فهرست مطالب

تحقیقات اقتصاد کشاورزی - سال دوم شماره 1 (بهار 1389)

مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی
سال دوم شماره 1 (بهار 1389)

  • بهای روی جلد: 30,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/04/15
  • تعداد عناوین: 9
|
  • بهاءالدین نجفی، زکریا فرج زاده صفحه 1
    با توجه به اهمیت اثر حذف یارانه ی کودشیمیایی بر هزینه ی تولید گندم، این مطالعه با هدف ارزیابی آثار رفاهی کاهش یارانه ی کودشیمیایی بر مصرف کنندگان گندم (نان) صورت گرفت. برای این منظور توابع عرضه و تقاضای نان با استفاده از داده های دوره ی 85-1353 برآورد و آثار رفاهی این سیاست بر مصرف کنندگان در نتیجه ی تغییر قیمت مشخص گردید. یافته ها نشان داد که به دلیل عدم حساسیت مصرف کنندگان در برابر افزایش قیمت نان، افزایش هزینه ی تولید گندم، از راه افزایش قیمت محصول به مصرف کنندگان منتقل می شود؛ به گونه ای که با حذف کامل یارانه ی کودشیمیایی، رفاه مصرف کنندگان به میزان 8/661 میلیارد ریال و مخارج دولت به میزان 6/3927 میلیارد ریال کاهش می یابد که مجموع آن ها حاکی از افزایش رفاه به میزان 8/3265 میلیارد ریال برای جامعه است. همچنین نتایج نشان می دهد که با حذف کامل یارانه ی کودشیمیایی، قیمت خرده فروشی نان به میزان 72/6 درصد افزایش می یابد. بر اساس یافته های مطالعه، کاهش تدریجی یارانه ی کودشیمیایی و پرداخت هدفمند یارانه به مصرف کنندگان نان پیشنهاد گردیده است.
    کلیدواژگان: آثار رفاهی، مصرف کنندگان، یارانه ی کودشیمیایی، گندم، نان
  • ابوالقاسم برقندان، بهاءالدین نجفی صفحه 15
    توجه به اهمیت نرخ ارز در ارزیابی سیاست های حمایتی بخش کشاورزی، در این مطالعه اثر انحراف نرخ ارز بر شاخص حمایت از تولیدکننده ی بخش کشاورزی در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، در مرحله ی نخست با استفاده از یک الگوی خود توزیع با وقفه های گسترده (ARDL)، نرخ ارز واقعی محاسبه و سپس روند تعادلی بلندمدت و میزان انحراف آن مشخص گردید. افزون بر این، معیار حمایت قیمتی بازار و شاخص حمایت از تولیدکننده برای محصولات منتخب (گندم، جو، ذرت، برنج و خرما) با استفاده از نرخ های ارز اسمی و تعادلی محاسبه و اثر انحراف نرخ ارز بر این شاخص ها مورد برآورد قرار گرفت. دوره ی زمانی مطالعه جهت تخمین نرخ ارز تعادلی 1386-1352 و برای محاسبه ی شاخص حمایت از تولیدکننده، 1385-1381 می باشد. نتایج نشان می دهد که سطح برآورد شده ی حمایت های کشاورزی، به فرض های جایگزین نرخ ارز حساس است. انحراف نرخ ارز، اندازه ی حمایت از تولیدکنندگان محصولات کشاورزی را در دوره ی مورد بررسی کم تر از مقدار واقعی آن نشان می دهد. همچنین اثر تعمیم نتایج بدست آمده از شاخص حمایت از تولیدکننده محاسبه شده برای محصولات منتخب، به کل تولیدات کشاورزی، به سهم محصولات مورد مطالعه در کل ارزش تولیدات کشاورزی بستگی دارد.
