فهرست مطالب

آموزش عالی ایران - سال سوم شماره 1 (پیاپی 9، تابستان 1389)

مجله آموزش عالی ایران
سال سوم شماره 1 (پیاپی 9، تابستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/06/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • علی اکبر علیخانی صفحه 1
    مباحث مقاله حاضر معطوف به این امر است که از چه شیوه ها و راه هایی می توان نظام آموزش عالی و پژوهش کشور را بهبود بخشید. طبعا در طرح شیوه ها و راهکارها، نوعی آسیب شناسی نیز مستتر است. این شیوه ها در سه حوزه مورد بحث قرار گرفته اند: نخست شیوه ها و سازوکارهای مشترک حوزه آموزش و پژوهش که در این قسمت در زمینه های نگرشی و فرهنگی، سیاست گذاری، زیرساخت ها، قوانین و روندها، و نیروی انسانی مباحثی مطرح شده است؛ دوم شیوه های مختص به حوزه آموزش عالی که در زمینه های سیاست گذاری و برنامه ریزی آموزشی، مباحثی مطرح شده و سوم شیوه و سازوکارهای مربوط به حوزه پژوهش که در این قسمت نیز به مباحثی در زمینه های سیاست گذاری و زیرساخت ها، قوانین و روندها مطرح شده است. اگرچه خود مقاله دارای مطالعات میدانی نبوده، اما سعی شده در موارد لازم، از مطالعات میدانی انجام شده، استفاده شود. توجه نویسنده بیشتر به مباحث حوزه علوم انسانی معطوف بوده است، اگرچه اغلب مباحث در مورد سایر حوزه های غیر علوم انسانی نیز صادق است. در نتیجه گیری تلاش شده مشکلات آموزش عالی و پژوهش در ایران و نحوه تحول و بهبود آن، از منظری متفاوت از آنچه در متن مقاله آمده، یادآوری شود.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، پژوهش، ایران، ارتقای علوم انسانی، توسعه علمی
  • غلامرضا ذاکر صالحی، امین ذاکرصالحی صفحه 33
    استقلال دانشگاهی در ایران روند پر فرازونشیبی را در هفت دهه گذشته پشت سر گذاشته است. هم اکنون چهارمین مرحله از اعطای اختیارات به دانشگاه ها در قالب بند الف ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه در حال اجراست، اما تحقق کامل مفاد آن با موانعی روبه روست؛ ازاین رو آگاهی از نحوه نگرش مدیران مرکز علمی کشور نسبت به مقوله پیچیده استقلال دانشگاهی و آثار و پیامدهای آن اهمیت دارد.
    مطالعه حاضر که در سال 1387 صورت گرفته پیمایشی از نوع نگرش سنجی است. در این مطالعه ابتدا متغیرهای تشکیل دهنده مفهوم استقلال دانشگاهی در چهار گروه استقلال مالی، خودگردانی اداری، آزادی آکادمیک و استقلال در ارتباطات ملی و بین المللی شناسایی شد. سپس نگرش سه گروه از مدیران مراکز علمی نسبت به این مؤلفه ها و میزان اهمیت آنها سنجیده شد. در نهایت پس از شناسایی آثار و پیامدهای استقلال دانشگاهی در ایران (مشتمل بر 19 مورد) با استفاده از آزمون نسبت دوجمله ای مشخص شد که پاسخگویان کدامیک از این عوامل را به عنوان آثار و پیامد تلقی می کنند.
