فهرست مطالب

روابط خارجی - پیاپی 10 (تابستان 1390)

فصلنامه روابط خارجی
پیاپی 10 (تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/05/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سید محمدعلی موسوی، الهام کدخدایی، فاطمه شفیعی سروستانی صفحه 7
    با توجه به اینکه ایالات متحده قدرتمندترین کشور جهان است، تصمیمات و سیاست های آن بر کل جهان تاثیرگذار است. سؤال اینجاست که این تصمیمات چگونه اتخاذ می شوند. آیا آنها نتیجه سیاست های داخلی و روندهای دموکراتیک هستند، و یا بر مبنای عقاید و قضاوت طبقه ممتاز حاکم و یا نفوذ لابی های گروه های ذی نفوذ اتخاذ می شوند؟ هدف این مقاله، بررسی روند پیچیده تصمیم گیری در حوزه سیاست خارجی ایالات متحده است و نهادها، روندها و عناصری را که گروه های ذی نفوذ برای تاثیرگذاری در نظام تصمیم گیری به کار می برند را مورد بررسی قرار می دهد. نویسندگان مقاله با ارائه مدلی متفاوت از مدل های رایج، نشان می دهند که نظام تصمیم گیری سیاست خارجی امریکا چگونه تحت تاثیر هم زمان نهادهای رسمی و غیررسمی قرار دارد. مقاله نشان خواهد داد که گروه های ذی نفوذ می توانند از هر راه ممکن سیاست های مورد نظر خود را در داخل نظام قانونی واشینگتن ایجاد و میان این دو ارتباط برقرار کنند و اینکه بازیگران غیررسمی با استفاده از سازوکارهای متفاوت و نفوذ در روند پیچیده تصمیم گیری امریکا، تا حد زیادی موفق شده اند بخش عمده ای از خواسته های مورد نظر خود را در عرصه سیاست خارجی وضع نمایند.
  • حسین قریب صفحه 39
    این مقاله با بررسی دکترین نوین امنیت ملی اوباما در پی پاسخ به سؤالاتی همچون: آیا دکترین مزبور شعار «تغییر» را پوشش می دهد؟ آیا مبانی دکترین، تماما بر اساس «تغییر» استوار شده است و یا همسو با آن روند «تداوم» نیز در برنامه های استراتژیک اوباما جایگاهی دارد؟، می باشد. مطالب این مقاله دلالت بر این دارد که دکترین اوباما حاوی و دربرگیرنده شعار «تغییر» است و در صدد رفع چالش های دوران بوش و در تلاش برای مشروعیت بخشی به قدرت و کسب اعتماد مجدد در نزد جهانیان است. لکن دامنه تغییر، تمامی اصول قدرت هژمونیک امریکا را دربر نمی گیرد و دارای روند «تداوم» به منظور بسط قدرت هژمونیک امریکا نیز می باشد. قدرت هژمونیک از یک سو بر قابلیت های مادی و از سوی دیگر بر کسب رضایت از سوی سایر بازیگران و پیروان استوار است. توجه به هر دو وجه قدرت هژمونیک، قدرت برتر را از موضع هژمون «سلطه گر» به هژمون «رهبر» مبدل می سازد. اوباما برای نیل به این مهم، رویکردهای سه گانه (چندجانبه گرایی، تاکید بر عنصر اقتصاد، ظرفیت سازی های نوین منطقه ای) را که به نوعی در تضاد با رویکردهای امنیت ملی بوش است، در دستورکار خود قرار داده است. هرچند رویکردهای نوین وی منشاء یک سری تحولات در عرصه های منطقه ای و جهانی خواهد شد، اما چالش ها و ابهام های اساسی که در دکترین اوباما قرار دارد، زمینه های شکست آن را فراهم می سازد.
  • امیرمحمد حاجی یوسفی، همت ایمانی صفحه 75
    روابط ترکیه و اسرائیل به عنوان دو بازیگر تاثیر گذار در منطقه خاورمیانه از اهمیت بسزایی به ویژه از دید جمهوری اسلامی ایران برخوردار بوده است. اتحاد تل آویو و آنکارا در سال 1996 موجب تهدیدات جدی برای ایران شد اما به نظر می رسد در دهه اخیر به ویژه پس از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه نوعی تنش و سردی بر روابط دو طرف حاکم شده که باید پیامدهای مثبت برای ایران داشته باشد. ازاین رو بررسی تحولات داخلی، منطقه ای و فرامنطقه ای و تاثیر آن بر روابط ترکیه و اسرائیل و به تبع آن تاثیرات بر جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت است. این مقاله ضمن بررسی تحولات در روابط ترکیه و اسرائیل در یک دهه اخیر چنین نتیجه می گیرد که روابط ترکیه و اسرائیل به سمت واگرایی رفته اما قطع نخواهد شد و این امر برای سیاست خارجی ایران که با پیچیدگی ها و دشواری هایی در منطقه مواجه است، پیامدهای مثبتی خواهد داشت.
