فهرست مطالب
مجله دراسات فی العلوم الانسانیه
سال بیستم شماره 3 (خریف 1436)
- تاریخ انتشار: 1392/09/11
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 1-17در تاریخ اسلام، فتوت و جوانمردی به عنوان یک نظام اخلاقی به دو شاخه ی عملی (فردی و اجتماعی) و نظری (تدوین و نگارش فتوت نامه ها و رسائل) تقسیم می شود. فتوت صوفیانه که تقریبا از قرن سوم هجری تکوین یافت؛ حاصل ارتباط متقابل فتوت با تصوف و شاخه های مهم آن یعنی ملامتیه و قلندریه بود. فتوت صوفیانه به تدریج در قرن ششم هجری به یک نهاد سیاسی تبدیل و پس از سقوط خلافت عباسی، در عصر مغولان و ایلخانان در مناطق مختلف جهان اسلام همچون ایران و آناتولی نفوذ و گسترش بیشتری یافت تا جایی که جنبه ی اخلاقی - صنفی فتوت بر جنبه ی سیاسی آن غلبه کرد. در این دوران خانقاه ها محل دستگیری از مردم و فتوت نامه های زیادی با گرایش های صوفیانه تدوین و نگاشته شد. با توجه به اهمیت موضوع، این مقاله در صدد است به طور کلی و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی گفتمان فتوت صوفیانه در تاریخ اسلام از قرن سوم تا هشتم هجری قمری، بپردازد.
کلیدواژگان: فتوت، تصوف، ملامتیه، قلندریه، گفتمان -
صفحات 19-36یکی از رویکردهای مهم در ادبیات، رویکرد تربیتی است. در عرصه ی ادبیات، بزرگانی وجود دارند که آثارشان رنگ اخلاقی و تربیتی به خود گرفته است. ابن مقفع از جمله ادیبانی است که در آثار خویش، رفتار انسان را در زمینه های گوناگون مورد توجه قرار داده و به مسائل تربیتی عنایت ویژه ای داشته است. اگرچه پژوهشگران بسیاری با هدف کشف جنبه های زبانی و بلاغی، آثار وی را مورد بررسی قرار داده اند؛ ولی به جنبه تربیتی این آثار چندان توجهی نشده است. این در حالی است که ابن مقفع در آثار ادبی خویش به مسائل تربیتی و ارائه اصول و تبیین مبانی توجهی در خور داشته و کوشش وی در تعیین اهداف تربیتی و پیش بینی راه کارهای تحقق آن بسیار قابل توجه است. در این مقاله با بکارگیری شیوه توصیفی- تحلیلی، سعی بر آن است که اندیشه ها و مبانی تربیتی ابن مقفع در زمینه اصلاح و تربیت با دستیابی به آرای پراکنده وی در کتاب ها و نامه هایش، استخراج و مورد تحلیل قرارگیرد و در پایان به این نتیجه دست یابد که ابن مقفع به عنوان یک ادیب از مربیان و اصلاح گرانی است که در دو زمینه نظری وعملی اثر گذار بوده و مضامین تربیتی که او در آثارش بدان پرداخته، از بهترین نمونه ها برای راه یابی جامعه ی انسانی به سوی زندگی برتری است که سعادت دو جهانی انسان را تضمین می کند.
کلیدواژگان: ابن مقفع، رویکرد تربیتی، انسان، جامعه انسانی -
صفحات 37-55هدف این مطالعه، تاملی در ابعادی از تلویزیون به عنوان مهم ترین ابزار ارتباطی جهان مدرن است. پژوهش های معطوف به تلویزیون از زوایای متعدد و تحت پارادایم های مختلف انجام شده است، اما نویسنده در این نوشتار می کوشد از زاویه ی فرهنگ بومی بر ابعاد زیبایی شناسی و فلسفی رسانه تمرکز کند. رسانه های مدرن مانند تلویزیون در فرهنگ غرب متولد شده و ماهیت آن ها بر زمینه ای از عناصر و ساختارهای فرهنگی و معناشناختی این قلمرو فرهنگی شکل یافته است. بنابراین نوع به کارگیری رسانه ی مدرنی مانند تلویزیون که ماهیت زیبایی شناختی یافته و کارکرد آن در کشورهای غربی، بر اساس ماموریت هایی چون سرگرمی قوام یافته است، در دیگر حوزه های فرهنگی و جغرافیایی از جمله ایران، نیازمند بازشناسی ماهوی است تا بتوان در بومی کردن آن تلاش کرد. تا این اتفاق نیفتد، هر گونه تلاش برای انتقال موفق مفاهیم فرهنگی در جغرافیای نوین امکان پذیر نخواهد بود. در این مطالعه بر این نکته تاکید شده که تلویزیون از دل نظام فرهنگی و زیبایی شناختی مدرن سر برآورده است و متقابلا در ترویج نظام ارتباطی نوین نقش اساسی بر عهده دارد. این نظام نوین تفاوت های اساسی با نظام سنتی بدون تلویزیون دارد. در ضمن ماهیت تلویزیون با نوعی از هستی شناسی، معرفت شناسی و زیبایی شناسی نسبت دارد که شناخت نسبت های یاد شده از شروط اساسی تصرف در ماهیت این رسانه ارتباطی است.
