فهرست مطالب

مجله الهیات تطبیقی
پیاپی 11 (بهار و تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/06/30
  • تعداد عناوین: 10
|
  • فریبا اکبرزاده*، مهدی دهباشی، جعفر شانظری صفحات 1-20
    مرگ و تاثیر آن بر معنی زندگی از دغدغه های همیشگی بشر بوده است؛مولوی در شمار اندیشمندانی است که موضوع مرگ و رابطه ی آن با معنای زندگی را در مثنوی و کلیات شمس به تفصیل بیان نموده است. مولوی عارف، بسیار «مشتاق مرگ» است و از آن با تعبیر «عروسی ابدی» یاد می کند.از دیدگاه وی، مرگ به معنی«قطع و پایان زندگی» نیست، بلکه«آغاز زندگی جاودانه ی دیگری» است.در اندیشه ی مولوی، معنی زندگی، تولد دوباره یافتن، تکامل انسانی، روی کردن به صفای باطن، به دنیای قلب پا نهادن، زمام عقل را به عشق الهی سپردن، ایجاد تغییر و تحول در جریان زندگی و پرهیز از خشک اندیشی، همراهی با زمان و...است. هایدگر نیز در شمار فیلسوفان معاصری است که بخش عظیمی از اندیشه ی فلسفی خویش را به مرگ و معنای زندگی اختصاص داده است.از دیدگاه هایدگر، مرگ، نوعی «انتخاب اجباری» و گاهی «هراسناک» توصیف شده است.از نظر وی، معنای صحیح مرگ، واقعیتی بیرونی و عمومی در جهان نیست، بلکه «امکان درونی هستی» خود انسان است که نقطه ی پایانی بر زندگی اوست؛ انسان، تنها با مرگ است که«هستی غیر اصیلش» به «ساحت اصیل» در می آید و مرگ، حد پایان زندگی اوست. وی بر این عقیده است که مرگ واقعه ای نیست که در آینده اتفاق بیفتد، بلکه ساختاری بنیادی و جدایی ناپذیر از «در جهان بودن» ماست.ازاین رو، رویارویی انسان با مرگ، نه تنها«کلید خودمختاری»، بلکه «کلید تمرکز» نیز هست. افزون بر این،هایدگر بر این باور است که زندگی دارای معناست و این معنی، وظیفه ای است که سازنده ی «ماهیت» انسان است..این پژوهش بر آن است تا به تحلیل تطبیقی موضوع مرگ و معنای زندگی از نگاه این دو اندیشمند بپردازد.
    کلیدواژگان: مرگ، معنای زندگی، مولوی، هایدگر، عرفان اسلامی، فلسفه ی غرب
  • سید عباس خیراللهی، اصغر کریمی رکن آبادی*، علی محمد میرجلیلی صفحات 21-38
    از جمله روش هایی که کتاب های مقدس برای تبلیغ و آموزش بشر به کار می برند، استفاده از قصه است؛ قصه هایی که ریشه در وقایع حقیقی تاریخ داشته، عبرت و الگوی خوبی برای آیندگانند. سرگذشت فرعون و فرعونیان و چالش هایی که حضرت موسی (ع) و دیگر انبیاء در مقابل فرعون با آن مواجه بوده اند، یکی از موضوعاتی است که هم قرآن کریم و هم عهد قدیم را به خود مشغول داشته است. این تحقیق با جستجو در آیات قرآن کریم و کتاب مقدس (عهد قدیم)، به معرفی فرعون پرداخته است. بخشی از زندگی، رسالت و مبارزه ی موسی(ع) به فرعون طاغوت زمانش مربوط می شود، از طرف دیگر همین پیامبر در کتاب مقدس به عنوان منجی و نجات دهنده بنی اسرائیل از چنگال فرعون معرفی شده است. این که فرعون زمان موسی(ع) در قرآن و کتاب مقدس به چه نحوه ای معرفی شده، بر روی چه فرازی از زندگی و شخصیت او در هر دو کتاب تاکید شده و به چه جنبه ها و فرازهایی از زندگی این شخصیت و حکومت او کمتر پرداخته شده و یا اصلا پرداخته نشده، از مواردی است که سعی شده است در این پژوهش به آن پرداخته شود. هر یک از قرآن و کتاب مقدس بر بخش های ویژه ای از زندگانی و منش فرعون و حضرت موسی (ع) متمرکز شده اند. در پایان، وجوه اشتراک و افتراق این دو کتاب را در بیان سیمای فرعون تلخیص کرده ایم. واژگان کلیدی: قرآن، عهد قدیم، موسی، فرعون، بنی اسرائیل.
