment was conducted as a factorial based on randomized complete block design by two factors in greenhouse of research farm of Islamic Azad university, Saveh branch during 006-007. First factor was applying of mycorrhizal fungus, Glomus interaradices, or not and the second factor was salinity levels. Plants were grown in five Kg. capacity pots under 0.6, 8 and ds/m NaCl salinity conditions in the greenhouse. Salinity decreased root and shoot dry matter, shoot fresh weight, plant height, length of spike, number of tillers and number of leaves in a plant, but did not have significant effect on number of leaves per stem. Mycorrhiza inoculation increased all characters, excpect number of leaves per stem in stress and non stress conditions. Mycorrhizal fungus increased barley tolerance index especially in higher salinity conditions and plants showed higher mycorrhizal dependency in salinity conditions. Inoculated plants also showed higher nutrients content in all conditions than non-inoculated plants. More tolerance of inoculated plants to stress can be a result of their higher nutrients content in comparison with non-inoculated plants.