مجله مدیریت بهداشت و درمان
پیاپی 2 (تابستان 1388)

بررسی اقدامات انجام‌شده از جمله کاهش آسیب و پایش شاخص‌های سلامتی زندانیان هم از نظر کمک به بازگشت نیروی انسانی سالم و هم از نظر جلوگیری از مشکلات و خطرات بهداشتی بالقوه ه این افراد امکان انتقال آن از زندان را دارند، مهم است. این مطالعه با هدف تاثیر اقدامات کاهش آسیب بر سلامت عمومی زندانیان تحت پوشش درمان با متادون در زندان‌های استان تهران در سال 1387 انجام شد.

 روش پژوهش: 

بخش نخست این مطالعه مقطعی به صورت پس رویدادی انجام شد. فاز دوم این مطالعه به صورت طولی و پیگیری در طی یک دوره زمانی شش ماه انجام شد. برای گردآوری داده‌ها از دو پرسشنامه استاندارد شده اطلاعات جمعیت شناختی و آزمون سلامت عمومی (GHQ-28)استفاده گردید.

یافته‌ها: 

در مجموع، 250 نفر پاسخگو بودند که 27 نفر (8.10 درصد) درزندان اوین، 135 نفر (0.54 درصد) در زندان قزلحصار و 88 نفر (2.35 درصد) در زندان رجایی شهر به‌سر می‌برند. در مقیاس اختلالات روان‌تنی (P=0.015)، مقیاس اختلالات اضطرابی (P=0.001)، مقیاس اختلالات اجتماعی (P=0.001)، مقیاس اختلالات افسردگی (P=0.001) و نمره کلی پرسش سلامت عمومی GHQ-28 (P=0.001) بین زندانیان مورد مطالعه اختلاف معنادار مشاهده شد.

 نتیجه‌گیری:

 اقدامات کاهش آسیب به اجرا درآمده برای زندانیان تحت پوشش متادون در بهبود وضعیت سلامت روان و کیفیت زندگی آنان موثر بوده است.

سرعت، دقت و هماهنگی در ارایه خدمات توسط پرسنل فوریت‌های پزشکی برای کاستن از مرگ‌ومیر و معلولیت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است بررسی زمان رسیدن به محل حادثه توسط اورژانس 115 استان گیلان در سال 1385، هدف مطالعه حاضر بود.

 روش پژوهش:

 این مطالعه به روش توصیفی- مقطعی انجام یافت جامعه هدف 17139 نفر از بیماران تصادفی و غیر تصادفی که از اول فروردین ماه لغایت 31 شهریور ماه 1385 از خدمات امدادگران اورژانس استان گیلان استفاده نموده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها در مرحله میدانی مشاهده کارت بیماران و بررسی فرم استاندارد تکمیل شده ماهانه گزارش آماری مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی کشور بود.

 یافته‌ها:

 کل ماموریت‌های انجام شده در نیمه اول سال 1385 ، 17139 مورد شامل 11322 ماموریت انجام شده و 5817 ماموریت حذف شده بود. میانگین زمان رسیدن بر بالین بیمار در نیمه اول سال 1385 ، 5.53دقیقه برآورد گردید.

 نتیجه‌گیری:

 میانگین زمان رسیدن بر بالین مصدومین و بیماران توسط اورژانس 115 در استان طولانی‌تر از استانداردهای جهانی است. افزایش تعداد مراکز فوریت‌های پزشکی به ویژه در مسیرهای بین‌جاده‌ای، توسعه و بهسازی جاده‌ها، توسعه خدمات راهداری و ارتقاء آموزش کارکنان فوریت‌های پزشکی 115 در کاهش زمان رسیدن بر بالین بیماران موثر می‌باشد.

بیمارستان به دلیل رابطه نزدیک با بیمار و اهمیتی که خدمات بهداشتی درمانی در تندرستی جامعه دارد و همچنین به سبب ارایه خدمات فنی و حساس، از نظر یادگیری سازمانی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر استقرار استانداردهای ایزو سری 9000 بر میزان یادگیری سازمانی در بخش‌های بالینی بیمارستان‌های عمومی، آموزشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌باشد.

 روش پژوهش: 

در این پژوهش شاهد- موردی چهار بیمارستان عمومی، آموزشی بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی محیط مطالعه را تشکیل داده‌اند. بیمارستان شهدای تجریش و لقمان حکیم که فاقد گواهینامه استاندارد ایزو 9000 بودند، به عنوان شاهد و بیمارستان‌های شهید مدرس و آیت‌اله طالقانی که دارای گواهینامه استاندارد ایزو 9000 بودند، به عنوان مورد انتخاب شدند. تمامی سرپرستان بخش‌های بالینی این بیمارستان‌ها (100نفر) در پژوهش شرکت داده شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه و تکمیل به شیوه خود ایفا توسط پاسخگویان، گردآوری شد. برای سنجش روایی ابزار از روش تایید اعتبار محتوا با نظرخواهی از خبرگان و برای پایایی از روش آزمون- بازآزمون استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد میانگین و انحراف معیار و برای مقایسه دو گروه از آزمون t استفاده شد .

یافته‌ها: 

در بیمارستان‌های فاقد گواهینامه استاندارد ایزو میانگین نمرات یادگیری در سطح فردی برابر (3.64±19.5)، در سطح گروهی (1.86±8.86) و در سطح سازمانی (8.47±34.76) گزارش شد. در بیمارستان‌های دارای گواهینامه استاندارد ایزو نمرات یادگیری در سطح فردی برابر (6.93±25.9)، در سطح گروهی (3.72±13.32) و در سطح سازمانی برابر (13.83±52.30)بود. استقرار استانداردهای ایزو 9000 بر هر سه سطح یادگیری در بیمارستان‌های مورد مطالعه تاثیر داشته است(0.005=P).

نتیجه‌گیری:

 مستند سازی اطلاعات بیمارستان‌ها طی فرآیند اخذ گواهینامه استاندارد ایزو 9000 باعث افزایش یادگیری سازمانی می‌شود.

بیمارستان به عنوان یکی از سازمانهای اصلی ارایه دهنده خدمات بهداشتی- درمانی، حساسیت و اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد بهداشت و درمان دارد. بالا بودن حجم هزینه‌های عملیاتی بیمارستان و عدم کارایی بخش‌های بهداشت و درمان موجب بر انگیختن سوال‌هایی در زمینه چگونگی مصرف منابع توسط بیمارستان‌ها می‌شود. هدف از انجام این پژوهش سنجش هزینه بیماران بستری در بیمارستان آیت‌اله کاشانی شهر اصفهان در سال 1387 بوده است.

  روش پژوهش:

 این مطالعه از نوع مقطعی و گذشته نگراست که در آن 247 پرونده بیماران که در سه ماهه سوم سال 87 در 3 بخش کلیدی بیمارستان کاشانی اصفهان بستری شده بودند به صورت سرشماری مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات مورد نیاز بر اساس اهداف پژوهش و با استفاده از یک چک لیست از پرونده بیماران استخراج شد که روایی چک لیست به تایید صاحبنظران رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی رسیده است. در تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS از شاخص‌های آمار توصیفی همچون درصد و میانگین و انحراف معیار استفاده گردید.

 یافته‌ها:

 از کل بیماران بستری دراین سه بخش تعداد 106 بیمار زن و تعداد 141 بیمار مرد بودند. تعداد 225 از بیمه‌های مختلف استفاده کرده‌اند و تعداد 22 بیمار تحت پوشش هیچ ‌بیمه‌ای نبودند. تحلیل اقلام هزینه نشان داد در بخش‌های مختلف مورد بررسی بالاترین قلم هزینه بر مربوطه به اقدامات و مداخلات پزشکی (اعمال جراحی و اقدامات مشابه) با 54.4 درصد از هزینه‌ کل و پایین‌ترین مربوط به هزینه‌های ویزیت و مشاوره پزشک با 3.26 درصد از هزینه کل می‌باشد. متوسط هزینه هر روز بستری بیمار در بخش گوش و حلق و بینی 1396178 ریال و در بخش داخلی اعصاب 660520 ریال و در بخش جراحی اعصاب 1663032 ریال برآورد گردید.

