نشریه مرتع و آبخیزداری
سال شصت و هشتم شماره 4 (زمستان 1394)

یکی از شیوه های مرسوم تحقیق درباره شناخت موضوع یا تصمیم گیری در جوامع توجه به آرای افراد جامعه است. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر بر عملکرد مرتع با توجه به دیدگاه های جامعه مرتع دار مراتع قشلاقی استان سمنان است. در این راستا، عوامل موثر بر عملکرد مرتع به عوامل انسانی (اقتصادی و اجتماعی) و طبیعی (شرایط توپوگرافی، ویژگی های اقلیمی، زمین شناسی و خاک) به منزله معیار اصلی تقسیم شد. زیرمعیارها بر اساس مصاحبه، تجربیات و مرور منابع تعیین شد. پرسش نامه تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تدوین شد و ارزش وزنی معیارها و زیرمعیارها بر اساس مصاحبه با سی نفر از مرتع داران تعیین شد. پرسش نامه ها با استفاده از نرم افزارExpert choiceتحلیل شد. بر اساس نتایج، میزان و فصل بارندگی و شیوه مالکیت از مهم ترین عوامل تعیین کننده بودند. در مجموع، عوامل طبیعی اثر بیشتری در عملکرد مراتع داشت. اولویت عوامل طبیعی نسبت به عوامل انسانی برابر با 8/2 و بردار ویژه عوامل طبیعی 74/0 در برابر 26/0 بود. جامعه تحقیق در تشخیص اثر عوامل طبیعی، نسبت به آثار عوامل انسانی، اختلاف نظر بیشتری داشت.

با توجه به محدودیت های موجود در تعیین میزان حساسیت خاک به فرسایش آبی یا فرسایش پذیری خاک از طریق آزمون های میدانی، کاربرد روش های آزمایشگاهی روی نمونه های کوچک خاک (کمتر از 100 گرم)، افزون بر ساده بودن، نیازمند هزینه و وقت کمتری است. نتایج پژوهش های مختلف در این زمینه بیانگر آن است که از بین روش های مختلف آزمایشگاهی، مبنی بر استفاده از خصوصیات خاک، آزمون های مربوط به ساختمان خاک و پایداری خاکدانه ها موثرتر است و به آن ها بیشتر توجه شده است. در این تحقیق، با تکیه بر مشاهدات و تغییرات ماکروسکوپی در مقیاس واحدهای همگن، در بخشی از خاک های حوضه آبخیز طالقان، به وسعت 3260 هکتار، 84 نقطه به عنوان نقاط نمونه برداری خاک انتخاب شد. به منظور تمایز بین مکانیسم های شکستگی خاکدانه ها و ارزیابی رفتار ساختمانی خاک ها در شرایط مختلف محیطی، پایداری خاکدانه ها با لحاظ کردن سه تیمار خیس شدن سریع خاکدانه ها، خیس شدن آهسته خاکدانه ها و شکستگی ناشی از تکان دادن خاک پس از خیس کردن اولیه و با استفاده از روش لی بیسونایس اندازه گیری شد. اثر اشکال مختلف فرسایش آبی بر پایداری خاکدانه ها نیز با استفاده از شاخص پایداری مرطوب خاکدانه ها بررسی شد. نتایج نشان داد مکانیسم های مختلف شکستگی خاکدانه ها اثر معنی داری در میزان شکستگی خاکدانه ها دارد. مکانیسم ناپایداری خاک های طالقان فرایند واریختگی است که در اثر فشار هوای محبوس شده در هنگام خیس شدن سریع خاکدانه ها ایجاد می شود و این شرایط هنگام وقوع باران های شدید روی خاک خشک رخ می دهد. همچنین، نتایج نشان داد اختلاف معنی داری بین پایداری مرطوب خاکدانه ها در اشکال مختلف فرسایش آبی وجود ندارد.

