فهرست مطالب

آموزش عالی ایران - سال پنجم شماره 3 (پیاپی 19، تابستان 1392)

مجله آموزش عالی ایران
سال پنجم شماره 3 (پیاپی 19، تابستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/05/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمدرضا نیلی* صفحه 1
    برنا مه ریزی در آموزش عالی به روش های متعددی انجام می شود. یکی از این روش ها، برنامه ریزی مبتنی بر آمایش سرزمین نامیده شده که از پیشینه قابل توجهی در جهان برخوردار است. در کشور ما نیز در ادواری از سال های پیش و پس از انقلاب اسلامی به آن پرداخته شده، اما وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ماه های پایانی سال 1388 این موضوع را به طور جدی مطرح نموده و مدعی است که گسترش آموزش عالی را در آینده، بر اساس برنامه مبتنی بر آمایش انجام خواهد داد. اگر چه این حرکت مبارک را باید به فال نیک گرفت و توجه به آن، نویدبخش چشم اندازی مطلوب در آموزش عالی کشور است اما بدیهی است که ناموزونی های متعدد در آموزش عالی کشور این گونه برنامه ریزی را با چالش هایی مواجه خواهد ساخت. به این منظور در مقاله حاضر که از نوع توصیفی،تحلیلی است ابتدا به مفهوم برنامه ریزی مبتنی بر آمایش و تاریخچه آن در کشور و آموزش عالی و نیز ترکیب، اهم اهداف و وظایف کارگروه آمایش آموزش عالی استان پرداخته شده است. در بخش دوم وضعیت موجود آموزش عالی استان و نقاط قوت و ضعف آن مورد بررسی قرار گرفته است. بخش سوم مقاله برآورد وضعیت آموزش عالی استان طی سالهای 94-1390 را نشان می دهد که نتیجه اجرای مقدماتی طرح آمایش آموزش عالی استان است. در بحث و نتیجه گیری مقاله نیز به معرفی الزام ها، چالش ها و راه کارهای ضروری برای اجرای بهینه طرح آمایش در آموزش عالی پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی آموزش عالی، آمایش سرزمین، الزام ها، چشم اندازها، چالش ها، استان اصفهان
  • ابراهیم صالحی عمران*، الهه رحمانی قهدریجانی صفحه 27
    اطلاعات حاصل از آمایش سرزمین، که با تاکید بر مناطق و پیمایش دقیق آنها حاصل می شود، نقشه جامعی است که توانایی ها، قابلیت ها، فرصت ها و نقاط ضعف هر منطقه را به نمایش می گذارد. به دلیل اهمیت این مساله برنامه ریزان آموزش عالی کشور بایستی در برنامه ریزهای خود به یافته های حاصل از آمایش توجه بیشتری داشته باشند و به خصوص به اهمیت واحد منطقه در برنامه ریزی خود واقف باشند. علاوه بر این، آموزش عالی ایران در دو دهه گذشته با موضوعات و برخی چالش های دیگری نیز مواجه شده است. حضور گسترده زنان در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، افزایش تعداد دانشجویان و گسترش کمی دانشگاه ها بدون توجه به ظرفیت های موجود و توان و بافت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر منطقه و در نتیجه وجود خیل عظیم دانش آموختگان بیکار از جمله موضوعات و چالش هایی هستند که نظام آموزش عالی ایران امروزه با آنان روبروست. به دلیل اهمیت مسائل ذکر شده، در این مقاله سعی شده تا با روش تحلیلی - توصیفی به مباحثی هم چون ضرورت برنامه ریزی درسی مبتنی بر مهارت های اشتغال زای بازار کار و نیازهای اجتماعی و اقتصادی در آموزش عالی و اهمیت توجه به مهارت هایی نظیر کار گروهی، حل مساله، مهارت ارتباطی و... در برنامه درسی مراکز آموزش عالی کشور و هم چنین به مقایسه سازی کشورهای موفق، نیمه موفق و سطح پایین آموزش عالی به انضمام نرخ اشتغال در فعالیت های اقتصادی در محیط های مختلف جغرافیایی جهان نیز پرداخته شود. علاوه بر این، در این مقاله سعی شد تا به فرصت ها و چالش های اشتغال زایی آموزش عالی در محیط ها و مناطق مختلف جغرافیایی کشور نیز اشاره شود. هم چنین، با توجه به تقاضای روز افزون زنان برای ورود به دانشگاه در این نوشته سعی شده تا با نگاه جنسیتی به طرح آمایش آموزش عالی به مهارت های خاصی که زنان برای ورود به صنعت و بازار کار به آن نیاز دارند، نیز پرداخته شود.
