فهرست مطالب

فصلنامه روانشناسی تربیتی
سال چهارم شماره 12 (تابستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/04/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • بهرامعلی قنبری هاشم آبادی، مهرنسا شهابی صفحه 1
    هدف ازاین پژوهش بررسی اثربخشی پرورش تفکر انتقادی بر مهارت های حل مساله و عزت نفس دانش آموزان و ارائه پیشنهادهایی براساس یافته های پژوهش به روان درمانگران، مشاوران، برنامه ریزان و کارشناسان آموزش و پرورش جهت پرورش تفکر انتقادی در دانش آموزان می باشد.
    این پژوهش که به روش آزمایشی انجام شده است و سوال اصلی آن این است که آیا آموزش تفکر انتقادی به افراد گروه آزمایش، باعث افزایش مهارت های حل مساله و عزت نفس در آنان می گردد. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان دختر دبیرستانی شهرستان کلاله می باشند که روی 80 نفر از کسانی که مایل به شرکت در گروه بودندآزمون های عزت نفس، حل مساله و تفکر انتقادی اجراگردید و از بین افرادی که نمره پایینی در این سه آزمون کسب کرده بودند (تعداد 30 نفر)، تعداد 22 نفر، به صورت تصادفی انتخاب گردیدند و در دو گروه آزمایش (11 نفر) و کنترل (11 نفر) قرارداده شدند.
    افراد گروه آزمایش در10 جلسه 2 ساعتی (هر هفته یک جلسه)، جهت آموزش تفکر انتقادی شرکت نمودند، سپس از هر دو گروه (آزمایش وکنترل) پس آزمون گرفته شد و با استفاده از آزمون t تفاوت میانگین های پیش آزمون و پس آزمون از لحاظ آماری مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشانگر کارایی و اثربخشی عمل آزمایشی بوده است. از مجموع یافته های بدست آمده ازآزمودنی ها و اجرای t همبسته و مستقل نتیجه می شود که فرضیه های پژوهش تایید شده و به نظر می رسدکه آموزش تفکر انتقادی به افرادگروه آزمایش موجب افزایش میزان عزت نفس و مهارت های حل مساله آنان شده است
    کلیدواژگان: تفکر انتقادی، عزت نفس، حل مساله
  • حسن اسدزاده، سارا محمودی راد، نورعلی فرخی صفحه 21
    پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی تدریس مبتنی بر نظریه طرح واره و روش سنتی در درس زبان انگلیسی انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش عبارت بود از کلیه دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان منطقه 5 شهر تهران که در سال تحصیلی 1386- 1385 مشغول به تحصیل بوده اند. به منظور انتخاب نمونه آماری پژوهش، یک دبیرستان از بین نوزده دبیرستان دخترانه منطقه 5 شهر تهران به صورت تصادفی انتخاب شد. دبیرستان انتخاب شده شامل دو کلاس سال اول بود که مجموع دانش آموزان این دو کلاس (56 نفر) نمونه آماری پژوهش حاضر را تشکیل می دادند. با توجه به آزمایشی بودن روش پژوهش، ابتدا از دانش آموزان دو کلاس، یک پیش آزمون از درس دوم کتاب زبان انگلیسی سال اول دبیرستان به عمل آمد. تحلیل آماری، تفاوت معناداری را بین نمرات دانش آموزان دو کلاس نشان نداد. لذا، به صورت تصادفی، یک کلاس به عنوان گروه آزمایش و کلاس دیگر به عنوان گروه گواه انتخاب شدند. سپس، به گروه آزمایش براساس نظریه طرح واره و گروه گواه به روش سنتی، درس دوم کتاب زبان انگلیسی سال اول دبیرستان تدریس شد. در پایان تدریس، از دانش آموزان هر دو گروه، پس آزمون یکسانی گرفته شد. داده ها با استفاده از آزمون آماری t مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین میانگین نمرات پس آزمون دو گروه آزمایش و گواه در سطح 05/0a= تفاوت معناداری وجود داشت. دانش آموزانی که براساس نظریه ی طرح واره آموزش دیده بودند، در مقایسه با دانش آموزانی که به روش سنتی آموزش دیده بودند، در پس آزمون، نمرات بالاتری کسب کردند. این نتایج می تواند کاربردهایی برای تدریس و یادگیری اثربخش داشته باشد که در مقاله حاضر به آن پرداخته می شود.
