فهرست مطالب

فصلنامه نقد ادبی
پیاپی 29 (بهار 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/03/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • نظری
  • امید آزادی صفحه 7
    رشد مباحث نظری درباره ادبیات جهان در یکی دو دهه اخیر حاصل واکنش به محدودیتهای رشته ادبیات تطبیقی و تلاش برای بازتعریف اصول نقد ادبی در قالب ادبیات جهان است. یک هدف ادبیات جهان، توسعه روش هایی علمی است که برای مطالعه ادبیات های غیرغربی در نقد ادبی و، در نتیجه، نگارش تاریخ ادبیات جهان کافی باشد. با ترجمه جمهوری جهانی ادبیات اثر پاسکال کازانووا، بخشی از این مباحث اخیرا به زبان فارسی هم راه پیدا کرده است. در این مقاله پس از معرفی مختصر چهارچوب نظری ادبیات جهان، در مورد سه محور اساسی طرح کازانووا (مدل جمهوری، مرکزیت شهر پاریس، و ایدئولوژی ملت-دولت) بحث خواهم کرد. ضمن پرسش در مورد پیش فرض های کتاب اضافه خواهم کرد که چرا تاریخ ادبیات فارسی در قالب چنین تعاریفی نمی گنجد و چرا پذیرش این روایت از تاریخ ادبیات جهان، تغییرات معرفت شناسانه ای را ضروری می کند که نتیجه منطقی آن حذف بخش اعظم تاریخ ادبیات فارسی از تاریخ ادبیات جهان است. بعد در همین ارتباط به ترجمه خواهم پرداخت و در مورد روابط قدرت و استعمار نهفته در آن اشاره خواهم داشت.
    کلیدواژگان: ادبیات جهان، پاسکال کازانووا، ترجمه، ملت، دولت، استعمار
  • سعید احمدی علیایی، فتانه محمودی صفحه 31
    اثر خلاقانه، محصول تعامل تنگاتنگی است که میان بخش ناخودآگاه و خودآگاه ذهن برقرار می-شود. هنرمند به واسطه ی داده های انتزاعی و ذهنی به درک شهودی بدیعی از جهان پیرامون نائل می گردد و با یاری ابزارها و اسلوب های از پیش آموخته، اثر هنری شکل می گیرد. در این مجال، قصد اصلی رسیدن به الگویی برای نقد تکوینی اثر هنری است. چه ساحت هایی در شکل گیری اثر هنری تاثیرگذار هستند؟ هر یک از ساحت های مورد نظر چه مولفه های جزئی تری در خود دارند؟ به دلیل وسعت بحث، نظریه «ناخودآگاه» فروید به عنوان دیدگاه نظری مقاله انتخاب شده است. یافته-های نظری نشان می دهند، فرآیند خلق اثر توسط هنرمند محصول سه تاریخ متفاوتی است که به صورت توامان در ذهن وی اندوخته می شوند و با توجه به هر یک، امور مقدماتی معینی تکوین می-یابد. تاریخ جهان پیرامون مولف، که ناخودآگاه جمعی و خودآگاه جمعی را شکل می دهد. تاریخ هنر که اهمیت خود را در خوانش های بینامتنی آشکار می کند و تاریخ شخصی هنرمند که خودآگاه و ناخودآگاه فردی وی را ایجاد کرده و نقش به سزایی در تکوین «فردی بودن» متن هنری دارد. در حقیقت این مقاله قصد دارد با نگاهی روانکاوانه به نظریاتی که با سه تاریخ فوق الذکر مرتبط هستند، یک مدل از فرآیند تکوین اثر هنری به دست دهد.