  • خلیل الله سردارنیا صفحه 105
    مصر به دلیل دارا بودن تمدنی بسیار کهن و به عنوان پرجمعیت ترین کشور عربی اسلامی، یکی از مهم ترین کشورهای اسلامی و از بازیگران اصلی در جهان عرب است. نکته قابل توجه دیگر آنکه دیرینه تاریخی نوسازی و اصلاحات در این کشور به دو سده پیش برمی گردد و نسبت به کشورهای دیگر از بیشترین تعداد گروه ها، نهادهای مدنی و جریانات سیاسی برخوردار بوده است، لذا سؤال مهم آن است که با این وجود، چرا مصر شاهد پایداری حکومت اقتدارگرا در دوران حکومت مبارک بوده است. از این رو سقوط حکومت مبارک موضوع اصلی این تحقیق نخواهد بود. در این نوشتار، با استفاده از رهیافت نظری ساختار عاملیت یا کنش گرا، چرایی تثبیت حکومت اقتدارگرا در مصر از دهه 1980 به این سو بررسی می شوند. فرضیه اصلی آن است که ساخت اقتدارگرای حکومت، نخبگان حکومتی غیردموکراتیک و محدودیت های شدید ساختاری اعم از سیاسی، اقتصادی و حقوقی از یک سو و ضعف های جدی در کنش گران و رهبران مدنی (ضعف پیوندهای افقی و همکاری و عدم اجماع در بین آنها) از سوی دیگر منجر به تثبیت اقتدارگرایی با دموکراسی صوری در سه دهه اخیر شده اند.
  • ابومحمد عسگرخانی، فریبرز ارغوانی پیرسلامی صفحه 133
    هدف اصلی این مقاله تشریح و تبیین چرایی ضرورت بسط مناسبات میان ایران و افریقا در مسیر اقتصادی است. طرح سیاست تعامل سازنده همراه با سیاست تعاملی ضدنظام سلطه به عنوان راهبرد کلان سیاست خارجی دولت نهم و دهم و درنتیجه افزایش جایگاه و موقعیت جهان درحال توسعه برای نقد اصول و مبانی حاکم بر نظام بین الملل کنونی باعث شده است تا در مقطع فعلی در قالب تعامل جنوب جنوب، روابط با افریقا واجد اهمیت فراوانی شود. ازاین رو موقعیت این منطقه با تعدد کشورها و ظرفیت های نهادی و اقتصادی باعث شده است تا جمهوری اسلامی در راستای اهداف کلان خود دیپلماسی عمومی را به عنوان ابزار اصلی در بهره گیری از موقعیت افریقا به کار بندد. این درحالی است که نگاه اجمالی به شرایط افریقا و نیاز مبرم آن به توسعه از یک سو و نیز نحوه تعامل قدرت های درحال ظهور با کشورهای این قاره از سوی دیگر نشان می دهد که قدرت نرم ایران در رابطه با افریقا نیازمند تقویت مناسبات و تعاملات اقتصادی است. بنابراین دیپلماسی عمومی ایران و نیز اقتصاد درحال توسعه کشور ناگزیر از توجه به پیوندهای اقتصادی با این منطقه در کنار روابط سیاسی است.
  • الهه کولایی، ماندانا تیشه یار صفحه 161
    طی دهه های اخیر هندوستان تلاش های گسترده ای را برای پیوستن به جمع اندک کشورهای قدرتمند صنعتی آغاز کرده است. اما یکی از مهم ترین چالش های پیش روی این کشور تازه صنعتی شده، کمبود منابع انرژی است. هند یکی از پرمصرف ترین کشورهای جهان در زمینه استفاده از انرژی است و این درحالی است که منابع انرژی کافی در این سرزمین وجود ندارد. همین امر باعث دغدغه های بسیاری برای سیاستمداران هندی در زمینه تامین امنیت لازم برای تولید و انتقال انرژی از مناطق مختلف جهان به این کشور شده است. فرضیه اصلی این مقاله، آن است که تلاش هندوستان برای حفظ امنیت دسترسی به انرژی، تحت تاثیر ساختار نظام بین الملل بوده و بنابراین از دیپلماسی ایجاد «وابستگی متقابل»، در حال تبدیل شدن به سیاست «سازنده گرایی» و الگوی مشارکتی مبتنی بر ارزش های جهانی در دوران نوین است. بروز چنین تغییر و تحولاتی در سیاست های انرژی هند و تاثیرات آن بر روابط هندوستان با کشورهای ساحلی حوزه خزر به عنوان مطالعه ای موردی، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته اند.