    کلیدواژگان: نظریه طرح واره، روش تدریس، آموزش، یادگیری
  • شهرام محمدخانی صفحه 37
    مصرف الکل، سیگار و سایر مواد در میان نوجوانان یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی جوامع است. پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل خطر ساز و حفاظت کننده مرتبط با مصرف الکل، سیگار و سایر مواد در نوجوانان 18-13 کشور انجام شد. 2538 نفر از دانش آموزان راهنمایی و متوسطه و پیش دانشگاهی مشغول به تحصیل در (85-1384) از ده استان کشور (1255 دختر و 1283 پسر) با روش نمونه گیری خوشه ایانتخاب و با استفاده از دو پرسشنامه بررسی وضعیت مصرف مواد و پرسشنامه عوامل خطر ساز و حفاظت کننده مصرف مواد (RAPI) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از روش تحلیل همبستگی و رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که مجموعه ای از عوامل خطر ساز و حفاظت کننده در چند حیطه مختلف با مصرف الکل، سیگار و سایر مواد در نوجوانان مرتبط است. در حیطه خانواده عوامل پیوند ضعیف با خانواده و تعارض های خانوادگی و در حیطه فردی عواملی مانند هیجان خواهی بالا، نگرش مثبت به مواد، سطح پایین جراتمندی، خودپنداره منفی و خلق افسرده از مهمترین پیش بینی کننده های مصرف مواد در نوجوانان بودند. در حیطه اجتماعی و مدرسه داشتن همسالان مصرف کننده و دارای رفتارهای ضد اجتماعی و عدم تعهد به مدرسه و فضای روانی اجتماعی نامناسب مدرسه به طور معنی داری با مصرف مواد رابطه داشتند. با توجه به اینکه مصرف مواد در نوجوانان پدیده ای چندعاملی است، برنامه های پیشگیرانه باید چند سطحی بوده و عوامل خطر ساز و حفاظت کننده را در حیطه های مختلف هدف قرار دهند. طراحی مداخلات آموزشی برای والدین، کارکنان مدارس و نوجوانان باید بخش مهم برنامه های پیشگیرانه باشد. آموزش مهارت های زندگی برای ایجاد تغییر در دانش، نگرش و مهارت های فردی و اجتماعی نوجوانان می تواند در پیشگیری از مصرف مواد موثر واقع باشد.
