فهرست مطالب

مجله آموزش عالی ایران
سال دوم شماره 2 (پیاپی 6، پاییز 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/09/07
  • تعداد عناوین: 7
|
  • رحیم دباغ، حمیدرضا برادران شرکاء صفحه 1
    بهره وری کل عوامل (TFP) معیار توصیف کننده استفاده صحیح و بهینه از عوامل تولید و درجه دستیابی به اهداف ازپیش تعیین شده است. امروزه به منظور اندازه گیری کارایی و بهره وری از دو روش پارامتری و ناپارامتری استفاده می شود. در این مقاله کارایی و بهره وری بیست وچهار دانشگاه بزرگ دولتی کشور به منظور ایجاد رقابت برای ارتقا و بهبود بهره وری آنها مورد بررسی قرار گرفته است. در انتخاب و تعیین ورودی ها و خروجی های مهم، از تجربیات متخصصان و خبرگان مربوطه با روش میدانی استفاده شده است. با توجه به خصوصیات دانشگاه ها (دارای چند ورودی و خروجی غیر قابل تبدیل به هم) برای اندازه گیری کارایی هر دانشگاه از روش ناپارامتری مدل های تحلیل پوششی داده ها (مدل های ثانویه BCC، CCR اصلاح شده خروجی محور) و از شاخص مالم کوئیست برای اندازه گیری تغییرات بهره وری کل استفاده شده است. همچنین عوامل مؤثر در رشد بهره وری کل دانشگاه ها مورد بررسی قرار گرفته و سهم هریک از عوامل در روند تغییرات بهره وری تعیین شده است.
    نکته مهم اینکه، بررسی نسبی دانشگاه ها در شرایط یکسان انجام شده؛ بااین حال بیشتر دانشگاه ها از ناکارایی نسبی برخوردارند. به عنوان مثال در سال تحصیلی 1386-1385 تعداد دانشگاه های کارا و ناکارا به ترتیب 8 و 16 دانشگاه بوده است. برای جلوگیری از تصادفی نبودن نتایج، از میانگین هندسی 5 سال تحصیلی (سال های تحصیلی 1381-1386) استفاده شده است. بر اساس میزان کارایی فنی در حالت بازده ثابت نسبت به مقیاس، دانشگاه ها به سه دسته تقسیم شدند: دسته اول دانشگاه هایی که از میزان کارایی بالایی برخوردارند که شامل دانشگاه های تهران، کاشان، شیراز، اصفهان، شهید بهشتی، گیلان و شهید چمران اهواز می شوند و بدان معناست که این دانشگاه ها نسبت به سایر دانشگاه ها با ورودی های کمتر، خروجی های بیشتری ارائه نموده اند و بیشترین کارایی را دارند. همچنین میزان کارایی فنی 9 دانشگاه از سطح متوسط کارایی مجموعه دانشگاه های مورد بررسی پایین تر بودند. در بررسی همبستگی بین نتایج مشخص شد که عامل اصلی تعیین کننده تغییرات بهره وری دانشگاه ها، پیشرفت کارایی فناوری است و سایر شاخص ها مانند کارایی فنی، سهم و نقش کمتری نسبت به آن شاخص در رشد TFP دارند. در مجموع نیاز به اتخاذ برنامه ریزی استراتژیک (راه اندازی چرخه مدیریت بهبود بهره وری) برای ارزیابی مستمر و برنامه ریزی آگاهانه در دانشگاه ها وجود دارد.
    کلیدواژگان: دانشگاه های دولتی، کارایی، بهره وری، تحلیل پوششی داده ها، شاخص مالم کوئیست
  • شهرام هاشم نیا، مصطفی عمادزاده، سعید صمدی، پرویز ساکتی صفحه 35
    دانشگاه ها جهت افزایش سهم منابع درآمد اختصاصی خود در جستجوی روش های متفاوتی هستند که از آن جمله تجاری سازی تحقیقات است. یکی از نشانه های این تغییر رویکرد، تاسیس و رشد دفاتر انتقال فناوری در دانشگاه ها می باشد. این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه اعضای هیئت علمی و دست اندرکاران دفاتر ارتباط با صنعت نسبت به روش های تجاری سازی و موانع احتمالی آن صورت گرفت تا بتواند به برنامه ریزان در توسعه مطلوب آن کمک نماید.
    در این تحقیق پیمایشی جهت کسب دیدگاه فعالان حوزه انتقال فناوری از روش مصاحبه استفاده شد. انتخاب افراد بر مبنای روش نمونه گیری طبقه ای نسبی صورت گرفت و در طراحی و تنظیم سئوالات از نظرات متخصصان با تجربه حوزه تجاری سازی استفاده شد.
    نتایج نشان داد که دست اندرکاران ارتباط با صنعت نقش این دفاتر را در فرایند تجاری سازی نسبت به اساتید اساسی تر ارزیابی کرده اند و 78 درصد جمعیت مصاحبه شوندگان موفقیت تجاری سازی را منوط به تعامل پویا و مؤثر این دفاتر با سایر واحدهای ذی ربط در دانشگاه می دانند. اولویت روش های تجاری سازی تحقیقات از دیدگاه پاسخ گویان به ترتیب شامل: قراردادهای تحقیقاتی مشترک (41 درصد)، تشکیل شرکت های تجاری (27 درصد)، ثبت اختراعات (22 درصد) و ارائه خدمات مشاوره ای (10 درصد) بوده اند. دو چالش کم توجهی به فرهنگ کارآفرینی و نیز وجود تضاد بین تجاری سازی با وظایف سنتی دانشگاه در زمینه آموزش و تحقیقات بنیادی از سوی هر دو گروه به طور نسبتا یکسان بیان شده اند.
    کلیدواژگان: عضو هیئت علمی، دفاتر ارتباط با صنعت، تجاری سازی و دانشگاه ها
  • رضا مهدی، محمد یمنی دوزی سرخابی *، زهرا صباغیان، حسن فاطمی صفحه 59