    کلیدواژگان: نرخ ارز تعادلی، انحراف نرخ ارز، حمایت قیمتی بازار، شاخص حمایت از تولیدکننده، ایران
  • عادله اسمعلیی، حسین مهرابی بشرآبادی صفحه 35
    تاثیر اندازه ی دولت بر میزان بهره وری عامل های تولید در بخش های اقتصادی، معیاری برای سنجش میزان موفقیت دولت در دستیابی به هدف های خود دارای اهمیت می باشد. این پژوهش تاثیر اندازه ی دولت را بر بهره وری نیروی کار و سرمایه در بخش های صنعت و کشاورزی در دوره ی زمانی 1385-1350 در ایران مورد بررسی قرار داده است. برای بررسی تاثیر دخالت دولت در بازار کار از معیار نسبت شاغلان بخش دولتی به کل شاغلان و برای بررسی تاثیر دخالت دولت در بازار سرمایه از معیار نسبت کل هزینه های دولت در امور اقتصادی به کل سرمایه گذاری استفاده شده است. برای تبیین ارتباط بین معیارهای تعریف شده با بهره وری نیروی کار و سرمایه از روش خود توزیع با وقفه های گسترده بهره گرفته شده است. نتایج بدست آمده نشان داد که در بلند مدت بین بهره وری نیروی کار در بخش کشاورزی و صنعت با اندازه ی بزرگ تر دولت ارتباطی غیر مستقیم وجود دارد، اما اندازه ی دولت بر بهره وری سرمایه در بخش صنعت تاثیری معنی دار نداشته است. با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهاد می شود که به منظور منتفع شدن بخش های اقتصادی مورد بررسی از جریان دخالت دولت در امور اقتصادی، دولت بیش تر سرمایه گذاری انجام شده در بخش کشاورزی را روی نیروی انسانی متمرکز نماید. در بخش صنعت نیز توجه دولت بیش تر به فعالیت های زیرساختی و در اولویت قراردادن سرمایه گذاری های مکمل با سرمایه گذاری های قبلی معطوف شود.
    کلیدواژگان: اندازه ی دولت، بهره وری نیروی کار و سرمایه، بخش کشاورزی، بخش صنعت، ایران
  • مهرداد باقری، فاطمه معززی صفحه 53
    از ویژگی های شاخص داده های فعالیت های کشاورزی، دقیق نبودن آن هاست، بنابراین استفاده از روش های مبتنی بر منطق فازی در برنامه ریزی تولید می تواند مناسب باشد. در این مطالعه روش برنامه ریزی امکان به عنوان یکی از روش های مبتنی بر منطق فازی مورد استفاده قرار گرفت. افزون بر این برنامه ریزی فازی و قطعی نیز در قالب برنامه ریزی ریاضی چندهدفی مورد استفاده قرار گرفت. داده های استفاده شده نیز از میان 100 بهره بردار منتخب منطقه ی کهگیلویه و بویراحمد در سال 1378 گرد آوری شد. افزایش بازده ی ناخالص و کاهش ریسک به عنوان هدف در نظر گرفته شد. به منظور انتخاب از میان الگوهای گوناگون نیز از منطق فازی استفاده شد. بر اساس نتایج مشخص شد که ریسک بازده ی ناخالص در تدوین الگوی بهینه از وزنی بالا برخوردار است. همچنین یافته های مطالعه نشان داد که در تامین توام هدف های یاد شده، روش برنامه ریزی امکان در مقایسه با روش های دیگر از توانی بالاتر برخوردار است و پیشنهاد می شود در شرایطی که بهره برداران با شرایط نا بهینه مواجه اند، از این روش استفاده شود. محصولات پیشنهادی الگوهای بهینه نیز شامل گندم، هندوانه، خربزه، و برنج بود
    کلیدواژگان: برنامه ریزی امکان، برنامه ریزی فازی، برنامه ریزی قطعی، چند هدفی، الگوی کشت، استان کهکیلویه و بویر احمد
  • محمد آقاپور صباغی، حامد رفیعی صفحه 81
