فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی
سال پنجم شماره 4 (پیاپی 20، پاییز 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/12/15
  • تعداد عناوین: 7
|
  • نعمت الله موسی پور صفحات 1-33
    سبک زندگی پدیده ای است که باورها، ارزش ها، دانش ها و صلاحیت های فردی را در موقعیت های اجتماعی فردی متبلور می کند. سبک زندگی، بخش حقیقی تمدن های بشری را می سازد و البته به شکل ساده و خطی حادث نمی شود. تبلور درونیات آدمیان، یعنی سبک زندگی، به طور جدی متاثر از موقعیت عمل آنان است و زمان و مکان آن گونه که در ادراک شخص ساخته می شود، بستر عمل او را شکل می دهد. با آن که بنیاد اصلی سازنده سبک زندگی شخص دیندار، دین است، اما تحقق آن برای اشخاص فعال در سازمان ها، متاثر از واقعیت جاری حیات سازمانی است؛ که در قالب قوانین و مقررات عمل می کند و به انواعی از سبک زندگی منجر می شود. سه شکل مواجهه بین باورها و ارزش ها دینی با واقعیت های سازمانی قابل تصور است: انطباق کامل؛ انطباق نسبی و عدم انطباق. در هر یک از اشکال مذکور، گونه ای از سبک زندگی در موقعیت های دانشگاهی جلوه می نماید، که سبک زندگی آموزش گران دانشگاهی نامیده می شود. آنچه توجه به این گونه ها را واجد اهمیت می کند، بازتاب آن در تاثیرگذاری تربیتی فعالیت های آموزشی این گروه است. آموزش گر، فقط یک شخص دارای سبک زندگی نیست؛ بلکه بیش از آن، «آموزنده سبک زندگی» است که به شیوه غیرمستقیم و پنهان عمل می کند. اگر تحقق «تمدن نوین اسلامی» مورد نظر است و «بخش حقیقی» آن را متن زندگی مردم تشکیل می دهد و اگر متن زندگی مردم به شکل آشکار و پنهان متاثر از رفتارهای تحصیل کردگان جامعه است، پس تبیین چگونگی عمل آموزش گران دانشگاهی در شرایط کنونی به عنوان الگوهای مستقیم و غیرمستقیم جوانان حائز اهمیت است.
    کلیدواژگان: سبک زندگی، سبک زندگی آموزش گر دانشگاهی، دانشگاه، فرهنگ دانشگاهی، دانشگاهی بودن
  • حسین ابراهیم آبادی صفحات 33-55
    مفهوم سبک زندگی به رغم اهمیت کارکردگرایانه و وجه انضمامی آن، یکی از مهم ترین چهارچوب های تبیینی در مباحث جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی در دهه های اخیر بوده است. این درحالی است که خاستگاه این مفهوم، فرد، تفاوت های فردی، عادت ها، ذائقه ها، رجحان ها و به طور کلی تمایزیافتگی افراد و همچنین تفاوت رفتار افراد در فضای کنش با دیگران است که اصولا امری روان شناختی محسوب می شود. در این میان، سبک زندگی مفهومی وابسته به زمینه تلقی می شود و با طیفی از متغیرهای فردی، فرهنگی، دینی و اجتماعی گره خورده است که در توصیف و تحلیل نیازمند رویکردی میان رشته ای می باشد. به عبارت دیگر تفاوت ها و تمایزهای فردی و روان شناختی به ویژه در موضوعی مانند، سبک زندگی بر خلاف نظریه های کلاسیک روان شناختی، امری صرفا فردگرایانه و شخصیتی محسوب نمی شود، بلکه به شدت با ساختار و متن اجتماعی و بافت و سرمایه فرهنگی در تعامل هستند. در این مقاله، ضمن توجه به این عوامل و عناصر، ابعادی از تاثیر رسانه های جمعی و الکترونیکی و نیز مدرسه و دانشگاه به عنوان شواهدی از تاثیر زمینه و متن برسبک زندگی طرف توجه قرار می گیرد. در پایان با اتخاذ رویکردی میان رشته ای به توصیف و تحلیل مواردی از کاربرد سبک زندگی در جامعه ایران پرداخته می شود و تلاش می شود با افزوده هایی از آرای دانشمندان اسلامی، دیدگاه هایی برای عرصه سیاست گذاری ارائه شود.
