فهرست مطالب

تحقیقات اقتصاد کشاورزی - سال یکم شماره 3 (پاییز 1388)

مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی
سال یکم شماره 3 (پاییز 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/08/20
  • تعداد عناوین: 9
|
  • مریم قدسی، حمید محمدی صفحه 1
    صنعت رب گوجه فرنگی یکی از صنایع مهم تبدیلی در کشور بوده است که در استان فارس نیز از اهمیتی ویژه برخوردار است. هدف اصلی این مطالعه تحلیل کارایی واحدهای تولیدی این صنعت در استان فارس می باشد و در این مطالعه از روش” تحلیل فراگیر داده ها “استفاده شده است. نتایج مطالعه نشان داد که با استفاده از 97،801 میلیون ریال سرمایه، 909 نفرسال نیروی کار، 56،814 مترمربع زیربنا و 225،492 متر مربع زمین در کل استان که به ترتیب 42/61، 05/36، 73/42 و 71/57 درصد کمتر از وضعیت جاری استفاده از این نهاده هاست، می توان به تولید هدف 164،559 تن رب گوجه فرنگی که 66/1 درصد بیشتر از مقدار فعلی تولید آن است، دست یافت. این مهم از راه تغییرات فناوری و استفاده از ظرفیت کامل صنایع تولید رب گوجه فرنگی امکان پذیر است. در این خصوص، حمایت های ویژه ی اعتباری، یارانه ای و قیمتی از تولیدکنندگان گوجه فرنگی و رب در استان توسط دولت دارای اهمیت است. همچنین، طراحی واحدهای جدید صنعت تولید رب گوجه فرنگی استان و هزینه های مربوطه، بایستی در چارچوب روش ارائه شده در این مطالعه بررسی شود.
    کلیدواژگان: کارایی، بازده نسبت به مقیاس، تحلیل فراگیر داده ها، رب گوجه فرنگی
  • حمید محمدی، فردین بوستانی صفحه 25
    هدف از این مطالعه تدوین الگوی کشت در شرایط ریسکی، با در نظر گرفتن کاهش مصرف آب در شهرستان مرودشت استان فارس بوده است. برای این منظور رهیافت برنامه ریزی چندهدفی بکار گرفته شد. هدف های بالا با توجه به تمایلات بهره برداران مبنی بر حفظ سطح مشخصی از درآمد مورد توجه قرار گرفت. الگوهای ریسکی شامل تارگت - موتاد و واریانس درآمد بود. از روش نمونه گیری خوشه ایدو مرحله ای از 50 بهره بردار، برای جمع آوری داده ها استفاده شد و با توجه به تعدد پاسخ های ارایه شده در الگوی واریانس درآمد، با استفاده از تحلیل خوشه ایپاسخ های بهینه انتخاب شدند. این انتخاب با استفاده از معیار ترکیبی که سه هدف کاهش مصرف آب، کاهش ریسک و افزایش بازدهی را در بر می گرفت، صورت پذیرفت. یافته های پژوهش نشان داد که میان هدف های یاد شده تبادل وجود دارد. در الگوهای منتخب سطح زیر کشت گندم با افزایش سطح ریسک دارای روند افزایشی بود. همچنین در این الگوها سطح زیرکشت ذرت و سبزی بیشتر از مقدار الگوی فعلی بدست آمد، اما از کشت جو کاسته شد. سطح زیرکشت باقلا نیز نزدیک به سطح فعلی آن بود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش ریسک فاصله ی میان الگوی فعلی با الگوهای بهینه افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: الگوی کشت بهینه، محدودیت آب، الگوهای ریسکی، استان فارس
  • غلامرضا پیکانی ماچیانی، حامد رفیعی، علی محمدی صفحه 47