بیابان زایی مشکل بسیاری از کشورهاست؛ تا کنون به منظور جلوگیری و مقابله با این پدیده اقدامات و کوشش هایی انجام گرفته است. یکی از مهم ترین اقدامات صورت گرفته در این زمینه کنوانسیون مقابله با بیابان زایی سازمان ملل است. در این پژوهش، با استفاده از مدل IMDPA و با نرم افزار GIS، به ارزیابی بیابان زایی در دشت کاشان پرداخته شد. دو معیار آب و اقلیم انتخاب شد و برای هر یک، با توجه به شرایط منطقه، شاخص هایی انتخاب شد. با تعیین میانگین هندسی شاخص ها و سپس معیارها، شدت بیابان زایی کل محاسبه شد و ارزش کمی در پنج کلاس غیرقابل ملاحظه، کم، متوسط، شدید و بسیار شدید تقسیم شد و با استفاده از GIS نقشه شدت بیابان زایی منطقه در دوره های مطالعاتی رسم شد. بر طبق نتایج به دست آمده از ارزش عددی معیارها و شاخص های مورد مطالعه، سه شاخص افت آب زیرزمینی، هدایت الکتریکی آب و شاخص خشکی ترانسو به ترتیب با ارزش عددی 82/3، 04/3 و 01/3 بیشترین تاثیر را دارا بودند. آستانه های هشدار برای افت آب زیرزمینی بیش از 50 سانتی متر در سال، شاخص هدایت الکتریکی 2250 5000 و شاخص خشکی ترانسو 05/0 2/0 تعیین شد. همچنین، کل منطقه با ارزش عددی DS=2/4 در کلاس متوسط شدت بیابان زایی قرار گرفت. با توجه به آستانه های به دست آمده بر اساس روش پایش، مناطق حساس شناسایی شد و تجهیزات لازم برای نصب در این نواحی به منظور رصد آستانه ها پیشنهاد شد تا در صورت عبور از حد آستانه هشدار لازم صادر شود.

در این پژوهش تاثیر و هزینه کاربرد دو نوع هیدروژل به نام های تجاری آکوازورب و هربوزورب بر افزایش استقرار نهال ها در دو نوع خاک با شوری 5/4 و 8 دسی زیمنس/ متر) مطالعه شد. فراجاذب ها در دو سطح 5/0 و 1 درصد وزنی در هنگام کاشت نهال ها به صورت هیدراته با خاک مخلوط شد. کاشت نهال ها در عرصه طبیعی با استانداردهای دستورالعمل فنی کاشت نهال منابع طبیعی انجام گرفت. در پایان نتایج نشان داد میزان استقرار نهال ها در تیمار شاهد حدود 40 درصد است و درصد استقرار نهال ها در بستر غنی شده با هیدروژل به طور معنی دار و تا حد مطلوب (80 درصد) افزایش یافته است. شوری خاک تفاوت معنی داری در استقرار نهال ها ایجاد نکرد. با مقایسه نتایج با طرحی اجراشده در زمان و شرایط مشابه، مقدار افزایش هزینه و صرفه جویی در مصرف آب تعیین شد. مقایسه مذکور نشان داد مصرف آب در هر دور 30 درصد و تعداد دوره آبیاری 33 تا 50 درصد کاهش یافته است. میزان افزایش هزینه نسبت به طرح شاخص از 2- تا 29 درصد به ترتیب برای هربوزورب با سطح 5/0 درصد و آکوازورب با سطح 1 درصد اندازه گیری شد. با توجه به این نتایج کاربرد فراجاذب هربوزورب با سطح 5/0 درصد و آکوازورب 5/0 با حدود 5/2 درصد افزایش استقرار به ازای هر یک درصد افزایش هزینه بهترین تیمار بودند. کاربرد فراجاذب به میزان 1 درصد در مقدار استقرار نسبت به تیمار 5/0 درصد افزایش معنی داری نداشت، بنابراین، موجب اتلاف منابع می شود و در این شرایط پیشنهاد نمی شود.