  • منیره صالحی *، حسین کارشکی، محمدرضا آهنچیان صفحه 59
    هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین عوامل موثر بر خودکارآمدی پژوهشی از طریق یک الگوی علی مبتنی بر نظریه شناختی- اجتماعی است. روش تحقیق از نوع توصیفی و مدل معادلات ساختاری است. جامعه تحقیق شامل دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد بود. به منظور آزمون مدل، نمونه ای به حجم 126 آزمودنی، از بین دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد انتخاب شدند. پرسشنامه های خودکارآمدی پژوهشی و عوامل موثر بر خودکارآمدی شامل تجارب پیشین، تشویق دیگران، تجارب جانشین، اضطراب و نگرش به دروس توسط آزمودنی ها تکمیل شد. اعتبار و روایی پرسشنامه های مذکور احراز شد. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی تاییدی و اکتشافی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج اجرای همبستگی پیرسون نشان داد که مولفه های خودکارآمدی پژوهشی و برخی عوامل موثر بر خودکارآمدی دو به دو با هم همبستگی دارند (05/0p<). با اجرای الگوی معادلات ساختاری برای آزمون رابطه تجارب پیشین، تشویق دیگران، تجارب جانشین، اضطراب و نگرش خودکارآمدی، پژوهشی مشخص شد که الگوی پیشنهادی از برازش مناسبی برخوردار است و خودکارآمدی پژوهشی به خوبی از طریق عوامل موثر بر خودکارآمدی پیش بینی و تبیین شده است (91/0، NNFI= 091/0 0RSMEA=). برخی ضرایب مسیر الگوی پیشنهادی نیز معنادار بود (01/0p<). عوامل محیطی مانند تجربه های پژوهشی، جو دانشگاهی مشوق و بدون استرس می تواند در افزایش خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان موثر باشد. لذا تغییر در شیوه های مدیریت دانشگاهی، برنامه ریزی آموزشی و درسی با هدف افزایش خودکارآمدی پژوهشی، ایجاد باورهای انگیزشی مفید و سازنده و ادراکات محیطی مشوق تحقیق کردن، ضروری است.
    کلیدواژگان: خودکارآمدی، پژوهش، دانشجوی دکتری، عوامل موثر بر خودکارآمدی
  • فریبا عدلی*، ژیلا محمدی صفحه 85
    تئوری منبع محور توجه سازمان ها را برای کسب مزیت رقابتی پایدار به درون آن جلب کرد و رابطه منابع و عملکرد را مطرح کرد. در حال حاضر سازمان ها ارزش پایدار خود را از دارایی های نامشهود خلق و حفظ می کنند. دارایی های نامشهود شامل تجربه، استعداد، حق ثبت ها، حق اختراع ها، حق تالیف ها، علائم و نام های تجاری، فرمول های سری، دانش و اطلاعات می باشد. آن ها نقش اصلی در تحقق رسالت نوآوری و دانش آفرینی دارند. این موضوع یادآور اقتصاد غله است؛ همان طور که برای کشت غلات نیاز به غله است، برای خلق دارایی های نامشهود نیز نیاز به دارایی های نامشهود است. این پژوهش، به بررسی و مقایسه دارایی های نامشهود نظام آموزش عالی با صنعت پرداخت و در صدد پاسخ به این سوال بود که آیا بین دارایی های نامشهود نظام آموزش عالی با صنعت تفاوت وجود دارد؟ روش پژوهش پس رویدادی بود؛ مشارکت کنندگان در این پژوهش 171 نفر از روسای دانشگاه ها، روسای دانشکده های دولتی و آزاد و مدیران عامل صنعت در استان مازندران در سال 88-1389 بودند. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بونتیس بود. داده ها با آزمون های آماری تحلیل واریانس از راه آزمون های مکرر جهت سنجش تفاوت میان میانگین ها و آزمون t مستقل با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد بین دارایی های نامشهود نظام آموزش عالی با نظام صنعت تفاوت وجود دارد. در حال حاضر مهم ترین چالش نظام آموزش عالی، کسب، خلق، اداره و حفظ این دارایی ها است.
