فهرست مطالب
نشریه مرتع و آبخیزداری
سال شصت و هفتم شماره 4 (زمستان 1393)
- تاریخ انتشار: 1393/12/27
- تعداد عناوین: 12
-
-
صفحات 501-513مدل فیزیکی WEPP رواناب و فرسایش خاک را به کمک مفاهیم فیزیکی فرسایش و هیدرولیک جریان و ملاحظه متغیرهای رشد گیاه، تجزیه بقایا، و فرایندهای زمستانه به صورت پویا شبیه سازی می کند. هدف این مقاله تعیین قابلیت این مدل در تخمین فرسایش و رواناب در چند تیپ مرتعی و بررسی اثر مدیریت در آن است. این طرح در محدوده کبوده علیا در حوضه آبخیز قره سو با نصب پلات های فرسایش به ابعاد 3×10 متر با 3 تکرار در سه تیپ مرتعی در شیب های 25، 35، و 45 درصد اجرا شد. داده های اقلیمی بارندگی و دما در داخل ایستگاه ثبت شد و سایر اطلاعات اقلیمی نظیر سرعت و جهت باد، تشعشع، و حرارت نقطه شبنم از ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه تهیه گردید. شبیه سازی فرسایش و رواناب به صورت تک واقعه با استفاده از نسخه v2008.9 مدل در هر پلات انجام شد. ارزیابی نتایج مدل در برآورد رواناب بیشترین دقت مدل را در شیب 45 درصد نشان داد. همچنین، در شیب 25 و 35 درصد مدل با خطای نسبی متوسط 61/0 لیتر رواناب را برآورد می نمود. در مجموع، کارایی مدل در برآورد رواناب در هر سه شیب خوب بود و ضریب کارایی ناش- ساتکلیف بین 69/0 تا 73/0 متغیر بود. کمترین و بیشترین خطای برآورد فرسایش خاک به ترتیب در شیب های 35 و 45 درصد بود. مدل در برآورد فرسایش در همه شیب ها کم برآوردی از خود نشان داد. همچنین، مقادیر منفی شاخص ناش- ساتکلیف موید کارایی پایین مدل در برآورد فرسایش به ویژه در شرایط حاکم بر دو شیب 25 و 35 درصد بود.
کلیدواژگان: رواناب، فرسایش، کارایی مدل، کاربری مرتع، WEPP -
صفحات 515-524
پخش سیلاب نقش موثری در بهبود و حاصلخیزی خاک، ذخیره آب های زیرزمینی، احیا و تقویت پوشش گیاهی، و جلوگیری از حرکت شن های روان دارد. یکی از مشکلات عمده طرح های پخش سیلاب ورود رسوبات به داخل سیستم های پخش و ته نشست مواد ریزدانه و درنهایت، کاهش نفوذپذیری است. به نظر می رسد، در طول زمان، در اثر ورود رسوبات ریزدانه به شبکه های پخش سیلاب، راندمان این طرح ها کاهش یابد و پس از مدت زمانی عملا کارایی خود را از دست دهند. هدف اصلی این تحقیق بررسی میزان و روند تغییرات نفوذپذیری تحت تاثیر عملیات پخش سیلاب است. در این تحقیق، با روش استوانه های مضاعف، نفوذپذیری سطحی خاک در عرصه پخش و شاهد اندازه گیری می شود. به منظور بررسی روند این تغییرات، محل نمونه برداری در حد فاصل نهر های گسترش سیلاب، نوارهای اول، دوم، و سوم، که سیل گیری می شوند، به عنوان محل اندازه گیری انتخاب شدند. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شد. با توجه به سطح معنی داری این آزمون، که کمتر از 01/0 است، می توان بیان کرد که بین نفوذپذیری نوار های مختلف پخش سیلاب و عرصه شاهد اختلاف معنی دار وجود دارد.