    کلیدواژگان: استقلال دانشگاهی، استقلال مالی، خودگردانی اداری، آزادی علمی، ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه
  • رضوان حسین قلی زاده، سید محمد میرکمالی صفحه 61
    در اقتصاد نوین، دانش به عنوان عامل راهبردی در دستیابی به مزیت رقابتی پایدار یک قدرت محسوب می شود، اما صرف برخورداری از دارایی های دانشی، قدرت آفرین و ارزش آفرین نیست، بلکه تسهیم و اشتراک آن با دیگر اعضای درون سازمانی و برون سازمانی زمینه خلق دارایی های دانشی جدید و ارزش آفرین را فراهم خواهد ساخت. در این مقاله عواملی که در ایجاد بسترسازی برای اشتراک دانش در سازمان مؤثر هستند، مورد بررسی قرار گرفته است. نظر به مطالعات و شواهد تجربی موجود، سیزده عامل در زمره مهم ترین عوامل مؤثر بر اشتراک دانش شناسایی شده اند. برای دستیابی به این هدف، از روش پژوهش پیمایشی بهره گرفته شد. جامعه آماری مورد مطالعه مشتمل بر 23 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی است که نظر به گستره حجم جامعه آماری از روش سرشماری استفاده شد. گردآوری داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه انجام گرفت. در نتیجه محاسبه آلفای کرونباخ، ضریب پایایی پرسشنامه برابر با 90 درصد به دست آمد. به منظور تعیین روایی از روایی سازه با استفاده از روش تحلیل عاملی استفاده شد. در نتیجه تجزیه و تحلیل داده ها به شیوه تحلیل عاملی با چرخش واریماکس، نه عامل (ارتباطات، سودمندی ادراک شده از ICT، سهولت ادراک شده از ICT، کار تیمی، استراتژی، اعتماد، تعهد عاطفی، خودکفایتی، ماهیت دانش) به عنوان عوامل کلیدی مؤثر بر اشتراک دانش در گروه مورد مطالعه دریافت و برداشت شدند. از این مجموع، بالاترین میزان همبستگی، بین کار تیمی با اشتراک دانش مشاهده شد. نظر به نتایج به دست آمده از تحلیل رگرسیون چندگانه نیز استراتژی سازمانی، اعتماد و خودکفایتی افراد به عنوان سه عامل اصلی که بیشترین میزان اثرگذاری بر اشتراک دانش را دارند، استخراج شدند. بنا بر یافته های حاصل از این مطالعه، توجه همه جانبه به عوامل فرهنگی، فردی، سازمانی، فنی و دانشی برای ترغیب اعضای سازمان به اشتراک دانش، تجارب و مهارت هایشان در زمره مهم ترین وظایف و مسئولیت های مدیران سازمان ها، قابل ملاحظه است.
    کلیدواژگان: مدیریت دانش، اشتراک دانش، آموزش عالی
  • ناصر شیربگی، نعمت الله عزیزی صفحه 79
    این تحقیق هدفی دوگانه داشت: نخست آنکه با به کارگیری ابزارهای هنجاریابی شده در مورد نگرش، انگیزش و علاقه دانشجویان ایرانی به زبان انگلیسی، مورد بررسی قرار گیرد. دوم آنکه نوع جهت گیری غالب و ارتباط آن با برخی از متغیرهای روانی اجتماعی تحلیل شود. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی پیمایشی استفاده شد. جامعه مورد مطالعه، تمامی دانشجویان شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 87-1386 در دانشگاه های تبریز و کردستان بودند. با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای، از هرکدام از دانشگاه های مذکور 200 دانشجو انتخاب شدند. در تحقیق حاضر از یک پرسشنامه ترکیبی با عنوان مقیاس نگرش به زبان انگلیسی که شامل سازه های اصلی تحقیق است، استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشتر دانشجویان از انگیزش بالایی نسبت به یادگیری زبان انگلیسی برخوردارند. در مورد میزان علاقه به یادگیری زبان انگلیسی نیز وضع مشابهی بین دانشجویان وجود داشت. همچنین یافته ها نشان داد تجارب یادگیری و آموزشی دانشجویان خارج از نظام رسمی آموزش و پرورش با میزان انگیزش و نگرش آنان رابطه مثبتی دارد. بین میزان علاقه و سواد انگلیسی والدین با میزان علاقه و معلومات انگلیسی فرزندان همبستگی مثبت وجود داشت. بیشتر دانشجویان تجارب یادگیری زبان خارجه را به غیر از مدرسه و دانشگاه نداشته اند و همه تلاش های یادگیری آنان محدود به محیط رسمی آموزشی بوده است. در نهایت، نتایج نشان داد هر دو نوع جهت گیری های ابزاری و انضمامی به ترتیب بر نگرش های دانشجویان انتخابی غالب هستند.