    امروزه جایگاه علم و دانش در توسعه و سرآمدی ملی به طور عام و و نقش گروه فنی مهندسی در نظام ملی نوآوری به طور خاص، بسیار خطیر و حیاتی است؛ ازاین رو، ضروری است برای بهره مندی از توانمندسازی ها و مزیت های علم و فناوری، استراتژی های ملی پژوهش و تولید علم در گروه فنی مهندسی بر اساس تحلیل عوامل متغیر درونی و بیرونی، طراحی و اجرا شود.
    در این مقاله، استراتژی های تولید علم در گروه فنی مهندسی کشور بر مبنای الگوی عمومی مدیریت استراتژیک با تکیه بر مطالعه اسنادی، فراتحلیل کیفی مطالعات قبلی و پیمایش، با رویکرد تحلیل قوت ها، ضعف ها و فرصت ها و تهدیدهای نظام تولید علم در گروه فنی مهندسی، در 14 عنوان اصلی، طراحی شده است. طراحی چشم انداز و اهداف آرمانی، بازسازی و سازماندهی مدیریت نظام علمی، توسعه توانمندی های نرم و سخت نظام علمی، توسعه تعامل با مراکز علمی بین المللی، توسعه کارایی نظام علمی، تقویت ارتباط دانشگاه و صنعت، حمایت از تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی، توسعه نقش بنگاه ها در پژوهش، بخشی از سرفصل استراتژی هایی است که در این پژوهش، شناسایی و ارائه شده اند. همچنین توسعه سرمایه گذاری های مخاطره آمیز در فناوری های نوین، انتفاع پژوهشگران، تامین استقلال و آزادی علمی، تنظیم مقررات بازرگانی بر پایه توانمندسازی و به کارگیری ظرفیت های علمی، تخصیص هدف مند منابع پژوهشی، تعامل با متخصصان ایرانی مقیم سایر کشورها، سرفصل دیگری از استراتژی های پژوهش و تولید علم در گروه فنی مهندسی کشورند که شناسایی و استخراج شده اند.