کلیدواژگان: بوشهر، پخش سیلاب، تغییرات نفوذپذیری، رسوبات -
صفحات 525-536گونه قیچ (Zygophyllum eurypterum Boiss. & Buhse) از گیاهانی است که اهمیت فراوانی در حفاظت از خاک در مناطق خشک، جلوگیری از فرسایش بادی، و تولید علوفه دام ها دارد. هدف از این پژوهش تعیین رویشگاه بالقوه این گونه در مراتع شمال شرق سمنان با استفاده از روش ENFA[1] است. برای نمونه برداری از پوشش گیاهی در هر تیپ رویشی از روش تصادفی- سیستماتیک در طول 3 ترانسکت 750 متری استفاده شد. در طول هر ترانسکت 15 پلات، با ابعادی که به روش حداقل سطح تعیین شد، به فاصله 50 متر قرار داده شد. مختصات جغرافیایی مناطقی که گونه قیچ در آن وجود داشت با GPS ثبت شد. پس از مطالعات صحرایی، نقشه پوشش گیاهی منطقه تهیه شد. نمونه های خاک در ابتدا و انتهای هر ترانسکت از عمق 0 20 و 20 80 سانتی متر برداشت شد. خصوصیات خاک شامل بافت، درصد سنگریزه، آهک، رطوبت قابل دسترس، گچ، اسیدیته، و هدایت الکتریکی و همچنین عوامل فیزیوگرافی (شیب و ارتفاع) در این مطالعه اندازه گیری شد. با واردکردن لایه های اطلاعاتی (شامل نقشه نقاط حضور گونه قیچ، نقشه های عوامل خاک، و فیزیوگرافی) در مدل مناسب و با اعمال تجزیه های آماری مورد نیاز در مدل ENFA، نقشه رویشگاه های بالقوه این گونه ایجاد شد. نتایج حاصل از بررسی ها نشان داد که 25200 هکتار، معادل 34 درصد از کل منطقه، رویشگاه بالقوه Z. eurypterum به شمار می رود. برای بررسی صحت این مدل از نمایه Boyce استفاده شد. میزان صحت مدل در این آزمون 2/87 درصد تعیین شد. نتایج روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی نشان داد که دو عامل اسیدیته و آهک در حضور این گونه تاثیرگذارتر از سایر عوامل اند. میزان تطابق نقشه تهیه شده با نقشه واقعی پوشش گیاهی نیز با استفاده از ضریب کاپا محاسبه شد که نشان دهنده تطابق خوبی بود (ضریب کاپای 62/0).
کلیدواژگان: تحلیل عاملی آشیان اکولوژیک، شمال شرق سمنان، قیچ، نمایه Boyce -
صفحات 537-548
بررسی رخداد خشکسالی، به منزله حادثه ای محیطی، از جایگاه ویژه ای در مدیریت منابع طبیعی و نیز برنامه ریزی های مرتبط با مدیریت منابع آبی برخوردار است. در این تحقیق به بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگی های خشکسالی در ایستگاه های منتخب سینوپتیکی شمال غربی ایران با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 تحت سناریوی A2 اقدام گردید. بدین منظور، با بهره گیری از مدل کوچک مقیاس کننده آماری[1] SDSM 4.2.9، ریزمقیاس نمایی آماری با کاربرد داده های مشاهداتی روزانه، پیش بینی کننده های مشاهداتی، و نیز پیش بینی کننده های بزرگ مقیاس مشتق از مدل گردش عمومی جو همراه با صحت سنجی مدل ها به انجام رسید. سپس، به محاسبه نمایه استانداردشده بارش[2] (SPI) در مقیاس های زمانی مختلف 3، 12، 24، و 48 ماهه در دوره مشاهداتی (1356 1385) و سه دوره شبیه سازی شده آتی (مشتمل بر دوره های 1386 1415، 1416 1445، و 1446 1475) اقدام گردید. نتایج به دست آمده نشان دهنده کاهش بارش متوسط سالانه در دوره های شبیه سازی شده آتی نسبت به دوره مبنا در ایستگاه های اردبیل، خوی، و ارومیه و نیز افزایش بارش متوسط سالانه در دوره های شبیه سازی شده آتی نسبت به دوره مبنا در ایستگاه تبریز است. این در حالی است که ایستگاه اردبیل با کاهش 97 میلی متری (32 درصدی) بارش متوسط سالانه در دوره چهارم نسبت به دوره مبنا بیشینه مقادیر کاهش را به خود اختصاص داده است. همچنین، نتایج این تحقیق نشان دهنده امکان رخداد خشکسالی هایی با شدت، مدت، و فراوانی بیشتر در دوره های شبیه سازی شده آتی است. همچنین، مقایسه نتایج حاصل از ایستگاه های مختلف نشان می دهد که ایستگاه اردبیل در مقیاس های زمانی 3، 12، و 24 ماهه شدیدترین دوره خشکی را مبتنی بر بیشینه شدت تجمعی دوره های خشکی در میان ایستگاه های مختلف داراست. در مقیاس زمانی 48 ماهه نیز ایستگاه ارومیه با دارابودن شدت تجمعی SPI برابر 78/92- (دوره 49 ماهه خشکی واقع در دوره دوم) شدیدترین دوره خشکی را در میان ایستگاه های مختلف به خود اختصاص داده است.