    کلیدواژگان: جهت گیری، انگیرش، نگرش، یادگیری زبان انگلیسی
  • حسین شعبانعلی فمی، شهلا آقاپور، امیر علم بیگی * صفحه 103

    این تحقیق در پی تحلیل عوامل فردی موثر بر یادگیری شغل محور در بین دانشجویان کشاورزی دانشگاه تهران بر اساس عوامل فردی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل دانشجویان کشاورزی سال آخر مقطع کارشناسی و دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران است که در مجموع شامل 1103 نفر بودند. از بین آنها به صورت تصادفی و با رعایت انتساب متناسب، 201 نفر (برحسب محاسبه فرمول کوکران) انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای با سه بخش است که بخش اول ویژگی های روان شناختی، بخش دوم مقیاس اندازه گیری متغیر وابسته تحقیق (مقیاس یورک و نایت، 2004) و بخش سوم عوامل فردی موثر در شکل گیری یادگیری شغل محور بود. برای تعیین روایی، با استفاده از نظرات اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تهران از روایی محتوایی و برای تعیین پایایی ابزار، از روش آلفای کرونباخ استفاده شده که مقدار آن برای مقیاس اصلی 89/0 بود. روش آماری غالب مورد استفاده تحلیل مسیر و نرم افزار مورد استفاده SPSSwin15 بوده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که نقش عوامل فردی در شکل گیری یادگیری شغل محور بسیار مهم، و عوامل مورد بررسی در مجموع 79 درصد واریانس مرتبط با متغیر وابسته را تبیین کردند. بر مبنای یافته های تحقیق علاقه به رشته تحصیلی، اعتقاد به توان اعضای هیئت علمی، اعتماد در روابط متقابل، توانایی آزمایش و خلق فرصت ها و توانمندی جست وجوی اطلاعات مهم ترین متغیر های فردی در شکل گیری یادگیری شغل محور در بین دانشجویان کشاورزی بودند.

    کلیدواژگان: یادگیری شغل محور، دانشجویان کشاورزی و عوامل فردی
  • حمید عبدی، سید ابراهیم میر شاه جعفری صفحه 127
    پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین کیفیت خودارزیابی شناختی اعضای هیئت علمی و کیفیت ارزشیابی از دانشجویان در دانشگاه های دولتی شهر اصفهان در سال تحصیلی 88-1387 پرداخته است. این پژوهش از نوع توصیفی همبستگی بوده و جامعه آماری آن کلیه اعضای هیئت علمی تمام وقت دانشگاه های صنعتی، اصفهان، علوم پزشکی، و هنر هستند. با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی، بین 82 نفر به عنوان حجم نمونه، پرسشنامه خودگزارشی آگاهی فراشناختی چراو و دینینسون (1994) پخش شد. همچنین 820 نفر از دانشجویان نسبت به تکمیل پرسشنامه ارزیابی عملکرد تدریس اعضای هیئت علمی منتخب اقدام کردند. نتایج حاکی از همبستگی معنادار بین کیفیت خودارزیابی شناختی اعضای هیئت علمی و کیفیت ارزشیابی آنها از دانشجویان است (01/0p<). نتایج همچنین نشان داد که تفاوت معناداری در بین دانشگاه های دولتی شهر اصفهان از نظر میزان برخورداری اعضای هیئت علمی از خودارزیابی شناختی و کیفیت ارزشیابی از دانشجویان وجود دارد (01/0p<). نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیون نیز نشان داد خودارزیابی شناختی اعضای هیئت علمی می تواند 013/0 واریانس کیفیت ارزشیابی از دانشجویان را تبیین کند(01/0p<).