    کلیدواژگان: عوامل خطرساز و حفاظت کننده، مصرف الکل، سیگار و سایر مواد، نوجوانان
  • علی مصطفایی، یحیی مهاجر صفحه 65
    هدف پژوهش بررسی اثربخشی مولفه های راهبردهای یادگیری خودگردان بر خودکارآمدی دانش آموزان پسر پایه سوم دبیرستان بوده است. جامعه آماری شامل تعداد 1093 دانش آموز پایه سوم دبیرستان بود که از این تعداد، 60 نفر به صورت نمونه گیری خوشه ایو تصادفی ساده انتخاب، و به صورت تصادفی در سطوح مختلف متغیر مستقل (چهار سطح) و کنترل قرار داده شدند. به گروه یک راهبردهای شناختی، گروه دو راهبردهای فراشناختی، گروه سه راهبردهای انگیزشی و به گروه چهار راهبردهای مدیریت منابع آموزش داده شد. ابزار به کار رفته در پژوهش، آزمون خودکارآمدی شرر بوده است که به صورت پیش آزمون و پس آزمون بر روی آزمودنی ها اجرا گردید. نتیجه پژوهش نشان داد که آموزش مولفه های راهبردهای یادگیری خودگردان بر خودکارآمدی موثر بوده و آن را افزایش داده است
    کلیدواژگان: یادگیری خودگران، مدل پینتریچ، خودکارآمدی، اثربخشی آموزش
  • حیدر تورانی، صادق رشتیانی صفحه 87
    این پژوهش در زمینه بررسی«رابطه بین عملکرد خانواده با سرسختی روان شناختی دانش آموزان دوره سه ساله متوسطه شهر کنگاور» بوده و هدف آن شناخت عملکرد خانواده در تعیین رابطه عملکرد و ابعاد گوناگون آن با میزان سرسختی روان شناختی فرزندان می باشد. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی می باشد.. یافته های پژوهش حاکی از رابطه مثبت و معنادار بین عملکرد خانواده و سرسختی روان شناختی در کل نمونه و گروه های پسران و دختران می باشد. اگرچه ابعادی از عملکرد خانواده در تحلیل رگرسیون به عنوان پیش بینی کننده نمرات سرسختی، تعهد، کنترل و مبارزه جویی ظاهر شدند، اما تفاوت دوجنس در سرسختی معنادار نبود، به این ترتیب از هشت فرضیه این پژوهش، هفت فرضیه اول تایید و فرضیه هشتم رد شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ویژگی هائی از عملکرد خانواده که با سرسختی روان شناختی دانش آموزان رابطه داشته و می توانند پیشایند آن باشند، مستعد پرورش فرزندانی هستند که با زندگی درآمیخته و از آن لذت برده و بر روند زندگی خویش احساس کنترل دارند، از تغییرات و مشکلات پیش آمده در زندگی نمی هراسند، بلکه با همبستگی با دیگر اعضای خانواده و مشورت با آنان، به حل مشکلات می پردازند و در مقابل فشارهای زندگی بسیار مقاوم تر هستند.
    کلیدواژگان: عملکرد، خانواده، سرسختی روان شناختی، دانش آموزان
  • سیمین رونقی، علی دلاور، حسن احدی، فرهاد جمهری صفحه 123
    هدف اصلی این پژوهش، ساخت و اعتباریابی یک آزمون فرافکن تصویری برای سنجش دلبستگی کودکان 12-6 ساله بود. روش نمونه گیری تصادفی از یک جامعه در دسترس بود که برای این منظور ابتدا 500 کودک دانش آموز پایه های اول تا پنجم مقطع ابتدایی شهرستان کرج بزرگ توسط «مقیاس دلبستگی کودکان 12-6 ساله» مورد سنجش قرار گرفتند. سپس بر اساس نتایج حاصله از میان 90 کودک ناایمن در دسترس 30 کودک (15 دختر و 15 پسر) تصادفی انتخاب شدند از میان 410 کودک ایمن 30 کودک از نظر جنس، سن، کلاس و منطقه تحصیلی با آنها همتراز گردیدند. آزمون فرافکن روی این 60 کودک اجرا شد. برای ساخت آزمون فرافکن مراحل زیر دنبال شدند: 1- نظرسنجی از کودکان و بزرگسالان 2- تعیین موقعیت های اضطراب زا 3- تعیین حیوانات نقاشی ها و تهیه نقاشی ها 4- تهیه ملاک های محتوایی داستان ها براساس تحلیل محتوا 5- اجرای مقدماتی و اصلی. سه مولفه اصلی ایمنی، اضطراب و اجتناب برای بررسی نوع دلبستگی در نظر گرفته شده و 6 موقعیت اضطراب زا تعیین گردید. هر موقعیت در سه مرحله پیوند، جدایی و بازپیوند کودک- والد ترسیم گردید. در مجموع 18 نقاشی تهیه شد.
