مجله آموزش عالی ایران
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 25، زمستان 1393)

فلسفه، حقوق، جامعه شناسی، روانشناسی، علوم سیاسی، و حتی اقتصاد هر یک به انسان پرداخته و شان وجودی شان مطالعه و بررسی پیرامون انسان به دلایل مختلف بوده و امروزه نیز هست. هر یک در تلاش به فهم بخشی از وجود انسان از نگاه و منظر رشته خود بوده اند. ازاین رو، نگاه یکسانی به انسان ندارند و از واژه یکسانی برای انسان استفاده نمی کنند.
موضع گیری این رشته ها و نظریه های هر رشته در سه دسته یا به تعبیر کوهن سه پارادایم تقسیم می شوند. پارادایم نخست، انسان را کاملا منفعل در مقابل قدرت نهادهای اجتماعی دانسته و از مفهوم فرد استفاده می کنند. پارادایم دیگر، انسان را فردی خودمختار و سوژه کامل در مقابل نهادهای اجتماعی و فرهنگ می دانند و مفهوم سوژه یا سوبژکتیویته واژه موردپسند آنان است که بر واژه فرد، برتری دارد. درحالی که، پارادایم سوم بر این باورند که انسان در نوسان بین اصالت جامعه (انسان مطیع و منفعل) و اصالت فرد (سوژه کامل) می باشد و واژه بازیگر از مفاهیم مورد علاقه این دسته می باشد.
به هرروی، فرد متفاوت از سوژه است و سوژه اعلم تر از فرد است و فرد طی فرایندی به کمک عواملی به سوژه تبدیل می شود. درنتیجه، سوژه شدن امری اکتسابی و برساخته ای اجتماعی است. یکی از عوامل یا نهادهایی که در ساختن سوژه نقش مهمی ایفا می کند، آموزش عالی است.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر انتقال دانش زبان و ادب فارسی در همکاری های بین دانشگاهی بین المللی می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش مطالعه موردی بهره گرفته شد. واحد تحلیل را دانشگاه فردوسی مشهد تشکیل داد و داده های موردنیاز از طریق مصاحبه با مطلعان کلیدی گردآوری شد. نتایج حاصل از مصاحبه های صورت گرفته در چهارچوب الگوی مفهومی عوامل موثر بر انتقال دانش فراملی با تاکید بر چهار مولفه اصلی بازیگران، محتوا، زمینه و رسانه موردبحث قرار گرفت؛ بنابراین نتایج، تعدد و تنوع بازیگران باانگیزه ها و هدف های مختلف در فرایند عرضه دانش زبان و ادب فارسی از ویژگی های مهم خدمات آموزش عالی فراملی در ایران و دانشگاه فردوسی مشهد به شمار می رود. به طورکلی، یافته های به دست آمده حاکی از اهمیت توجه به نقش عواملی چون روابط باز و مبتنی بر اعتماد طرفین، قابلیت های جذب و شایستگی طرف مقابل، تفاوت ها و اشتراکات فرهنگی، زبانی، دینی و سیاسی، تقویت سرمایه اجتماعی و زیرساخت های فنی و اجتماعی به منظور غلبه بر محدودیت های فیزیکی و جغرافیایی در فرایند انتقال دانش زبان و ادب فارسی در بیرون از مرزهای ایران می باشد.

ف پژوهش ، ارزیابی سیاست های توسعه سرمایه انسانی در دانشکده های علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه تهران است. روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر شیوه ی گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه ی آماری شامل کلیه کارشناسان دانشکده های علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه تهران می باشد، که تعداد آن ها برابر با 163 نفر است؛ بنابراین، 142 کارشناس از این دانشکده ها از طریق نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند. آن ها پرسشنامه سیاست های توسعه سرمایه انسانی لای ون (2007) را کامل کردند. برای روایی پرسشنامه از تحلیل عاملی تاییدی بهره گرفته شد. شاخص های تحلیل عاملی نشان دادند که پرسشنامه برازش خوبی دارد. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از آلفای کرونباخ (877/0) گرفته شد. داده ها با استفاده از آزمون هایتی تست تک نمونه ای و آنوای یک طرفه تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که: 1) داه مدیریت در متغیر سیاست های توسعه سرمایه انسانی دارای او داه اد دارای می باشد. 2) بین دانشکده های علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه تهران ازلحاظ سیاست های توسعه سرمایه انسانی و ابعاد تشکیل دهنده ی آن (سیاست های تامین آموزش و توسعه، نظارت و راهنمایی مدیر و فرصت های آموزش و توسعه) تفاوت معناداری مشاهده نشد.

مطالعه حاضر در پی ارائه مدلی جهت تبیین توسعه حرفه ای دانشجویان دکتری رشته علوم تربیتی است. به جهت عدم کفایت مدل های ارائه شده در ادبیات موجود برای تبیین توسعه حرفه ای دانشجویان رشته علوم تربیتی در ایران و به دست آوردن داده هایی متناسب با زمینه موردمطالعه، از روش کیفی نظریه مبتنی بر زمینه استفاده شد. داده های مطالعه از طریق مصاحبه با 18 نفر از دانشجویان دکتری رشته علوم تربیتی گردآوری شد. با طبقه بندی مفاهیم، مقوله های فرعی و محوری و یافتن مقوله هسته ای با استفاده از روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مقوله های شکل دهنده توسعه حرفه ای دانشجویان و روابط بین آن ها در قالب مدل پارادایمی ظهور یافت که شامل شرایط علی (3 مقوله)، مقوله هسته ای (درگیرشدن دانشجویان در فعالیت های حرفه ای)، راهبرد (3 مقوله)، زمینه (5 مقوله)، شرایط مداخله گر (5 مقوله) و پیامدها (4 مقوله) می شود.