    کلیدواژگان: دارایی های نامشهود، نظام آموزش عالی، نظام صنعت، تئوری منبع محور
  • عیسی ثمری *، غلامرضا گرایی نژاد صفحه 117
    موضوع آمایش سرزمین و مفاهیم آن در ایران مانند سایر کشورها، طی سالیانی که از طرح آن می گذرد، با تغییراتی مواجه بوده و به فراخور شرایط حاکم بر این دوره ها، مفاهیم آمایش سرزمین و آمایش درآموزش عالی نزد برنامه ریزان و سیاست گذاران دولت نیز تغییر نموده است. در این راستا، این تحقیق به بررسی مفهومی آمایش سرزمین، ارزیابی جایگاه آموزش عالی در طرح ها و برنامه های کلان آمایش سرزمین و تحلیلی بر نوع نگاه و دیدگاه های حاکم درمورد آمایش آموزش عالی با بهره گیری از روش تحقیق کیفی؛ تحلیل اسنادی، تحلیل محتوا و تحلیل ثانویه پرداخته است. نتایج بررسی حاضر نشان می دهد نوع نگاه به فعالیت های آموزش عالی به عنوان یک بخش، در طرح های مطالعاتی آمایش سرزمین متفاوت بوده است. همچنین هرچند متولیان حوزه آموزش عالی و دانشگاه بر اهمیت موضوع آمایش درآموزش عالی تاکید می نمایند، اما درکاربرد مفهوم «توسعه»، «آمایش سرزمین» و «آمایش آموزش عالی»، اتفاق نظر ندارند. از طرف دیگر این مفاهیم نزد برنامه ریزان بخشی و مجریان نیز ناشناخته مانده و دارای ابهام مفهومی است. دلیل اصلی این امر کمبود مبانی نظری و ادبیات لازم در این زمینه و عدم وجود تعامل بین آمایش سرزمین و آمایش درآموزش عالی است. توزیع نامتعادل و نامتوازن دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی درطی دهه های قبل و درحال حاضر را می توان نمود بارز این موضوع دانست. با توجه به این روند و تاکید سند چشم انداز و نقشه جامع علمی کشور به راهبردهای اساسی برای توسعه علم و فناوری و به ویژه گسترش آموزش عالی و یافته های این تحقیق، در پایان پیشنهاداتی برای متولیان آموزش عالی و سیاست گذاران ارائه شده است.