    اعتبار محتوایی آزمون توسط بررسی منابع موجود و نظر متخصصین تایید شد. آزمون t مستقل برای بررسی تفاوت میانگین نمرات مولفه ها بین دو گروه ایمن و ناایمن در تمام موارد معنی دار بود و روایی افتراقی آزمون را تایید کرد. یک آزمون محقق ساخته در مورد مشکلات سازگاری و رفتاری کودکان دو گروه اجرا شد و ضرایب همبستگی بین نتایج این آزمون و آزمون اصلی وجود روایی همگرا را تایید کردند. ضریب همسانی درونی آزمون (آلفای کرونباخ) برای مولفه های ایمنی = 816/0، اجتناب = 78/0 و اضطراب 619/0 می باشد که پایایی آزمون را اثبات می کند.
    طبق نتایج بدست آمده «آزمون فرافکن دلبستگی در کودکان 12-6 ساله» از پایایی و اعتبار کافی برخوردار می باشد.
    کلیدواژگان: دلبستگی، کودکی میانه، آزمون فرافکن
  • علی عبدی، سعید آریاپوران صفحه 143
    هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه استرس ادراک شده با سبک های مقابله ای و نقش این متغیرها در پیش بینی عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه بود. به همین منظور 402 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه با روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس های استرس ادراک شده کوهن و همکاران (1983) و سبک های مقابله ای موس (1993) را تکمیل کردند. همچنین برای ارزیابی عملکرد تحصیل از معدل تحصیلی دانشجویان استفاده شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که در میان دانشجویان دختر و پسر بین استرس ادراک شده مثبت با سبک های مقابله تجزیه و تحلیل منطقی، جستجوی راهنمایی و حمایت، ارزیابی نوین و مثبت و حل مسئله همبستگی مثبت و بین استرس ادراک شده منفی با تجزیه و تحلیل منطقی، جستجوی راهنمایی وحمایت، ارزیابی نوین و مثبت و حل مسئله همبستگی منفی وجود داشت. همچنین در میان دانشجویان دختر بین استرس ادراک شده مثبت با اجتناب شناختی، جستجوی پاسخ های اجتنابی و کناره گیری، همبستگی منفی و بین استرس ادراک شده منفی با اجتناب شناختی و کناره گیری همبستگی مثبت و معنی دار بدست آمد و در میان دانشجویان پسر بین استرس ادراک شده مثبت با اجتناب شناختی، جستجوی پاسخ های اجتنابی، و تخلیه هیجانی، همبستگی منفی و بین استرس ادراک شده منفی با اجتناب شناختی، جستجوی پاسخ های اجتنابی، کناره گیری و تخلیه‎هیجانی همبستگی‎مثبت بدست‎آمد. نتایج‎همبستگی نشان‎داد که در دانشجویان دختر و پسر بین استرس‎ادراک شده مثبت با عملکرد‎تحصیلی همبستگی مثبت و فقط در دانشجویان دختر بین استرس ادراک شده منفی با عملکرد تحصیلی همستگی منفی وجود داشت. همچنین در میان دانشجویان دختر بین راهبردهای مقابله ای تجزیه و تحلیل منطقی و جستجوی راهنمایی و حمایت با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معنی دار و بین راهبرد مقابله ای جستجوی پاسخ های اجتنابی و کناره گیری با عملکرد تحصیلی رابطه منفی و معنی دار و در دانشجویان پسر بین راهبردهای مقابله ای تجزیه و تحلیل منطقی، ارزیابی نوین مثبت و حل مسئله با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و بین راهبردهای مقابله ای اجتناب شناختی و تخلیه هیجانی با عملکرد تحصیلی رابطه منفی وجود داشت. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری نشان داد که هم در دانشجویان دختر و هم در دانشجویان پسر استرس ادراک شده مثبت به صورت مثبت، قوی ترین متغیر برای پیش بینی عملکرد تحصیلی بوده است. همچنین قوی ترین متغیرها برای پیش بینی عملکرد تحصیلی دانشجویان دختر به ترتیب سبک های مقابله ای کناره گیری، جستجوی راهنمایی و حمایت، جستجوی پاسخ های اجتنابی و تجزیه و تحلیل منطقی و در دانشجویان پسر به ترتیب سبک های مقابله ای حل مسئله، تجزیه و تحلیل منطقی، ارزیابی نوین و مثبت و تخلیه هیجانی بوده اند.
