فهرست مطالب

ادبیات پایداری - پیاپی 14 (بهار و تابستان 1395)

نشریه ادبیات پایداری
پیاپی 14 (بهار و تابستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/06/30
  • تعداد عناوین: 15
|
  • مقاله پژوهشی
  • ابوالحسن امین مقدسی، مهدی شاهرخ* صفحات 1-28
    امام حسین(ع) در قالب اسطوره، نماد و نقاب در شعر معاصر عرب پیوسته حضور درخشانی دارد. مظفر النواب، شاعر شیعی معاصر عراق، سالیان دراز عمر خود را با تاثر از اندیشه های سیاسی اجتماعی مارکسیسم سپری کرده است. او با الهام از حرکت انقلابی حضرت امام حسین(ع) و معرفی ایشان به عنوان رهبر راستین انقلابیان و بانی حکومت مستضعفان جهان، آن حضرت را اسوه پایداری برای همه مبارزان در مقابله با حاکمان ظالم و فاسد عرب دانسته و دفاع از فلسطین را محور اصلی اشعار خود قرار داده است. مظفر النواب، با فراخوانی قیام عاشورا و بیان تازگی و تکرارپذیری آن در عصر کنونی، تنها راه نجات مسئله فلسطین را ادامه راه مقاومت و مبارزه مسلحانه می داند.
    کلیدواژگان: امام حسین(ع)، مظفر النواب، شعر معاصر عربی، فلسطین، مقاومت
  • محمدرضا ایروانی*، ناصر نیکوبخت صفحات 29-60
    «دا» یکی از نمونه های نثر معاصر فارسی در دهه 90 - 1380 ه.ش. است. نثری ساده، موجز، صمیمی، روان وگفتارگونه دارد و پرداخت جزئی نگرانه به حوادث به ویژه در بخش های میانی، نمودی آشکار دارد. روایت رخدادها و ساختار منسجم اثر به گونه ای است که خواننده می تواند حوادث را تجسم کند.
    همچنین «دا» از اسناد جنگ تحمیلی برای بیان مشکلاتی است که مردم در جنگ تحمیلی متحمل شدند. مهمترین آرایه ادبی متن کتاب، تشبیه است. بسامد افعال به طور معناداری زیادتر از اسم ها و صفات است و این امر، سبب پویایی متن و ایجاز مطلوب آن شده است. واژه های عربی و کردی بسامد قابل توجهی در متن دارند. «دا» اثری برونگرا و عینی است و راوی بیشتر به ظاهر رویدادها و روایت جزئی نگرانه حوادث می پردازد.
    روایت صادقانه و تاثربرانگیز حوادث به ویژه رویدادهای روزهای نخست جنگ در خرمشهر، اثر را به صورت ترجمان احساسات و عواطف راوی درآورده است.
    در این گفتار، نویسندگان با روش تحلیلی- توصیفی با تاکید بر شیوه تحلیل محتوا به بررسی سبک شناسیک خاطره نوشته «دا» در سه بازه سبک شناسی زبانی، سبک شناسی ادبی و سبک شناسی فکری پرداخته اند.
    کلیدواژگان: خاطره نوشته، دا، سبک شناسی، ادبیات پایداری
  • فرانک جهانگرد* صفحات 61-78
    برای ورود به هر گونه بحثی در حوزه ادبیات پایداری، لازم است نخست یکی از تعاریف متعدد آن را پذیرفت. هر کدام از این تعاریف به گونه ای بر نقاط سلبی و ایجابی آن تاکید کرده اند. بررسی سیر تکوینی این تعاریف نشان می دهد ادبیات پایداری در آغاز صرفا به ادبیات دفاع مقدس اطلاق می شده، اما به مرور و با در نظر گرفتن ریشه ها و زمینه های پیدایش آن، پهنه گسترده تری یافته است. با تکیه بر تعریف های متعدد پیشین و مرور سیر تحول آنها و با در نظر گرفتن متغیرهای متعدد آن، می توان گفت ادبیات پایداری به مجموعه آثار ادبی متعهد و ملتزمی اطلاق می شود که به منظور ایجاد انگیزه در جامعه، برای حفظ هویت در برابر عوامل تهدید کننده آن پدید آمده باشد.