    کلیدواژگان: قرآن، عهد قدیم، موسی، فرعون، بنی اسرائیل
  • محمد سعیدی مهر*، فرزاد فتاحی صفحات 39-56
    معرفت شناسی دینی درواقع محصول رویکرد معرفت شناختی به معارف دینی است. در سنت اسلامی، دغدغه طرح منسجم مباحث معرفت شناسی دینی در میان متکلمان بیش از فیلسوفان مسلمان به چشم می خورد. با توجه به ضرورت طرح و بررسی مباحث معرفت شناسی دینی متکلمان، مقاله حاضر با استخراج و تحلیل دیدگاه های دو متکلم برجسته یعنی علامه حلی و قاضی عضدالدین ایجی، می کوشد به مقایسه منظومه معرفت شناختی آن ها بپردازد. نتیجه این مطالعه مقایسه ای نشان می دهد که هر دو متکلم به مسائل مهمی در حوزه معرفت شناسی (به طور عام) و نیز معرفت شناسی دینی (به طور خاص) از جمله تعریف علم، اقسام علم، امکان دستیابی به علم، تعریف نظر، وجوب نظر و... پرداخته اند. هر چند در بسیاری از این مباحث معرفت شناختی این دو متکلم رویکرد کما بیش مشابهی اتخاذ کرده اند مهم ترین اختلاف آن ها بر سر نحوه وجوب نظر است؛ ایجی به پیروی از غالب متکلمان اشعری از شرعی بودن وجوب نظر دفاع می کند در حالی که علامه حلی به مثابه یک متکلم امامی که قایل به حسن و قبح عقلی است به عقلی بودن این وجوب باور دارد.
    کلیدواژگان: معرفت شناسی دینی، علم، وجوب نظر، قاضی ایجی، علامه حلی
  • فخرالسادات علوی *، یوسف شاقول صفحات 57-72
    مساله جبر و اختیار (اجبار یا آزادی اراده انسانی) یکی از مسائل بنیادین تاریخ اندیشه بشری، و محل مواجهه آراء متنوع و بعضا متضاد انواع مکاتب جبر گرا، آزادی گرا و سازگار گرا بوده و هست.آنچه در پیش رو دارید حاصل بررسی و تاملی در اهم رویکرد های سازگار گرایانه اخیر فلاسفه غربی و نیز راهبرد خاص ملاصدرا در عالم اسلامی به منظور دفاع از آزادی اراده است؛ این رویکرد ها توانسته اند با نگاهی واقع نگرانه و در پرتو تعدیل معنا و لوازم آزادی، به نزاع دیرینه آزادی و جبر پایان داده و سازگاری این دو سویه بظاهر ناسازگار را نشان دهند.
    کلیدواژگان: دترمینیسم، سازگار گرایی، آزادی گرایی، جبر گرایی، امر بین الامرین، اصالت وجود، وجود رابط معلول
  • قربان علمی*، حامد نظرپور نجف آبادی صفحات 73-90
    یکی از مسائل مهم ادیان ابراهیمی مسئله ایمان است. پولس رسول و فخر رازی، دو متفکر در دو حوزه دینی مسیحیت و اسلام، در این باره به تفصیل سخن گفته اند. آن دو ایمان را اساس دین و اخلاق و عامل اصلی سعادت و نجات انسان می دانند. اصل لغوی ایمان در عبارات پولس اعتماد و در آثار فخر رازی اعتماد، تصدیق و امان است. پولس ایمان را به صورت اطمینان و یقین به اینکه آنچه امید داریم واقع خواهد شد، هرچند نادیدنی باشند، تعریف می کند. فخر رازی نیز ایمان را «تصدیق همه آنچه که به ضرورت می دانیم از دین حضرت محمد(ص) است همراه با اعتقاد» می داند. تاکید پولس بر اعتماد و تاکید رازی بر تصدیق است. هر دو معتقد به مومن بودن پیامبرانشان هستند، با این تفاوت که عیسی در نظر پولس مکاشفه خدا است. پولس اقرار زبانی را شرط کمال ایمان و رازی آن را شرط حصول ایمان می داند. فخر رازی به بررسی معانی ایمان خداوند نیز می پردازد. پولس به پیوند میان ایمان، اعتماد، امید و محبت نیز اشاره می کند. هر دو عمل نیک را نتیجه ایمان می دانند و بر عطایی بودن ایمان تاکید دارند.