یکی از روش های معمول برای کنترل حرکت ماسه های روان مالچ پاشی بر سطح آن هاست. تا کنون در ایران از مالچ های نفتی برای تثبیت تپه های ماسه ای استفاده می شده است. تخریب محیط زیست به وسیله مالچ های نفتی و همچنین هزینه های زیاد استفاده از آن ها باعث شده است که مراکز پژوهشی کشور در تحقیق بر روی تغییر نوع و شیوه های مالچ پاشی فعال شوند. در این تحقیق، برای نخستین بار در کشور ایران، از نسبت های مختلف سیمان و آهک و ماسه بادی به عنوان مالچ طبیعی استفاده شد. بدین منظور، از تپه های ماسه ای دشت یزد- اردکان به عنوان بستر و ترکیب های مختلف سیمان پرتلند، ماسه بادی و آهک به عنوان تیمار های مالچ سیمانی استفاده شد. به هر تیمار یک لیتر آب اضافه شد. سپس، بر روی پلات هایی به ابعاد 100 × 30 و 30 سانتی متر عمق ماسه بادی پاشیده شد. این تحقیق در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. سایر عوامل فیزیکی، مانند ضخامت، مقاومت فشاری سله های ایجادشده و میزان فرسایش پذیری از سطح تیمارها، اندازه گیری شد. داده ها با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد، با افزایش مقدار سیمان، مقاومت سله های ایجادشده در سطح خاک افزایش می یابد. از آنجا که تیمار ترکیبی 400 گرم سیمان و 10 گرم آهک و 800 گرم ماسه پاسخ گوی حداقل شرایط فیزیکی لازم برای تثبیت ماسه های روان بود، این تیمار مناسب ترین تیمار انتخاب شد. هزینه های اجرایی مالچ جدید نیز حدود 30 درصد هزینه های مالچ نفتی برآورد می شود.

پدیده فرسایش خاک از مخرب ترین پدیده هایی است که موجب خسارت های فراوان در بسیاری از مناطق می شود. از طرفی، کارایی هرچه بیشتر پروژه های حفاظت خاک مستلزم آگاه بودن از اطلاعات تغییرات زمانی و مکانی رسوبات تولیدی در یک آبخیز است. با توجه به اینکه بخش اعظم رسوب های خروجی از یک حوضه طی وقایع زمانی سیلابی انجام می شود، تمرکز بر منشایابی رسوبات حمل شده به هنگام سیلاب، اعم از بار معلق یا کف، در طراحی نوع عملیات حفاظت خاک بسیار موثر است. در این بررسی با تفکیک منابع رسوب در قالب کاربری های مختلف اراضی و واحد های سنگ شناسی و با بهره گیری از روش منشایابی رسوب سهم هر یک از منابع رسوب در تولید رسوب حوضه آبخیز طالقانی تعیین شد. بدین منظور، در این مطالعه، 39 نمونه خاک از منابع مختلف در سطح حوضه و 19 نمونه از رسوب تولیدی حوضه (شامل 11 نمونه از رسوبات کف بستر و 8 نمونه از رواناب خروجی حوضه) برداشت شد. یازده عنصر (Fe، Mn، Mg، Zn، Cu، K، Na، P، N، C و Ca) ردیاب های اولیه در نظر گرفته شد. پس از اندازه گیری غلظت ردیاب ها، با استفاده از آنالیز آماری و تجزیه تابع تشخیص، ردیاب های Zn، C، Mg وCa به عنوان ترکیب بهینه برای منشایابی و تفکیک کاربری های اراضی انتخاب شدند؛ در حالی که هیچ ردیابی برای تفکیک واحد های سنگ شناسی از یکدیگر شناسایی نشد. ناتوانی در تفکیک واحدهای سنگ شناسی از یک سو به دلیل فقدان تنوع (سه سازند) و از سوی دیگر آهکی بودن سازند تله زنگ و تاثیر بیشتر آن در تولید بار محلول است. نتایج مطالعه نشان داد با استفاده از مدل های چندمتغیره ترکیبی، سهم منابع مختلف در تولید رسوب به دست آمد: کشاورزی، مرتع و جنگل به ترتیب برابر با 4/53، 4/30 و 2/16 درصد. همچنین، ردیاب های واردشده در مدل ترکیبی مبین تاثیر مدیریت کاربری و تفاوت بارز کاربری های مختلف در تغییر ترکیب شیمیایی خاک است.

