پژوهش نامه نظم و امنیت انتظامی
سال ششم شماره 3 (پیاپی 23، پاییز 1392)

ناآرامی های اجتماعی یکی از مفاهیم اساسی حوزه مطالعات جامعهشناسی سیاسی محسوب میشود. موضوع یاد شده از اوایل قرن بیستم مورد توجه صاحب نظران شاخه های مختلف علوماجتماعی واقع شده است، اما در کشور ما از سالهای گذشته تاکنون به جز چند مورد محدود، توجه چندانی به موضوع و بررسی علمی اعتراضات، ناآرامی ها و خشونتهای اجتماعی نشده است. هدف اصلی این تحقیق، مطالعه آثار ساختار اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه در وقوع ناآرامی های اجتماعی است. روش اجرای این تحقیق، اسنادی و جامعه آماری آن شامل ناآرامی های اجتماعی مهم پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که به عنوان نمونه، سه ناآرامی از بین آنها به روش هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها در این تحقیق، مطالعه اسناد و مدارک موجود و تکمیل پرسش نامه است. نتایج کلی تحقیق نشان می دهد، با آنکه بیشتر افراد در هر سه ناآرامی مورد مطالعه دارای توان بالقوه بالایی برای اعتراضات اجتماعی بودهاند اما اکثریت آنها ابتدا خواهان رفع مشکلات حادث شده به روش مسالمتآمیز بوده اند که با توجه به نوع عملکرد مسئولان سیاسی و امنیتی، منجر به درگیری شده است.

تالارهای گفتگو (چت روم ها) به عنوان یکی از دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، از اهمیت خاصی در احساس امنیت عمومی کاربران برخوردار هستند. پژوهش حاضر با هدف تبیین و بررسی آسیبهای حضور در تالارهای گفتگو در احساس امنیت کاربران شهر تهران انجام شده است. این پژوهش به شیوه پیمایشی (زمینه یابی) انجام شده و داده های آن به وسیله ی پرسش نامه محقق ساخته و از بین 384 کاربر تالارهای گفتگو در شهر تهران که به روش نمونه گیری خوشه ایانتخاب شدند، گردآوری شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ارائه نقش های متفاوت کاربران در تالارهای گفتگو بر احساس امنیت عمومی آنان در جامعه، تاثیرگذار است و همچنین، مجاورت طولانی کاربران در فناوری ارتباطی تالارهای گفتگو، منجر به انزوا و کاهش تعاملات اجتماعی آنها شده و در نتیجه بر احساس امنیت عمومی آنها تاثیر می گذارد. علاوه بر این از نظر کاربران، تبادل اطلاعات ضداخلاقی در تالارهای گفتگو، باعث کاهش امنیت اخلاقی آنان شده و می تواند تهدیدی در حوزه های فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی باشد، همچنین اگر تصاویر، پرونده ها، فیلم ها و اطلاعات خصوصی ضبط شده کاربران در تالارهای گفتگو با اهداف بزهکارانه (سرقت اطلاعات، سوءاستفاده مالی و کلاهبرداری) توسط گروه های بزهکار و هرزه نگار منتشر شود، منجر به کاهش احساس امنیت کاربران در جامعه خواهد شد. هویت مدرن کاربران در تالارهای گفتگو، هویت ملی و قومی کاربران را تحت تاثیر قرار داده و می تواند تهدیدی در راستای تامین احساس امنیت عمومی باشد.

موضوع بدپوششی و بدحجابی در جامعه ی ما به عنوان یک چالش اجتماعی با تبعات منفی، همواره ذهن بسیاری از مسئولان را به خود مشغول کرده است. در این میان نیروی انتظامی به عنوان اصلی ترین ضامن اجرایی قانون حجاب در کشور، وظیفه مقابله با پدیده بدحجابی را در جامعه برعهده داشته و همواره سعی کرده تا با اجرای طرح های مختلف، نقش موثری در کاهش این پدیده ناهنجار اجتماعی و برخورد با متعارضان به این نماد فرهنگی داشته باشد. از این رو این پژوهش با هدف بررسی پدیده بدحجابی و ارایه الگوی مناسب برای مقابله موثر ناجا با آن انجام شده است. روش تحقیق پژوهش حاضر از نظر هدف؛ کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی - تحلیلی با استفاده از روش کیو است. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش، شامل 20 نفر از اساتید دانشگاهی (به عنوان نمایندگان دیدگاه نظری موضوع) و 20 نفر از فرماندهان ارشد نیروی انتظامی (به عنوان نمایندگان دیدگاه عملی موضوع) است که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که در حوزه اقدامات برای برخورد با پدیده ناهنجار بدپوششی و بدحجابی، پلیس باید مواردی که در پی می آید را مدنظر قرار دهد تا به موفقیت برسد؛1- ارائه آموزش لازم به ماموران اجرایی و گشت ارشاد به عنوان مهم ترین برنامه، قبل از اجرای هر گونه اقدام و طرح؛ 2- انجام عملیات روانی و نرم، قبل از مقابله ی سخت؛ 3- توجه و استفاده مناسب از رسانه به عنوان مهم ترین ابزار اطلاع رسانی و تبلیغات؛ 4-مشخص کردن نوع الگوی پوشش مناسب و اطلاع رسانی آن به مردم؛ 5- اختصاص یک خط تلفن برای پاسخگویی به سوال ها، ابهام ها و انتقادهای مردمی؛ 6- برخورد با اصنافی که لباس های نامناسب را در بازار عرضه می کنند.

هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر امنیت بر جذب گردشگران خارجی به کشور ایران است. به این منظور شش بعد امنیت در تحقیق حاضر مورد بررسی قرار گرفت که شامل امنیت سیاسی، اقتصادی، سلامتی، فرهنگی، خانوادگی و حمل و نقل است. این تحقیق از نظر هدف تحقیقی کاربردی و از نظر روش های گردآوری داده ها، توصیفی-تحلیلی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل آن دسته از گردشگران خارجی است که در ماه بهمن 1391 به شهر تهران سفر کرده اند. روش نمونه گیری، روش نمونه گیری تصادفی ساده است و به منظور گردآوری داده های تحقیق از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که همه ابعاد شش گانه امنیت بر قصد سفر گردشگران خارجی به کشور ایران تاثیر داشته است. همچنین نتایج حاصل از آزمون فریدمن نیز نشان می دهد امنیت سیاسی مهم ترین دغدغه گردشگران جهت سفر به کشور ایران و امنیت حمل و نقل نیز کم اهمیت ترین دغدغه مورد نظر آنها بوده است. در نهایت نیز برخی پیشنهادهای کاربردی در جهت ارائه وجهه خوب از کشور ایران به عنوان یک مقصد سفر با امنیت بالا ارائه شده است.

اعمال فرماندهی و کنترل در مقابله با بحران ها با طراحی الگویی اثربخش در ابعاد ساختاری و رفتاری و در نظر گرفتن اصل زمان امکان پذیر است. بنابراین طراحی الگویی برای ترسیم اقدامات پلیسی در مراحل سه گانه زمانی بحران (قبل، حین و بعد) به منظور مدیریت آن، گام مهمی برای اعمال اثربخش فرماندهی و کنترل بوده و می توان این اقدام را گام موثری در استانداردسازی اقدامات پلیسی تلقی کرد. الگوی ارائه شده در این مقاله، کلیه ی الزامات و فرایندهای حاکم بر فرماندهی و کنترل با تفکری ساختارمند بدون اعمال سلیقه شخصی و مبتنی بر اسناد بالا دستی، یکپارچه و منسجم شده است. هدف اصلی مطالعه حاضر، ارائه الگویی مرحله محور برای استانداردسازی اقدامات پلیس در مدیریت بحران های انتظامی و اعمال اثربخش فرماندهی و کنترل مبتنی بر زمان است، به نحوی که بتوان با بهره گیری از اخبار و اطلاعات موثق، به سطح مطلوبی از هوشیاری موقعیتی به منظور برتری تصمیم گیری و ایجاد فرماندهی متمرکز به منظور هماهنگی و هدایت عملیاتی و کنترل اثربخش ماموریت ابلاغ شده از سوی سلسله مراتب دست یافت. روش تحقیق در این مطالعه، کتابخانه ای و اسنادی است و از منابع معتبر علمی و تجربیات استفاده شده است. نتایج این مطالعه منجر به تصحیح فرایندهای ارائه شده در زمینه مدیریت بحران های انتظامی می شود که در نهایت بر اساس آن، نظام فرماندهی و کنترل مشتمل بر پنج اصل بنیادین؛ تشخیص، تحلیل، ترویج، تدبیر و تاثیر (پنج ت) در راستای برتری های سه گانه (اطلاعاتی، تصمیم گیری و عملیاتی) و اعمال اثربخش فرماندهی و کنترل در مدیریت بحران های انتظامی ارائه می شود.