کلیدواژگان: ایستگاه اردبیل، تغییر اقلیم، ریزمقیاس نمایی آماری، SPI، مدل HadCM3، ویژگی های خشکسالی -
صفحات 549-558در این مطالعه، به منظور بررسی تغییرات خاک شناختی منطقه حسین آباد حپشلو در اثر کشت آتریپلکس، پس از بازدید عرصه مورد مطالعه، دو سایت نزدیک به هم هر یک به مساحت یک هکتار انتخاب شد، که در یک سایت بوته کاری با گونه آتریپلکس کانسنس انجام شده بود، و سایت مجاور، که شاهد درنظر گرفته شد، فاقد بوته بود. با روش تصادفی- سیستماتیک و با استقرار 3 ترانسکت به طول 100 متر در هر سایت نمونه برداری انجام شد. در سایت بوته کاری شده ترانسکت ها بر روی ردیف های کشت شده و عمود بر فاروها، و در سایت شاهد موازی یکدیگر و عمود بر خطوط تراز قرار گرفتند. در ابتدا، وسط، و انتهای هر ترانسکت پروفیل خاک حفر شد و در هر پروفیل مقدار کافی نمونه خاک از دو عمق 0 30 سانتی متر (خاک سطحی) و بیش از 30 سانتی متر (عمق ریشه دوانی بوته) برداشت شد. سپس، خصوصیات خاک از قبیل بافت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، آهک، سدیم قابل تبادل، ماده آلی، و عناصر سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، و نیتروژن اندازه گیری شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که مقدار pH و منیزیم کاهش معنی داری در سایت بوته کاری شده نسبت به سایت شاهد داشت. همچنین، سدیم، منیزیم، آهک، و کلسیم افزایش معنی داری در منطقه بوته کاری نسبت به منطقه شاهد داشت. به طور کلی، نتایج نشان می دهد که تاثیر کشت این گونه بر روی خاک منطقه مورد مطالعه پس از گذشت هفت سال منفی بوده و باعث افزایش املاح در خاک شده است.
-
صفحات 559-570در اصلاح مراتع استقرار گیاهان، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در سال های اخیر، از کودهای بیولوژیکی، مانند قارچ های همزیست، به منزله رهیافتی مفید برای افزایش حاصلخیزی اراضی و استقرار گیاهان استفاده می شود. هدف از این تحقیق بررسی امکان افزایش درصد استقرار و سرعت رشد نشا های گیاه بروموس (Bromus kopetdaghensis) تلقیح شده با قارچ میکوریزا آربوسکولار در مرتع بهارکیش قوچان بود. بدین منظور، بذر های بروموس در شرایط گلخانه (سینی های نشا) کشت شد. سپس، با دو گونه میکوریزا آربوسکولار Glomus mosseaeو G. intraradicesتلقیح و به گلدان های کاغذی منتقل شد. پس از یک ماه نهال های گلدانی به عرصه منتقل شد و به صورت طرح آزمایشی کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شد. میانگین درصد کلونیزه شدن ریشه گیاه بروموس با گونه mosseae G.حدود 7/62 درصد و با میکوریزا G. intraradices حدود 3/81 درصد بود. همزیستی قارچ میکوریزا به طور معنی داری باعث افزایش درصد استقرار در آغاز و پایان فصل رویش شد. تاثیر گونه G. intraradices بر استقرار گیاه بروموس بیشتر بود. علاوه بر این، همزیستی با این گونه باعث افزایش وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک کل گیاه، و وزن خشک ریشه شد، در حالی که همزیستی با mosseae. Gباعث کاهش برخی از این صفات شد یا اینکه اثری نداشت. بنابراین، بر اساس نتایج این تحقیق، می توان قارچ های G. intraradicesرا به عنوان نوعی کود زیستی، به منظور افزایش تولید علوفه و استقرار اولیه گیاه بروموس در سطح مراتع نیمه خشک و منطقه بهارکیش قوچان توصیه کرد.
کلیدواژگان: کود بیولوژیک، کلونیزاسیون، مراتع، نشاکاری -
صفحات 571-585اندوزوخوری یکی از روش های پراکنش بذر است. در این روش بذر از طریق گذر از سیستم گوارش دام انتقال و جوانه زنی و استقرار گیاهان افزایش می یابد. هدف از این مطالعه بررسی رابطه بین خصوصیات بذر و گذر از دستگاه گوارش دام به وسیله حیوانات اهلی مختلف (گاو، گوسفند، و بز) در هفت گونه گراس چند ساله، هشت گونه فورب چند ساله، و سه گونه فورب یک ساله در مراتع نیمه استپی چهارمحال و بختیاری است. نخست خصوصیات مورفولوژیک بذر شامل وزن، طول، عرض، و شکل بذر اندازه گیری شد. سپس، به دام های مورد بررسی (تیمارهای حیوانی) بذر خورانده و مدفوع آن ها جمع آوری شد و پس از اعمال تیمار سرما، به مدت چهار ماه در شرایط گلخانه نگه داری و جوانه زنی آن ها ثبت شد. با استفاده از مدل های رگرسیونی مختلف ارتباط بین خصوصیات بذر و درصد موفقیت جوانه زنی بررسی شد و برای حیوانات مختلف مقایسه گردید. نتایج حاصل از رگرسیون خطی ساده نشان داد که بین درصد جوانه زنی بذرها پس از عبور از دستگاه گوارش دام و خصوصیات اندازه گیری شده ارتباطی وجود ندارد و اندازه، وزن، طول، و عرض بذر تاثیری در عبور از دستگاه گوارش دام ندارد. همچنین، نتایج حاصل از رگرسیون لگاریتمی نشان داد که برای گراس های چند ساله بین طول بذر و درصد جوانه زنی در همه تیمار های حیوانی رابطه مستقیمی وجود دارد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که رابطه مستقیم و خطی بین ویژگی های مورفولوژیک بذر و گذر از دستگاه گوارش دام وجود ندارد.