    یکی از مهم ترین اصول در توسعه ی پایدار زیربخش زراعت، رعایت تناوب زراعی است. لازمه ی پذیرش تناوب های زراعی از سوی کشاورزان، تامین درآمد و کاهش ریسک های درآمدی است. با توجه به ماهیت ریسکی فعالیت های کشاورزی، در این مطالعه به تعیین تناوب بهینه در الگوی کشت شهرستان شوشتر در یک دوره ی پنج ساله با استفاده از الگوی تارگت موتاد پرداخته شد. درآمد ناخالص و میزان ریسک الگوها با تناوب های زراعی گوناگون، معیارهای تصمیم گیری انتخاب تناوب بهینه بودند. داده های مورد نیاز پژوهش از کشاورزان شهرستان شوشتر، وزرات جهاد کشاورزی استان اهواز و آمارنامه های هزینه ی تولید وزرات جهاد کشاورزی گرد آوری شد. نتایج پژوهش بیانگر وجود تفاوت آشکار در میزان ریسک و بازده ی برنامه ای الگوها با در نظرگرفتن تناوب های گوناگون می باشد. برای نمونه، سطح بهینه ی زیرکشت گندم در حالت ریسکی و بدون تناوب تا 32367 هکتار خواهد بود در حالی که این سطوح در حالت تناوب اول و دوم و در شرایط ریسکی به ترتیب بیشینه 15270 و 4200 هکتار خواهد شد. در نهایت از بین تناوب های موجود در منطقه، تناوب بهینه زراعی با توجه به معیارهای بیان شده، انتخاب گردید.
    کلیدواژگان: پایداری، الگوی بهینه، ریسک، مدل تارگت، موتاد
  • عصمت مجرد، محمود صبوحی صفحه 93
    در این مطالعه، برای تعیین عمق بهینه ی چاه های آب کشاورزی دشت بجنورد با هدف کاهش هزینه ی حفاری و پمپاژ آب و تامین آب مورد نیاز کشاورزی از مدل برنامه ریزی ریاضی غیر خطی استفاده شد. برای تعیین عمق بهینه ی حفر چاه ها فرض شد که کشاورزان برای دستیابی به دبی اولیه، در شرایطی که بیلان آبی آبخوان، اجازه ی حفاری دوباره ی چاه و برداشت آب از آن را بدهد، به حفاری دوباره ی (کف شکنی) چاه های موجود می پردازند. بدین منظور از 380 حلقه چاه کشاورزی دشت بجنورد در سال 1385 استفاده شد. نتایج نشان داد که برداشت آب از چاه با کف شکنی چاه های موجود تا ارتفاع 205 متری مقرون به صرفه خواهد بود. با حفاری چاه تا عمق 205 متری دبی چاه و ارتفاع پمپ به ترتیب 29 لیتر برثانیه و 228 متر تعیین شد. افزون بر آن، سطح زیرکشت بهینه برای هر محصول با هدف تامین آب مورد نیاز کشاورزی به وسیله ی حفر چا ه های موجود تعیین شد. بنا بر یافته های مطالعه، تعیین ارتفاع بهینه ی حفر چاه های کشاورزی و نظارت مستمر بر میزان برداشت آب از چاه ها جهت حفظ منابع آب زیرزمینی برای کاربردهای کشاورزی توصیه شده است.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی غیرخطی، عمق بهینه، چاه های آب، دشت بجنورد
  • هاجر اثنی عشری، علیرضا کرباسی، مهدیه مسنن مظفری صفحه 105
    با توجه به گرایش موجود در گسترش تجارت خارجی در کشورهای در حال توسعه و ایران، این مقاله به آزمون این فرض می پردازد که رابطه ای تقابلی بین تجارت خارجی کشاورزی و بهره وری عامل های تولید در این بخش وجود دارد. به این منظور با استفاده از داده های سال های87-1358 و استفاده ار مدل ARDL این رابطه برآورد شد. نتایج نشان داد که تجارت خارجی در کوتاه و بلند مدت بر بهره وری عامل های تولید در بخش کشاورزی تاثیر مثبت دارد. بر این اساس، کاهش محدودیت های بازرگانی خارجی محصولات کشاورزی توصیه شده است.
