فهرست مطالب
مجله فنون ادبی
سال دوم شماره 2 (پیاپی 3، پاییز و زمستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/10/11
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحه 1وزن از عناصر اصلی شعر است. در ادبیات فارسی به علت ماهیت ویژه ای که این عنصر دارد، با وجود سال ها تلاش شاعران نوپرداز و شعر سپیدسرا، هنوز به عنوان شاخص اصلی شعر قلمداد می شود. در میان قالب های سنتی، غزل به عنوان قالبی ثابت در هزارسال ادبیات فارسی، باتوجه به شکل ظاهری اش پیوندی تنگاتنگ با وزن وعروض دارد. این پیوند وقتی اهمیت بیش تر می یابد که فرض کنیم، جدا از ظاهر ثابت و محدود عروضی غزل در ادبیات فارسی، هر شاعر متناسب با ضرورت های ساختاری، ذوقی و محتوایی شعرش در دوره های گوناگون و سبک های مختلف، دایره ای ویژه خود در قلمرو عروض رسم می کند.
در این پژوهش سعی شده است با بررسی وزن نزدیک 14000غزل از گروهی از غزل سرایان شاخص فارسی در قرن های دهم، یازدهم و دوازدهم، ضمن بررسی جایگاه گونه ها و بحرهای مختلف در غزل این شاعران، وزن های اصلی در آثار آنان مشخص شود و شاعران مطرح نیز از نظرتنوع در انتخاب وزن معرفی شوند. هم چنین سعی شده است، وزن های اصلی هر دوره، متناسب با مفاهیم و سبک های مختلف معرفی شوند.کلیدواژگان: سبک هندی، غزل، وزن، بحر و تنوع آن ها -
صفحه 19تصویر شکار و وابسته های آن، یکی از تصاویر پویا و پر ابهام در غزلیات شمس است. با توجه به کثرت کاربرد این تصویر در سایر متون عرفانی می توان به درک روشن تر و والاتری از این تصویر نائل شد. برای این منظور بر اساس نظریه بینامتنیت که - مبتنی بر این اندیشه است که متن نظامی بسته و مستقل نیست و هیچ متنی در خلا پدید نمی آید و در خلا ادراک نمی شود، هر متنی خواسته یا نا خواسته با متون دیگر نوشته می شود و با متون دیگر خوانده می شود- به روابط بین متون و در حیطه این تصویر دست یافته، به تاویل و بررسی این روابط پرداخته شده است.
تصویر شکار به عنوان یک تصویر کانونی در نظر گرفته شده و بر اساس آن مهم ترین خوشه های تصویری آن که شامل صید، صیاد، دام، تیر و کمان و تیغ بلاست، بررسی شده است. در بیشتر متون صیاد نماد پروردگار است که انسان گریزان را به جانب دام عشق الهی و رحمت خود می کشاند و تیر و کمان قدرت حق و تیغ بلا و آزمایش های الهی همه وسیله ای است، برای صید کردن هستی مجازی انسان و تبدیل آن به هستی حقیقی و رساندن او به مرتبه بقا در حق.
کلیدواژگان: بینامتنیت، غزلیات شمس، تصویر شکار، دام، تیر، کمان، تیغ -
صفحه 35در این مقاله تشبی هات مخزن الاسرار و مطلع الانوار، از وجوه مختلف بلاغی؛ یعنی موضوعی، طرفین تشبیه، زاویه تشبیه، ساختار شکلی، وجه شبه، ادات، حسی، عقلی و انتزاعی بودن، تشبی هات گسترده و فشرده، مفرد و مرکب بودن، بررسی، دسته بندی و مقایسه و پس از تطبیق تشبی هات هر دو شاعر، تحلیلی آماری و علمی از آن ارائه شده است. مساله اصلی پژوهش بررسی و مقایسه تشبی هات این دو اثر از وجوه مذکور است، زیرا تشبیه یکی از مهمترین عوامل مخیل شدن کلام و تولید شعر است و بررسی فرایند آن در دو اثر مورد بحث، مخاطب را از رازهای پنهان شعر نظامی و امیرخسرو آگاه می کند. از سوی دیگر در این پژوهش تاثیرات تشبیه بر ساختار زبانی و سبکی دو اثر نشان داده می شود. از اهداف این نگرش تحلیلی و تطبیقی، بررسی آماری تشبی هات هر دو شاعر و مشخص نمودن میزان ابتکار و تقلید هر یک و دست یافتن به دیدگاه جامعی درباره نوع و دسته بندی تشبی هات آنها است. این پژوهش کاملا جنبه علمی دارد؛ یعنی تمام تشبی هات دو اثر مورد بررسی قرار گرفته است. (به دلیل محدودیت مقاله بخش هایی از آنها به عنوان نمونه ذکر شده، ولی آمارها و درصدها شامل تمام تشبی هات است).