کلیدواژگان: اندوزوخوری، گندمیان، پهن برگان، خصوصیات بذر (وزن، طول، عرض، و شکل بذر)، ا -
صفحات 587-601فرسایش یکی از مهم ترین عوامل تخریب خاک و کاهش حاصل خیزی است. از آنجایی که طول دامنه یکی از فاکتورهای موثر در شکل زمین و، درنتیجه، در میزان فرسایش است، در این تحقیق سعی شد تغییرات مکانی غلظت رسوب در طول دامنه تا رسیدن به ظرفیت حمل بررسی شود. بدین منظور، یک سیستم شبیه ساز دامنه طراحی و ساخته شد. این سیستم شامل ده فلوم پنج متری است که با سری کردن آن ها دامنه ای پنجاه متری ایجاد می شود. در این سیستم، به کمک پنجاه لوله آبده، که به فواصل یک متری بر روی فلوم ها نصب شده و آبدهی هر یک 100 میلی لیتر است، جریان تجمعی ایجاد می شود. متغیرهای دیگر شامل دو نوع خاک است: یکی با بستر مارنی و دیگری با بستر کنگلومرایی از منطقه طالقان، و شیب در سه سطح 15، 5/22، و 30 درصد است. برای هر تیمار سه تکرار و در مجموع 18 بار آزمایش انجام گرفت. در هر آزمایش، از انتهای هر فلوم چهار نمونه گرفته شد و غلظت آن تعیین گردید. سپس، داده ها به صورت فاکتوریل و در قالب طرح های کاملا تصادفی تجزیه و تحلیل آماری شد. همچنین، برای برازش یک منحنی مناسب بر داده های مشاهده ای از تابع ریچارد استفاده شد. نتایج نشان دهنده معنی دارنبودن خاک ها و معنی دارشدن شیب و طول دامنه در غلظت رسوب است. از طرف دیگر، قرارگرفتن غلظت رسوب دو فلوم آخر در یک کلاس نمایانگر نزدیک شدن غلظت رسوب به ظرفیت حمل در این طول است. همچنین، از نتایج به دست آمده این گونه استنباط می شود که مدل ریچارد به خوبی می تواند روند تغییرات غلظت در طول دامنه را شبیه سازی نماید.
کلیدواژگان: طول دامنه، ظرفیت حمل، غلظت رسوب، فرسایش -
صفحات 603-616بیابان زایی فرایند و وضعیت نهایی تخریب مناطق خشک است. از طرفی، شور و قلیایی شدن خاک از فرایندهای تخریب خاک در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آید. در این تحقیق با استفاده از فناوری سنجش از دور با قدرت تفکیک طیفی و مکانی بالا، به منظور ارزیابی بیابان زایی در دشت مروست (استان یزد)، به پایش شوری خاک اقدام شد. در این تحقیق از تصاویر مربوط به سال های 2003 و 2010 سنجنده ASTER، ماهواره Terra استفاده شد. با اجرای عملیات پیش پردازش و تشکیل و ارزیابی مدل رابطه مولفه های شوری خاک (EC و SAR) با مولفه های بازتاب طیفی، تصاویر برای هر دو مولفه به روش حداکثر احتمال طبقه بندی شد. سپس، مساحت هر طبقه و میزان تغییرات آن در دوره زمانی مورد مطالعه محاسبه شد. نتایج به دست آمده نشان داد که در دوره زمانی هفت ساله (2003 2010) از سطح اراضی غیر شور کاسته و بر مساحت اراضی شور افزوده شده است. این امر بیانگر تخریب خاک و کاهش بازدهی اراضی و، در نهایت، پیشرفت بیابان زایی در منطقه است. دقت طبقه بندی نقشه EC، برای تصویر سال 2003، 5/87 درصد و برای تصویر سال 2010، 5/82 درصد و ضریب کاپای آن به ترتیب 83/0 و 76/0 برآورد شد. همچنین، دقت طبقه بندی نقشه SAR برای تصویر به سال 2003، 5/87 درصد و برای تصویر سال 2010، 5/87 درصد و ضریب کاپا به ترتیب 81/0 و 77/0 به دست آمد. این تحقیق کارایی بالای تصاویر ASTER را در زمینه آشکارسازی تغییرات شوری خاک و مدیریت منابع طبیعی نشان می دهد.