    کلیدواژگان: ایمان، پولس، فخر رازی، اعتماد، تصدیق
  • امیرعباس علیزمانی، علیرضا فرجی* صفحات 91-114
    بررسی چگونگی قرار گرفتن انسان در جای گاه حقیقی و واقعی خود و یافتن موقعیت پایدار برای وی، تاریخی به موازات عمر بشر دارد. از سوی دیگر، بخش سترگی از پرسش ها و پاسخ های اندیش مندان در طول تاریخ، به امری ماورایی و نیرویی مافوق طبیعی(خدا) اختصاص داشته است. از این رو، دو مسئله و پرسش بسیار مهم که هم واره ذهن بشر را به خود مشغول کرده، یکی مسئله خداوند است و دیگری جای گاه حقیقی انسان که به وسیله یک انسان با اصالت و اصیل، به دست می آید، بوده است. به نظر برخی از فلاسفه، انسان اصیل کسی است که رابطه ای استوار و محکم با خداوند داشته و از دستورات او به خوبی پیروی کند. و به نظر برخی دیگر، اصالت انسان منوط به درک این واقعیت است که وجود انسان محور و نقطه ثقل هستی است. بر این اساس، نباید انسانیت خود را به بهای اندک وعده های آسمانی بفروشد. سورن کیرکگور، فیلسوف اگزیستانسیالیست خداباور معاصر، با نگاهی ایمان محور دیدگاه های گیرایی در این زمینه ارائه داده و در طرف مقابل، هم نحله او ژان پل سارتر، فیلسوف اگزیستانسیالیست ملحد، به گونه ای دیگر و با پیش زمینه ای انسان محور، پاسخ هایی قابل تامل به این مسائل ارائه داده. از این رو، در این مقاله سعی شده با حفظ اختصار، مسئله خدا و اصالت انسان به صورت دقیق از نگاه این دو اندیش مند، مورد بررسی قرار گیرد.
    کلیدواژگان: خدا، اصالت، اگزیستانسیالیسم، الحاد، کی یرکگور، سارتر
  • سید حسام الدین حسینی* صفحات 115-136
    ملائکه بخش قابل توجهی از مباحث عهدین را به خود اختصاص داده و از آنجا که یکی از مبانی اعتقادی ادیان الهی اعتقاد به ملائکه است، به تصویرکشیدن جایگاه و صفات و خصوصیات ملائکه می تواند بیانگر نوع نگرش و جهان بینی و میزان قوت مبانی اعتقادی پیروان عهدین و توجیه گر تفکر و اندیشه آنان باشد زیرا این موضوع به مسائلی چون: توحید افعالی، توحید ذاتی و صفاتی و حتی توحید در عبودیت، چگونگی ثبت اعمال و رسیدگی به آنها در برزخ و قیامت و ایمان به جهان غیب و چگونگی ارتباط با آن عالم و چگونگی مدیریت جهان توسط خداوند و تعریف دستگاه پر عظمت سلطنت الهی و ربوبی و چگونگی تقسیم ارزاق خلق و پاداش و مجازات آنها و... مربوط می شود که بیانگر و معرف جایگاه هر دین نسبت به سایر ادیان می باشد.