    کلیدواژگان: سبک زندگی، سبک زندگی در منظر روان شناسی، وجوه اجتماعی سبک زندگی، مدرسه، دانشگاه و سبک زندگی، سبک زندگی ایرانیان
  • رضا صمیم صفحات 55-73
    پس از انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران دغدغه تلفیق الگوهای سنتی آموزش عالی علوم انسانی که از حوزه های علمیه برآمده بودند با الگوهای مدرن که به دانشگاه ها تعلق داشتند به صورتی جدی توسط سیاست گذاران علم مطرح شد. این دغدغه ای بود که در بسیاری از کشورهای اسلامی که نهادهای سنتی دیرپایی در آموزش عالی علوم انسانی داشتند وجود داشت و در برخی به صورت عملی تجربه شده بود. برخی تجربه های عملی اولیه در ایران پس از انقلاب از آنجا که تلاش داشت شکل خاصی از تلفیق پیش گفته را اجرا نماید چالش هایی برانگیخت. با توجه به آنکه در طول سی سال حیات آموزش عالی در ایران پس از انقلاب اسلامی، تجربه هایی متفاوت از تلفیق میان الگوهای سنتی و متجدد آموزش عالی علوم انسانی به محک آزمون نهاده شده است این مقاله در تلاش است به مدد استفاده از مفهوم فضا در جامعه شناسی و روش تحلیل تاملی و با استفاده از برخی داده های تاریخی گونه ای خاص از این تجربه را که در دانشگاه امام صادق (ع) رخ داده است تفسیر نماید. نتایج نشان می دهد در دانشگاه امام صادق (ع) عدم اتکای صرف به تلفیق مبتنی بر طراحی برنامه های درسی میان رشته ای و تلاش برای خلق فضایی تلفیقی توانسته تجربه ای موفق در تلفیق الگوهای سنتی و متجدد آموزش عالی علوم انسانی در ایران به وجود آورد.
    کلیدواژگان: آموزش عالی علوم انسانی، میان رشته ای اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، الگوهای سنتی، الگوهای متجدد
  • قاسم درزی، احد فرامرز قراملکی، منصور پهلوان صفحات 73-103
    چندوجهی بودن پدیده ها و مسائل و همچنین پیشگیری از تحویل انگاری، پژوهشگران را از مطالعات میان رشته ای ناگزیر کرده است. قرآن کریم نیز در دوران معاصر به همین دلایل، بسیار در معرض چنین پژوهش هایی قرار گرفته است. لیکن به دلیل نو بودن این شکل از مطالعات، عموما پژوهش گران بنا به برداشت خود از میان رشته ای به آن می پردازند که همین امر، تعیین محدوده و بیان تعریفی منسجم از میان رشته ای و همچنین بیان گونه های قرآنی آن را لازم می گرداند. در حقیقت ترکیب هم گرایانه را می توان معیار اصلی برای تحقق میان رشته ای در نظر گرفت. بنا به میزان تحقق همگرایی میان رشته ها، سه گونه اصلی را برای مطالعات میان رشته ای می توان برشمرد؛ چند رشته ای؛ میان رشته ای و فرارشته ای. بر این اساس، برای مطالعات میان رشته ای قرآن کریم نیز سه گونه اصلی را می توان برشمرد: چند رشته ای قرآنی؛ میان رشته ای قرآنی و فرا رشته ای قرآنی. هر یک از این گونه ها نیز دارای اشکال مختلفی است که با ایجاد منظومه ای از این گونه ها می توان تا حدی به انسجام بیشتری در مطالعات میان رشته ای قرآن کریم دست یافت و نقشه راهی را پیش روی علاقه مندان به این گونه از مطالعات گشود.