در راستای افق سند چشم انداز 20 ساله ی کشور، نظام آموزش عالی به مفهوم دانشگاه دانایی و دانشگاه پیشاهنگ می کوشد اندیشه ی زیر ساز دانشگاه را، در مقوله های تربیت منابع انسانی در دانشگاه، نظام تحقیقات، نظام آموزش، نظام مدیریت فرایند اطلاعات و نیز مقوله ی مدیریت دانشگاه مبنا قرار داده، امکان رشد و توسعه ی روزافزون جامعه را فراهم کند. دانشجویان به عنوان اصلی ترین ورودی نظام آموزش عالی با نیازها و خواسته های گوناگون، مهم ترین نقش را در تحقق این آرمان ایفا می کنند. بنابراین بی توجهی به نیازهای آنان و کاستی در رفع آن ها، باعث زاویه گرفتن دانشگاه از آرمان بلند خویش است. از طرفی مواجه بودن با محدودیت منابع در جهت رفع نیازهای مشتریان، هر سازمان و به طور خاص دانشگاه ها را بر آن می دارد تا برنامه ای جامع برای تخصیص منابع خود در افق های زمانی متفاوت داشته باشد. هدف از این تحقیق ارزیابی کیفیت خدمات دانشگاهی، تعیین اولویت های برنامه ریزی سازمان و درنهایت ارائه ی راهکارهایی در همین راستا می باشد. به همین منظور در این پژوهش بعد از شناسایی مهم ترین عوامل نارضایتی (25 شاخصه با شکاف های منفی) دانشجویان دانشگاه یزد با بهره گیری از مدل سروکوال[1]، استراتژی های کلی سازمان در چارچوب ماتریس تحلیل اهمیت عملکرد[2](IPA) مشخص شد و سپس با کمک ماتریس ثانویه IPA مشکلات ناحیه تمرکز در سه افق زمانی طبقه بندی شد. درنهایت نیز با به کارگیری مدل گسترش عملکرد کیفیت[3](QFD) برای افق بلندمدت، 19 راهکار برای مشکلات این ناحیه ارائه شد که با کمک نمودار پاره تو این نتیجه حاصل شد: با انجام بهبود و کنترل مستمر رویه ها مطابق نیازهای روز، برگزاری کلاس های آموزشی مشتری مداری برای کارکنان و اساتید و اطلاع رسانی مناسب بخشنامه ها و دستورالعمل ها، می توان انتظار رفع 80% مشکلات این طبقه را داشت.

شناسایی و تحلیل عوامل حیاتی موفقیت (CSFs) امری ضروری برای موفقیت سازمان ها است. هر چه سازمان ها در تدوین راهبردهای خود، توجه بیشتری به CSFs مبذول دارند، از شانس بیشتری برای موفقیت برخوردار خواهند شد. حوزه آموزش عالی یکی از حوزه هایی است که مخاطبان فراوانی دارد و کسب موفقت در آن امری الزام آور برای کشور است. ازاین رو هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل عواملی است که بر کسب موفقیت در این حوزه تاثیرگذار هستند. عوامل تاثیرگذار در هر سیستم علاوه بر تاثیرگذاری بر روی سیستم بر روی یکدیگر نیز تاثیرگذارند. لذا شناسایی و توجه به این گونه از تاثیرات جانبی بین عوامل می تواند تحلیل میزان تاثیرگذاری عوامل بر موفقیت سازمان را کاراتر نماید. ازاین رو در این تحقیق از ابزاری تحت عنوان نگاشت ادراکی فازی (FCM) برای شناسایی و نمایش روابط داخلی عوامل و استفاده شده است. این ابزار با استفاده از نظارت افراد خبره تمامی روابط احتمالی میان عوامل تاثیرگذار در یک سیستم را شناسایی نموده، آن ها را وزن دهی کرده و به صورت گرافیکی نمایش می دهد. با توجه به این نکته که این ابزار از نظرات خبرگان برای تعیین وزن روابط علت و معلولی میان عوامل استفاده می نماید، ممکن است در شناسایی دقیق وزن های ذکرشده دچار خطا شود. بدین منظور روش هایی به منظور کاهش خطای این ابزار و افزایش همگرایی مدل نهایی توسعه پیدا کرده اند. در این پژوهش روش یادگیری هیبن فعال (AHL) به منظور اصلاح خطاهای موجود در وزن ها محاسبه شده روابط میان عوامل استفاده شده است؛ بنابراین خروجی این تحقیق علاوه بر شناسایی روابط علی میان عوامل تاثیرگذار و تعیین عوامل حیاتی موفقیت با تحلیل مدل نهایی، کارایی روش یادگیری هیبن فعال را نیز اثبات می نماید.