    کلیدواژگان: ملائکه، عهدین، تدبیر
  • فاطمه سلیمانی* صفحات 137-148
    یکی از پرسش های دیرین در علم کلام و فلسفه، چگونگی فهم و تحلیل معانی اوصافی است که بین خدا و انسان مشترک است؛ آیا این اوصاف با معانی انسانی و متعارف به خداوند حمل می شوند یا این که واجد معنای دیگری هستند؟ این پرسش که ابتدا ناظر به اوصاف الهی بود. بعدها گسترش یافت و همه ی گزاره های دین را در برگرفت و به این ترتیب نظرات مختلفی در مورد زبان دین پدید آمد. این نظرات تحت دو دیدگاه کلی تقسیم می شوند: 1- دیدگاه معناداری زبان دین؛ 2- دیدگاه بی معنا بودن زبان دین. در مقابل کسانی که برای گزاره های دینی معنای حقیقی قائل هستند، عده ای زبان دین را نمادین و سمبلیک می دانند و عده ای نیز معنای کارکردی برای آن در نظر می گیرند، و عده ای نیز به کلی گزاره های دینی را فاقد هرگونه معنایی می دانند. در این مقاله دیدگاه های مختلف فیلسوفان دین غربی مورد ارزیابی وتحلیل قرار می گیرد و در پایان نگرش ابن سینا در این موضوع ارائه می گردد. البته در فلسفه اسلامی این مساله تحت عنوان «شناخت صفات خدا» مطرح می شود. و در این ارتباط سه نظریه: 1- تعطیل، 2- تشبیه، 3- تشبیه در عین تنزیه، معرفی می گردد که به نظر می رسد نظریه سوم مورد تایید فیلسوفان اسلامی به خصوص ابن سینا است
    کلیدواژگان: زبان دین، صفات الهی، تحقیق پذیری، ابطال پذیری، زبان نمادین، بازی های زبانی، تشبیه در عین تنزیه، عینیت ذات و صفات، ابن سینا
  • مهین عرب* صفحات 149-168
    از روزگار کهن، اعتقادبه ظهور مصلح، اصلی اساسی بوده است. بسیاری از پیامبران پیشین، آمدن دیگری را وعده می داده اند. همچنین در سرتاسر بشارتها واشارتهای پیشینیان، همواره سخنانی درباره “موعودآخرین” و “منجی آخرالزمان” گفته شده است. در هر کدام از دیانتهای قدیم ازاین موعود به عنوانی یاد شده است همچون کالکی، بودای پنجم، سوشیانس، مسیحا، پسر انسان و...، که متعارف و آشنای مردمان خاص آن زمان بوده است. همچنین نشانه ها و خصوصیاتی از او، آئین نجات بخش اش و علائم ظهور ووقایع پس از ظهور او در این آثار کهن آمده است که علی رغم بعد زمانی و جغرافیایی بسیار نزدیک و مشابه هم هستند که این مطلب نشانگر اعتقاد به یک حقیقت و اصل واحد در همه ادیان بزرگ است و آن چیزی جز ایمان و امید به ظهور منجی آخرالزمان نیست. البته گونه های مختلفی از اعتقاد به مصلح آخرین در ادیان دیده می شود. در یک جا، نجات بخش صرفا یک مصلح اجتماعی است و درگونه دیگر فقط در صدد رستگاری معنوی افراد بشر است و در حالت سوم هر دو رسالت را به عهده می گیرد. از طرف دیگرموعود آخرین گاهی قوم گرا و گاهی در صد نجات تمام جهانیان است. همچنین در برخی ادیان وعده به آمدن شخص معین داده شده است (شخصی) و گاهی صحبت از شخص خاصی نیست بلکه وعده بیشتر راجع به نوید افق روشن در آینده بشر همراه با ظهور یک مصلح جهانی است (نوعی). در این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای و کتب مقدس و منابع غالبا درجه اول، پس از مروری مختصر به برخی از بشارتهای گذشتگان وسخنان پیامبران الهی در ادیان قبل از اسلام به تحلیل و گونه شناسی اندیشه موعود در این ادیان پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: دین، منجی آخرالزمان، مسیحا، سوشیانس، بودای پنجم
  • حمیدرضا عبدلی مهرجردی*، محمدحسین دهقانی محمود آبادی صفحات 169-188
    به گواه تاریخ، انسان ها همیشه به گونه ای «خداجو»و «خداگرا» بوده اند. برخی معتقدند این در سرشت انسان ها قرار دارد و هر انسانی با این تمایل الهی زاده می شود. از این ویژگی همه زمانی و همه مکانی انسان ها به فطرت الهی تعبیر می شود. بسیاری از دانشمندان کوشیده اند با استفاده از این ویژگی مشترک در انسان ها به اثبات خداوند بپردازند. در اندیشه اسلامی از این تلاش به برهان فطرت یاد شده و در تفکر فلسفی و کلامی غرب به نام برهان اجماع عام شناخته می شود. اگر چه این دو برهان تفاوت هایی در شکل تقریر و رویکرد دارند ولی ویژگی مشترک آنها استفاده از گرایش الهی همگانی انسان ها برای اثبات وجود خداوند است. تامل در شکل کلی تقریرها نشان می دهد که تقریرهای برهان فطرت و برهان اجماع عام نمی توانند به تنهایی و بدون اتکا به اصل علیت یا فقر وجودی، وجود خداوند را اثبات کنند. در این مقاله ضمن بررسی تطبیقی این دو برهان، نقد های وارد شده به هر کدام را بررسی نموده و به وجوه اشتراک و افتراق آن دو پرداخته ایم.