سیستم های انسانی و طبیعی دینامیک پیچیده ای دارند. تغییرات سیستم های انسانی در سیستم طبیعی بازخوردی بر جای می گذارد. در تغییرات کاربری اراضی نه تنها عوامل محیطی، مانند شرایط جغرافیایی، اثرگذار است، بلکه فاکتورهای انسانی، مانند تغییرات جمعیتی، نیز اثرگذار است، زیرا تغییرات کاربری اراضی تلفیقی از مسائل فیزیکی و اجتماعی - اقتصادی است. مهاجرت به شدت بر فعالیت های اقتصادی تاثیر می گذارد و ممکن است آغازگر تغییرات کاربری اراضی باشد. برای تحلیل و بررسی آثار احداث سد طالقان بر تحولات جمعیتی در سیستم انسانی و همچنین تحلیل تغییرات کاربری اراضی در سیستم طبیعی تحقیق حاضر انجام شده است. در این پژوهش، نخست نقشه تغییرات کاربری اراضی تهیه شد. سپس، با محاسبه نرخ تغییرات کاربری اراضی و همچنین نرخ رشد جمعیت به تحلیل نتایج پرداخته شد. به طور کلی، پیش از احداث سد طالقان، منطقه طالقان با کاهش جمعیت همراه بود و، در پی این کاهش جمعیت، میزان اراضی مرتعی نیز در حال کاهش بود، اما، پس از احداث سد طالقان، زمین در این منطقه ارزش یافته و بر جمعیت فصلی افزوده شده است.

برف یکی از مولفه های اصلی چرخه آب در بسیاری از حوضه های کوهستانی دنیاست. با توجه به اینکه جمع آوری داده های دقیق در این مورد نیازمند صرف وقت و هزینه بسیاری است و گاهی سخت و غیرممکن به نظر می رسد، استفاده از روش های زمین آماری، به منزله تکنیکی برای تبدیل داده های نقطه ای به منطقه ای، می تواند راهگشا باشد. در این تحقیق، با استفاده از داده های چهارده ایستگاه برف سنجی غرب استان اصفهان، پهنه بندی آب معادل برف در دوره آماری 1368 1389 با استفاده از چهار روش زمین آماری و قطعی کریجینگ، کوکریجینگ، تابع شعاع محور و عکس فاصله وزنی در محیط نرم افزاری ArcGIS 9.3 انجام شد. بدین منظور، نخست آزمون نرمال بودن کولموگراف- اسمیرنوف برای داده ها اجرا و سپس واریوگرام داده ها به منظور تعیین همگنی، ایستایی و روند داده ها ترسیم شد. پس از تشخیص تناسب داده ها و آماده سازی آن ها در محیط 9.3 ArcGIS، برای هر سال با مقایسه چهار روش ذکرشده و بر اساس کمترین میزان RMSE، بهترین روش درون یابی برای پهنه بندی انتخاب و نقشه های پهنه بندی ترسیم شد. نتایج نشان می دهد که در بیشتر سال های این دوره آماری در منطقه مورد نظر روش تابع شعاع محور نتایج بهتری ارائه می دهد. علاوه بر این، نتایج نشان می دهد که میزان آب معادل برف از سمت جنوب و غرب حوزه به سمت شمال و شرق کاهش می یابد.

بهینه سازی کاربری اراضی، با استفاده از مدل برنامه ریزی خطی، یکی از روش های مدیریتی برای رسیدن به پایداری تولید و کاهش فرسایش خاک است. در این میان، تحلیل حساسیت مدل می تواند، با بررسی تاثیرپذیری نتایج از تغییرات پارامترهای ورودی، عدم قطعیت در تصمیم گیری برنامه های مدیریتی را کاهش دهد. بر این اساس، در تحقیق حاضر، با استفاده از مدل برنامه ریزی خطی و به کمک نرم افزار Lingo، بهینه سازی کاربری اراضی در حوضه آبخیز آدینه مسجد در استان مرکزی انجام شد. سپس، در دامنه مجاز تغییرات 50- تا 50+ درصدی سطح کاربری های اراضی، با توجه به ضرایب بیشینه ساز سود و کمینه ساز فرسایش، به تحلیل حساسیت مدل پرداخته شد. طبق نتایج، مقادیر توابع هدف فقط نسبت به حداکثر سطح اراضی دیم، آن هم به مقدار خیلی کم، حساسیت نشان می دهند؛ به طوری که، با کاهش 10 درصدی حداکثر سطح اراضی دیم، میزان درآمد در وضعیت فعلی 5/3 درصد، در وضعیت اعمال مدیریت 2/4 درصد و در وضعیت استاندارد 6/2 درصد کاهش می یابد. از طرفی، مقدار فرسایش در وضعیت فعلی 18/0 درصد و در وضعیت اعمال مدیریت 19/0 درصد کاهش می یابد. اما، در وضعیت استاندارد 34/0 درصد افزایش می یابد. همچنین، نتایج نشان داد تغییرپذیری سود از تغییرات سطح اراضی دیم متاثر است؛ در حالی که تغییرپذیری فرسایش از تغییرات سطح کاربری مرتع تاثیر می پذیرد.