    کلیدواژگان: ادبیات پایداری، هویت، ادبیات متعهد و ملتزم
  • علی اکبر سامخانیانی*، سیده طیبه مدنی ایوری صفحات 79-98
    طاهره صفارزاده یکی از چهره های شاخص اسلامگرا است که بررسی و تحلیل ابعاد اسلامگرایی شعر وی نه تنها برای شناخت جایگاه او در جریان شعر متعهد و ادبیات انقلاب اسلامی، بلکه در بازشناسی جریان کلی شعر معاصر فارسی ضرورت دارد. اسلامگرایی در واقع بازگشت به سرچشمه های معرفت دینی، بازخوانی آرمانشناختی(ایدئولوژیک) و نواندیشانه آیات قرآن کریم، احکام و فرمان های الهی، ارجاع به کردار و کلام پیامبر اسلام، بزرگان دین و میراث تاریخ و تمدن اسلامی است. پژوهش تحلیلی- توصیفی حاضر که مبتنی بر مطالعه متن اشعار، گزینش شواهد شعری و تحلیل و تطبیق آن با مبانی و منابع اسلامگرایی است به این پرسش پاسخ می دهد که اسلامگرایی طاهره صفارزاده در اشعارش چه ابعادی دارد؟ نتایج تحقیق، ابعاد اسلامگرایی صفارزاده را در شش سطح کلی نشان می دهد: 1- محوریت قرآن کریم و نواندیشی دینی 2- تاکید و توجه به وحدت مسلمانان 3-امام باوری 4- دادورزی، تعقل، اصلاح فرهنگی و مبارزه با استبداد داخلی 5- مبارزه با استثمار و استعمار و امپریالیسم 6-حق طلبی و همنوایی با ملل مظلوم جهان.
    کلیدواژگان: اسلامگرایی، آرمانگرایی اسلامی، اسلامگرایی شیعی، شعر متعهد، طاهره صفارزاده
  • حسن سرباز*، محسن پیشوایی علوی، سمیه صولتی صفحات 99-122
    محمود درویش از پیشگامان شعر مقاومت فلسطین است که شعرش را وقف آرمان فلسطین نموده و به شرح دردها و رنج ها و آرزوهای هموطنان خویش به ویژه کودکان مظلوم این سرزمین پرداخته و آنان را امیدهای آینده فلسطین می داند و در پیشانی آنان روح مقاومت و ایثار را می بیند و ازآنان انتظار دارد که خون های به ناحق ریخته شده پدران و مادران خویش را فراموش نکنند و نگهبانان امین و مدافعان راستینی برای سرزمین خویش باشند.
    محمود درویش خود از دوران کودکی در صحنه های جنگ و بمباران حضور داشته و طعم تلخ آوارگی، غربت، فقر و محرومیت را چشیده و با چشمان خود شاهد رنج و اندوه کودکان سرزمین خود بوده و به همین خاطر توانسته است به صورت ملموس و تاثیرگذار از رنج و اندوه کودکان فلسطینی سخن بگوید.
    در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از روش توصیفی و شیوه تحلیل محتوا درد و رنج کودکان مظلوم فلسطینی در شعر محمود درویش مورد بررسی قرارگیرد. بررسی اشعار درویش در این زمینه نشان می دهد که اوضاع تاسف بارکودکان آواره فلسطینی درغربت، بازداشت کودکان بیگناه، فقر و محرومیت، ناامنی و قتل عام کودکان و خانواده های آنان وآشفتگی های روحی ناشی از مشاهده این فجائع ازمضامین اصلی شعر وی به شمار می رود. اشعار اوآیینه ای تمام نما از احساسات کودکان مظلومی است که تمام حقوق انسانی شان پایمال شده و اینک او در مقام یک شاعر در پیشگاه افکار و وجدان عمومی بشر از این درد سخن می گوید.