  • وحید سینایی صفحه 185
    کشورهای مجاور حوضه هریرود (ایران، افغانستان و ترکمنستان) دچار کم آبی و هم زمان افزایش قابل توجه جمعیت و نیازهای روبه رشد بخش های کشاورزی و صنعتی هستند. این مشکلات روبه تزاید موجب آشکار شدن ناکارآمدی رویکردها و طرح های محدودنگری شده است که در سال های گذشته برای فایق آمدن بر معضلات ناشی از کم آبی در کشورهای منطقه اجرا شده اند. در چنین شرایطی توسعه همکاری های منطقه ای در مسائل آبی مستلزم پرهیز از رویکردهای رئالیستی به امنیت و آب و عطف توجه به این دو مقوله در چهارچوب رویکرد امنیت انسانی است. این چهارچوب می تواند به توسعه همکاری های آبی در کشورهای حوضه هریرود بر اساس مصالح متقابل و مشترک مردم منطقه و رفع نیازهای معقول آنها بیانجامند. بر این اساس، هدف این مقاله تاکید بر ضرورت تحول در رویکردهای سنتی به مقوله آب و امنیت برای جلوگیری از تبدیل کم آبی به منبعی برای اختلاف و منازعه کشورهای منطقه و ارائه راهکارهایی برای توسعه همکاری های آبی بین سه کشور ایران، افغانستان و ترکمنستان در حوضه هریرود و فائق آمدن بر مشکلات ناشی از وجود کم آبی در منطقه است.
  • جواد اطاعت، مسعود رضایی صفحه 213
    پارادایم واقع گرایی در رشته روابط بین الملل از جنگ دوم جهانی یعنی از «بحران بیست ساله» که بر پارادایم آرمان گرایی برتری یافت، بر تحقیقات این رشته تسلط داشته است. اما در حال حاضر بسیاری از نابهنجاری ها یا معماها، مفروضات اصلی آن را مورد تهدید قرار داده است. راه حل این وضعیت، دگرگونی در پارادایم نیست بلکه می توان به شکلی پیشروانه به اصلاح نظریه رئالیسم پرداخت. در این روش می توان نابهنجاری ها را با فرضیات جدید برطرف کرد و این به نوبه خود منجر به کشف حقایق جدید خواهد شد. از همین رو این مقاله سعی بر آن خواهد بود تا با دستمایه قرار دادن چهار مفروضه اصلی آن (آنارشی، قدرت، منافع ملی، موازنه نیروها) و تشکیک در مفهوم و کارکرد آنها به این پرسش پاسخ دهد که رئالیسم تا چه اندازه در پرتو تحولات دو دهه اخیر توان بازنمایی خود را داشته است؟
|
  • Seyed Mohammad Ali Mousavi, Elham Kadkhodaei, Fatemeh Shafiee Sarvestani Page 7
    Given the fact that the United States is the most powerful state on the planet, its decisions and policies influence the entire world. The question here is how its decisions are made. Are they the result of internal politics and democratic processes? Or are they devised based on the ideas and judgments of the ruling elite or pressure groups? This article aims to study the complicated process of decision-making in U.S. foreign policy and examining institutions, processes and elements used by interest groups to influence the decision-making system. The authors present a model to show how the U.S. decision-making system is simultaneously influenced by formal and informal institutions and how pressure groups can directly influence foreign policy.
  • Hossein Gharib Page 39
    Studying Obama's new national security doctrine, this article tries to answer the following questions: Does the doctrine denote total "change"? Or has "continuity" simultaneously its own place in Obama's strategic plans? This article argues that Obama's new national security doctrine contains the rhetoric of "change" and seeks to overcome the challenges faced by the United States under Bush by legitimizing its power and regaining the confidence of world public opinion. But, the "change" does not affect the principles of U.S. hegemonic power and involves the element of "continuity" in developing that capacity. Hegemonic power is based on material capacities and gaining the consent of other actors and allies. Moreover, paying attention to both sides of hegemonic power elevates a major power from the status of "dominating" hegemony to that of "leading" hegemony. To reach the latter objective, Obama has adopted a three-pronged approach; multilateralism as well as emphasis on the economy and new regional potentials. This approach is mostly different from Bush's approach toward national security. Although Obama's new doctrine will provoke a series of developments at the regional and international levels, challenges and ambiguities related to the approach will ultimately lead to its failure.