    کلیدواژگان: آمایش، آمایش آموزش عالی، طرح های آمایش سرزمین، توسعه
  • فرحناز رستمی*، کیومرث زرافشانی، مهسا سعدوندی، مریم حسینی لرگانی صفحه 143
    امروزه پدیده تقلب در بین دانشجویان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به حدی شایع است که برخی صاحب نظران از آن به عنوان اپیدمی یاد می کنند. حادترین موضوع در این خصوص حالتی است که فراگیر شدن آن منجر به تغییر نگرش و درونی شدن آن در دانشجویان می شود. هدف این تحقیق تبیین مولفه های تاثیرگذار بر بروز پدیده تقلب در نظام آموزش عالی می باشد. این مطالعه پیمایشی در سال تحصیلی 89-90 بر روی 298 دانشجوی رشته کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه در دو مقطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد و در گرایش های مختلف کشاورزی انجام شد. انتخاب نمونه ها به روش انتساب متناسب انجام گردید. روایی محتوایی پرسشنامه مورد استفاده با استناد به منابع معتبر در حد مطلوب بود. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ در حد مطلوب برآورد گردید (78/0= ). نتایج تحلیل عاملی طیف طراحی شده تحقیق نشان دهنده تبیین 4 مولفه از مولفه های تاثیرگذار بر بروز پدیده تقلب در نظام آموزش عالی یعنی؛ ناهنجاری های برنامه ریزی آموزشی، درونی شدن فرهنگ تقلب در بین دانشجویان، ضعف مدیریتی و ضابطه مند نبودن قانون برخورد با افراد متقلب و عوامل محیطی با درصد تبیین 84/62 واریانس کل می باشد. همچنین نتایج تحقیق گویای این واقعیت بود که بین ارتکاب به انجام عمل تقلب دانشجویان با سن، جنس، رشته تحصیلی و دوره تحصیلی رابطه معنا داری وجود ندارد. این در حالی است که بین ارتکاب به انجام عمل تقلب دانشجویان با مقطع تحصیلی و معدل مقطع تحصیلی آنان رابطه منفی و معنا داری وجود داشت. با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده، مدیریت و مهار پدیده تقلب در جهت پیشگیری از شیوع آن به عنوان یک پدیده اپیدمی و غیر اخلاقی در نظام آموزش عالی امری ضروری به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: تقلب، آموزش عالی، ناهنجاری های برنامه ریزی آموزشی، ضعف مدیریتی
  • الهام عرفانی آداب *، جواد مصرآبادی، تقی زوار صفحه 165
    در طول دو دهه اخیر محققان زیادی در داخل کشور به بررسی رابطه راهبردهای فراشناختی با شاخصه های پیشرفت تحصیلی در قالب تحقیقات آزمایشی و همبستگی پرداخته اند.بازنگری نتایج این تحقیقات نشان می دهد که تمام یافته های آنها یکسان نبوده است. بنابراین لزوم استفاده از پژوهش فراتحلیل جهت حل تناقض ها و ارائه نتیجه کلی در این حوزه احساس می شود. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف ترکیب نتایج کمی حاصل از پژوهش های همبستگی و آزمایشی در مورد روابط(همزمانی و علی) راهبردهای فراشناختی با پیشرفت تحصیلی طراحی و اجرا شد. برای این منظور از یافته های 56 پژوهش این حوزه داخل کشور استفاده شد که از این مطالعات 114 اندازه اثر به دست آمد. مطالعاتی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند از دانشگاه ها و مراکز مختلف پژوهشی شامل دانشگاه های شهید رجایی، شهید بهشتی، تربیت معلم تهران، تهران، الزهرا(س)، علامه طباطبایی، تربیت مدرس، شهید چمران اهواز، شیراز، اصفهان، تبریز و پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، مرکز اسناد و اطلاعات مدارک علمی ایران و پایگاه های اطلاعاتی SID، noormags، magiran جمع آوری شدند و بعد از بررسی ملاک های ورود و خروج یافته های کمی پژوهش های منتخب با نرم افزار CMA تحلیل شدند. نتایج ترکیبی نشان دادند که راهبردهای فراشناختیدر همه تحقیقات(همبستگی و آزمایشی) رابطه معناداری با پیشرفت تحصیلی فراگیران داشته است و اندازه اثر رابطه این دو متغیر طبق ملاک کوهن در تحقیقات آزمایشی زیاد(ES=0.70) و در تحققات همبستگی متوسط(ES=0.44) ارزیابی شد. همچنین دیگر نتایج جانبی پژوهش نشان دادند که از بین مولفه های راهبرد فراشناختی، مولفه برنامه ریزی بیشترین تاثیر را بر پیشرفت تحصیلی دارد.