    کلیدواژگان: ادبیات پایداری، محمود درویش، کودکان فلسطینی، درد و رنج
  • سمیه شیخ زاده*، غلامحسین شریفی ولدانی، سید مرتضی هاشمی باباحیدری، محمود براتی خوانساری صفحات 123-148
    جنگ، به سبب هیجانات و حوادث پیش بینی ناپذیر، ذاتا پدیده ای پرشور و بحث برانگیز است. جاذبه هایی که در بیان ابعاد معنوی و رویدادهای ماورائی جنگ وجود دارد، پای بسیاری از نویسندگان را به این عرصه گشوده است. با این حال، پیوند مساله جنگ با مبانی اعتقادی مردم ایران، ورود به این ساحت را اندکی دشوار نموده و بهره گیری از شیوه های روایی ویژه ای را ضروری می نماید. در میان سبک های ادبی، رئالیسم جادویی به سبب درهم آمیزی خیال و واقعیت، می تواند به عنوان راهکار مناسبی برای خروج از این مسئله مطرح گردد.
    در این مقاله برآنیم تا ضمن بیان اجمالی ویژگی های آثار رئالیسم جادویی، با تحلیل و بررسی دو داستان کوتاه ماه زده و عود عاس سبز، ردپای این مکتب را در آثار داستانی دفاع مقدس دنبال کنیم تا روشن گردد که این شیوه تا چه اندازه می تواند در خلق آثاری از این دست کارآمد باشد.
    ضرورت این مسئله ناشی از آن است که عدم بهره گیری از شگرد های مختلف داستان نویسی، می تواند آثار حوزه دفاع مقدس را به ورطه تکرار کشانده و آنها را از رقابت با جریان های موازی ادبیات داستانی باز دارد.
    کلیدواژگان: دفاع مقدس، رئالیسم جادویی، داستان کوتاه، مجید قیصری
  • محمد جواد عرفانی بیضایی*، حمیدرضا اکبری صفحات 149-170
    رمان «از به» رضا امیرخانی سرگذشت شخصیت های یک روایت است که به شکل 47 نامه از طرف عده ای از شخصیت های داستان به گروهی دیگر از شخصیت ها فرستاده می شود. این رمان به دلیل ساختار منحصربه فرد خود از منظر شکل گیری روایت و شخصیت پردازی، اثری درخور توجه و قابل تامل است. رضا امیرخانی این رمان را در سال 1380 با موضوع دفاع مقدس خلق کرده است. الگوی کنشگرای گرماس به عنوان محمل تحلیل این روایت می تواند با نگرشی جامع و کامل، نقش هر یک از شخصیت های رمان را در الگویی دقیق پیرامون سه محور «میل» «انتقال» و «قدرت» به نمایش بگذارد.
    نتایج به دست آمده از این تحقیق، انطباق الگوی کنشگرای گرماس را در تبیین و تحلیل شخصیت های این رمان نشان می دهد. در محور میل؛ کنشگر اصلی «مرتضی مشکات» و اهداف او «شوق پرواز» و «فرزندخواندگی فرانک ناصری» است. در محور انتقال با فرستنده هایی مرتبط به هدف اصلی و هدف فرعی از نوع، شوق پرواز(مرتضی مشکات)، طیبه همسر مرتضی، سرگرد خلبان رحیم میریان و فرانک ناصری مواجه هستیم.گیرنده یا ذینفع های روایت به ترتیب؛ طیبه همسر مرتضی، سرگرد خلبان رحیم میریان، فرانک ناصری، مرتضی مشکات، عموی فرانک، سیروس؛ پسرعموی فرانک می باشند و در محور قدرت؛ یاریگران این روایت، سرگرد خلبان رحیم میریان، طیبه همسر مرتضی، فرانک ناصری، عموی فرانک، پیرزن و سر سرگرد خلبان آرش تیموری می باشند و بازدارندگان، فرماندهی نیروی هوایی و سرگرد خلبان آرش تیموری هستند.