    کلیدواژگان: بهره وری عامل های تولید، تجارت خارجی، مدل ARDL، بخش کشاورزی
  • مصطفی بنی اسد، حبیب الله سلامی، نیما شیری، مرتضی یعقوبی صفحه 115
    امروزه ماهی به طور میانگین 16 درصد از پروتئین مورد نیاز جهان را تامین می کند. با توجه به محدودیت صید در دریاها امروزه صنعت آبزی پروری از اهمیت و جایگاهی ویژه برخوردار شده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی ساختار تولید مزارع پرورش ماهی قزل آلا در استان تهران است. برای این منظور از تابع هزینه ی ترانسلوگ و سیستم معادله های به ظاهر نامرتبط استفاده شده است. داده های مورد نیاز دراین پژوهش از راه پرسشنامه از20 واحد پرورش ماهی قزل آلا در استان تهران که به گونه ی تصادفی انتخاب شدند، بدست آمده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که فرض همگن و هموتتیک بودن تابع تولید را نمی توان پذیرفت، ولی با توجه به آزمون انجام شده، فرضیه ی کشش جانشینی واحد بین نهاده ها را نمی توان رد کرد. همچنان که انتظار می رفت کشش های خود قیمتی تقاضای نهاده در همه ی موردها منفی است و کشش های متقاطع تقاضای نهاده در همه ی موردها، به جز کشش متقاطع مربوط به نهاده ی غذای ماهی و نهاده ی بچه ماهی که مکمل هستند، دلالت بر رابطه ی جانشینی دارند. همچنین صنعت پرورش ماهی قزل آلا دارای صرفه های ناشی از مقیاس می باشد.
    کلیدواژگان: ماهی قزل آلا، ساختار تولید، صرفه های ناشی از مقیاس، کشش های قیمتی، استان تهران
|
  • Page 1
    With respect to impact of chemical fertilizer subsidy elimination on wheat production costs, this study aimed at evaluating welfare impacts of reduction in chemical fertilizer subsidy on bread consumers. To achieve this objective, supply and demand of bread was estimated using data for period of 1353-85 (1974-2006). Then, welfare effects of subsidy reduction were determined. Findings of study showed that due to lack of sensitiveness of bread consumers to price changes, the increase in cost of wheat production would transfer to consumers via bread price increase. As a result, consumers would loose 661.8 billion Rials as chemical fertilizer subsidy was eliminated. Meanwhile, government expenditure decreased by 3927.6 billion Rials, and overall impact was 3265.8 billion Rials gain for the society. The results also indicated that the removal of chemical fertilizer subsidy is expected to increase the bread retail price by 6.72 percent. Finally, gradual reduction of chemical fertilizer subsidy and targeting subsidy paid to bread consumers is recommended.
  • Page 15
    Considering the importance of exchange rate misalignment in investigating agricultural support policies, the impact of exchange rate misalignment on agricultural producer support estimates was studied. In this study, first, real exchange rate was calculated by using an Autoregressive Distributed Lag model (ARDL) and then long-run equilibrium exchange rate and the amount of misalignment were determined. Moreover, market price support index and producer support estimates were calculated for selected crops (wheat, barley, corn, rice and dates) using nominal and equilibrium exchange rates. The impact of exchange rate misalignment on these indices was also estimated. The equilibrium exchange rate was estimated over 1973-2007 period and producer support estimates was calculated for period of 2002-2006. The results showed that agricultural support levels were highly sensitive to alternative exchange rate assumptions. Exchange rate misalignment showed support for agricultural producers less than its actual value during the selected period (2002-2006). In addition, the impact of generalization of calculated PSE for selected products to the total agricultural production was in proportion to the share of selected commodities in the total value of agricultural production.