امروزه، با توجه به افزایش بهره برداری از منابع آب زیرزمینی، لزوم توجه به استفاده بهینه از این منابع بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. از روش های زمین آمار می توان برای ارزیابی و پایش کیفیت منابع آب زیرزمینی بهره برد. منطقه مورد مطالعه در تحقیق حاضر آبخوان دشت هشتگرد است. در این تحقیق نخست، با استفاده از داده های کیفی برداشت شده از 41 حلقه چاه پیزومتری منطقه، مقادیر پارامترهای کیفی گوناگون در هر چاه بررسی شد. سپس، به کمک روش های زمین آماری کریجینگ، کوکریجینگ و IDW بهترین مدل برای پهنه بندی کیفی آبخوان انتخاب شد. نتایج نشان داد برای بیشتر شاخص های کیفی آب زیرزمینی بر اساس ارزیابی متقابل و RMSE، کوکریجینگ بهتر از سایر روش ها شاخص های کیفی را شبیه سازی می کند. سپس، از میان پارامترهای کیفی دو پارامتر SAR و EC برای تعیین کیفیت آب آبیاری به روش ویلکوکس انتخاب شد و نقشه های پهنه بندی بر اساس این دو پارامتر با استفاده از امکانات زمین آماری نرم افزار ArcGIS نسخه 10 تهیه شد. نتایج تعیین کیفیت آب آبیاری در آبخوان نشان داد که 99 درصد سطح آبخوان بر اساس روش طبقه بندی ویلکوکس برای تعیین کیفیت آب آبیاری در رده خوب (C2S1) و 1 درصد از سطح آبخوان در رده متوسط (C3S1) قرار می گیرد. از نتایج پژوهش حاضر می توان در مدیریت آبخوان منطقه و همچنین مدیریت آبیاری در کشاورزی منطقه استفاده کرد.

تعیین دبی اوج سیل برای دوره های برگشت مختلف یکی از پارامترهای مهم طراحی سازه های کنترل سیل است. مشکل عمده برنامه ریزان در مقابله با سیل فقدان داده یا بی کفایتی داده های موجود است. تعمیم نتایج از مناطق دارای آمار به مناطق فاقد آمار یکی از مطمئن ترین راهکارهاست. هدف اصلی این تحقیق نیز تحلیل منطقه ای فراوانی سیلاب در استان قزوین با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره است. از 23 ایستگاه هیدرومتری هشت ایستگاه، به دلیل آمار کوتاه مدت و وجود سد مخزنی در بالادست، حذف شد. تحلیل عاملی مشخص کرد که پنج عامل محیط حوضه، قطر دایره معادل، زمان تمرکز، طول آبراهه اصلی و مساحت حوضه مهم ترین عوامل موثر در پیک سیلاب اند. پانزده ایستگاه باقی مانده، با به کارگیری تحلیل خوشه ای، به دو منطقه همگن تقسیم و همگنی این نواحی با استفاده از آزمون های همگنی گشتاورهای خطی تایید شد. بر اساس معیار نکویی برازش (Zdist) گشتاورهای خطی، توزیع نرمال تعمیم یافته با آماره ای معادل 29/0 بهترین توزیع برای کل منطقه بود. اما، برای نواحی همگن 1 و 2 به ترتیب توزیع های لجستیک تعمیم یافته و پاره توی تعمیم یافته، با آماره هایی برابر با 09/0 و 56/1، دارای بهترین برازش بودند. پس از محاسبه مقادیر پارامترهای توزیع های منتخب، مقادیر دبی با دوره بازگشت های مختلف برای همه ایستگاه ها برآورد شد. سپس، در هر منطقه همگن و برای هر دوره بازگشت، روابط رگرسیونی بین دبی حداکثر سیل و عوامل موثر بر دبی اوج سیلاب تهیه شد؛ با این روابط، می توان دبی اوج سیل با دوره بازگشت های مختلف را در حوضه های فاقد آمار برآورد کرد.