    کلیدواژگان: رمان، از به، رضا امیرخانی، شخصیت، الگوی کنشگرای گرماس
  • مرضیه محمدزاده* صفحات 171-194
    سوگینه(تراژدی) شهادت امام حسین(ع) و یارانش در محرم سال 61 هجری صورت پذیرفت. نپذیرفتن بیعت با یزید، بهانه ای شد تا مخالفان اهل بیت، این کار شنیع را انجام دهند. این واقعه تلخ، در بدو امر، موجی از اندوه را در شهرهای مهمی چون مکه، مدینه و کوفه به وجود آورد که به تدریج دامنه آن وسیع و تمام کشورهای اسلامی را در برگرفت؛ به طوری که زنده نگاه داشتن این تراژدی وارد فرهنگ مسلمانان و به ویژه شیعیان گردید. شیعیان سراسر جهان در طول تاریخ برای حفظ و زنده نگاه داشتن این واقعه حزین، در عزاداری خود از نمادهایی استفاده کردند که با گذشت زمان در قالب آئین های ویژه در محرم و صفر برگزار می گردد. تنوع و فراوانی این نمادها، گویای تاثیر عمیقی است که فاجعه عاشورا در فرهنگ شیعیان از خود به جای گذارده است. این نمادها در فرهنگ های مختلف کشورهای اسلامی، اسامی متفاوتی دارند. علل و چگونگی به کارگیری نمادهای عزاداری در کشورهای مختلف اسلامی، به ویژه آسیب شناسی این نمادها از حیث تاثیر منفی که بر اصل هدف امام حسین(ع) از قیام خود گذاشته است، موضوع اصلی این مقاله است. در این نوشتار به جایگاه نمادین عناصر مادی و غیرمادی این نهضت معنوی اشاره می شود. بنیاد مقاله بر پایه پژوهش توصیفی-کتابخانه ای استوار است. ضمن معرفی نمادهای عاشورایی، به آفت هایی که سبب وهن و یا انحراف سوگواره های مذهبی می گردد، نیز اشاره می شود و در پایان و در قالب نتیجه گیری، پیش نهادهایی ارایه می گردد.
    کلیدواژگان: ادبیات عاشورایی، امام حسین(ع)، عزاداری، نماد، شعر مقاومت
  • عباس محمدیان، مسلم رجبی* صفحات 195-216
    حمید سبزواری یکی از شعرای برجسته و مشهوری است که شعرش بیانگر مشقت و رنج های دوران انقلاب اسلامی و نشان دهنده آلام درونی و دردهای دوران دفاع مقدس است که ملت ایران، آن مرارت ها را به جان و دل خریده و بار سنگین این گونه مصائب را بر دوش کشیده اند. در حقیقت، حمید سبزواری شاعری ملی و انقلابی است که مردم را در برابر ظلم و ستم می شوراند و آنان را تشویق به مبارزه و استقامت می کند و از کسانی که از کنار تباهی ها ی رژیم منحوس پهلوی و جور رژیم بعث بی توجه می گذرند و سکوت اختیار کرده، خاموشی می گزینند، به انتقاد می پردازد. این شاعر نستوه و خستگی ناپذیر با به تصویر کشیدن شجاعت و شهامت ملتی رنج کشیده به انتقاد از حکومت وقت و به افشاگری ظلم و ستم دشمن بعثی می پردازد. از اشعار حمید سبزواری چنین استنتاج می شود که وی، ضمن مبارزه و انتقاد، با هشدار در مورد بی توجهی ها و نیز دوری از تسامح نسبت به دشمن، عامل شکست در برابر متجاوزان را اختلاف و تفرقه دانسته و در هر جا که فرصت دست می داده، شور و شعور و احساسات مردم را بر می انگیخته است. این پژوهش با هدف نمایاندن جلوه های ادبیات پایداری در سروده های حمید سبزواری و با روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته تا در پایان بتوان جلوه های ادبیات پایداری را همچون ظلم ستیزی، شهادت طلبی، مبارزه و جان فشانی، نقد حکام جور، به تصویر کشیدن جنایت های دشمن و... در اشعار این شاعر انقلابی و ملی به وضوح دید.