    با توجه به اهمیت تولیدات کیوی در ایران و ضرورت حضور در بازارهای جهانی، بررسی وضعیت صادرات در مقابل رقبا از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه به بررسی مزیت صادراتی کیوی ایران در مقابل رقبا می پردازد. نتایج بررسی مزیت نسبی آشکار شده نشان داد که مزیت صادراتی ایران طی سال های 2005-1990، رشدی مناسب داشته که شاخص مزیت نسبی آشکار شده متقارن نیز بیانگر این مطلب بوده است. کم ترین مقدار شاخص مزیت نسبی آشکار شده، مربوط به سال 1999، با مقدار 669/1 و بیش ترین مقدار نیز برابر 620/10، مربوط به سال 2005 و رشد آن طی سال های مورد بررسی 863/88 درصد بوده است. رابطه ی مزیت صادراتی کیوی ایران با صادرات آن در سطح بالایی معنی دار شد. افزایش مزیت صادراتی شیلی، اثر منفی و معنی داری بر مزیت صادرات ایران داشته و با افزایش مزیت صادرات شیلی، صادرات شیلی جایگزین صادرات ایران می شود. همچنین با افزایش مزیت صادراتی نیوزیلند، مزیت صادراتی ایران نیز تقویت شده است. با افزایش مزیت وارداتی کیوی ترکیه و روسیه، مزیت صادراتی ایران افزایش خواهد یافت. با توجه به این که ترکیه و روسیه به ترتیب بزرگترین واردکنندگان کیوی ایران هستند، به منظور تقویت مزیت صادراتی ایران، توجه به این بازارهای هدف از اهمیت شایان توجهی برخوردار خواهد بود.
    کلیدواژگان: مزیت صادراتی، مزیت نسبی آشکارشده، کیوی
  • یاسر فیض آبادی، سعید یزدانی صفحه 63
    در این پژوهش به منظور تعیین اثر چهار نهاده ی دان، دارو، سوخت و نیروی کار بر روی میانگین و ریسک تولید، از روش”مبنی بر گشتاور“استفاده شده است. آمار وداده های مورد نیاز، شامل 166 مشاهده ی ترکیبی از راه مطالعه ی پیمایشی و تکمیل پرسشنامه ها از مرغداران نمونه ی شهرستان سبزوار بدست آمده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که هر چهار نهاده اثری مثبت و معنی دار روی میانگین تولید دارند، ولی از میان این چهار نهاده، دو نهاده ی دان و نیروی کار تاثیر مثبت و نهاده های دارو و سوخت تاثیری منفی و معنی دار روی ریسک تولید دارند. با توجه به نتایج بدست آمده، توصیه می شود در جهت تشویق مرغداران به استفاده از فناوری های نوین، سرمایه گذاری صورت پذیرد. همچنین ترویج کشاورزی و یارانه ی سوخت می تواند سبب افزایش میانگین و کاهش ریسک تولید گردد.
    کلیدواژگان: صنعت مرغداری، ریسک تولید، روش مبنی بر گشتاور، شهرستان سبزوار
  • عبدالکریم اسماعیلی، بهاءالدین نجفی، داریوش رحمتی صفحه 77
    تحلیل بازار فرآورده های دریایی و ارائه ی راه حلی برای رفع مشکلات موجود، افزون بر بهبود وضعیت صیادان، به پایداری ذخایر دریایی نیز کمکی بسیار میکند، لذا هدف از این مطالعه بررسی بازاریابی آبزیان در استان هرمزگان به منظور تدوین رهیافتی برای حل مشکلات و توسعه ی بازار این گروه از فرآوردهاست. در این راستا چهار شهرستان در استان هرمزگان جهت مطالعه انتخاب و از راه مصاحبه و تکمیل پرسشنامه نمونه ی تصادفی مرکب از 90صیاد، 14 عمده فروش و