کلیدواژگان: بیابان زایی، پایش، سنجنده ASTER، شوری، مروست -
صفحات 617-629هدف از این تحقیق پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز سیاه دره با استفاده از مدل آماری رگرسیون لجستیک است. بدین منظور، نخست نقاط لغزشی با استفاده از عکس های هوایی و بازدید های میدانی مشخص و متعاقب آن نقشه پراکنش زمین لغزش منطقه تهیه شد. سپس، هر یک از عوامل موثر در وقوع زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه از قبیل شیب، جهت شیب، ارتفاع، لیتولوژی، کاربری اراضی، فاصله از جاده، فاصله از شبکه آبراهه، فاصله از گسل، و نقشه همباران در محیط GIS تهیه شد. داده های مذکور در فرمت های برداری و رستری در سامانه اطلاعات جغرافیایی ذخیره شد و برای اعمال تحلیل های مبتنی بر مدل لجستیک استفاده گردید. تجزیه و تحلیل لجستیک با استفاده از نرم افزارARC GIS 9.2 و SPSS صورت گرفت. نتایج نشان داد عوامل شیب، ارتفاع، بارندگی، فاصله از آبراهه، و فاصله از گسل به ترتیب مهم ترین عوامل وقوع لغزش در منطقه اند. بیشتر لغزش های منطقه در کلاس های شیب 22/22 تا 33/33 درصد، ارتفاع 2350 2500 متر، و بارندگی 473 523 میلی متر قرار گرفته است. 50 درصد زمین لغزش ها در فاصله 30 متری از آبراهه قرار گرفته است. در این منطقه، اکثر لغزش ها تا فاصله 300 متری از گسل ها اتفاق افتاده اند. صحت مدل با سه روش ارزیابی شد. نتایج به دست آمده از هر سه روش برای حضور همه متغیر ها به ترتیب عبارت است از: 2/98 درصد، 692/0، و 519/0. بدین ترتیب، نشان داده شد که میزان دقت مدل آماری لجستیک در تهیه نقشه حساسیت به خطر لغزش در منطقه مورد مطالعه بسیار بالاست.
کلیدواژگان: حوضه آبخیز سیاه دره، رگرسیون لجستیک، زمین لغزش، سامانه اطلاعات جغرافیایی -
صفحات 631-640این تحقیق جهت ارائه مدلی برای تهیه نقشه شوری با استفاده از داده های TM و مقدار شوری (هدایت الکتریکی) در منطقه بوئین زهرا انجام گرفت. پردازش های لازم، مانند آنالیز مولفه های اصلی و ایجاد شاخص های مختلف بر روی باندهای اصلی انجام شد. 38 نمونه خاک به روش نمونه گیری تصادفی (در داخل شبکه های 1×1 کیلومتری) از اعماق مختلف خاک برداشت شد. مختصات دقیق پروفیل ها، به کمک GPS، در طی عملیات صحرایی ثبت شد و در عصاره اشباع هدایت الکتریکی (میانگین EC افق شناسایی سطحی خاک تا عمق 0 15 سانتی متری) اندازه گیری شد. ارزش های طیفی باندهای اصلی و شاخص های ساخته شده با مقادیر هدایت الکتریکی مربوط به 80 درصد نمونه ها بررسی شد. نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیونی نشان می دهد در سطح آماری 99 درصد همبستگی معنی داری بین EC با باندهای اصلی و شاخص های SI1، SI2، SI3، BI، و NDMI وجود دارد. دقت مدل با استفاده از 20 درصد نمونه ها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که مدل به دست آمده می تواند با ME و RMSE 08/0 و 53/2 dSm-1شوری خاک را پیش بینی کند.
کلیدواژگان: اعتبارسنجی، تصاویر TM، شوری خاک، هدایت الکتریکی -
صفحات 641-655مبارزه با بیابان زایی، که امروزه تهدیدی جدی برای محیط و رفاه انسان به شمار می رود، نیازمند درک مسائل پیچیده این پدیده از طریق ارزیابی، آگاهی از شدت عمل فرایند ها، و مشخص نمودن عوامل آن است. بنابراین، در این بررسی، پس از مطالعه شرایط حاکم بر منطقه دامغان، که نشان دهنده وجود بیابان زایی است، شدت و وضعیت فعلی بیابان زایی با تکیه بر معیارهای اقلیم، آب، زمین شناسی- ژئومورفولوژی، خاک، و فرسایش بادی، به عنوان مهم ترین معیارهای بیابان زایی، ارزیابی شد. با توجه به اعتبار بیشتر مدل های منطقه ای و مدل های دارای قابلیت بازنگری و اصلاح، در اینجا از مدل ایرانی ارزیابی پتانسیل بیابان زایی (IMDPA)، که برای استفاده در مناطق خشک واسنجی شده است، برای ارزیابی بیابان زایی استفاده شد. نخست شاخص فصلی بودن بارش، با توجه به ویژگی های خاص اقلیمی منطقه، به مدل اضافه شد. سپس، ارزیابی اولیه بیابان زایی انجام شد. سپس، با توجه به نتایج ارزیابی اولیه، شرایط منطقه، و مسائل مطرح شده در مراحل مختلف ارزیابی، اصلاحات لازم در مدل انجام شد و ارزیابی نهایی بیابان زایی و ارائه نقشه آن صورت گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که شدت بیابان زایی در 94/33 درصد از سطح منطقه شدید و در 06/66 درصد از سطح آن متوسط است. همچنین، اقلیم، شورشدن منابع آب و خاک، کاربری نامناسب اراضی، بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی، شیوه نامناسب آبیاری، و چرای مفرط مهم ترین عوامل بیابان زایی در منطقه است.