    کلیدواژگان: برهان فطرت، برهان اجماع عام، اصل علیت، فقر وجودی، عشق، فطرت
|
  • Pages 1-20
    Death and its effects on life have usually influenced on huhan. Molavi also has considered them in his Masnavi and Shams collection in details. Molavi longs for death، he means it is an immortal bride. It doesn’t mean to stop life، instead it’s the beginning of other immortal life. He belives death is another birth in order to complete human، clarify heart، to tame wisdom by love، to change the life، and to avoid the biased. Heidegger also believes in death as compulsory choice، it is also described horribly. He believes death is not an external general meaning، in stead it’s human’s internal existence. It’s death that transfers human to original existence، it is not the end. It is not an event to separate him from being، it does not happen in future. Hence، while human faces death، he is independent. He believes life has meaning، it’s the duty of human. The study is to compare death and life about them.
    Keywords: Death, life meaning, Molavi, Heiddgar, Islamic mystery, western philosophy
  • Sayyed Abbas Khayrollahi, Asghar Karimi Roknabady *, Ali Mohammad Mirjalili Pages 21-38
    One of the methods the Bible use for publicizing and training is the use of story. These stories are real truths of history and are good examples and pattern for future people. The incident of Pharaoh and Pharaonics and the challenges of Moses and other prophets have، is one of the topics both the Holy Quran and the Holy Bible have spoken about that. In this research we regard Quranic and Biblical (Old Testament) verses introduce Pharaoh. A part of Moses life، his prophecy and combat is related to Pharaoh who is the devil person (Taghoot) of his tome. This prophet، as the bible say، is the savior of the children of Israel from the dander of Pharaoh. We try to investigate the introduction of Pharaoh in Quran and Bible، and see how these two books emphasis on the life and the personality of Pharaoh. And which part of his life and government are not regarded probably. Each of Quran and Bible focuses on a special part of life and manner of Pharaoh and the prophet Moses. Finally، we try to extract the similarity and the distinction of these two books in introducing the face of Pharaoh.
    Keywords: Holy Quran, Old Testament, Moses, Pharaoh, the children of Israel
  • Mohammad Saeedimehr *, Farzad Fattahi Pages 39-56
    Religious epistemology is nothing but the result of the epistemological approach to the religious beliefs. In the Islamic tradition the theologians have been much more concerned to presenting a coherent framework for religious epistemology than philosophers. This paper tries to explain and compare the epistemological views of two prominent Islamic theologian; Qadi Adod al-Din al-Ijee and Allamah al-Hilli. This comparative study shows that though there are many similarities between the views of these two theologians، their essential difference is about the mode of the obligation of thinking about God (al-Nazar)، while al-Ijee defends a kind of legal obligation of al-Nazar، Allamah al-Hilli endorses its rational obligation.