کلیدواژگان: ماهیت تلویزیون، نظام فرهنگی نوین، هستی شناسی، معرفت شناسی، زیبایی شناسی -
صفحات 57-69مساله حدوث و قدم عالم یکی از میدان های نزاع بین فلاسفه از طرفی و متکلمان و دین مداران در طرف مقابل بوده است، زیرا به نظر دسته اخیر، جهانی که مخلوق خداست نمی تواند قدیم باشد و عالمی که مسبوق به عدم زمانی نباشد فعل الهی بحساب نمی آید. از طرف دیگر فلاسفه با توجه به تحلیل زمان و انتزاع آن از گردش و حرکت، حدوث ذاتی را مطرح و از آن دفاع نموده اند، علی رغم این که بعضی به جدلیه الطرفین بودن این بحث اذعان کرده اند، حکمت متعالیه باروش برتر خود در پی آشتی بین فلسفه وکلام عرفان برآمده در این مساله طرحی نو در انداخته و با ابتکار جدیدی به حل مساله پرداخته است. حکیم سبزواری از جمله متفکرینی است که تمام سعی خود را مصروف بر زدودن پرده های ابهام از عناصر محوری حکمت صدرایی می نماید، به ابتکار شخصی خود اصطلاحی به نام حدوث اسمی در میان مباحث حدوث و قدم فلسفی مطرح نموده و مدعی کشف آن از آیات قرآنی و متون وحیانی می شود. این مقاله اصطلاح جدید او و مبادرت وی به توسعه حدوث را مورد تحلیل و تبیین فلسفی و عرفانی قرار داده و در این راستا به تحلیل مساله فاعلیت الهی که به عقیده نگارنده مهم ترین میدان بر خورد متکلمان و فلاسفه را در مساله حدوث تشکیل داده پرداخته و دیدگاه سبزواری و توجه او به فاعلیت بالتجلی را برجسته می نماید و از طرفی موضع مثبت و منفی دو شارح بزرگ منظومه سبزواری یعنی میرزا مهدی مدرس آشتیانی و شیخ محمد تقی آملی را در نگرش به این حدوث اسمی سبزواری مورد بررسی قرار داده و در نتیجه ابتکار سبزواری در طرح حدوث اسمی را محصول نگاه او به اصالت وجود صدرایی با بینش عرفانی و وحدت شخصی وجود می داند.
کلیدواژگان: حکیم سبزواری، آشتیانی، آملی، حدوث اسمی، تجلی، فاعلیت باری تعالی -
صفحات 71-93مهدی اخوان ثالث و مظفر نواب از شاعران برجسته و به نامی هستند که در آغاز جوانی در گیر و دار مسائل سیاسی سرزمین های خود وارد شدند و زندگی شاعرانه ی خود را به مبارزه ی مستمر علیه نظام های استبدادی حاکم بر دو کشور ایران و عراق اختصاص دادند. شباهت در شرایط سیاسی و تجربه های تلخی که دو شاعر در ایران و عراق آن زمان داشته اند، باعث ایجاد نوعی حالت روحی در این دو شده که بازتاب این حالت بر اشعارشان سایه افکنده است؛ تا جایی که می توان از آن به عنوان «احساس حزن و اغتراب» یاد نمود که نمودی از یاس و بدبینی این دو را به تصویر می کشد. در این راستا، مقاله ی حاضر با تکیه بر شیوه ی تطبیقی- تحلیلی مکتب آمریکایی در صدد است دغدغه ی اغتراب و نغمه های حزن و اندوه را در شعر این دو شاعر تطبیق و بررسی نماید، در حالی که بحث ما به این نتیجه منتهی می گردد که نمود مضامین مشترک در شعر این دو، ناشی از احساس مشترکشان درباره ی شرایط ناگواری است که به ویژه در زندان داشته اند. سوالی که در اینجا مطرح می شود، این است که: مهمترین شواهدی که ما را بر آن داشته که شعر این دو را در باب حزن و اغتراب مقایسه کنیم، چیست؟ پاسخ به این سوال، همان چیزی است که ما در خلال ذکر نمونه های مشابه از دو شاعر در پی آن هستیم.