کلیدواژگان: ارزیابی بیابان زایی، شدت بیابان زایی، عوامل بیابان زایی، مدل اصلاح شده IMDPA، منطقه دامغان
-
Pages 501-513The WEPP physically model is able to dynamically simulate runoff and soil erosion using physical concepts of erosion and hydraulic of overland flow science considering plant growth، residue decomposition، winter process. Determination of the capability of this model in runoff and erosion estimation in different range type with investigation the effects of management were the main objectives of this research. This research was conducted in the Kabode placed across the Gharasoo watershed by installing erosion plot with dimension of 10×3 meter and three replications in three range types at the slopes of 25، 35 and 45%. Climate data including rainfall and air temperature was recorded in the site and additional data including wind velocity and direction، solar radiation and dew point temperature was prepared from Kermanshah synoptic climate station. Event based erosion and runoff was simulated in each plot by the v2008. 9 version of the model. Results from model assessment for prediction of runoff indicated that the maximum model accuracy was in 45% slope. Also، mode relative error in runoff in 25 and 35% slope was about 0. 61 liter. Overall، model performance in runoff estimation was sought in all three slopes، so that Nash-Sutcliff index was 0. 96 to 0. 73. Minimum and maximum estimation error in erosion prediction was occurred in 35 and 45% slope، respectively. Model prediction results indicated under-estimation in all the slopes. Negative amounts of Nash-Sutcliff index indicated confirms the low efficiency model especially in conditions prevailing in two slopes of 25 and 35%.Keywords: WEPP, Erosion, Runoff, Model efficiency, Rangeland
-
Pages 515-524
Flood spreading has an effective role in the soil improvement and fertility، ground water storage، revival of vegetation and prevention of fluent sands movement. One of the main problem of flood spreading projects is the entrance of sediment to the spreading systems and sedimentation in it. Sediment reduces the efficiency of the flood spreading system and after awhile lose its efficiency. The main aim of this research is the investigation of infiltrate changes trend under effect of flood spreading in Tangestan flood spreading station (Bushehr province). In this research، soil surface infiltration in spreading and control area were measured with double rings method. For investigating of these changes the intervals between flood spreadng channels، the first، second and third rows were selected. Data were analyzed by Kruskal-Wallis test. Due to the significant level of this test، less than 0. 01، can be expressed that between the infiltration of flood spreading rows and control area were significant difference.
Keywords: Bushehr, Flood spreading, Infiltration changes, Sediment -
Pages 525-536Zygophyllum atriplicoides is one of the most important rangeland plants that often seen as associated species and rarely seen as the dominant species in ranglands rangelands which is very critical for soil in starting and ending points of each transect. Measured soil properties (included gravel، texture، organic matter، lime، pH and electrical conductivity) and physiography (elevation and slope) is measured also. By importing the information layers in appropriate model and using necessary statistical analysis in ENFA model، the map of its potential habitat has been created. The results showed that 25200 hectares of study site is potential habitat of Zygophyllum atriplicoides which is 34 percent of study site. To evaluate the verity of this model، Boyce index has been used and model rectitude in this test was determined as 87. 2 percent. The result of this model is shown that PH and Lime are the main effective factor to determine potential suitable of this plant species.Keywords: Ecological niche factor analysis, North East of Semnan, Biomap, : Zygophylum eurypterum
-
Pages 537-548
Investigation of drought event has a great importance in the natural resources management and planning water resources management. In this research، the effect of the climate change on drought characteristics in northwest of Iran was investigated using the HadCM3 model under A2 scenario. The statistical downscaling was executed using SDSM 4. 2. 9 and observed daily precipitation، observed predictors and large-scale predictors derived from the HadCM3 model. Afterwards the SPI was calculated for different time scales of 3، 12، 24 and 48 months in the observed period of 1977-2006 and three periods of 2007-2036، 2037-2066 and 2067-2096. Obtained results show that the mean annual precipitation at the stations of Ardebil، Khoy and Oroomieh was decreased in the future periods and it was also increased at the station of Tabriz in the future period. The Ardebil station with the depletion of 97 mm (32 %) in the fourth period than the observed period has maximum rate of the depletion. The results also show that the drought occurrence with more intensity، duration and frequency can occur in the future periods. The comparison of the results between different stations shows that the Ardebil station has the most intensity of dry period in time scales of 3، 12 and 24 months based on the maximum cumulative intensity of dry periods among the stations. On the time scale of 48 months، the Oroomieh station with the cumulative intensity of -92. 78، has the most intensity of dry period between the different stations.