این تحقیق به منظور مقایسه صفات و گروه های عملکردی گیاهی در مرتع شخم و رهاشده (پس از 28 سال) و مرتع قرق در منطقه بهارکیش قوچان در استان خراسان رضوی انجام شد. در دو سایت شخم خورده و شاهد چهل واحد نمونه برداری یک متر مربعی به روش سیستماتیک تصادفی مستقر شد. در هر پلات فهرست گونه های گیاهی، فراوانی، پوشش تاجی و بیست صفت رویشی، فنولوژیکی و تولیدمثلی اندازه گیری و ثبت شد. بر اساس آنالیز همبستگی پیرسون، با استفاده از نرم افزار R، نه صفت شکل زیستی، تاج گیاه، روش تولیدمثل، ساختار ذخیره ای، نوع ریشه، دوره رویشی برگ، شکل رویشی، دوره زندگی و روش تکثیر صفات عملکردی انتخاب شدند. طبقه بندی و رسته بندی داده ها در ماتریس نه صفت در 112 گونه، با استفاده از نرم افزارهایCANOCO و TWINSPANS، به تفکیک پنج گروه عملکردی منجر شد. درصد پوشش کل دو گروه عملکردی در اراضی شخم خورده به طور معنی داری (70 درصد) کاهش یافت، ولی درصد پوشش سه گروه عملکردی به طور نسبی (10 20 درصد) افزایش یافت. بر اساس نتایج این تحقیق، گیاهان یک ساله با صفات و شکل زیستی تروفیت، ژئوفیت، ریزوم دار در مقابل تخریب شخم مقاوم اند، ولی گیاهان چندساله (فانروفیت، کامفیت، همی کریپتوفیت) و گیاهانی که سیستم ریشه ای راست و تاج پوشش گسترده دارند در مقابل تخریب ناشی از شخم حساس اند.

امروزه، توجه به اهمیت حفاظت از منابع خاک در کشاورزی و منابع طبیعی با هدف جلوگیری از تخریب و انحطاط آن ضروری به نظر می رسد. تخریب خاک و اراضی، به منزله عاملی مستقیم، در تهدید محیط زیست جهانی، رفاه انسان و جامعه مشهود است. این تحقیق به منظور تهیه نقشه تخریب خاک در شرق استان قزوین انجام شد. نقشه خاک منطقه، با استفاده از روش ژئوپدولوژی، از تلفیق لایه های اطلاعاتی لیتولوژیک، ژئومورفیک و پدوژنیک در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. اطلاعات به دست آمده از نقشه خاک همراه مطالعات میدانی به عنوان ورودی در مدل گلاسود به کار برده شد و سرانجام نقشه تخریب خاک منطقه تهیه شد. در این تحقیق واحد های نقشه خاک مبنای بررسی وضعیت تخریب در منطقه قرار گرفت. نتایج نشان داد کمتر از 25 درصد از اراضی مطالعه شده دارای درجه کم تخریب اند و در شرایط فعلی به مدیریت خاصی نیاز ندارند، ولی در سایر بخش های منطقه تخریب خاک با درجات مختلف مشاهده شد. تخریب خواص شیمیایی خاک شامل کاهش مواد آلی، هدررفت مواد غذایی و شوری خاک ها از مهم ترین جنبه های تاثیر گذار در روند تخریب خاک های منطقه است. از مجموع 16630 هکتار اراضی مطالعه شده حدود 4028 هکتار از اراضی در کلاس تخریب کم، 5987 هکتار در کلاس تخریب متوسط، 5128 هکتار در کلاس تخریب زیاد و 866 هکتار در کلاس تخریب بسیار زیاد خاک قرار دارند. بنابراین، با توجه به نتایج به دست آمده، اقدامات مدیریتی برای جلوگیری از گسترش این فرایند در منطقه پیشنهاد می شود.