تبدیل کننده و 25 خرده فروش داده های مود نیاز جمع آوری و کارایی فنی و قیمتی بازار محاسبه و توابع گوناگون حاشیه ی بازاریابی برآورد شد. بررسی وضعیت بازار آبزیان در منطقه ی هرمزگان نشان داد که عموما سهم تولید کننده یا صیاد از قیمت پرداخت شده به وسیله ی مصرف کننده ی نهایی بسیار کم است. سهم پایین صیادان و حاشیه ی بالای بازار رسانی انواع ماهی در شهرستان بندر لنگه در مقایسه با بندرعباس نیز بیشتر است. دلیل موضوع اخیر را می توان در فاصله ی زیادتر مراکز صید و مصرف در بندرلنگه نسبت به بندرعباس و عدم فعالیت تعاونی های صیادی جستجو نمود. همچنین ارزیابی نشان می دهد که نا آگاهی از شرایط بازار، نبود تسهیلات، مجوزهای صیادی و امکانات زیربنایی از مهم ترین مشکلات صیادان است. بر این اساس به نظر می رسد که برای رفع مشکلات یاد شده، خروج از مشکلات موجود و بهبود شرایط بازار رسانی آبزیان در استان هرمزگان پیگیری یک استراتژی مبتنی بر کارگروهی ضروری باشد. تشکل های تعاونی از گذشته وجود داشته است، اما بیشتر به صورت ادغام افقی می باشند یعنی این که تعاونی ها بیشتر از صیادان تشکیل شده و سایر عامل های بازار از جمله تولید کنندگان نهاده ها، تبدیل کنندگان و سردخانه داران در آن نقشی نداشته اند، لذا ادغام عمودی در کنار ادغام افقی توصیه می شود.
    کلیدواژگان: بازار ماهی، حاشیه ی بازار، کارایی بازار، حاشیه ی بازار رسانی، استان هرمزگان
  • حامد نجفی علمدارلو*، یوسف حسنی صفحه 101

    عدم تشخیص پتانسیل ها و توان بالقوه ی یک کشور در صادرات و عدم درک بهترین بازارهای هدف محصولات، همواره فرصت های زیادی را از صادرکنندگان گرفته است. در این پژوهش در طی سال های 2001 تا 2005، ابتدا با استفاده از دو شاخص مزیت نسبی آشکار شده (RCA) و شاخص مزیت نسبی آشکارشده ی متقارن(RSCA) به بررسی مزیت صادراتی زیره ی سبز پرداخته شده است. در ادامه با استفاده از شاخص DRC، مزیت نسبی تولید محاسبه شده است. سپس با استفاده از شاخص نبود مزیت نسبی و چند شاخص دیگر بازارهای هدف این محصول اولویت بندی شده اند. در ادامه با استفاده از شاخص های نسبت های تمرکز و هرفیندال به بررسی ساختار بازار زیره ی سبز پرداخته شده است و در پایان هم با استفاده از شاخص نقشه برداری تجاری و شاخص ادغام جهانی وضعیت بازار بررسی شده است. نتایج نشان داد که ایران در این محصول دارای مزیت نسبی صادراتی بالایی است. هم چنین بهترین بازارهای هدف، کشورهای سریلانکا، نیوزلند، آمریکا و مکزیک می باشند. ساختار بازار واردات از نوع رقابتی است و سهم هر بنگاه هم ناچیز است، اما بازار صادرات از نوع انحصاری است، به گونه ای که پنج کشور نخست صادرکننده، نزدیک به 90% از صادرات را در اختیار دارند. در ضمن واردات این محصول در دنیا روند نزولی دارد، اما صادرات ایران رو به افزایش است. همچنین برخی از کشورهای وارد کننده (سنگاپور، بلژیک، هلند و...) اقدام به صادرات دوباره ی محصول می نمایند و از این راه ارزش افزوده ای را برای خود ایجاد می نمایند.