نکته مهم آن است که مخزن الاسرار با 2254بیت، 631تشبیه و مطلع الانوار با 3216بیت، 462 تشبیه دارد؛ یعنی نظامی با وجود ابیات کمتر، تشبیه سازتر و تصویرگرتر از امیرخسرو است. (زیرا از کل تشبی هات این دو اثر سهم نظامی 54%و سهم امیرخسرو39%است و 7% تشبیه مشترک دارند). از سوی دیگر میزان تراکم تشبی هات و تصویرگری دو شاعر متفاوت است؛ یعنی در هر 6/3 بیت نظامی یک تشبیه و در هر 7 بیت امیرخسرو یک تشبیه به کار رفته است که نشان دهنده تراکم تشبیه، تصویرگری و مخیل بودن ابیات نظامی نسبت به امیرخسرو است. از نکات مهم دیگر مقاله، گرایش دو شاعر به اوصاف انسانی و مفاهیم مجرد در اخذ مشبه است، همان طور که در آوردن مشبه به بسامد استفاده از اشیا و اوصاف انسانی بیشتر است، از نظر زاویه تشبیه و نو و کهنگی آن، اگرچه نظامی از امیرخسرو مبدع تر است؛ اما در مجموع 16درصد تشبی هات نظامی و 13درصد تشبی هات امیرخسرو نو و ابداعی است و سایر موارد تکراری هستند. هر دو شاعر ساختار تشبیهی خاصی دارند که در یکی از طرفین تشبیه، یک ترکیب تشبیهی یا استعاره می آورند و تشبیهی خیال انگیز می آفرینند. از نظر ساختار شکلی هر دو شاعر از انواع مختلفی از تشبیه در شعر خود بهره جسته اند؛ ولی گرایش هر دو به تشبیه بلیغ و مفروق بیشتر بوده است. این پژوهش همچنین ثابت می کند که هر دو شاعر به تشبی هات حسی به حسی و عقلی به حسی، تشبی هات گسترده و مفرد بیشتر گرایش دارند.
کلیدواژگان: تشبیه، زاویه تشبیه، ارکان تشبیه، ساختار بلاغی، مخزن الاسرار، مطلع الانوار -
صفحه 63طبقه بندی سنتی و گاه غیرعلمی، بر پیکره نظام آموزشی و پژوهشی ادبیات فارسی سایه انداخته و عمده حوزه دانش و پژوهش ادبی به رشد و بالندگی چندانی دست نیافته است. شرح و تفسیر متن، با این هدف که پیچیدگی های متن زدوده و خواننده به درکی ژرف و پویا از متن هدایت شود، در این حوزه جای می گیرد. در این میان، نقش شارح و تاویل کننده متن بسیار اهمیت دارد؛ چرا که او باید بتواند بین جهان متن و جهان خواننده گفتگویی برقرار کند و بین افق معنایی در ذهن آفریننده متن و افق نگاه خواننده پیوندی پدید آورد، در حالی که بسیاری از شارحان بر این باورند که شرح و تفسیر متن؛ یعنی صرفا پرداختن به حل مشکلات واژگانی متن.