    کلیدواژگان: خودارزیابی شناختی، ارزشیابی، اعضای هیئت علمی، دانشجویان، دانشگاه
  • سمیه رجبی، عبدالحمید پاپ زن صفحه 151
    هدف کلی این مطالعه توصیفی پیمایشی، تلفیق روش کمی و کیفی به منظور طراحی ابزار ارزشیابی عملکرد اعضای هیئت علمی است. جامعه مورد مطالعه را دانشجویان، اساتید، مدیران و همچنین کارشناسان دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه تشکیل می دهند. تعداد دانشجویان این دانشکده 1076 نفر (1076= N) بود که حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران (280=n) و به صورت کاملا تصادفی تعیین شد. ابزار گرد آوری داده های مورد نیاز از دانشجویان، پرسشنامه ای بیست گویه ای به منظور بررسی نظرات آنان در رابطه با اهمیت مواردی بود که در ارزشیابی عملکرد آموزشی اعضای هیئت علمی باید مد نظر قرار گیرد که با استفاده از طیف لیکرت طراحی شد. روایی ابزار توسط اساتید دانشکده کشاورزی رازی و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (72/0)، مورد تایید قرار گرفت. به منظور جمع آوری داده ها از اعضای هیئت علمی، مدیران و کارشناسان نیز از روش دلفی استفاده شد. پس از بررسی نظرات دانشجویان، اساتید و غیره، «بسته ارزشیابی عملکرد اعضای هیئت علمی» (FMPE)، طراحی شد که شامل بخش های مختلفی است و عملکرد اعضای هیئت علمی را از جهات مختلف و توسط افراد متفاوت، مورد ارزشیابی قرار می دهد. عملکرد آموزشی، عملکرد پژوهشی و ویژگی های شخصی و مسئولیت های حرفه ای اعضای هیئت علمی، از جمله حوزه هایی است که با استفاده از FMPE، مورد ارزشیابی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: ارزشیابی عملکرد، اعضای هیئت علمی، روش دلفی، روش های کمی و کیفی
|
  • Ali Akbar Alikhani Page 1
    This paper focuses on the best ways of improving the Iranian higher education and research system. Common related problems are covered in discussion of methods and approaches. These methods are discussed in three parts. Firstly, common methods and mechanisms including attitudes and cultural approaches, policymaking, infrastructures, laws and trends, and manpower, in pre-university education are deliberated. The second part, dedicated to higher education, discusses educational policy making and planning. The third part of this paper explores the mechanisms of research. Here, issues relating to research policies and infrastructures, laws, and trends have been analyzed. Although the paper is not the result of a field study, every effort has been made to take advantage of field studies. The author has paid more attention to the field of humanities, though most discussions also apply to areas other than humanities. The conclusion lists major problems with the Iranian higher education and research system while proposing the best methods for improvement of the current situation from a viewpoint different to the viewpoint put forward in the body of the paper.
  • Gholam Reza Zakersalehi, Amin Zakersalehi Page 33
    Academic autonomy has enjoyed fluctuating trends in the past seven decades in Iran. Currently, the fourth phase of vesting authorities in Universities, according to phrase A of article 49 of the Fourth Development Plan, is being implemented, but the full implementation of its contents faces obstacles. Thus, it is important to know the views of science centers managers about a complex issue like academic autonomy and its implications. Firstly, in this study, based on an opinion survey, the building blocks variables of academic autonomy concept are identified in 4 groups: financial independence, administrative autonomy, academic freedom and independence of national and international relationships. Then, the views of 3 groups of science centers managers about these variables and their importance are measured. Finally, after identifying the effects and implications of academic autonomy in Iran (19 cases) by using binomial test, the respondent's views on the factors considered as implications are stated.
  • Rezvan Hossein Gholi Zadeh, Seyed Mohammad Mir Kamali Page 61
    The purpose of this study is to examine the factors influencing knowledge sharing. Sample population for the study composed of all 23 academic staff of the Faculty of Education at Ferdowsi University. Based on the literature, thirteen factors were recognized as the most important factors influencing knowledge sharing. However, based on the matrix factor, nine factors (communication, perceived IT, perceived usefulness of IT, Teamwork, Strategy, Trust, Self efficiency, Sentimental commitment, and knowledge nature) were inferred. According to the results of multiple regression test, factors such as strategy, trust, and self efficiency were the three essential factors that impacted greatly on explanation of knowledge sharing behavior.