    کلیدواژگان: فراتحلیل، راهبردهای یادگیری، راهبردهای فراشناختی، فراشناخت، پیشرفت تحصیلی
|
  • Mohammad Reza Nili* Page 1
    Various methods are applied for planning of higher education (HE). One of these methods is spatial planning-based planning method (SPBPM) which is backed by global remarkable background. Although SPBPM has been considered in recent decades, but in the late 2009 it was re-emphasized by Ministry of Science, Research and Technology seriously based on which the higher education future development and expansion must be settled. Although this can be seen as a promising development which may have desirable outcomes for the country’ HE, undoubtedly various complications in HE of the country encounters this kind of planning with different challenges. In order to study this problem, the first part of this analytic-descriptive paper deals with conceptualization of SPBPM and its history in the country, and HE and also the composition of members of Esfahan SPBPM‘s working group and their most important goals and duties. In the second part of the paper the current status of HE of Esfahan and its strengths and weaknesses have been taken into account. The third part of the paper discusses the estimated HE situation of Esfahan Province for the period of 2011 to 2015 which has been resulted by the pilot implementation of SPBPM in the Province. Finally, prerequisites, challenges and strategies for optimal implementation of SPBPM in the HE are discussed.
    Keywords: Higher education (HE), Spatial planning, Prerequisites, Challenges, Esfahan Province
  • Ebrahim Salehi*, Elaheh Rahmani Ghahdrijani Page 27
    Iran’s higher education has been confronting deep-routed challenges in last two among which the increasing graduates’ rate of unemployment is very critical. Therefore, as a survey research study, this paper aims to discuss the most important issues and dilemmas of the graduates’ employment including the importance of work-based curriculum development, employable skills, socio-economic needs in higher education and why skills and qualifications such as team work, problem solving, communication skills, and… should be emphasized in higher education’s curriculum. Additionally, the paper tries to review other countries’ successful and failed experiences in regarding their employment rates in economic activities. Furthermore, employability opportunities and challenges of the country’ higher education was discussed in which a particular reference was given to the women skill requirement for entering labour market.
    Keywords: Higher education, spatial planning, Graduate's unemployment, employable skills, Labour market
  • Monireh Salehi*, Hossein Kareshki, Mohammad Reza Ahanchian Page 59
    This research aims to study the relationship between cognitive-social factors and research self-efficacy in students by a causal model. Using a descriptive and advanced correlative method called SEM, 126 PhD students of Ferdowsi University of Mashhad and Medical Sciences University of Mashhad were asked to complete the self-efficacy questionnaire. Reliability and validity of scale was verified. Pearson correlation coefficients, CFA and SEM were applied for data analyzes. The findings relevant to the Pearson correlation coefficients showed that some of research self-efficacy and some of cognitive-social factors components are significant statistically (p<0/05). SEM findings revealed that purposed model about relationships between cognitive-social factors and research self-efficacy was fit to data (NNFI=0/90, RSMEA= 0/06) and some of path coefficients are significant statistically (p<0/05). Environmental factors such as research experience, encouraging, academic atmosphere can be effective in increasing student's research self-efficacy. Therefore, it seems that changes in the university’s management practices, training programs aimed at increasing self-efficacy and academic research, motivational beliefs and perceptions of useful and constructive environment to encourage research are inevitable.
    Keywords: Self, efficacy, Research performance, PhD student, Research factors
  • Fariba Adli*, Jila Mohammadi Page 85
    Resource-based theory has led organizations’ attention to obtain and bring in sustainable competitive advantage and outlined the relationship between organizational resources and performance. At present organizations create and maintain their sustaining value of intangible assets. Intangible assets included experience, talent, the right to register, invented right, copy right, the trade marks and names, the secret formula, knowledge and information which have critical role in the realization of the mission of knowledge creation and innovation. This research therefore, aims to study and compare intangible assets in higher education system and the industry system. An ex-post facto method was applied. Participants included 171chancellors and deans of faculties of both public and private universities, and industry’s general directors. Participants were selected via stratified sampling method. In order to collect data Bontis questionnaire was used. Descriptive statistics, variance analyses, differences among means and t-test were applied for analyzing data. Findings indicate that higher education and industry’s intangible assets are different from each other. Additionally, at present obtaining, creating, managing and protecting the assets are among the most important challenges of the higher education system.