  • Page 35
    The effect of government size on inputs productivity in economic sectors is a measure that determines the government success in allocating resources. This article aims to measure the effect of government size on labor and capital productivity in agricultural and industrial sectors during 1350-1385 periods in Iran. Ratio of Government employees to total employees, was use d for determining the effect of government intervention in labor market and ratio of total cost of government to total costs in economic activities was used as a criterion for capital market. The relationship between these criteria and labor and capital productivity were estimated with Auto Regressive Distributed Lag method. The results indicated that there was an indirect relationship between government size and labor productivity in agricultural and industrial sectors but it has no significant effect on capital productivity in industrial sector. Therefore, it was suggested that more emphasis should be placed on investment in agricultural sector especially on labor force to utilize new technologies. In industrial sector government must increase investment on infrastructure.
  • Page 53
    Imprecise or fuzziness is a main characteristic of agriculture activities data, thus fuzzy logic based methods may be useful in production planning. Possiblistic programming as one of fuzzy logic based methods was applied in this study. In addition, in the framework of multi objective programming, fuzzy and deterministic programming was also considered. Applied data set was obtained from 100 randomly selected farmers of Kohgilooye and Boyerahmad province in 1378. Gross margin increment and reduction of risk were considered as objectives in developing optimal cropping pattern. Fuzzy logic was also used to choose from the different cropping patterns. Based on the results it was found that risk had high weight in developing optimal solution. Findings of the study showed that Possiblistic programming was more capable in reaching various goals simultaneously as compared to the other methods especially when farmers faced with undesirable conditions. It was also found that wheat, watermelon, melon and rice were more appropriate crops for production.
  • Page 81
    In this study for determination of optimizing crop rotation in Shooshtar county, Traget-Motad method was used. Information is gathered from Shooshtar county’s farmers, organization and and district Agricultural Office. The results of the study showed that there was slight difference in risk and output under various alternatives. For example, optimal acreages of wheat in risky conditions and without rotation were 32367 hectares while these acreages in first and second rotation under risky conditions would be 15270 and 4200 hectares respectively. Finally, among various alternatives, optimum crop rotation was determined
  • Page 93
    In this study, nonlinear mathematical programming approach was applied for determination of optimal depth of agricultural wells with objectives of decreasing excavation and pumping costs determination optimal depth of wells. Data was collected from 380 agricultural wells in Bojnord plain. The results showed that lifting water from wells is justified with excavation of wells to the altitude of 205 meters. Well discharge and pump altitude was quantified respectively 29 liter on second and 228 meters with excavation of well to until depth of 205 meters. However, optimal cultivation under area determinate for each crop with objective attaining to water required in agriculture due to excavation of present wells. According to finding of the study, determination optimal depth of agricultural wells and continued control on quantity of lifting water is emphasized for preservation of groundwater resources. It is suggested, this strategy in addition to optimizing water use could provide clear perspective for the future planning.
  • Page 105
    Foreign trade has an important role in economic growth of Iran like other countries.. This paper tests the hypothesis that whether is a relationship between foreign trade and input efficiency in the agricultural sector. ARDL method was applied in order to estimate this hypothesis. The results showed that foreign trade affected the efficiency of this sector positively in short and long run. It was concluded that appropriate policy for government is to remove barriers on foreign trade of agricultural products
  • Page 115
    Fish provides 16 percent of consumed protein of the word's population. There has been arisen ever-growing attention to the aquaculture industry due to fishing harvest restriction in the seas. This study aimed to investigate the production structure of trout farms in Tehran province by applying translog cost function and seemingly unrelated regression models. The data was obtained from 20 trout culture farms in Tehran Province. The results suggested that homogeneous and homothetic hypotheses of production function were rejected while the hypothesis of unitary substitution elasticity of inputs was accepted. The own-price elasticity's of inputs demand was negative in all cases. Moreover, the results of cross-elasticity implied substitution relationship among inputs expect for food and dry inputs which were complementary. Finally, according to the result, trout culture industry enjoyed economies of scale.