    کلیدواژگان: زیره یسبز، مزیت نسبی، صادرات، بازارهای هدف، ساختار بازار، شاخص نقشه برداری تجاری، شاخص ادغام جهانی، DRC
  • سمیه نقوی، حسین مهرابی بشرآبادی، سیدعبدالمجید جلایی اسفندآبادی، حمیدرضا میرزایی خلیل آبادی صفحه 123
    سیاست های پولی از جمله متغیرهای کلان اقتصادی است که بر رشد تولید ناخالص ملی تاثیر دارد. با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد ایران، در این مطالعه سعی شده است تا با استفاده از روش های خودتوضیح برداری و فیلتر هودریک- پرسکات به بررسی تاثیر شوک های پولی بر رشد بخش کشاورزی پرداخته شود. نتایج مطالعه، حاکی از وجود ارتباط ضعیف میان سیستم پولی و بخش کشاوزی می باشد. در پایان، پیشنهادهایی در جهت تقویت ارتباط میان نظام پولی و بخش کشاورزی مطرح شده است.
    کلیدواژگان: بخش کشاورزی، فیلتر هودریک، پرسکات، شوک های پولی، مدل خود توضیح برداری، ایران
  • سیده مریم حسینی، سید عباس نجفی صفحه 147
    این پژوهش به بررسی وضعیت توزیع درآمد کشور طی سال های 86-1363 به تفکیک مناطق روستایی و شهری پرداخته است. با استفاده از آمار هزینه و درآمد خانوارها که توسط مرکز آمار ایران گردآوری شده است، تغییرات توزیع درآمد در مناطق روستایی و شهری کشور محاسبه شده است؛ به این منظور از ضریب جینی، شاخص تایل، ضریب اتکینسون و نسبت دهک دهم درآمدی به اول استفاده شده است. یافته های مطالعه نشان داد در طول دوره ی مورد بررسی از نابرابری درآمد در کشور کاسته شده است هر چند که این کاهش بسیار کند است؛ در ضمن نتایج نشان می دهد که توزیع درآمد در مناطق روستایی نابرابرتر از مناطق شهری و از نوسان های بیشتری برخورداربوده که بر این اساس به توجه بیشتر به توسعه ی مناطق روستایی توصیه شده است.
    کلیدواژگان: توزیع درآمد، ضریب جینی، شاخص تایل، ضریب اتکینسون، نسبت دهک درآمدی دهم به دهک اول
|
  • M.Ghodsi, H.Mohammadi Page 1
    One of the most important industries in the agricultural sector of Iran is tomato processing industry. This industry also is important in Fars Province. The objective was to study efficiency of firms in Fars province. Data Envelopment Analysis was used for analyzing efficiency. Result showed that by using 97801 million Rials of capital, 909 man per year of labor, 56814 square meter of building and 225492 square meters of landthat respectively were 61.42%, 36.05%, 42.73% and 57.71% less than current condition of using these resources,164 thousands tons of tomato paste could be produced that was 1.66% greater than current production. This is possible by technical changes and use of full capacity of tomato paste industries. In this context, extending credit, subsidy and price support for tomato and tomato paste producers are suggested. Design of new tomato paste firms and corresponding costs could be analyzed byusing the approach proposed in this study.
  • H.Mohammadi, F.Boostani Page 25
    The objective of this study was to develop a risk-based cropping pattern for Marvdasht district in Fars province. In addition, lowering water consumption was also considered. To achieve objectives of the study, Multi-Objective Programming approach was applied. Thementioned objectives were followed by considering the farmers preferences to reach a certain level of income. The Target MOTAD and Income Variance models were used. Desired solutions were selected using Cluster Analysis since several solutions were obtained by Income Variance model. The selection was carried out based on integratedcriterion containing three goals, namely, reduced amount of water usage, reduced risk, and increased gross margin. The results showed that there was a trade off among the goals. In selected patterns wheat tended to increase by increasing risk. The selected patterns had more cultivated area under wheat and lesser under barely, maize and vegetables. The cultivated area under broad beans was remained unchanged compare tocurrent pattern. It was also revealed that with increasing risk, the gap between the existing and optimal cropping patterns would increase
  • G. Peykani Machiani, H. Rafiee, A. Mohammadi Page 47
    Regarding the importance of kiwi production in Iran and necessity of penetrating global markets, surveying of export situation in the presence of competitors is essential. This study aims to explore export advantage of Iran’s kiwi against its main rivals. Revealedcomparative advantage (RCA) investigation results showed that export advantage of Iran was increased during 1990-2005 period. Minimum and maximum amounts of the index were 1.669 and 10.620 for 1999 and 2005, respectively showing total growth of 88.863. Export advantage of Iran’s kiwi was significantly related to its export. Increase in exportadvantage of Chile’s kiwi had negative impact on Iran’s advantage indicating that Chile’s export could replace Iran’s export. New-Zeeland’s export advantage supports Iran’s export advantage. Furthermore, an increase in import advantage of Turkey and Russia as major importers of Iran’s kiwi would increase Iran’s export advantage. It is suggested thatthese potential markets need to be taken into consideration in the future.