گستردگی مباحث حافظ پژوهی و شمار فراوان شرح های حافظ، موجب می شود، در نقد و تحلیل شرح نویسی در شعر فارسی و آسیب شناسی این حوزه بهتر بتوانیم گام برداریم. اشکالات چهارگانه ساختاری، درون مایه ای، واژگانی و صوری، در این شرح ها به چشم می خورد که در این مقاله تنها به نابسامانی ها و نادرستی های ساختاری پرداخته می شود. در این اشکالات، مواردی مانند نبود نظام تعریف شده و منسجم، عدم جامعیت، غیر تحلیلی بودن شرح ها، بهره گیری از شیوه های نادرست آموزشی و تعلیمی، بی توجهی به غزل های حافظ به مثابه مجموعه ای منسجم و نادیده گرفتن ارتباط بیت ها در بافت معنایی کلیت غزل تحلیل و ارزیابی شده است. بی گمان رشد مباحث حافظ پژوهی به بسط و گسترش نقدهای علمی، تحلیلی و فراگیر بر شرح های حافظ به عنوان یکی از عرصه های فهم و دریافت شعر حافظ نیازمند است.
کلیدواژگان: آسیب شناسی شرح نویسی، شرح های حافظ، تحلیل ساختاری -
صفحه 81استعاره از مهمترین ابزار انتقال زبان از کاربرد حقیقی به کاربرد مجازی و ادبی آن است و بیش از عناصر دیگر شعر در نوآوری و ایجاد سبک شخصی نقش دارد. خاقانی از نظر آفرینش استعارات بدیع و تازه در شمار خلاق ترین شعرای فارسی گوی قرار دارد. وی که از همه خلاقیت هنری و دانسته های خود در جهت ایجاد شیوه ای تازه و دیریاب ساختن شعر استفاده کرده، از استعاره های تازه و دیریاب در این راستا بهره زیادی برده است. بررسی استعاره در شعر خاقانی موجب شناخت بیشتر هنرنمایی های او در عرصه خیال و فهم بهتر شعر او می شود. این مقاله با این هدف به بررسی زمینه های آفرینش استعاره در شعر خاقانی و نو آوری های او در این قلمرو پرداخته است. وی علاوه بر کشف ارتباط و شباهت های تازه بین اشیا و پدیده ها که موجب ساخت استعاره های نو شده، در ساختار استعاره نیز نوآوری هایی به وجود آورده است. گاهی ارتباط کشف کرده او بین دو شیء در چند لایه ارتباطی شکل گرفته است که می توان آن را استعاره های چند لایه ای نامید.کلیدواژگان: استعاره، استعاره چند لایه ای، نوآوری، خاقانی، شعر فنی، دانسته های خاقانی
-
صفحه 97حکیم نجم الدین محمد فلکی از شعرای معروف قرن ششم هجری است که در قصبه شماخی از توابع شروان متولد شد. فلکی گوینده ای نازک خیال و شیرین سخن است که بر خلاف معاصران خود، به سهولت کلام و روانی سخن متمایل بود. دیوان ناقص و ناتمامی از وی در سال 1929 میلادی در لندن توسط محمد هادی حسن خان به چاپ رسیده است. در ایران نیز محمد طاهری شهاب دیوانی از این شاعر را در سال 1345 تصحیح کرده و از سوی انتشارات کتابخانه ابن سینا به چاپ رسانده است. از آنجا که مشخص نیست، نسخه اساس و یا نسخه بدل های در دسترس این مصحح کدام است و متن دیوان ظاهرا بر اساس نسخه های نامعلوم، نامستند و متاخر، تصحیح و تدوین گردیده، نگارنده بر آن است تا با در دسترس داشتن چهار نسخه خطی تازه یافته، برای نخستین بار ابیاتی از دیوان این شاعر را تصحیح نموده و تحریفات این دیوان را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
کلیدواژگان: قرن ششم، فلکی شروانی، نسخه های تازه یافته، تحریف، تصحیح -
صفحه 109این پژوهش گامی در جهت بازبینی، نقد و تبیین جایگاه حصرو قصر به عنوان یکی از فصول مهم فن معانی و از ابزارهای بلاغی کارآمد در تحلیل متون است. این مبحث که مربوط به سطوح درونی کلام و لایه های پنهان اندیشه گوینده است، از نخستین کتابهای معانی تا دوره معاصر مورد توجه اهل بلاغت بوده و بخشی مفصل و مجزا را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر این ابزار بلاغی، مورد استفاده متنوع و مکرر شعرا، نویسندگان و عرفای مؤلف قرار گرفته است. براین اساس حصر و قصر قابلیت بلاغی مشترکی میان گوینده و مخاطب اوست. گوینده برای تبیین و القای اندیشه های درونی خود و مخاطب، اعم از پژوهشگر یا خواننده عادی، در جهت تحلیل و تفهیم محتوای آثار.