    کلیدواژگان: ناخودآگاه، متن، تاریخ، تکوین
  • حسین صافی پیرلوجه صفحه 53
    در سنت ساختارگرایی سوسوری، فرض بر این است که دستگاه زبان پس از تعریف سلبی نشانه های کلامی و چینش بعضی از آنها در پی یکدیگر، مدلول های معینی را در کالبد یک متن مستقل گرد می آورد و از وحدت مضمونی متن در برابر شرایط ناپایدار بافتی محافظت می کند. بسیاری از منتقدان عرصه ی ادبیات نیز تحت تاثیر زبان شناسی سوسوری و به پیروی از بوطیقای ساختارگرا چنین می پندارند که نقد ادبی برابر است با سخن کاوی اثر در راه تاویل آن به مقصود آفریننده اش. در این مقال اما به جای کوششی بی فرجام برای وصول به فلان مدلول در بهمان اثر سترگ ادبی، به چندوچون در این باره خواهیم پرداخت که اساسا متنیت اثر از کجا(ها)ی زبان مایه می گیرد و چرا نمی توان فرایند خوانش متن را به روال های مکانیکی سخن کاوی فروکاست و هدف از نقد ادبی را نیل به مضمونی بی بدیل انگاشت. در تبیین دلالت مندی پردامنه ی متن و کران گشودگی خوانش، چند نمونه ی ظاهرا ناهمگون را فراتر از نقدهای سخن کاوانه، بر پایگاهی متشکل از دیدگاه های خوانش بنیاد بارت، پاشایی و متز تحلیل خواهیم کرد تا سرانجام به الگوی تازه ای از نقد ادبی دست یابیم. بنا بر این الگو اگرچه تنها سخن سنجی اثر برای تاویل آن کافی است، اما این سنجه را تنها یکی از شرایط لازم برای تحلیل متن باید دانست. در راه چنین تحلیلی همچنین باید عوامل متنیت هر اثر را نیز با توجه به شبکه ای از روابط بینامتنی اش تحلیل کرد؛ تحلیلی که از شناسایی انواع تقابل های پنهان در پوسته ای از روابط مجازی و استعاری آغاز می شود.
    کلیدواژگان: نقد ادبی، ساختارگرایی، سخن سنجی، خواننده مداری، متنیت
  • نقد عملی
  • ادریس امینی صفحه 93
    شعر «تحولات عاشق» ادونیس عرصه ترکیب و تلفیق متون متعدد دینی و عرفانی است. این شعر مبتنی بر مفاهیم بنیادین معرفتی در رابطه سنت و تجدد است و در آن، مواجهه ای پیچیده و بدیع با متون عرفانی صورت می گیرد و معنای متن از رهگذر چنین چالش و رویارویی متون و مقولات گذشته و مدرن شکل می گیرد. این تحقیق از راه صورت بندی مفهوم نوین «عرفان سوررئالیزه» نحوه ارتباط این شعر با متون متعدد و متکثر پیشین آن را تبیین کرده است. پژوهش حاضر می کوشد با رهیافت تحلیل انتقادی، از راه تحلیل مولفه های مفهوم «عرفان سوررئالیزه»، شعر «تحولات عاشق» را بررسی و نقد کند. نتایج نشان می دهد که تقابل تودرتوی متون مختلف در این شعر بیانگر شکل گیری نگاه معرفتی جدیدی است که عاشق را از جوهر روحانی در جهان گذشته به غرایز نفسانی در جهان مدرن متحول می سازد. این تفکر با سلب صفات ربانی از طبیعت و نفی کیفیات مرموز، انسان را به عوامل نفسانی تقلیل می دهد.
    کلیدواژگان: ادونیس، عرفان، سوررئالیسم، تحولات عاشق، رویا
  • سعید پورعظیمی صفحه 117
    روابط عارف قزوینی در جایگاه «شاعر ملی ایران» با برخی از نامدارترین چهره های عصر خویش و فراز و نشیب این مناسبات و دگرگونی آرای عارف درباره ی برخی از آنها، روحیات و عقاید او را به روشنی آینگی می کند. بدبینی، سوءظن، واکنش های عصبی و پرخاشگرانه که با حساسیت و صداقت بسیار در آمیخته، اساس شخصیت و مواجهه ی عارف با دیگران را شکل می دهد؛ هم از این روست که دوستی ها و دشمنی های عارف گذرا و متزلزل است و موجبات انزوا و مردم گریزی او از یک سو و آزردگی و کدورت دوستانش از سوی دیگر را فراهم می آورد. بر این همه باید روحیه ی انقلابی یک سونگر و میهن پرستی بی مرز عارف و نگاه اغراق آمیز حاصل از این اندیشه ها را نیز افزود که منش دشمن تراش او را تشدید کرده است.