    کلیدواژگان: گونه شناسی، مطالعات میان رشته ای، قرآن کریم، مسائل چند وجهی، ترکیب همگرایانه
  • نوروز نیمروزی ناوخی صفحات 103-119
    هدف از این مقاله بررسی امکان پارادایم جامعه شناسی اسلامی در شرایط کنونی با توجه به عدم توافق لازم در پذیرش علم دینی، فقدان فلسفه علوم اجتماعی اسلامی مدون، نبود علمی بنام جامعه شناسی اسلامی و اجتماع علمی پیرامون آن و فقدان سایر شرایط لازم جهت تحقق پارادایم مذکور است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که در بستر تحول از علوم انسانی موجود (با مبانی و رویکرد غربی) به علوم انسانی مطلوب موردنظر (با مبانی و رویکرد اسلامی) با توجه به پسینی و تصادفی بودن امر پارادایم در تاریخ علم، در حال حاضر صحبت از پارادایم جامعه شناسی اسلامی تا چه حد امکان پذیر است؟ چارچوب نظری این مبحث نظریه ی کوهن در تاریخ و فلسفه علم است. روش تحقیق، مطالعه ی اسناد موجود در خصوص مسئله ی پیدایش پارادایم علمی با استفاده از تکنیک فیش برداری از کتب و اسناد موجود است. نتایج بررسی ها موید آن است که صحبت از یک پارادایم جدید بدون نقد و ابطال پارادایم های رایج در مواجهه با نیازها و مسائل جدید در میان اعضای اجتماع علمی و پیدایش آن را صرفا حاصل ترکیب پارادایم های رایج دانستن، اشکالات جدی فلسفی، منطقی و دشواری های عملی به دنبال دارد. در نهایت آسیب هایی به مبانی فکری و اعتقادی پارادایم جامعه شناسی اسلامی در نتیجه ی عدم پذیرش آن به عنوان یک پارادایم جانشین در میان اعضای اجتماعات علمی دنیا به ویژه کشورهای اسلامی به همراه دارد.
    کلیدواژگان: پارادایم، جامعه شناسی، جامعه شناسی اسلامی، اجتماع علمی
  • حسین جعفری ثانی، مرتضی کرمی، حمیده پاک مهر صفحات 119-135
    مطالعه ی حاضر با هدف شناسایی الگوی تلفیق برنامه درسی (درون رشته ای، بین رشته ای و تلفیق در یادگیرندگان) علوم انسانی و بررسی میزان فاصله آن با وضعیت مورد انتظار صورت پذیرفت. روش پژوهش از نوع توصیفی / مقایسه ای بود و جامعه ی آماری شامل تمامی دانشجویان رشته های علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 93-92 بود. تعداد 216 نفر از دانشجویان طبق فرمول حجم نمونه و به شیوه ی طبقه ای نسبی انتخاب و پرسشنامه محقق ساخته بر اساس ده الگوی تلفیق برنامه درسی مطرح شده توسط فوگارتی که روایی و پایایی آن نیز احراز گردید را تکمیل کردند. یافته ها نشان دادکه: 1- از دید دانشجویان علوم انسانی، در حال حاضر، الگوی تلفیق درون رشته ای بر تدوین و اجرای برنامه های درسی این حوزه حاکم است. 2- الگوی تلفیق در ذهن یادگیرنده، مورد انتظار دانشجویان است. 3- از نظر دانشجویان، بین وضع موجود و وضع مورد انتظار در هر سه دسته از الگوهای کلان تلفیق طبق دیدگاه فوگارتی در برنامه های درسی رشته های علوم انسانی تفاوت وجود دارد. با عنایت به یافته های حاصل، توجه به الگوی تلفیق برنامه درسی در ذهن یادگیرندگان، در راستای بازنگری علوم انسانی مد نظر قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، علوم انسانی، تلفیق درون رشته ای، تلفیق بین رشته ای، تلفیق در یادگیرندگان
  • علیرضا مقدم صفحات 135-159
    با عطف توجه به پرسش امکان تولید دانش با رویکرد میان رشته ای، مقاله حاضر به بحث درباره نوعی وب2 و مجهزسازی کاربران به ابزار مشارکت و تولید دانش در فضای مجازی می پردازد. به این منظور به قابلیت های یک نرم افزار در فراهم کردن فضای تولید دانش توجه شده مثال هایی از مشارکت که بر روی این نرم افزار انجام شده است توضیح داده می شود. سپس این مثال ها تجزیه و تحلیل می شوند تا نشان داده شود که برای ایجاد مشارکت آنلاین چه چیزی لازم است و این مشارکت تحت چه شرایطی ممکن است منجر به تولید دانش شود. مشارکت کنندگان در این تحقیق شامل تعدادی دانشجو معلم بودند که در یک دوره ی آموزش ریاضیات که به صورت تلفیقی (ترکیبی از آموزش کلاسی و آنلاین) بود شرکت داشتند. مشارکت کنندگان در گروه های 9-6 نفری قرار داده شدند و از آنها خواسته شده بود که به حل مسال ریاضی و بحث درباره ی آنها و چگونگی تدریس این مسال به دانش آموزان مقطع ابتدایی بپردازند. از روش تحقیق نظریه ی داده بنیاد برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد و نظریه ی یادگیری فرهنگی- اجتماعی ویگوتسکی به عنوان دریچه ای برای مطالعه ی محیط اجتماعی به کار برده شد. یافته های تحقیق حاکی از مواردی از تولید دانش به صورت انفرادی و اجتماعی است؛ زمانی که اعضای گروه هیچ اشاره ای به اطلاعات یا پاسخ های اعضای دیگر گروه نمی کنند تولید دانش به صورت انفردی روی داده است. برعکس، زمانی که آنها در زمینه مسئله ای با هم مشارکت می کنند، تولید دانش بیشتر ماهیتی اجتماعی دارد. علاوه بر این، نقش مدرس، مداخله یا کناره گیری وی، و قابلیت های چندرسانه ای نرم افزار در شکل گیری نوع تولید دانش موثر بوده اند.
    کلیدواژگان: تولید دانش، فضای مجازی، مشارکت، وب 2
|
  • Pages 1-33