کلیدواژگان: حزن، اغتراب، مهدی اخوان ثالث، مظفر نواب -
صفحات 95-109شیوه هایی که شاعر جهت نقل مفاهیم و تاثیرگذاری به جای تعبیر مستقیم و بی پرده، به کار می برد، خواننده را از جنبه ظاهری و سطحی قصیده به مفاهیم و دلالت های پنهان در ماورای متن سوق می دهد و بدین ترتیب به کامل کردن آنچه که در توان بیان مستقیم واژگان نیست، می پردازد؛ از جمله ی این شگردها، به کارگیری نماد و مفاهیم سنتی است که باعث غنای بیشتر متون شعری و اصالت آن ها می گردد. شاعر معاصر عراقی ادیب کمال الدین در شعر خود روش های جدید و موثری را در توجیه افکار و بیان دیدگاه ها، و نیز غنای بیشتر متن، به کار برده است. قصائد وی سرشار از دلالت های نمادین حروف، رنگ ها و شخصیت های سنتی می باشد. در این پژوهش سعی شده است که بر مبنای شیوه ی توصیفی – تحلیلی، به بیان بارزترین شیوه های به کار رفته در شعر ادیب کمال الدین پرداخته شود. نتایج بحث در این زمینه گویای آن است که تجربه حرفی شاعر، دلالت های نمادین حروف در شعر وی، بینامتنی قرآنی، و فراخوانی شخصیت پیامبرانی همچون حضرت نوح (ع) و حضرت یوسف(ع)، سپس رنگ ها و دلالت های نمادین آن ها مهم ترین این شیوه ها می باشند. این مقاله به بررسی نه دیوان آخر شاعر، که تمامی آن ها بین سال های 1993م تا 2013م چاپ شده، می پردازد.
کلیدواژگان: شعر معاصر عراقی، ادیب کمال الدین، شگردها(تکنیک ها)ی شعری، دلالت ها
-
Pages 1-17In the Islamic history, chivalry or magnanimity as a moral system is divided into two branches of practical (individual and social) and theoretical (compilation and writing of chivalrous letters and treatises). Sufistic chivalry that emerged from 3rd century AH was the outcome of reciprocal connection between chivalry and mysticism and its important branches. Sufi chivalry gradually transformed into aa political institution in 6th century and after the downfall of Abbasid Caliphate, during Mongols and Ilkhanid it permeated and expanded to different regions of Islamic world including Iran and Anatolia hence its ethical-general aspect overshadowed political aspect. During that period hospices turned into places of arrests and a large number of chivalrous books with mystic tendencies were written and compiled. With respect to the importance of the subject, this paper with descriptive-analytic method tries to the Sufis chivalry discourse in the Islamic history from the third to the eighth centuries A.H.Keywords: Chivalry, Mysticism (Sufism), Malammatyeh, Qalandriyeh, Discourse
-
Pages 19-36One of the important procedures in literature is educational one. Ibn-e Moqaffe is one of the pioneers in the literary domain whose works have variously dealt with cultural and educational aspects. Human behavior in various fields has also taken into account by Moqaffe. Although most of the researchers have studied his works with the aim to discover linguistic and rhetorical aspects, but none of them could pay attention to his educational aspect. Ibn-e Moqaffe pays heed to educational subjects, presenting principles and remarking its purposes. He is very remarkable in attempting to determine educational goals and anticipating ways of their accomplishment.Using descriptive- analytic method, this study tries to review Ibn-e Moqaffe's educational thoughts and principles on pedagogy and to achieve sporadic views of him which have been extracted from his books and letters. The findings show that Moqaffe as a literati, is a mentor and reformer who has influence in both theoretical and practical aspects. Educational concepts in his works are best for the advancement of a human society toward better life which guarantees human bliss in this world and afterword.Keywords: Ibn, e Moqaffe, Educational Procedure, Human, Human Society
-
Pages 37-55The aim of this study is to reflect the dimensions of the television as the most important means of communication in the modern world. Research focuses on various aspects of television from different paradigms, but the author of this article tries to focus on aesthetic and philosophical aspect of TV from local Persian culture. The modern media such as TV were born in the West and its essence is based on that cultural domain. Therefore, using modern media such as TV, we have to transfer the nature of such media in accordance with Persian cultural features. In other cultural and geographical domains including Iran there is need of its review s to be able to make it native. Any attempt to transfer the concepts of the new cultural geography is impossible. However, this paper stresses on this point that TV which has been raised from modern cultural system is separated and distanced with traditional system. Meanwhile the nature of this system is paralleled with special ontological and epistemological views.Keywords: Nature of TV, Modern Cultural System, Ontology, Epistemology, Aesthetic