 نتیجه‌گیری:

 با توجه به اینکه اعمال جراحی و خدمات وابسته سهم عمده‌ای در افزایش هزینه‌ها دارند، ایفای نقش فعال کمیته اعمال جراحی یا کمیته ممیزی بیمارستان‌ها برای اعمال نظر و نقش نظارتی در رابطه با موجه بودن یا نبودن اعمال جراحی و کمیته‌های تجویز و مصرف منطقی داروها که در ستاد وزارتی و معاونت‌های درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی تاسیس شده حساس و مهم خواهد بود. همچنین آموزش و توجیه اعضاء تیم درمان در رابطه با قیمت هر یک از خدمات و پیامدهای متعاقب آن‌ها بر بیمار و سیستم درمانی لازم است.

عفونت‌های بیمارستانی موجب افزایش مدت اقامت بیمار و تحمیل هزینه سنگین بر بیماران و سیستم بهداشتی- درمانی کشور و در نهایت مرگ‌ومیر بیماران می‌شود. این مطالعه با هدف ارزیابی دانش و عملکرد پرستاران در مورد کنترل عفونت‌های بیمارستانی انجام شده است.

 روش پژوهش:

 این پژوهش مطالعه‌ای توصیفی و مقطعی است و جمعیت مورد مطالعه شامل کلیه پرسنل پرستاری (N=163) شاغل در سه بیمارستان منتخب شهرستان های استان اصفهان بود. اطلاعات توسط پرسشنامه خود تکمیل سه ‌قسمتی شامل اطلاعات دموگرافیک، سوالات دانش و سوالات عملکردی گردآوری شد. روایی پرسشنامه با ضریب احتمال از فرمول آلفای کرونباخ برابر 0.91 و پایایی آن با ضریب همبستگی 0.8 تایید شده بود.داده‌ها با آزمون‌های ضریب همبستگی و تی مستقل توسط نرم‌افزار آماری SPSS مورد تحلیل قرار گرفت.

 یافته‌ها: 

5.5 درصد افراد تحت مطالعه سطح دانش ضعیف، 51.2 درصد دانش متوسط و 43.3 درصد دانش خوب داشتند. همچنین 3.7 درصد افراد سطح عملکرد ضعیف، 16.5 درصد عملکرد متوسط و 79.8 درصد عملکرد خوب داشتند. آزمون ضریب همبستگی ارتباط معناداری بین دانش و عملکرد پرسنل نشان نداد. بین متغیرهای دموگرافیک مورد مطالعه (به‌جزء جنس) با دانش و عملکرد پرسنل ارتباط معنا داری وجود نداشت.همچنین تفاوت معناداری میان عملکرد پرستارانی که قبلا در مورد کنترل عفونت آموزش دیده بودند با عملکرد آنهایی که فاقد این آموزش‌ها بودند وجود نداشت.

نتیجه‌گیری: 

اگر چه دانش کافی جهت عملکرد مناسب برای کنترل عفونت بیمارستانی ضروری است، ولی به تنهایی کافی نمی‌باشد. انجام آموزش مستمر و ایجاد انگیزه همراه با نظارت و ارزشیابی فعالیت پرستاران جهت کنترل عفونت‌های بیمارستانی توسعه می‌گردد.

هزینه‌های کمرشکن و سرسام‌آور بیماری سرطان از یک سو و افزایش روزافزون آمار ابتلا به سرطان از سوی دیگر مسیولین نظام بهداشت و درمان کشور را بر آن داشت تا با اجرای قوانین حمایتی، فشار هزینه‌های درمان را از دوش بیماران مبتلا به سرطان تعدیل کنند. هدف از این مطالعه بررسی عملکرد و نقش قانون ردیف 11-520000 در کاهش هزینه‌های کمرشکن بیماران مبتلا به سرطان استان زنجان بود.