    Keywords: Religious epistemology, knowledge, religious belief, Qadi al Ijee, Allamah al Hilli
  • Ghorban Elmi *, Hamed Nazarpour Najafabadi Pages 73-90
    Faith is the very important issue in the Abrahamic religions. Two religious thinkers in Christianity and Islam، Saint Paul and Fakhr-e-Razi، have also addressed the concept of faith. According to them faith is the basis of religion and ethics and the main cause of human salvation. Faith literally in the Paul’s view means to trust، and in the Fakhr-e- Razi’s view means to trust، to acknowledge and security. Paul defines faith as to trust and to be certain that what we hope، although be invisible، will be performed. Fakhr-e-Razi defines faith as “to acknowledge what we necessarily know that they are in the religion of the Prophet Muhammad (PBUH) along with the belief”. Paul''s emphasis is on the trust and Razi’s emphasis is on the acknowledgment. Both believe that their Prophets have faith، with the difference that Jesus in Paul has divinity. Verbal acknowledgment in Paul is necessary for perfection of faith and in Razi is necessary for attainment of faith. Fakhr-e-Razi also investigates the faith of God. Saint Paul also investigates the link between faith، trust، hope and love. According to them good actions are results of faith and faith is the gift of God.
    Keywords: Faith, Paul, Fakhr, e, Razi, Trust, acknowledge
  • Amirabbas Alizamani, Alireza Faraji * Pages 91-114
    Study the replacing human in his real position and founding a stable position to him has a history as long as human existence. In other hand، during times، a major part of questions and answers of intellectuals was allocated to over natural power (God). So two important problems and questions that always been in human mind، one is the God and other one is real position of human that achieve by an authentic human. In opinion of some philosophers، the authentic human is who that has a good and stable relationship to God and followed his recommends. And in opinion of some others، human authenticity is based on this reality that human existence is the key and main point of existence. So، humanity must not sale itself to some divide promises. Soren Kierkegaard، the contemporary existentialism faithful philosophy by a faithful viewpoint، indicated some absorption viewpoints، and in other hand، his follower، Jean Poul Sartre، atheist existentialism philosopher، in other way and by a human base background made some interesting answers to these problems. So، in this paper، it tried that، considering brevity، subject of God and human authenticity by using views of these to thinkers been studied.
    Keywords: God, authenticity, existentialism, atheism, Kierkegaard, Sartre
  • Sayyed Hesam Aldin Hosseini * Pages 115-136
    Since Quran and scripturs of the previous religions of the world have spoken about the order and scheme of this world and the world beyond، they displayed different world views on material development، transition، role of angels in the formation of the world، monotheism; the omnipresence of the almighty in this immense universe is depicted as well. Quran is certified as genuine guidance to all previous religions and its teachings mean comprehensive and complementary control which guards and validates other books، the researcher has tried to approach it through comparative morphology and the effect of these aspects are also reviewed. In addition to the views of the Muslim، Christian and Jewish scholars on various aspects of the Quran، especially its characteristics of promise and stress on matters such as integrity، transparency، authenticity، extensive mystical strength، depth، capacity of eternal existence are analyzed to trace the reasons why Quran is the right guidance to all books and why its words are clear foundation is thus explained. Finally considering the verse 48، Sureh Maedeh، the research compares the two texts of the holy Quran and Bible، to prove the validity of the role of Quran as the guidance and care and explains how this invariably can pave a way to the unification of world religions by identifying areas of joint in convergences of religious people and construct superior Islamic religious communities based on morality، ethics and humanity.
    Keywords: Supervision, quran, bible, manage, angels
  • Pages 149-168
    Faith in Savior is one of the most fundamental beliefs in the most of the religions. Owing to the fact that faith in savior is not confined to one religion and is found in all divine religions. This subject is evident depending on researches about different religions and their resources، such as profits'' speeches in holy books. All of the profits have annunciated about “the last savior”. These annunciations verify that he will rise for global rectification in the entire world. He is the one that whose name is Messiah in Torah، Son of Man in the Bible، Soshians in Avesta، Vishnu in Hinduism and the Fifth Buddha in Buddhism. In fact faith in the last savior has different orders which some of them are mentioned. In one of them He appears as a social reformer، in the other case He performs as mankind’s redemption، and in third order، He is responsible for both. Further the last savior could be deliverer of certain crew or whole people of the world. In this issue some of these documentations in pre-Islamic religions have been reviewed in brief and then different orders of faith in savior in those religions is considered
    Keywords: Religion, the Last Savior, Messiah, Soshians. Fifth Buddha
  • Hamidreza Abdoli Mehrjardi *, Muhammad Hossein Dehghani Mahmudabadi Pages 169-188