    Lifestyle is a phenomenon which provides beliefs، values، knowledge and interpersonal competencies in social-personal situations. Lifestyle makes the real part of human civilization; however it does not occur as a simple and linear. Crystallization of the inner human، means lifestyle، is seriously affected by the action’s position; time and location based on personal perception، which together form the context of the action. While religion makes the main basis of a religious person’s lifestyle، but the institutional actor is affected by the current realities of organization’s life and acts in terms of laws and requirements which resulted in different lifestyles. In confrontation between religious beliefs and institutional realities، three situations may consider including full conformity، partial conformity and non-conformity. In each of these forms a particular lifestyle based on the university condition may emerge، which is known as academic educators’ lifestyle. The importance of these forms is due to the effect of them on educational effectiveness of academic activities. The educator is not only a person with a personal lifestyle، but also is a “lifestyle learner” which it acts with a latent and indirect manner. If the implementation of “Modern Islamic Civilization” is important، and the “real part” of it، is made by people’s life context and visibly and invisibly is affected by educators’ manners in each society، therefore the explanation of academic educators’ practice is important since they are the main reference of lifestyle model for young.
    Keywords: lifestyle, Academic Educator's Lifestyle, university, Academic Culture
  • Pages 33-55
    Life- style، as one new concept and man-made construct، has a significant role in shaping man’s cultural life، and as such in today cultural world، whatever studies which could dimensions، developments، potentials and damages explain of this social and cultural Phenomenon is bound to be welcome. In recent years، Life- style، one of the most important research areas has been in the Sociology and cultural studies topics. While the research findings of this theoretical study focus on psychological roots of style and like: Individual differences، habits، preferences and in general، Behaviors differ in interpersonal and interactions with other human agents that to be considered Psychological Thematic. However the main argument of the present paper is that life- style in Psychological new theories، In addition based on individual differs and efforts are based on team Interaction and also need to pay attention to social – cultural Context. In this article With such an approach and through the Interdisciplinary method، the author has tried to explain some of the applications focusing on Iranian society which through combining two Islamic Viewpoints and interdisplinary approach take efficacy.
    Keywords: lifestyle, Lifestyle in psychology perspective, Social Aspects of Life Style
  • Pages 55-73
    In the contemporary era in countries in transition، especially those countries which have a long history in founding and maintaining traditional institutions for higher education in the humanities، we have witnessed the simultaneous presence of traditional and modern institutions for higher education in the humanities. This simultaneous presence has often revealed itself in the form of conflicting coexistence and has caused a kind of non-productive action in the space of production and consumption of the humanities in these societies. Iran، as a country in transition، with the aforesaid history in founding traditional institutions for higher education in the humanities، which has also tried in the last one hundred years to establish modern institutions for higher education in the humanities، has experienced the same trend. After the 1979 Revolution in Iran، attempt was made to combine the traditional and modern models of higher education in the humanities. Although this combination did not produce the desired results at first، it seems that today، on the basis of this combination، some institutions have come into existence، which are able to perform their research and educational duties properly. The present article uses the historical method، to study the origin of the aforesaid idea of combination، and then introduce an example of the successful implementation of this combination، which has established itself in the form of a university institution.