    کلیدواژگان: حمید سبزواری، ادبیات پایداری، ظلم ستیزی، حکام جور، شهادت طلبی
  • علیرضا محمودی، فاطمه تقدمی غفاریان* صفحات 217-236
    هایکو از جمله قالب های شعری است که در دوره معاصر، به ویژه در حوزه شعر ادبیات پایداری مورد توجه قرار گرفته است. علی رغم این که یکی از اصول سرودن هایکو ساده گویی و اجتناب از کاربرد صور خیال و آرایه های شعری است، اما شاعران دفاع مقدس در تلاش برای به تصویر کشیدن دلاوری های رزمندگان اسلام در طی هشت سال دفاع مقدس به کاربرد صور خیال و آرایه های شعری در آن مبادرت ورزیده اند. در این پژوهش که با هدف بررسی و شناساندن هر چه بیشتر و بهتر شعر دفاع مقدس صورت پذیرفته، سعی شده است تا به روش توصیفی تحلیلی و با توجه به مبانی بلاغت سنتی، کاربرد صور خیال و صنایع شعری در هایکوهای جبهه بیک وردی در مجموعه شعری «ماه بالای سر مجنون»، مورد بررسی قرار گیرد. بررسی کاربرد صور خیال و صنایع بدیعی در هایکوهای جبهه بیک وردی، نشان از کاربرد آگاهانه و به دور از تصنع صور خیال و آرایه های ادبی در هایکوهای وی دارد. کاربردی که بیشتر بر اساس انواع تداعی ظهور یافته و به خوبی توانسته است که با زبانی ساده، و در عین حال مبتنی بر صور خیال و آرایه های شعری به بیان شاعرانه حماسه های رزمندگان اسلام در طی هشت سال دفاع مقدس بپردازد.
    کلیدواژگان: ادبیات پایداری، دفاع مقدس، هایکو، صور خیال، ماه بالای سر مجنون
  • سید مهدی مسبوق*، سارا اسدی صفحات 237-260
    ادبیات همواره عرصه عرضه مفاهیم والای انسانی بوده و نهانی ترین صحنه های زندگی بشر را به تصویر می کشد و جنگ و مقاومت به عنوان یکی از مهم ترین جلوه های زندگی بشر، در ادبیات نمود بارزی یافته و همواره ادیبان و نویسندگان از این مهم مستثنا نبوده و به خلق آثار زیبایی در این زمینه دست یازیده اند؛ چنان که پس از جنگ های صلیبی و بروز درگیری های سرنوشت ساز میان مسلمانان و مسیحیان، به خصوص پس از روی کار آمدن حکومت زنگیان و آزادسازی سرزمین های اشغالی، ادیبان و شاعران به عنوان زبان گویای جامعه، اشعار خود را به منظور تشویق حاکمان و تداعی مداومت در حس حماسی و مبارزه گری به این موضوع اختصاص دادند. ابن منیر طرابلسی(473- 548 ه) از جمله شاعران برجسته عصر زنگیان است که رسالت خود را در جهت اهداف مقاومت و رویکرد ستیزه جویانه آن و به منظور آزادسازی سرزمین های اسلامی از سلطه صلیبیان اختصاص داد و با اثرپذیری از آموزه های دینی و باورهای اسلامی، موجبات تهییج و ارتقای روحیه مبارزان و حاکمان امت اسلامی را فراهم آورد. دعوت به جهاد، امید به آینده، ابراز سرور و شادمانی و تطبیق تاریخ، مهم ترین جلوه ها و مولفه های پایداری در اشعار او به شمار می آید. پژوهش حاضر بر آن است که به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی اشعار پایداری این شاعر برجسته عرصه مقاومت در ادب کلاسیک عربی بپردازد و مهم ترین مولفه های پایداری را در سروده های او از نظر بگذراند.