  • Amir Mohammad Haji Yousefi, Hemmat Imami Page 75
    Relations between Turkey and Israel are of great importance due to Tel Aviv and Ankara's influence; especially from the Islamic Republic of Iran's point of view. Their alliance in 1996 posed a serious threat to Iran, but it seems that during the past decade, relations between them have become tense with positive results for Iran. This trend has been particularly noticeable after the Justice and Development Party's ascent to power in Turkey. Therefore, studying domestic, regional and trans-regional developments and their impact on relations between Turkey and Israel as well as on the I.R.I. is of great importance. After reviewing developments in Turkey-Israel relations in the past decade, this article concludes that those ties will not be severed although they will tend to diverge. This research argues that this will have positive consequences for Iranian foreign policy, which is faced with complexities and difficulties in the region.
  • Khalil Sardarnia Page 105
    Egypt is an important state in the Arab and Muslim world because of its ancient civilization and very large population. It is also one of the most influential actors in the Middle East. The history of modernization and reform in the country can be traced back two centuries, and is characterized by many civil groups and socio-political currents. In spite of this, the main question is why Egypt has seen continued authoritarianism under Mubarak. The collapse of this government is not in this research's focus. In this article, the roots of the consolidation of authoritarianism in Egypt after the 1980s are explained based on structure-agency theory. In this article, the hypothesis is that authoritarian government, undemocratic elites and severe political, economic and legal-structural limitations on the one hand and a serious deficit in civil agents and leaders (weakness of horizontal ties and lack of collaboration between them) led to the consolidation of authoritarianism with superficial democracy during the past three decades.
  • Abumohammad Asgarkhani, Fariborz Arghavani Pirsalami Page 133
    The main purpose of this study is to describe and explain why there needs to be an expansion of economic ties between Iran and Africa. The Ahmadinejad administration has adopted a constructive engagement policy accompanied with a counter-hegemony interaction strategy to improve Iran's position in the developing world. The aim of the policy is to challenge the current nature of the international system as well. Overall, the approach has highlighted the importance of relations with Africa in terms of south-south interaction. The special conditions of Africa as well as its numerous countries and economic and institutional capabilities has led Iran to adopt public diplomacy as the main instrument for taking advantage of Africa's potentials. However, Africa's situation and its urgent need for development on the one hand and the mode of interaction between emerging powers and the continent on the other hand suggest that Iran needs to boost economic ties and interaction with African states to enhance its soft power. Hence, Iran's public diplomacy and economy will inevitably need to pay attention to economic ties as well as political engagement with African countries in order to develop.
  • Elaheh Koolaei, Mandana Tishehyar Page 161
    India has made great efforts to join the club of the world's most powerful industrialized nations during the past few decades. But one of the most important challenges facing this rapidly industrializing country is its shortage of energy resources. India is one of the biggest energy consumers in the world while it does not have sufficient domestic energy resources. This has created concerns for Indian statesmen, who need to provide necessary security for production and transfer of energy from outside the country. The main hypothesis of this research is that India's efforts to secure access to energy are influenced by the structure of the international system. Therefore, the diplomacy of interdependence is transforming into constructivist policy and a collaborative model based on global values in the modern era. These changes in India's energy policies and their impact on relations between India and the countries of the Caspian basin are explored in this article as a case study.
  • Vahid Sinaee Page 185
    Population growth and the expansion of the needs of the agricultural and industrial sectors in the Harirud basin countries (Afghanistan, Iran and Turkmenistan) have revealed the inefficiency of restricted approaches and plans for solving the problem of drought in the region. Regional cooperation in water affairs needs to pay attention to the importance of water for human security. In this framework, mechanisms such as management of integrated water resources, establishment of joint commissions for development and water plans, optimization of water consumption, modernization of irrigation methods, determination of water prices, and adoption of a legal regime can promote regional cooperation in the Harirud basin, in accordance with the shared interests of people living in the region.
  • Javad Etaat, Massoud Rezaei Page 213
    The realist paradigm has dominated research related to international relations theory since the Second World War. But today, many anomalies and dilemmas are threatening its main assumptions. The solution for this problem does not lie in a change in paradigm. Rather, we can revise realism in a progressive manner. Through this method, we can remove anomalies with the introduction of new assumptions, which in turn would lead to the discovery of new facts. Hence, this article tries to answer the question of to what extent realism has had the ability to reconstruct itself in the light of developments during the two past decades, drawing upon its four main assumptions (anarchy, power, national interests, and balance of power) and casting doubt on their concepts and functions.