    این مقاله از خلال نامه ها، خاطرات و دیگر نوشته های عارف، آرای او را درباره ی حسن تقی زاده، اشرف الدین گیلانی، احمد کسروی، ملک الشعرای بهار، وحید دستگردی و رضاخان بیان می دارد و ریشه های نزاع و خصومت میان عارف و آنان را به بحث می گذارد و از این رهگذر علل تنهایی و انزوای محبوب ترین شاعر عصر مشروطه در دهه ی پایانی زندگی اش را عیان می کند.
    کلیدواژگان: عارف قزوینی، مشروطه، حسن تقی زاده، اشرف الدین گیلانی، احمد کسروی
  • حسین رضویان، وجیهه احسانی صفحه 143
    همواره صاحب نظرانروش های مختلفی را برای گروه بندی یا به تعبیری، تعیین سبک آثار، مطرح کردند.بنابراین وجوداختلاف نظرها وجدال های فراوان برسر تعیین سبک آثار دراین میان امری اجتناب ناپذیر می نماید. در این جستار نویسندگان به دنبال تایید یا رد روش های دیگر سبک شناسی نیستند، بلکه معیاری نو را به عنوان شاخص سبکی مطرح می سازند. دراین مقاله استعاره دستوری گذرایی به عنوان شاخصی برای تعیین سبک پیشنهاده شده است. به این منظور داستان «مدیر مدرسه» از جلال آل احمد و «اسرار دره ی جنی» از ابراهیم گلستان به عنوان نمونه انتخاب و به روش توصیفی- تحلیلی بررسی و مقایسه شده است. در این آثار استعاره های دستوری گذرایی استخراج و به لحاظ میزان کاربرد باهم مقایسه شده اند. طبق بررسی های انجام شده، در کتاب اسرار در ه ی جنی ابراهیم گلستان، تعداد استعاره ی دستوری در مقایسه با اثر جلال بسیار محدود است و بیشتر با استعاره ی دستوری گذرایی از نوع تبدیل ذهنی به وجودی و بعد از آن تبدیل ذهنی به رابطه ای روبرو هستیم. اما در کتاب مدیر مدرسه ی جلال، برخلاف اسرار در ه ی جنی ابراهیم گلستان، استعاره ی دستوری گذرایی بکار رفته بسیار چشم گیر است و بیشتر این استعاره ها از نوع تبدیل فرآیند رابطه ای به مادی و بعد از آن کلامی به مادی است. نتایج به دست آمده فرضیه مارا، مبتنی بر کاربرد استعاره ی دستوری به عنوان شاخص، سبک تایید می کند چرا که بر اساس بررسی این دو اثر، هم در میزان استعاره دستوری بکاررفته و هم در نوع آنها، تفاوت کاملا مشهود است.
    کلیدواژگان: سبک شناسی، استعاره ی دستوری گذرایی، هلیدی، دستور نقشگرا
  • صدف گلمرادی صفحه 167
    رمان تنها حوزه ی آفرینش ادبی است که نه همچون علوم اجتماعی و فلسفه آلوده تعقل شده است و نه مانند شعر و افسانه یکسره حیاتی مستقل از زندگی عملی روزمره انسان دارد و براین اساس دارای بیشترین ظرفیت برای بازنمایی زندگی انسان معاصر است. مقاله ی حاضر به دنبال نقد جامعه شناسانه ی سرمایه های شخصیت های زن در رمان دل فولاد نوشته ی منیرو روانی پور است. رهیافت نظری این مقاله ایده ی انواع سرمایه ی پیر بوردیو جامعه شناس، مردم شناس و فیلسوف فرانسوی است. بوردیو بر این باور است.وی علاوه بر ایده ی مارکسیستی سرمایه ی اقتصادی انواع دیگری از سرمایه های فرهنگی، اجتماعی و نمادین را نیز بر می شمرد. بنابراین در این مقاله در پرتو نظریه فوق انواع سرمایه های زنان، تولید، بازتولید و تبدیل آن ها بررسی می گردد و با توجه به حجم و ترکیبی که زنان از این سرمایه ها در اختیار دارند فرادستی یا فرودستی آنان در فضای اجتماعی نشان داده می شود.
    نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که سرمایه ی اقتصادی زنان سیری منفی را سپری می کند، آنان درتولید و بازتولید سرمایه ی نمادین با بحران ناباروری مواجه اند، سرمایه ی اجتماعی شان نیز زخم خورده ی انواع کنترل های اجتماعی و اشکال متفاوت خشونت است، تنها سرمایه های فرهنگی زنان است که در سطحی محدود ومنحصر روندی پویا را در دو سوی افقی و عمودی نشان می دهد.
    کلیدواژگان: جامعه شناسی ادبیات، انواع سرمایه پیر بوردیو، زنان، منیرو روانی پور، دل فولاد
  • صفحه 193
    در بیستمین شماره فصلنامه نقد ادبی(سال پنجم، زمستان1391صص194- 218) مقاله ای با عنوان«مقایسه تطبیقی شیوه روایت گری ادبی روضه المجاهدین و پیرنگ نمایشی سریال مختارنامه» به چاپ رسیده است که نکات قابل تامل چندی در آن به نظر رسید و بهانه ای شد برای نقد این مقاله. برجسته ترین کار مختار انتقام از مسببین حادثه کربلا و مهم ترین اقدامش مقابله او با سپاه شام و شکست آنها در سال 67 ه. بود. درباره سرگذشت مختار و عقاید او در کتب تاریخی روایات گوناگون و گاه متباین دیده می شود و بر اساس همین روایت ها کتاب هایی درباره سرگذشت او نوشته شده استیکی از آن کتاب ها که با رویکردی شیعی نوشته شده، کتاب«روضه المجاهدین» است که در «دوران صفوی» به نگارش درآمده و دیگری هم پیرنگ سریال«مختارنامه» که چندی پیش در قالب سریال از سیما پخش شده است. در مقاله مذکور به مقایسه تطبیقی دو متن«مختارنامه» و بررسی میزان دقت آنها در تطبیق با متنی تاریخی(تاریخ طبری) پرداخته شده است. به نظر نویسندگان در این دو متن به منظور رسیدن به تاثیری خاص بر مخاطب«روایت تاریخی با تخیل»درآمیخته شده است(چکیده مقاله).
    مقاله دارای نکات خوبی است اما نکات قابل تاملی نیز در روش و نتایج آن وجود دارد که به ذکر برخی از این نکات پرداخته می شود.
|
  • Omid Azadi Page 7
    The rise of the discussions of World Literature in the past two decades is a response to the limits of Comparative Literature as well as attempts to re-visit the principles of literary criticism in the form of World Literature. One aim of World Literature is the development of methods that are sufficient to the study of non-Western literatures and, hence, to the writing of the history of World Literature. These discussions have recently been introduced into Persian by the translation of Pascale Casanova's The World Republic of Letters. In this paper, after briefly introducing the theoretical frames of World Literature, I engage three major axes of Casanova's model (the republic, the centrality of Paris, and the nation-state ideology). Questioning the presuppositions of this book, I discuss why such definitions fail to define Persian literary tradition and why accepting this model necessitates epistemological transformations which logically lead to the removal of a great part of Persian literary history from world literary history. In this connection, then, I discuss translation in terms of colonialism and the inherent power relations in the act.
    Keywords: World Literature, Pascale Casanova, Translation, Colonialism
  • Saeed Ahmadi Oliayi, F. Mahmoodi Page 31
    Work of art, the product of the interaction between the unconscious and closely connected to the conscious mind can be established.The artist through the abstract data and subjective perception of the surrounding world in a new intuitive about can be achieved and with the help of the tools and the fashions of the previously learned work of art takes shape.In this article, which is the process of rereading the opinions to the formation and development of a work of art are concerned, to be presented a conceptual model functional and transparent.Theoretical findings show, the process of creation by artist the past three different product.History of the world that form the collective unconscious and the conscious collectiveHistory of art which shows in their Intertextual reviewsPersonal history of the artist who has created an individual unconscious and he was conscious.In fact, this article is going to take a look at related to aesthetic theories, offer a clear and transparent process of conceptual model development work of art
    Keywords: Formation, unconscious, text, history, genesis
  • Hossein Safi Pirloojeh Page 53
    It is traditionally maintained in the structuralist linguistics that by cutting verbal signs off each other paradigmatically, and enchaining some of them against some others syntagmatically, language system makes a body of text signify a certain meaning sustainable through contextual fluctuations. In line with this Saussurean assumption, and in an attempt to ascertain the authorial intent in a piece of great literary work, many literary scholars have been taking rhetorism for criticism, albeit under the rubrics of structural poetics. In this article, however, the abortive attempt to pull certain meanings out of chefs doeuvre is dismissed for the purpose of investigating the origins of textuality in any work – let it not be shelved as great literature or literary at all – to see why such mechanical procedures as prevalent in rhetorical studies cannot account for textuality beyond thematic unity of a work; wherein textuality and plurality of text are suppressed in favor of the integrity and entirety required for works of verbal art. As to account for the extensive significance of text and the abundance of its possible readings, a seemingly heterogeneous body of text (including a piece of a poem, an extract from an article, and a vignette) has been analyzed within a reader-oriented framework drawn upon Roland Barthes (1981), Asgari Pashaei (1995) and Christian Metz (1982) leading into a new impression of literary criticism far away from rhetorism.