کلیدواژگان: علم معانی، حصر و قصر، طرق قصر، انواع قصر، مقاصد قصر -
صفحه 123«پیامبر»، نوشته جبران خلیل جبران، کتابی بسیار کم حجم؛ اما سرشار از مفاهیم عرفانی، دینی، اخلاقی و فلسفی است. این کتاب اگرچه در ظاهر کتابی ساده و آسانیاب می نماید؛ اما دارای درونمای های بسیار غنی و کهنالگویی است. «پیامبر»، روایت گر سرگذشت یکی از کهن الگوهای ناخودآگاهی ماست؛ «پیغمبر» در انزوا نشسته ای که به عنوان پیر فرزانه و مهربان درون، هر لحظه انتظار «من» خودآگاه را می کشد تا با کمک «آنیما» وی را در طی طریق بی انتهای کمال یاری دهد و راه سبز فردیت و تمامیت روانی را به او بنمایاند. این اثر، نمایانگر مراحلی است که مردم شهر اورفالیز به یاری پیامبر و میانجیگری آنیمای «میترا» نام می پیمایند و با خویشتن خویش یگانه می شوند. آنچه درونمایه این اثر را شکل می دهد، سفری درونی است؛ سلوکی عرفانی که این اثر را عرصه حضور و فعالیت بسیاری از کهنالگوها و نمادهای مرتبط با این فرایند باطنی ساخته است. «من»، «خود»، «سایه»، «پیر دانا»، «آنیما» و نگاره نمادین «ماندالا» از برجستهترین نمادها و کهنالگوهای موجود در این اثر برجسته خلیل جبران است.
کلیدواژگان: پیامبر، فرایند فردیت، من، خود، آنیما، سایه، پیر دانا
-
Page 1Rhythm is one of the main elements constructing poetry. It is still regarded as the poetical hallmark throughout Persian-speaking world despite so many years of attempts on the part of those producing blank and prose verse. Among all different varieties of classical Persian poetry formats, Ghazal has kept the strongest possible relation with meter and strict prosody, as it is proven to be the most deep-rooted, popular form during a millenium of Persian literature. It gains even more significance if we consider Ghazal as possessing, on the one side, fixed, stringent prosodic limitations, and, on the other, the fact that each and every poet has established his/her own idiosyncratic domain in this realm as proportionate to his/her own necessities arising form constructive, thematic, and tactical obligation of the type of Ghazal he/she produces. This study has concentrated on figuring out main meters from 14000 Ghazals by an eminent group of Ghazal-composers throughout 10th, 11th, and 12th centuries (A. H.) by an analysis of the position of various prosodic tools inside their works. These poets have been picked for the sake of their divertsity in the range of rhythms they had chosen for their works. Effort has also been made to bring out some significant relationships between the rhythms, on the hand, and the concepts and different stylistics adopted to be flourished by the mentioned poets, on the other.
-
Page 19Hunting image and its correlates are among the dynamic and ambiguous images in Sham's sonnets. By considering abundant usage of this image in other mystic texts, a better understanding of it can be achieved. By applying intertextuality theory, which is based on the idea that text is not a closed independent system and no text is created and received in vacuum but is written and read with other texts, the relationships between texts, with regard to this image, are investigated and interpreted.Hunting image is considered as a focal image and, on the basis of this, its main image clusters, which consist of prey, hunter, trap, arrow and bow and sword, are studied. It can be concluded that, in most texts, hunter represents God who draws escaping Man to the trap of divine love and his mercy. Arrow and bow of God's mighty, sword of calamity and divine trials are all tools for hunting virtual existence of Man and transforming it into real existence.
-
Page 35In this study, we classify and search for Makhzan al-Asrar and Matla al-Anwar's similes from different point of view: topics, sides of the comparison, point of resemblance, words of comparison, etc. We show the theoretical and statistical reso; utions of those two, after comparing the two poet's similes. One of the purposes of this research is statistical studing the similes of these poets and showing the amount of Amirkhosrow's initiative and imitation. Another purpose of this study is to Contain a complete view about the kind and classifications of their similes. These poets have a tendency for human personalities and spiritual natures.