Keywords: Climate change, Drought characteristics, Statistical downscaling, SPI, HadCM3 model -
Pages 549-558To find the effect of Atriplex canescens on soil chemical properties، two adjacent areas، each with and area of 1 ha، were selected in Hossein Abad Hapeshloo Shahryar. In one area it was planted Atriplex canescens in 2003 while the later one without Atriplex canescens was considered as control area. To sample soil، random- systematic method was used along 3 transects with a length of 100 m. In planting site transects were established perpendicularly on furrows were while in control site they were established parallel. Along each transect، 3 profiles were dug in initiate، medium and end points of each transect under shrubs and samples were taken from two depths (0- 30 cm and > 30 cm). Then، soil characteristics including texture، pH، Ec، Lime (CaCo3)، ESP، organic mater (OM) and elements of Na، K، Ca، Mg and N were measured in laboratory. The results of this study showed that pH and Mg were significantly reduced in planting site compared of control. In addition، Na، Mg، Lime and Ca were significantly increased in planting site in comparison to control.Keywords: soil characteristics, planting, Atriplex canescens, planting effect
-
Pages 559-570Improved pasture establishment in plants، especially in arid and semi-arid is very important Application of biological fertilizers in pasture can be considered as a useful approach. that is one of the sources of the symbiotic fungus.. The purpose of the present study was to investigate the possibility of enhancing seedling establishment and growth rate of Bromus kopetdaghensis under natural habitats by inoculation with mycorrhiza species، Seeds of alfalfa were sown under greenhouse for 20 days and inculcated with two species of Glomus intraradices and Glomus mosseae. After one month growth، the inoculated seedlings were transplanted into the natural as sub plots as split plot based on RCBD (Randomized complete block design) were evaluated with three replication. Inoculation percent with G. mosseae was 62/7 % and with of G. intraradices 81/3%. Symbiosis increased establishment of alfalfa at the early and late growth stages، with stronger effects G،intra than G. mosseae. Furthermore leaf and root dry matter، total dry matter and the ratio of above ground to underground plant parts was increased in association with G. intraradices، where as such effects were not associated with G. mosseae. In conclusions، it Glomus intraradices can be used as a biological fertilizer for establishment of alfalfa in semiarid rangeland of Bahar Kish rangeland، Quchan.Keywords: Biofertilizer, Colonization, Rangelands, Seedling transplantation
-
Pages 571-585Endozoochory is one of the seed dispersal modes through animal’s digestive systems transmission and the increases rate germination and plant establishment. The aim of this study، investigated the relationship between seed characteristics and the passage through the digestive tract of livestock and domestic animals (cattle، sheep and goats) in the 7 species perennial grass 8 species perennial forbs and 3 species annuals forbs in semi-steppe rangelands of Chaharmahal and Bakhtiari. The first، morphological seeds characteristics including: seed weight، length، width and shape of the seeds measured، and Seeds were fed to the livestock (animal treatments) and the excreta collected to order records germination success of plant species in a greenhouse during a four months experiment. Using multiple regression models the relationship between seed characteristics and success germination was evaluated and compared for different animals. Simple linear regression showed that the percentage of germination after passing through the digestive tract of livestock and properties measured، there is no communication and seed size، weight، length and width of the seed does not affect the animal through the gastrointestinal tract. The logarithmic regression showed that for perennial grasses between seed length and germination، exists direct relationship in all animal treatments. The results of this study showed that، there is no Correlation between morphological characteristics of seeds and passing through the digestive tract of livestock.Keywords: endozoochory, grasses, broad leafed, seed characteristics (weight, length, width, shape)
-
Pages 587-601Erosion is one of the important factors in soil degradation and decrease fertility and slope length is one of the most effective factors in land form and amount of erosion. The objective of this study was investigation of spatially variation of sediment concentration in slope length until to receive transport capacity. To obtain this goal a hill slope simulator system designed and manufactured. This system include 10 flumes، each has five meter length which after series them become fifty meters. This system can produce cumulative flow via fifty watering can tube which are install on flumes with one meter interval and each flume discharging is 100 cc. Other variables include two type of soil and slope in three level 15، 22. 5، 30 percent. Three replications were used for each treatment and totally 18 experiment was done. In each experiment four samples were gathered from end of each flume and concentration was determined. Complete randomized design with factorial arrangement was used for data analyzing. Richard’s function was used for fitting a suitable curve on observed data. Result was shown that effect of soil type on sediment concentration was not significant while slope and slope length effects was significant. Otherwise sediment concentration in the two last flumes was located in same class which is shown that sediment concentration achieved to transport capacity in this slope length. Also results were shown that Richard’s function can simulate trend of concentration variety in slope length.Keywords: Erosion, Sediment concentration, Slope length, Transport capacity
-