  • Y.Feizabady, S.Yazdani Page 63
    In this paper moment-based approach (as developed by Antle, 1983) has been used in order to determine the effect of four inputs including food, labor, fuel and medicine on output risk. This is based on 166 pooled-data collected from a sample of poultry produces in Sabzevar region. The results showed that all inputs had significant and positiveeffect on output. Besides, the results demonstrated that only food and labor had significant and positive effect on output risk, while medicine and fuel affected output risk negatively. Based on the results, this study suggested more investment in order to persuade farmers to use new technology. Moreover extension service and maintaining fuel subsidy would be helpful to increase output and reduction of output risk.
  • A.Esmaeili, B.Najafi, D. Rahmati Page 77
    Efficient fish marketing is a useful instrument for developing fishery industry and its sustainability. This study attempts to investigate fish market using data collected among 90 fishermen and 39 middlemen in Hormozgan Province. The results indicates that fishermen's share of consumer price was relatively low. In addition, due to inefficientcooperative performance in Bandar Lengeh, marketing margin in Bandar Lengeh was less than Bandar Abbas. Lack of market information, financial and infrastructural facilities were among important problems faced by fishermen. Based on the findings of thestudy, establishment of cooperatives and vertical integration are recommended to improve market performance.
  • H.Najafi, Y.Hasani Page 101

    In this paper by using the Revealed comparative advantage and Revealed Symmetric Comparative Advantage approaches, export advantage of Cumin Seed was determined. Product comparative advantage was determined by using DRC index. Finally, cumin trademapping and Integration of International Trade indices were determined. Results showed that Iran had export comparative advantage and DRC index was 0.79. The best target markets were Sri Lanka, New Zealand, USA and Mexico respectively. Meanwhile, import trend in international market was decreasing while export of the product from Iran wasincreasing.

  • H.Mirzaei, S.Naghavi, H.Mehrabi, S.A.Jalaei Page 123
    Monetary policies are among macroeconomic variables which have considerable effect on Gross National Product of various sectors of the economy.. Due to importance of Agricultural Sector in the Iranian economy, the effect of monetary shocks on Agricultural Sector, by using Vector Autoregressive model and filter Hodric-Presscott has beenexamined in this paper. The results showed a weak relationship between monetary shocks and growth of agricultural sector and it is concluded that agricultural policies had negligible effect on growth of agricultural sector. Finally, some recommendations were made to improve the situation.
  • S.M. Hoseini, S.A. Najafi Page 147
    This study aims to determine income distribution in rural and urban areas of Iran during 1987-2007 periods. The family cost of living data which gathered by Statistical Center of Iran were used to calculate the changes of income distribution in the urban and rural areas of the country. For this purpose, various measures such as Gini coefficient,Theil index and Atkinson coefficient were utilized. Findings of the study indicated that income inequality decreased during the period of study steadily. Also it is concluded that income distribution in rural areas was more unequal and fluctuating compare to urban areas. On this basis, it is recommended that more emphasis must be placed on rural areas in development plans.