 روش پژوهش: 

در این مطالعه توصیفی- مقطعی کلیه هزینه‌هایی که از زمان اجرای طرح (15/8/1387 لغایت 31/4/1388) در استان زنجان برای هر بیمار صورت گرفت، مورد تحلیل قرار گردید. به منظور بررسی هزینه‌های کمرشکن، پرسشنامه تجزیه و تحلیل هزینه‌ درمان بیماری سرطان، در سال 1386 (قبل از اجرای طرح) و سال 1387 (پس از اجرای طرح) با هدف بررسی تاثیر اجرای این قانون توسط بیماران تحت درمان تکمیل و مورد مقایسه قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود که روایی آن از طریق قضاوت خبرگان و پایایی از طریق آزمون- بازآزمون، r=0.78 بدست آمد.

یافته‌ها: 

746 نفر بیمار با هزینه‌ای بالغ بر 431,188,944,3 ریال تحت حمایت دولت قرار گرفتند. 76 درصد هزینه تخصیص یافته مربوط به هزینه دارو، 23 درصد هزینه بستری و 1 درصد هزینه خدمات تشخیصی بود. در سال 1386 هزینه درمان بیماری سرطان برای 52 درصد از افراد کمرشکن بود،در سال 1387 پس از اجرای طرح حمایتی دولت نرخ هزینه‌های کمرشکن 10 درصد کاهش یافته و به 42 درصد رسید.

 نتیجه‌گیری: 

وجود نرخ بالای هزینه‌های کمرشکن در بین بیماران مبتلا به سرطان علیرغم حمایت‌های صورت گرفته از سوی دولت، لزوم برنامه‌ریزی در نحوه تخصیص هزینه‌ها، حمایت‌های اقتصادی و اجتماعی از سوی سازمان‌های مردم نهاد و مسیول در امر درمان بیماران مبتلا به سرطان را ضروری می‌نماید.

تامین کیفیت خدمات و مراقبت‌های بهداشتی درمانی بدون رعایت موازین اخلاقی و رعایت حقوق بیمار امکان پذیر نمی‌باشد. مطالعه حاضر به منظور تعیین میزان آگاهی و نگرش ارایه دهندگان خدمات سلامت از منشور حقوق بیماران در بیمارستان‌های تابعه دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در 1387 انجام شد.

 روش پژوهش: 

این پژوهش از نوع مطالعات کاربردی بود و به شیوه توصیفی – مقطعی انجام شد. در این مطالعه نیمی از افراد جامعه پژوهش به طریق نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای سیستماتیک مورد مطالعه قرار گرفته و پرسشنامه‌ای محقق ساخته مشتمل بر 39 سوال عمومی اختصاصی جهت تکمیل در اختیار آنان قرار گرفت. اعتبار محتوایی پرسشنامه توسط اساتید و کارشناسان مرتبط تایید و پایایی آن از طریق آزمون – بازآزمون احراز که برابر 0.897 بود. پرسشنامه‌ها بی‌نام بوده و محرمانه بودن اطلاعات شرکت‌کنندگان رعایت شد. جهت تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شد.

 یافته‌ها: 

53.3 درصد مصاحبه شدگان اعلام نمودند که با منشور حقوق بیمار به طور کامل آشنایی دارند. 31.9 درصد از افراد مورد مطالعه اطلاعات خود را در حین تحصیل کسب نموده و 18.1 درصد از طریق کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی به دست آورده بودند. برلی 84.1 درصد از افراد تا زمان پژوهش دوره آموزشی از سوی بیمارستان در این زمینه برگزار نگردیده بود. میانگین نمرات آگاهی برابر 36.9 از 45، میانگین نمرات نگرش برابر 76.9 از 90 بود. بین نمرات آگاهی و نگرش ارتباط معناداری مشاهده گردید (p=0.001)

  نتیجه‌گیری:

 با توجه به ارتباط معنادار بین آگاهی و نگرش پیشنهاد می‌گردد که بیمارستان‌ها برنامه‌های برای آموزش منشور حقوق بیماران برای پرسنل خود داشته باشند.