Pages 603-616Desertification relates to the both the process and end state of drylands degradation. Salinization and alkalinization are two indicators of soil degradation in arid and semi-arid regions. The main objectives of this research is monitoring of soil salinity using high spectral and spatial resolution of remote sensing to assess desertification in the Marvast plain، Yazd province. Two images of Terra satellite، ASTER synchronous to 2003 and 2010 are used. After preprocessing and analyzing of the images، relationship between parameters of soil salinity (i. e. SAR and EC) and spectral reflections were determined and، both two satellite images were classified using maximum likelihood method. Then، the surface area of each class and the amount of its changes were calculated. Results showed that during the period of 7 years (2003-2010)، area of non-saline lands has decreased while، the area of saline land has increased، which leads to the salinization of agricultural lands، reduction of its yield and also extent of desertification in this region. Accuracy of EC map classification for 2003 and 2010 images are 87. 5% and، 82. 5%، respectively. Kappa coefficients for both images are 0. 83 and 0. 76. Accuracy of SAR map classification for 2003 and 2010images are 87. 5% and 87. 5%، respectively. Kappa coefficients for these two images are 0. 81 and 0. 77، respectively. Generally، it can be conclude that using of remote sensing data، especially ASTER images has high efficiency for change detection analysis in soil salinity and natural resources management.Keywords: ASTER, Desertification, Marvast, monitoring, Soil Salinity
-
Pages 617-629Aim Of this research is landslide hazard zoning in Syahdare watershed using logistic regression. Therefore، outset landslide points recognized using air photography and extensive field studies. Then distribution of landslide map was makes. Then each effective element on landslide occurred for example slope، aspect، elevation، litho logy، land use، distance of road، distance of drainage، distance of fault and precipitation map makes in GIS environment. These data were saved in raster and vector format in GIS soft ware and they used for analysis with logistic regression. Logistic analysis obtained by Arc GIS 9. 2 soft ware and SPSS. Results showed the most important elements in Land slide occurred in this area are slope، elevation، precipitation، distance of drainage and distance of fault respectively. Most of the land slides have occurred in the classes of 10 to 15 degree slope، elevation of 2350-2500 meters، precipitation (473-523 mm) are located. 50% Landslide is located at a distance of 30 meters of the stream. In this region the most landslides are occurrence in the 300 meter to fault distance. While the from 500 meter distance to the fault reduced number and susceptibility to landslides. The evaluation of accuracy model and the results obtained with three methods for the presence of all variables، 98. 2 percent، 0. 692 and 0. 519 respectively. So showed that logistic regression had high accuracy in making landslide susceptibility map in study area.Keywords: landslide, logistic regression, Geographical information System, Syahdare watershed
-
Pages 631-640This research was done in order to submit a model for salinity map made with TM satellite data and salinity values in a Buienzahra. The necessary processings such as principal component analysis and producing of different indices was done on the main bands. The 38 soil samples using random sampling (with 10×10 km dimension) from different horizons were designed and performed on the study area. The position of each node was registered with global positioning system (GPS)، and the surface electric conductivity of samples was measured using EC meter instrument in soil saturation extract. Correlation between spectral values (main bands، produced indices) with electrical conductivity values were investigated for 80% of the samples. The regression analysis of ECe showed that there is a significant correlation between ECe with spectral data in all of main bands and with BI، NDMI، SI1، SI2، SI3 indices in 99% levels. The accuracy assessment of estimations using validation 20% samples was done. Results showed the produced ECe model could predict the soil salinity with ME and RMSE of 0. 08 and 2. 53 dS/m respectively. At finally، Salinity map with different salinity classes (0-2، 2-4، 4-16، 16-32، 32< dS m-1) was produced.Keywords: Soil Salinity, TM images, Electrical conductivity, Validation
-
Pages 641-655Combating desertification which is a serious threat for the environment and human welfare requires understanding complex issues of this phenomenon using evaluation، awareness of severity of it''s processes and determination of it''s factors. So here، after recognizing the characteristics of the region showing existence desertification، we assess its current status with emphasis on climate، water، geology-geomorphology، soil and wind erosion as the most criteria of desertification. According to more consensus on regional model or flexible model to modify، Iranian Model for Desertification Potential Assessment (IMDPA)، which is calibrated to use in arid area of Iran، was chosen. At first the rainfall seasonality indicator was added to the model as a special climate character. Then primary assessment of desertification was done. At last according to the result of primary assessment، the area environmental conditions and revealed issues during assessment the model was modified، final assessment and mapping of desertification were done. At last according to the result of primary assessment، the area environmental conditions and revealed issues during assessment the model was modified، final assessment and mapping of desertification were done. Based on the results desertification intensity in 33/94% and 66/06% of the area are severe and moderate respectively. Also the major factors affecting desertification across Damghan region are climate، salinization of water and soil resources، improper land use، over exploitation of underground water، over grazing and improper irrigation method.Keywords: Desertification assessment, Desertification intensity, Modified IMDPA, Desertification, fators, Damghan region
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.