    کلیدواژگان: سبک های مقابله ای، استرس ادراک شده، عملکرد تحصیلی، دانشجویان
|
  • Bahramali Ghanbari Hashemabadi , Mehri Shahabi Page 1
    The present research was designed to examine the role of training of critical thinking in improving problem solving and self-esteem in high school girls’ students and to give suggestions to psychotherapists, counselors, schedulers and educational experts for training and enhancing students’ critical thinking. The method of research is empirical and its statistical society comprised girls who were educating at a high school in Kalaleh town in academic year of 1385-86 (N=1000). We selected 22 students who scored low grades in critical thinking, problem solving and self-esteem tests randomly and devised them into two groups (experimental and control ones). We trained the critical thinking to the experimental group in 10 sessions. Then, the both groups examined by post-test. The data of pretest and post test analyzed using t-test. The finding of the present study revealed that the individual of experimental group who participated in training of critical thinking, obtained higher scores in problem solving skills and self-esteem, and also demonstrated better adjustment to others. In general, from the finding of this study it might be concluded that critical thinking may play a fundamental role in problem solving skills and self-esteem. At the end, researchers have presented practical suggestions and strategies.
    Keywords: critical thinking, problem, solving, self, esteem, students
  • Hassan Asadzadeh , Sara Mamoodi Rad , Noorali Faroukhi Page 21
    The purpose of this research was to compare the effectiveness of schema theory-based teaching and traditional teaching of English language in high school students. Statistical society comprised all the girls’ students in first grade of district 5 Education, in Tehran city. In order to choose the statistical sample, one high school was randomly selected from nineteen schools in that district which contained two classes whit 76 students. Considering that this was an experimental research, asked the students to take a pretest from second lesson of the English book at the beginning. Statistical analyses do not show a significant difference between the results of two classes. Therefore, one class was randomly selected as experimental group and the other one as control group. Then, a lesson was taught to the experimental group based on the schema theory and to the control group in traditional method. An equivalent test was held from both groups and results were analyzed using t test. Results revealed that there is a significant difference between the mean of the posttests in experimental and control groups (a=0.05). Students who were taught based on schema theory in comparison whit that taught based on traditional method, gained higher scores in the posttest. These results could have some implications in effective teaching and learning which will be discussed in this article.
    Keywords: schema theory, teaching method, instruction, learning, students
  • Shahram Mohammad Khani Page 37
    Alcohol, tobacco and drugs used among adolescents are significant public health concern. This study was carried out to examine risk and protective factors associated with alcohol, tobacco and other illicit drugs used among 13-18 years-old adolescents. A national sample of 2538 high school and pre-university students (1255 girls and 1283 boys) completed Risk and Protective factors Inventory (RAPI) and drug abuse questionnaire. Data were analyzed using multiple regression analysis. A variety of risk and protective factors in several domains are associated with drug abuse. In family domain risk factors such as poor family bonding and high level of family conflicts and in individual domain high level of sensation seeking, positive attitude toward drug use, negative self-concept, lack of assertiveness and negative moods are powerful predictors of alcohol, tobacco and drug used among adolescents. In social and school domains peer pressure and poor commitment to school and negative psychosocial climate of schools were significantly correlated with drug used in adolescents. These findings suggest that effective prevention programs may need an integrative approach that focuses on the risk and protective factors associated with drug use in several domains. It highlights the importance of psychosocial education of parents, school staffs and adolescents. Life skills training program such as decision making, problem solving, coping and assertiveness skills may lead to increased self-esteem and self-efficacy which in turn lead to decreased using alcohol, tobacco and other drugs.