    کلیدواژگان: تولید علم، گروه فنی، مهندسی، فناوری، تولید دانش، طراحی استراتژی، نظام پژوهش و تولید علم
  • عباس قضایی، سید حبیب الله میرغفوری، حبیب زارع احمد آبادی، فاطمه شاکری، محسن طاهری دمنه صفحه 95
    مقاله حاضر حاصل مطالعه پژوهشی است که بر کارایی گروه های آموزشی مجتمع علوم انسانی دانشگاه یزد صورت گرفته است. بر اساس نگرش سیستمی به کارایی گروه ها، نخست نهاده ها و ستاده های عملکردی آنها تعریف شده و با استفاده از تکنیک TOPSIS و در فضای فازی، درجه اهمیت آنها سنجیده شده است. امتیازات نهایی کارایی با طراحی مدل های ریاضی ارزیابی کارایی در دو بعد آموزشی و پژوهشی مبتنی بر DEA و در نهایت ترکیب امتیازات با AHP استنتایج گردید. دسته بندی گروه های شانزده گانه در قالب چهار گروه بر حسب امتیازات آموزشی و پژوهشی آنها و تفسیر چگونگی توزیع امتیازات از موارد دیگری بود که نتایج مفیدی را به تصویر کشید. همچنین آن دسته از گروه ها که تمرکز خود را بر کارایی آموزشی جلب نموده اند، در مقایسه با گروه های متمرکز بر حوزه پژوهشی، امتیازات نهایی بهتری را از آن خود نموده اند.
    کلیدواژگان: کارایی، تحلیل پوششی داده ها، فرایند تحلیل سلسله مراتبی
  • محمدرضا آزاده فر صفحه 119
    فراهم آوری اطلاعات واقعی از جامعه نقطه آغازین حرکت در نهادهای آموزشی و پژوهشی مدرن است. بر اساس اطلاعات واقعی به دست آمده از جامعه مورد مطالعه برنامه های آموزشی و پژوهشی به صورت متناوب تنظیم، و به روز رسانی می شوند. حوزه جغرافیایی مورد مطالعه در چنین نهادهایی بنا به مسئولیت تعریف شده برای آنان در دو سطح کشوری و بین المللی صورت می گیرد. این اطلاعات پس از جمع آوری و پردازش قابل تبدیل به دو گونه بسته آموزشی و پژوهشی خواهد بود. در این مقاله دو مدل چین و امریکا در اجرای این سیستم معرفی و با نمونه ارائه شده توسط نگارنده برای دانشکده های موسیقی دانشگاه های انگلستان مقایسه می گردد.
    بسته های آموزشی منتج از چنین مطالعاتی زمینه را برای آموزش کاربردی فراهم می آورند؛ چنانکه بسته های پژوهشی راه را برای پژوهش های کاربردی و عمل گرا هموار می سازند. در این سیستم، آموزش دیدگان و پژوهشگران علاوه بر کارایی فراوان در حل مشکلات واقعی جامعه، خود از بهداشت روانی رضایت مندی شغلی برخوردار خواهند شد، این رضایت مندی شغلی که در اثر تناسب منطقی بین درآمد و میزان تحصیلات افراد جامعه است در نهایت به شکوفایی اجتماعی منجر خواهد شد. این مطالعه به طورکلی، به دنبال آسیب شناسی این موضوع است که چگونه آموزش هنر در ایران به رغم داشتن اهداف عالی، در ایجاد هم سویی تحصیلات و بهره های شغلی توفیق چندانی نیافته است.
    کلیدواژگان: آموزش هنری، پژوهش هنری، جامعه شناسی واقع گرا، نظام های آموزشی، بهداشت روانی اشتغال
  • داود فیض*، میلاد صفایی صفحه 137

    ازآنجاکه دانشگاه ها به عنوان متولیان اصلی پرورش نیروهای متخصص جامعه، نقشی کلیدی و تعیین کننده در توسعه کارآفرینی و پرورش ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه در دانشجویان دارند، در این پژوهش به ارزیابی و مقایسه ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه دانشجویان در دانشکده های مختلف دانشگاه سمنان پرداخته شده است. نتایج تحقیق حاضر می تواند در طراحی دوره های آموزشی کارآفرینی در دانشگاه هاستفاده شود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی نشان داد در مجموع بین ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه دانشجویان دانشکده های مختلف تفاوت معنی داری وجود ندارد. البته بررسی داده های مربوط به هریک از ویژگی ها به صورت مجزا، تفاوت هایی را بین دانشجویان دانشکده های مختلف دانشگاه سمنان نشان می دهد. همچنین بررسی فرضیه های تحقیق با استفاده از آزمون U من ویتنی نشان داد بین ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه دانشجویان دانشکده های علوم انسانی و هنر، فنی مهندسی و هنر، دامپزشکی و هنر، و همچنین علوم پایه و هنر تفاوت معناداری وجود دارد. علاوه بر این، رتبه بندی نمره کارآفرینی دانشجویان دانشکده های مختلف با استفاده از آزمون تحلیل واریانس فریدمن نشان داد دانشجویان دانشکده های علوم پایه، علوم انسانی، فنی مهندسی، روان شناسی، هنر و دامپزشکی به ترتیب در رتبه های اول تا ششم قرار می گیرند.