    Keywords: Higher Education in Humanities, Islamic Interdisciplinary, Imam Sadegh University, Traditional Model, Modern Model
  • Pages 73-103
    Multifaceted phenomena، issues and also prevention of reductionism have forced scholars to interdisciplinary studies. For these reasons the holy Quran has been taken into consideration nowadays. Researchers، because of the novelty of interdisciplinary studies، pay attention to them based on their impressions of interdisciplinary studies. This issue makes the coherent definition of interdicsiplinarity and the expression of its Quranic typologies necessary. In fact we could consider the Integration as the main criterion for achieving Intrerdisciplinary studies. Therefore we will three kinds of interdisciplinrity: multi-disciplinarity، interdisciplinarity and meta-disciplinarity. Each of these has various forms of which a system of these kinds we can touch to a more coherent interdisciplinary studies toward Holy Quran.
    Keywords: Typology, interdisciplinary studies, Quran, Multifaceted issues, Integration
  • Pages 103-119
    The aim of this research is survey of possibility Islamic Sociology Paradigm in recent situation in terms of lack of necessary agreement with acceptance of religious science among researchers، lack of philosophy of Islamic social sciences، lack of Islamic sociology and its scientific community and finally others necessary circumstances for constitution of this paradigm. Principal question in here is how much the Islamic Sociology Paradigm is possible in changing context of current humanities (with western foundation and approach) to desired humanities (with Islamic foundation and approach) with consideration of posterior and coincidental emergence of paradigm in history of science? Theoretical framework here is Kuhn''s theory in history and philosophy of science. Research method is documentary study in area of emergence of scientific paradigm via use of notation technique. Results show emergence of paradigm without critique and falsification current paradigms in coping with new needs and problems in scientific community has philosophic، logic and practical serious errors. In result، lack of acceptance of Islamic Sociology Paradigm as substitution paradigm among of scientific communities’ members in the world especially Islamic countries leads to impairments in thinking and faithful foundation of Islamic Sociology Paradigm.
    Keywords: Paradigm, Sociology, Islamic Sociology, Scientific Community
  • Pages 119-135
    The main goal of this study was Identification integrated curriculum model (within disciplines، across several disciplines and within and across learners) in humanities based on Fogarty''s view and its gap with expected statuses of students. Research method was descriptive and population was all the humanities students in Ferdowsi University of Mashhad in the 93-92 academic year. The sample size was 216 students and selected through stratified sampling. Research tool was questionnaire that designed based on the Fogarty''s model. Results showed that: from students view، within disciplines (fragmented) model is dominated for the development and implementation of curriculum now. Students are expected integration within and across learners and there is significant difference between the existing and expected conditions in the three major models of integrating the humanities curriculum based on Fogarty''s view.
    Keywords: Curriculum, Humanities, Integration, Within Disciplines, Across Several Disciplines, Within, Across Learners
  • Pages 135-159
    This article touches upon how virtual instruction، as an interdisciplinary window، might facilitate knowledge construction. In order to do so، an online educational platform and its capabilities are explored، and examples of collaboration are given. Then these examples are analyzed to figure out how online collaboration could set the stage for knowledge construction. Participants included a number of preservice teachers who took a mathematics education course which was offered blended. The participants were put into groups of 6-9، and were asked to solve and discuss mathematical questions as well as how to teach them to elementary school students. Grounded theory method was applied to make sense of the data، and Vygotsky’s socio-cultural theory of learning was used as a lens to look at the social environment. Findings show that knowledge construction is likely to happen in two forms، individual or social. When there is no reference to other postings or responses to an individual from any of the group members، individual knowledge construction is taking place. Conversely، when preservice teachers collaborate on an issue to help each other build knowledge of pedagogy and that of subject matter، knowledge construction is more social in nature. Moreover، the instructor''s role، and capabilities of the platform are amongst the factors affecting knowledge construction.
    Keywords: Collaboration, knowledge construction, web 2.0