    Keywords: risk, protective factors, drug abuse, adolescents
  • Ali Moustafaei , Yahya Mohajer Page 65
    The purpose of this study is to examine the effectiveness of instructing the components of self-regulated learning strategies on self-efficiency of high school students. The research population comprised 1093 grade three male students. The research sample consisted of 60 subjects who were randomly selected using cluster sampling method. The sample randomly assigned into four different levels of independent variable and control group. Cognitive strategies were assigned to group one, metacognitive strategies were assigned to group two, motivational strategies were assigned to group three and resource management strategies were assigned to group four. The Sherer’s test of self-regulation was used as pretest and posttest. Results showed that instruction of the components of self-regulated strategies were effective on self-efficiency and promoted it
    Keywords: self, regulated learning, Pintrich's model, self, efficacy
  • Heydar Toorani , Sadegh Rashtiani Page 87
    The role and significance of psychological hardiness as a buffer personality characteristic against life stress events has been shown in several studies. Researchers have formulated many assumptions and hypotheses about formation of hardiness but no in depth study are carried out until yet. In order to investigate the relationship between family function and psychological hardiness a sample of 350 participants (175 males and 175 females) from high school students in Kangavar town were selected. The family functioning scale (FFS) which has a total score and 15 subscale, and Adolescence Hardiness Scale (AHS) were used for measuring the two constructs. Adolescence hardiness scale which is based on personal view survey scale from the third generation of hardiness scale was constructed for this research.The data were analyzed through correlation, multiple regression and t test. Findings indicate a significant positive relationship between family function and hardiness in total sample and two different male and female subsamples. Dimension of family functioning appeared in multiple regression as predictive variables. Differences of the two subsamples were not significant relative to hardiness. The first seven hypotheses of research were confirmed and only the last one was rejected. The findings of the present research are in consistence with the literature review of hardiness.
    Keywords: family function, psychological hardiness, personality
  • Simin Ronaghi , Ali Delavar , Hassan Ahadi Farhad Jomehri Page 123
    The main objective of this research is to construct and validate a picture projection test which is geared to assess the degree of attachment in children aged 6 to 12 years. The random sampling procedure involved 500 primary school children year 1 to 5 who studied in Karaj city and were assessed on the attachment scale. Drawing on the obtained results from 90 ‘unsafe’ children, a population of 30 pupils, boys and girls were randomly selected and were tallied in terms of sex, age, class level, and region with the results obtained from 30 children-boys and girls-out of a population of 410 pupils. A projection test was then administered on these 60 pupils. The following steps were taken in constructing the test: (1) interviews with children and adults; (2) identification of anxiety-generating situations; (3) analyzing the animals drawn in the paintings; (4) determination of content criteria on the basis of content analysis of the stories; (5) implementation of the three principles of safety, anxiety, and avoidance in analyzing the types of attachment; (6) designation of six anxiety-generating situations each of which was illustrated in the three stages of union, separation, and child-parent reunion. According to the obtained results, the attachment projection test has sufficient reliability and validity.
    Keywords: projection test, validating, attachment, children
  • Ali Abdi , Ariapooran, Saeed Page 143
    The purpose of this study was to find out the relationship between perceived stress and coping style and the role of these variables in predicting academic performance in students of Kermanshah Azad University. For this field, 402 students of Kermanshah Azad University by multi-stage clustered sampling were selected and completed the received stress (Kohen et al, 1983) and coping style scales (Moss, 1993). The subjects’ academic average was also used as their academic performance index. Results of Pierson correlation indicated that in women and men students there was a negative correlation between positive perceived stress and logical analysis, seeking guidance and support, positive reappraisal, and problem-solving copings and was negative correlation between negative perceived stress and these copings. The results of multiple regressions indicated that in women and men, the most powerful variables to predict academic performance was positive received stress. Also, the powerful copings to predict academic performance in women were acceptance or resignation, seeking guidance and support, seeking alternative rewards and logical analysis copings and in men this copings were problem solving, logical analysis, positive reappraisal and emotional discharge copings.
    Keywords: coping styles, perceived stress, academic performance