    کلیدواژگان: کارآفرینی، ویژگی های کارآفرینانه، آموزش کارآفرینی، دانشگاه
  • مسعود رضایی، حمید موحد محمدی، علی اسدی صفحه 159
    آموزش مجازی روش های تدریس و یادگیری در آموزش عالی را تغییر داده است. در آموزش مجازی، دانشجویان و اعضای هیئت علمی می توانند در خارج از چهارچوب فضاهای اداری و کلاس های سنتی همدیگر را ملاقات نمایند، باهم به گفتگو بنشینند و یا کار کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی مسائل توسعه آموزش مجازی در آموزش عالی کشاورزی از دیدگاه اعضای هیئت علمی انجام شده است. این تحقیق از نوع کاربردی و پیمایشی است و از پرسش نامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، اعضای هیئت علمی دانشکده های کشاورزی دانشگاه های تربیت مدرس، تبریز، مازندران، شیراز و فردوسی مشهد می باشند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 80 نفر از آنان انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته اند. داده های تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS و آماره های توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که چهار مسئله مالی فنی، اجرایی، منابع انسانی و فرهنگی 17/58 درصد از واریانس مسائل توسعه آموزش مجازی را تبیین نموده اند. بنابراین، مؤسسات آموزش عالی کشاورزی برای به کارگیری موفقیت آمیز روش آموزش مجازی در فرایند تدریس و یادگیری باید این مسائل را مورد ملاحظه قرار دهند.
    کلیدواژگان: آموزش عالی کشاورزی، آموزش مجازی
|
  • Rahim Dabbagh, Hamid Reza Baradaran Shoraka Page 1
    Total Factor Productivity (TFP) is a criterion by which correct and optimum usage of production factors and the degree of achievement is described. Nowadays, both parametric and non-parametric methods are used for measuring efficiency and productivity. In order to create competition among the state large universities for productivity improvement, the efficiency and productivity of 24 large state universities has been studied. In selecting and determining important inputs and outputs the experiences of the field's experts were used. Depending on the universities conditions, secondary model of non-parametric methods such as CCR and BCC were used and total productivity changes was measured by Malmquist Index. The findings indicated that from technical point of view and when the rate of return is unchanged, universities can be classified into three categories. Tehran University, Universities of Kashan, Shiraz, Isfahan, Shahid Beheshti, Guilan and Ahvaz University of Shahid Chamran were recognized as the highly efficient institutions. Additionally, the extent of technical efficiency of nine universities was under the average. Also examining of results correlation showed that the main determining factors for productivity changes is advancement of technological efficiency. In brief if universities are about to increase their productivity, they should have a strategic plan.
  • Shahram Hashemnia, Mostafa Emadzadeh, Saeid Samadi, Parviz Saketi Page 35
    Universities are looking for various methods to increase the source share of their private incomes such as research commercialization. Creating and expanding technological transfer offices in universities whose duty is to guide and facilitate the transmission of commercialized knowledge derived from different kinds of intellectual properties is a shifting policy in this respect. This research has been done in order to determine the viewpoints of faculty members and authorities of industry relation offices about commercialization methods and their possible barriers to be able to help planners to develop it well.In this cross-sectional survey study, activists in the field of technological transmission were interviewed. samples were selected based on proportional stratified sampling method and the views of relevant experienced specialists were used to design questions. The results clearly demonstrated that the authorities of industry relation offices evaluated the role of the offices in the process of commercialization more fundamental than that of faculty members. Additionally 78% of interviewees believed that commercialization success depends on the effective and active interaction of these offices with other relevant units in universities. From the respondent points of view, priorities of commercialization methods includes: joint research contracts (41%), development of commercial enterprises (27%), patents (22%) and providing consulting services (10%), respectively. Both challenges of inattentiveness to entrepreneurship culture and the contradiction between commercialization and traditional responsibilities of universities in the case of education and basic researches have been mentioned fairly equal.
  • Reza Mahdi, Mohammad Yamani Doozi Sarkhabi, Zahra Sabbaghian, Hassan Fatemi Page 59