    Keywords: Intangible Assets, Higher Education System, Industry System, Resource, based Theory
  • Eisa Samari*, Gholamreza Graiinejad Page 117
    This study tries to examine the conceptual aspects of spatial planning and also the status of higher education in spatial and strategic plans. Using a qualitative research method, the dominant viewpoints on spatial planning in the field of higher education were analyzed. For this document analysis, content analysis and secondary analysis were applied. The findings illustrate that the approach to higher education activities, as a sector, differs from those of other sectors as far as spatial planning is concerned. Yet, it is to be noted that although administrators in the area of higher education and universities emphasize on the importance of spatial planning in higher education, they do not seem to consensually conform on a certain concept of "development," "spatial planning" and " spatial planning in higher education". On the other hand, this is aggravated by the fact that the sector planners and administrators are not enough acquainted with such concepts which has resulted mainly by the lack insufficient theoretical information and poor relevant literature on this agenda as well as the lack of interaction between land use spatial planning and spatial planning in higher education. The unbalanced and uneven distribution of universities and higher education institutions during last decades and the present time can be considered as the typical proof of this claim. Given these trends and the strategies were emphasized by the country’s Development Vision Document as well as and its Comprehensive Map of Science towards the country’s science and technology development, especially in higher education, a number of recommendations have been offered.
    Keywords: Conceptual Status, Spatial Planning, Higher education, University Development
  • Farahnaz Rostami*, Kiyomars Zarafshani, Mahsa Saadvandi, Maryam Hosseini Lorghani Page 143
    Most scholars admit that cheating has become an epidemic phenomenon across universities and higher education institutions. Moreover, the widespread act of cheating among students has almost created a mindset which in turn developed a change of attitude. The purpose of this survey study was to explain factors influencing cheating among a proportional random sample of 298 graduate and undergraduate agricultural students at Razi University. A questionnaire underwent content validity using valid resources and an alpha coefficient of 0/78 proved to be a reliable research instrument. Exploratory factor analysis revealed four factor structures explaining 62.84% of cheating variance: Weak educational planning, institutionalization of cheating among students, lack of effective management leading to weak approach towards those caught in act of cheating, and environmental factors. Moreover, results showed that there was no relationship between the act of cheating and students’ age, gender, major field of study, and their level and course of study. However, there was a negative and yet significant relationship between the act of cheating and students’ year in college and GPA. Based on the results, it is recommended that university officials take preventive measures in order to control the diffusion of such unethical act of cheating across universities.
    Keywords: Cheating, Higher Education, Challenges, Educational Planning, Lack of Management
  • Elham Erfani Adab*, Javad Mesrabadi, Taghi Zavvar Page 165
    Over the past two decades, many researchers have examined the relationship between metacognitive strategies and academic achievement variables through experimental and correlational studies. The reexamination of the result of these studies shows that their findings have not been the same. Thus, the necessity of using meta-analysis study to resolve discrepancies and present the overall result of all of them is needed. Therefore, this paper aims to combine the quantitative results achieved by correlational and experimental studies on the relationship between metacognitive strategies and academic achievement. Regarding this, the findings of 56 researches in this field within Iran was used by which the effect size of 114 was achieved. Studies that were used in this research have been collected from various universities, research centers and scientific databases. Using CMA software and after examining of the inclusion and exclusion criteria, the quantitative findings of selected studies were analyzed. The combined results showed that metacognitive strategies in all studies (correlational and experimental) had meaningful relationship with learners’ academic achievement and the size effect of the relationship of these two variables, according to Cohen’s criterion, in high experimental studies (ES=0.70) and in medium correlational studies (ES=0.44) was assessed. Also, other results of this study showed that among metacognitive strategies variable, planning variable has the most impact on academic achievement.
    Keywords: Meta, analysis, Metacognitive Strategies, Learning strategies, Academic achievement