    Keywords: literary criticism, structuralism, rhetorism, reader, orientedness, textuality
  • Edris Amini Page 93
    The poem "Lovers Evolution" of Adonis is based on the combination of multiple theological texts focused on basic concepts of knowledge of tradition and modernity. The poem"Lovers Evolution" shows complex encounter with the mystical and Interpretive texts. Meaning of the text formed and Create through the challenge and confrontation between the past and modern texts. So that Formulating a new conception of “surrealize mysticism” is inevitable to explain and understanding the connection of this poems with numerous and diverse texts, of tradition. the present study attempts to review the poem "Lovers Evolution” approach of critical analysis helping components of " surrealize mysticism". Results show that nested confrontationof texts in this poem represents the formation of modern thinking that transform lover from spiritual essence In the past to carnal instincts in modern world and reduces human to sensual factors through deprivation divine characters from nature and negation of the mysterious qualities.
    Keywords: Adonis, Mysticism, Surrealism
  • Page 143
    Experts have different methods for grouping or, determining the style of the works proposed. So it sounds inevitable to have disagreement on style of works. The authors do not seek to confirm or reject common stylistics methods, but they are going to propose a noble criterion as an indicator of style. In this paper transitivity grammatical metaphor has been introduces as a stylistic device. In order to do this two Persian stories, “Asrar-e Darre Jenni” written by Ebrahim Golestan and “Modir-e Madrese” by Jalale Ale Ahmad, have been selected as sample and they have been analyzed in descriptive-analytical method. Transitivity grammatical metaphors from these works have been extracted and then have been compared. The number of transitivity grammatical metaphor in “Asrar-e dare Jenny” compared with the “Modir-eMadrese”, is much less and in this story, conversion of mental process to existential and then mental to relational process, are more than the others. In “Modir-e Madrese”, unlike the “Asrar-eDarre Jenny”, transitivity grammatical metaphor is impressive and the most metaphors that has been used in this story, are conversion of relational processes to material ones and then verbal processes to material ones. Results confirm our hypothesis based on the application of grammatical metaphor as a stylistic device because according to the results of study, the difference is obvious both in terms of amount and type of transitivity grammatical metaphor.
    Keywords: Stylistics, Transitivity Grammatical Metaphor, Halliday, Functional Grammar
  • Page 167
    The novel is the only field of literary creation, which is not undergo dirt of thinking like social sciences and philosophy and not as poetry and legends are completely independent life of everyday practical life and therefore has the maximum capacity for the representation of contemporary life. This paper seeks to criticize sociological capitals of female characters in the novel Dele foolad Written Monir Ravanpour. The theoretical approach of this paper is based on the idea of famous French philosopher and anthropologist Pierre Bourdieu (1930 - 2002). Bourdieu believes that In addition to his Marxist notion of economic capital, he counting other forms of cultural, social and symbolic capital and according to the women volume of a variety of capitals, production, reproduction and conversion, superiority or inferiority of women is to be investigated. The results of this study suggest that women's economic capital has a negative trend. Women in the production and reproduction of symbolic capital are facing a crisis of infertility, their Social capital also wounded different form of violence. only cultural capital which shows a dynamic trend in both horizontal and vertical.
    Keywords: sociology of literature, a variety of Pierre Bourdieu capital, women, Monir Ravanpour, dele foolad