    Nowadays the role of knowledge in national development and prosperity generally and role the status of technical-engineering field in national innovation system particularly has been recognized importantly. Hence, in order to utilize strengths and the country’s scientific and technological competitive advantages, it is necessary that based on changing internal and external factors, national research and knowledge creation strategies in technical-engineering fields of studies be designed and implemented. Based on general model of strategic management and using documentary, qualitative meta- analysis of previous studies and SWOT analysis of knowledge creation system, strategies in 14 main areas in the studied field have been designed. This article has highlighted and presented some of the strategies in this regard including determining Perspective desired aims, restructuring and organizing management of academic system, developing software and hardware strengths of academic system, developing interaction with international academic centers, developing the efficiency of academic system, fostering the university-industry relation, supporting commercialization of research outcomes and developing enterprises role in research. Additionally the findings identified and suggested some other particular research and knowledge creation strategies for technical-engineering fields which include developing risky investment in new technologies, paying attention to researchers, academic autonomous and freedom, regulating business law based on empowering and applying academic potentials, purposeful allocating of research funds and communicating to Iranians living abroad.

  • Abbas Ghazaee, Sayyed Habibollah Mirghafoori, Habib Zarea Ahamadabadi, Fatemeh Shakeri, Mohsen Taheri Demneh Page 95
    The purpose of this article is to study efficiency of academic departments in Humanities Complex of Yazd University. Using a systematic approach, initially performance inputs and outputs were defined for efficiency of academic departments. Then, using TOPSIS technique in a Fuzzy space, their importance was measured. By developing mathematical models and using DEA combined with AHP, the final points of efficiency in the instructional and research dimensions were estimated. In addition, the studied sixteen academic departments were categorized in four levels according to their instructional and research points and the distribution type of these points. The findings showed that those departments which been have concerned about instruction has better final points than those focusing on research activities.
  • Mohammad Reza Azadehfar Page 119
    Providing information from real situation of society plays the central role in educational and research based systems. Educational systems and research programs in the modern world are updated through using such information. Based on the criteria aimed in every system, the information may gather in national or international scales. After gathering the necessary information, they will be processed and converted to educational packages and key research questions. Information gathering and processing will be further discussed in this article through comparison of American and Chinese system with a case study performed by the author in music departments of UK Universities. Educational packages provided by this system supply functional educations, as questions provided for researches will result in practical outputs. This also results in job satisfaction and consequently developing the social health.
  • Davood Feiz, Milad Safaei Page 137

    Since universities have responsibility for experts training in societies, they have a critical role in entrepreneurship development and fostering their students’ entrepreneurial treats. The article therefore, tries to examine and compare these treats in faculties of Semnan University. The outcomes of this study can be used when universities entrepreneurship courses are designed. Although descriptive statistics indicates that there is no a meaningful difference between student's entrepreneurial treats in different faculties, but findings on different treats showed that there are some differences between faculties in this regard. Additionally, U-Manwittney test suggested that there is a meaningful difference between student’s entrepreneurial treats in terms of their faculties. Moreover, Friedman variance analysis showed that different faculties regarding their students’ entrepreneurial treats have performed differently, accordingly students from Faculty of Science, Humanities, Engineering, Psychology Art, and Veterinary Medicine have been orderly.

  • Masoud Rezaei, Hamid Movahed Mohammadi, Ali Asadi Page 159
    Virtual education has changed the methods of teaching and learning in higher education. In the virtual education, faculty members and students can meet each other and talk or work together outside traditional classes and office spaces. The paper therefore, aims to investigate issues of developing virtual education in agricultural higher education. Using a descriptive–survey approach, a questionnaire was developed to gather the data. The research samples included 80 persons were academic members of agricultural faculties who were selected by applying proportional stratified sampling technique. Data were analyzed by using SPSS/WIN software and descriptive and inferential methods were used for the data analysis. The findings indicated that four major factors including financial and technical, human resources, administrating and cultural dilemmas, explained 58.17% of variances of issues of developing virtual education. Therefore, in order to apply virtual education method in teaching and learning process effectively, agricultural higher education institutions should pay attention to these issues appropriately.