در این پژوهش، بوم شناسی فردی گیاه بوته ای و انحصاری ایران با نام ریش پهن Platychaete aucheri Boiss. در بخش های جنوبی استان فارس، که متعلق به ناحیه رویشی خلیج- عمانی است، مطالعه شد. اطلاعات اقلیمی، پستی و بلندی، خاک شناسی و ویژگی های تیپ گیاهی (تراکم به روش نزدیک ترین همسایه، تاج پوشش به روش ترانسکت نقطه ای) و فنولوژی گونه بررسی شد. همچنین، کیفیت علوفه در سه مرحله مهم رشد گیاه شامل رویشی، گل دهی و بذردهی در آزمایشگاه تعیین شد. نتایج نشان داد گیاه P.auchri قادر به رویش در شرایط بارندگی اندک (بیشینه 285 میلی متر) و دمای زیاد (بیشینه 6/49 درجه سانتی گراد) است؛ البته، اندکی در مقابل سرما و یخبندان تحمل دارد. این گیاه محدوده ارتفاعی از 543 تا 1120 متر از سطح دریا، جهات دامنه رو به جنوب و جنوب شرقی و شیب های 7 تا 80 درصد را ترجیح می دهد. متوسط تاج پوشش این گونه از 8/15 تا 29 درصد متغیر است. خاک رویشگاه های مورد بررسی دارای بافت شنی- لومی و غیر شور و از نظر مواد آلی و عناصر غذایی فقیر است. با افزایش سن گیاه، میزان پروتئین موجود در اندام هوایی روند کاهشی را نشان می دهد و در بهترین حالت (53/4 درصد پروتئین در مرحله گل دهی) نیز پروتئین مورد نیاز دام را برآورده نمی سازد. این گیاه، به دلیل دارابودن اسانس، سیستم ریشه ای عمیق، اندام های هوایی چوبی و کرک در سطح برگ و ساقه، به خوبی فشار چرای دام را تحمل می کند. به طور کلی، گیاه ریش پهن، به دلیل سازگاری با محیط گرم و خشک جنوب فارس (در محدوده مراتع شهرستان های لار، لامرد، جهرم و داراب)، شکل رویشی بوته ای مقاوم به چرای دام، جذابیت در پرورش زنبور عسل، کاربردهای دارویی در طب سنتی و دارابودن نقشی باارزش در کنترل فرسایش آبی و بادی، گونه ای چندمنظوره است و در طرح های مقابله با بیابان زایی و احیای مراتع قشلاقی نواحی جنوب کشور می توان از آن استفاده کرد. آگاهی از روش های بهینه تکثیر و استقرار این گونه انحصاری ایران نیازمند پژوهش های تکمیلی است.

مراتع از لحاظ ترکیب پوشش گیاهی، وضعیت، گرایش، تولید و ظرفیت چرایی هرساله دستخوش تغییراتی می شوند. این تغییرات اغلب تحت تاثیر دو عامل است: نوسانات اقلیمی و تصمیمات مدیریتی. در این تحقیق نقش پراکنش زمانی بارش بر تولید مراتع سه استان ایلام، قم و مرکزی ارزیابی شد. با بررسی نقشه های پوشش گیاهی، 10 تیپ در ایلام، 8 تیپ در قم و 10 تیپ در مرکزی انتخاب شد. در مناطق کلید رویشگاه ها هرساله فاکتورهای مربوط به پوشش و خاک از قبیل پوشش تاجی، تراکم، تولید، زادآوری و پوشش سطح خاک در زمان آمادگی مرتع در طول چهار ترانسکت 400 متری در 60 پلات اندازه گیری شد. تولید گونه های قابل چرای دام از روش قطع و توزین اندازه گیری شد. برای تعیین رابطه بارش و تولید از روابط رگرسیون و ضریب همبستگی استفاده شد. برای تعیین نقش زمان وقوع بارش در میزان تولید، رابطه بارش با تولید سالانه هر سایت در هفت پایه زمانی شامل سال، بارش اسفند تا تیرماه، بارش بهمن تا تیرماه، بارش اسفند تا خرداد، بارش اسفند تا اردیبهشت، بارش اسفند و فروردین و بارش اسفند محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان داد که در سایت های مورد مطالعه فقط در 4 درصد موارد تولید کل با بارش سالانه رابطه داشته است و در 96 درصد سایت ها تولید کل با بارش اسفندماه (شروع فصل رشد) و بارش فصل رشد ارتباط دارد. این نتیجه اهمیت بارش فصل رشد را در میزان تولید گیاهان عرصه مراتع نشان می دهد.