  • Naser Shirbagi, Nematoalah Azizi Page 79
    The main objective was to analyze and determine how various psychological and social factors in foreign language acquisition apply to Iranian students. This study is based on Gardener & Lambert’s work. Motivation and attitudes are undoubtedly major factors in foreign learning success and has been extensively investigated. Attitude is defined as a disposition to respond favorably or unfavorably to an object, person, institution, or event. Motivation, on the other hand refers to the combination of efforts plus desire to achieve the goal of learning plus favorable attitudes towards learning the languages. Gardener & Lambert first made the famous distinction between two types of motivation, instrumental and integrative. A total of 400 university students participated. For obvious reasons, university students were chosen. Children, especially in school, are more ambivalent in regards to job objectives. Furthermore, they may not have a genuine interest in acculturation. The questionnaire given to students was developed in English, then translated into Persian and consisted of the two items: questions eliciting demographic data and a set of attitudes and orientations scales. The number of respondents reporting a middle level of proficiency was striking. The students were found to be both instrumentally and integratively oriented in English-language learning task. In addition, the results showed that instrumental orientation is a significant predictor for the integrative orientation of the selected sample and it explained 15% of the total variance of integrative orientation. Overall, the respondents showed modestly favorable attitudes toward learning English and have positive attitudes towards foreign languages learning. The students showed a moderate motivation and desire to learn English. Finally, there were positive and significant correlations between psychological and social factors and student's self-rated proficiency in English marks and orientation toward learning English.
  • Hossein Shaabanali Fami, Shahla Agha Poor, Amir Alam Beigi Page 103

    This research was implemented to analyze personal and psychological factors influencing job related learning among agriscience students in the Karaj campus of the University of Tehran using a survey method. Statistical population of the study consisted of 1103 agriscience senior BSc and postgraduate students, out of which 201 Student were selected as the sample based on Cochran’s sampling methodology. Stratified proportionate random sampling technique was used to reach the respondents for interview. The research instrument consisted of three parts. The first segment included questions and scales relating to demographic characteristics of the respondents. The second part consisted of the job related learning scale as a dependent variable. The third segment was concerned with psychological scales. Validity of the questionnaire was approved by a panel of expert judges and the reliability coefficient was calculated for the main scale of the questionnaire using Cronbach's alpha (α=0.89). Path analysis was the predominant Statistical method used for analyzing the data. SPSSWin15 was employed to process the data in this research. The results of the research showed that interest in the course, belief in competency of faculty members, trust in mutual relationships, ability to create and experiment new opportunities and information- seeking ability had important roles in the prediction of variation in the dependent variable. In total, these variables explained 79% of the variance of “job related learning” among agriscience students.

  • H. Abdi, S. E. M.Jafari, A.R. Nasr Page 127
    The purpose of this study was to determine the relationship between cognitive self evaluation skills of faculty members, and quality of students evaluation among public universities in the city of Isfahan in the academic year 1387-88.The subjects of the study were 82 faculty members (59 males and 23 females) and 820 students(468 males and 352 females). The instruments used were the Met-cognitive Awareness Inventory(MAI) which was distributed among faculty members, and the Teaching Performance Questionnaire(TPQ) which was completed by students of the selected faculty members. The results showed that there were significant correlations between the cognitive self-evaluation scale scores and the evaluation of students scale scores (P<0/01). The difference between faculty members of public universities in the city of Isfahan was also significant in both the cognitive self-evaluation and evaluation of students scales (P<0.01). In addition, results of the regression analysis showed that cognitive self-evaluation scale scores explain 0/013 percent of variance in evaluation of students (P<0.01).
  • Somayeh Rajabi, Abdolhamid Papzan Page 151
    The Purpose of this study was to design a tool for evaluation of faculty members’ performance in the Agricultural College of Razi University using a combination of quantitative and qualitative research methods. The population sample of this study included students, instructors, managers and specialists of Agricultural college of Kermanshah at Razi University. 280 students from all over the Agricultural College (N=1076) were selected by using the Cochran formula. For data collection a questionnaire containing 20 questions was distributed among the sample population (Likert Scale). Validity of this instrument was determined by Razi University faculty members, and reliability was measured by Cronbach’s Alpha (0.72). The Delphi technique was used to gather data from faculty members, managers and specialists.17 persons (n=17) were selected by purposed sampling method in this study that included 10 faculty members and Heads of Department and 7specialists. Delphi technique was performed during 3 rounds. Results were integrated into a “Faculty Members Performance Evaluation” (FMPE) pack. This pack contains different parts that can evaluate faculty member by using quantitative and qualitative methods.