-
Page 63Traditional and non-scientific classification shade to educational and research Persian literature and literary education and research havent grown up. The aim of explanation of text is to rub off difficulties and to lead reader to deep understanding. In semantics studies of understanding and interpretation of text, to familiar with the place of meaning in literary tradition and new approaches of criticism, the acceptance of multi meaning in interpretation texts are necessary. The role of interpreter is very important, because he can relate between the world of text and the world of reader and so between semantic horizon of writer and poet and mental horizon. We can step in analysing interpretation of Hafez' poem and pathology of this area, because of expanding of research about Hafez and his explanations. There are four difficulties in these explanations: structural, semantic, lexical and figural. In this article, we will pay attention to just structural difficulties. These structural difficulties are unversatility system, incomprehensiveness, nonalaystic of explanations, mistake methods in educating and to ignore relation between Hafez's Verses in semantic texture of Ghazal. Certainly, it is necessary to pay scientific, analytic criticism in Hafez's explanations as one of the areas in understanding of his poems.
-
Page 81Metaphor is the most important transmission device language than true application to figurative application, It plays a role more than other poetic elements in new creation and forming Personal Style. Khaqani is a creator of new metaphor in number and the most creative power speaking persian. He used artistic creation and hard to obtain in making poem. He profits of new and rare metaphors. Comprehension the metaphors of Kaqani ´ s Poem results to Underestanding his creation in Imaginary and his Poem. This article with this aim is studing background metaphor creation in Kaqani ´ s poem and his modernity new relation and similarity between objects and phenomenons that cause making new metaphor. Sometime his discovery relation between two objects formed in several relation layer that could call them Multi layered metaphor.
-
Page 97Philosopher Najmedin Mohammad Falaki, Well- Known poet in the sixth A. H., was born Shamakhi a small in Shervan province. He was a sweet- spoken person who express his thoughts in a very simple and fluently way. An incomplete and imperfect Divan has remained of him. This Divan was published by Mohammad Hadi Hasan Khan in London in 1929. In Iran also Mohammad Taheri Shahab edited this Divan and it is published by Ebne sina library press. Since there is not clear which base or manuscripts were available to the editor, therefore. The text of Divan was edited based on unknown, invalid. And earlier one. The writer of this study has tried to edit this Divan according to four manuscripts. Therefore this paper is the first edition of some verses from Falaki Shervani's Divan.
-
Page 109The goal of this study is aimed to review, criticism and to show the place of “bound and omission” as an one of the important principle of rhetorical technic. It is also one of the applicable eloquence method for analyzing texts. This subject refers to deep structures of words and covert layers of the speaker's minds and it is one of the firsts books of rhetorical works which is object of attention by eloquence followers. This technic has also been used by various poets, writers and theosophist for several times since now and it dedicated separate and detailed field to itself. Therefore “omission and bound” are the joint application between speaker and his addressee. The speaker for showing his personal ideas and addressee, including researcher or ordinary reader, for analyzing components of the work.
-
Page 123The Prophet, written by Jibran Khalil Jibran, is a thin book but full of mystical, religious, ethical, and philosophical concepts. Although this book seems at the first sight a simple and easy-to-handle one, it has very rich and archetypal motifs. The Prophet tells the story of one of the archetypes of our unconscious. The recluse Prophet, as a kind sage of our inner world, is waiting for the conscious “I” so that by help of “Anima” it can assist the “I” in going through the path of perfection and show it the green path to individuation and psychical (psychological) integrity. This work represents the stages which the people of Urphaliz pass through by help of the prophet and Anima’s intermediacy called “Mitra” and hence are united with themselves. What constitutes the motif of this work is an inner travel; a mystical inquiry which has set the ground for the presence and function of many archetypes and symbols concerning this inner procedure. “I”, “ego”, “shadow”, “The sage”, “Anima”, and the symbolical image of “Mandela” are of the most outstanding symbols and archetypes existing in this seminal work by Jibran Khalil Jibran.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.