-
Pages 57-69The issue of occurrence and the world creation has been a dispute between theologians and religious philosophers on the one hand and politicians on the other, because in the latter‟s point of view, the world that is the God‟s creation cannot be old and a universe that is not preceded by time is not considered the work of God. Hakim Sabzevari is one of the thinkers who illustrates and explains the main elements of Sadr-al- Motealehin‟s Transcendental Wisdom and clears up the ambiguity in it. In his books, he uses the term “nominal contingency” which he asserts he discovered in Qur‟anic verses and the Divine Word. This article examines the bases of this contingency by observing Sabzevari„s mystical and philosophic bases, and reveals Sabzevari„s effort in magnifying this agent by self-manifestation as well as deepening the philosophical meaning of this contingency and distinguishing the self-manifesting agent. Taking into account his tendency to individual pantheism, this article examines two different positions of Sabzevari„s commentators: the late Mirza Mahdi Ashtiani and the late Sheikh Mohammad TaghiAmoli. Mirza Mahdi Ashtiani confirms Sabzevari„s nominal contingency by an ontological approach Sheikh Mohammad TaghiAmoli criticizes it by an epistemological one.Keywords: Hakim Sabzevari, Ashtiani, Amoli, Nominal Contingency
-
Pages 71-93Mahdi and Muzaffar two major poets entered the political arena during their youth and were dedicated noodles in a constant struggle and bitter struggle against authoritarian regimes. Alike in the political circumstances and bitter experiences experienced by poets in Iraq and Iran at the time led to the emergence of a common psychological condition cast a shadow over Ohaarhma, this situation can be explained by emotional a's a feeling of sadness and alienation that result in a state of disappointment and pessimism. From this standpoint, the objective of this research based on the curriculum Altosifa - analytical at the American School to apply what penetrates inside the poets of obsession alienation and then highlight the stark tones of sadness monitoring in Ohaarhma, finished and the results show that the contents involved in hair «Akhavan» and «Alnawab» Due to Ahsashma shared commitment to the bitter conditions they spent in prison. The question that arises here, summarizes as follows: What are the most important implications of the joint, which urges us to compare these two poets in the field of grief and alienation? This is what we will try to answer him with the review of the faces of the similarity in their poetic work.Keywords: (Grief, Alienation, Nostaligia, Mehdi Akhavan Sales, Mothafar Alnawab)
-
Pages 95-109The techniques which a poet uses to imply concepts and influences instead of unhidden and direct interpretation drive readers to hidden concepts and attributes beyond the text. Consequently, they complete what cannot be implied via direct implications. An example of such techniques is using symbols and traditional concepts that can enrich poems and their genuinity more. The contemporary Iraqi poet Adib Kamaledin uses new techniques in his poems with reasons that these are more capable in explaining thoughts, expressing views and enriching the texts. His odes are full of symbolic attributes of alphabets, colors and traditional characters. In this research, an attempt is being made to express the techniques in the poems of Kamaledin transparently. The method is comparative-analytical one. Examples of his techniques are the poet’s alphabetic symbolic attributes in his poems, intertexuality of Qur’an, and the mentioning of characters like Noah and Joseph and colors as symbolic attributes. This research focuses on the last 9 works of the poet which were all printed during 1993 and 2013.Keywords: Iraqi Contemporary Poet, Adib Kamaledin, Poetical Techniques, Attributes
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.