    کلیدواژگان: ابن منیر طرابلسی، پایداری، جهاد، جنگ های صلیبی
  • مهرزاد منصوری*، لیلا دیانت صفحات 261-284
    نشانه شناسی، مطالعه نظام مند نشانه هاست که به عنوان یکی از ابزارهای کارآمد امروز توانسته است در تحلیل بسیاری از متون موثر باشد و نشانه شناسی لایه ای به مثابه یک دیدگاه نظری، زمینه را برای تحلیل متون چندوجهی که شامل نشانه های زبانی و غیرزبانی است، فراهم می کند.
    این پژوهش به تحلیل سنگ نوشته های قبور شهدا از منظر نشانه شناسی لایه ای پرداخته است. سنگ نوشته قبور شهدا به مثابه متون چندوجهی، حاوی نشانه های زبانی و غیرزبانی اند که کارکرد و نقش هر یک از این لایه های نشانه ای در این پژوهش، از منظر نشانه شناختی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. این پژوهش، نشان می دهد نقوش به کار رفته در سنگ نوشته ها و همچنین رنگ هایی چون سبز، قرمز و سیاه هرکدام در کنار نشانه های زبانی، نقش مهمی در انتقال مفهوم شهید و شهادت ایفا می کند؛ همچنین این پژوهش نشان می دهد که چگونه نشانه های زبانی در قالب شعر و نثرهای کوتاه در انتقال مفاهیم موردنظر موثر می باشند. نوع نشانه به کار رفته، انسجام ساختاری، روابط همنشینی بین نشانه ها و همچنین انسجام کارکردی و انسجام معنایی این نشانه ها، باعث شده است تا این سنگ نوشته ها به زیباترین شکل، پیام خود را به رهگذران القا کنند.
    کلیدواژگان: نشانه شناسی، سنگ نوشته، شهدا، نشانه شناسی لایه ای، شیراز
  • محمدرضا نجاریان*، فردین شاهین صفحات 285-306
    حبیب الله چایچیان، متخلص به «حسان» یکی از قدیمی ترین و بااخلاص ترین شاعران اهل بیت(ع) است. موضوع مجموعه «ای اشک ها بریزید» از این شاعر، مدح و مراثی اهل بیت(ع) است. مضامین اشعار او عبارت اند از: شروع حرکت امام، وداع امام از مدینه، یاران امام، حسین(ع) رهبر امروز وکشته دیروز، خاندان امام، اصحاب، آزادی، مهلت خواستن شب عاشورا، تسلیم ناپذیری در برابر ظالمان و مرثیه در غم امام حسین(ع):ای ذبیح کربلا، جان ها فدای حج تو
    ای که خود را در منای عشق، قربان می کنی
    در طوافت کعبه بر گرد تو می گردد حسین
    کآمدی در بیت حق، تجدید پیمان می کنی
    مهیار دیلمی(م. 428 ق) شاعر و دانشمند ایرانی عربی گوی قرن پنجم هجری بود. از مصیبت هایی که بر شیعه بعد از حادثه کربلا رخ داد سخن نگفت؛ اما صریحا می گوید که سقیفه و غصب حق حضرت علی(ع)، تندباد کربلا را برپاکرد:هو الغصن کان کمینا فهب
    لدی کربلاء بریح عصوف
    قتیل به ثار غل النفوس
    کما نغر الجرح حک القروف
    در این پژوهش وجوه اشتراک و افتراق مراثی دو شاعر از نظر موضوع، اندیشه و تصویر بررسی می شود تا تجلی نهضت حسینی در اشعار مهیار دیلمی و حسان نقد و تحلیل گردد.
    کلیدواژگان: مرثیه، رثای حسینی، مهیار دیلمی، حبیب چایچیان (حسان)، ادبیات تطبیقی
  • مرادعلی ولدبیگی*، جواد سعدون زاده صفحات 307-328
    جوشش و کوشش سالک شوریده، نردبان عروج به قله های بی کرانه قرب و بندگی و راه دستیابی به عشق الهی است. ناله های جان سوز و ادبی ابن فارض، این شاعر سوخته عشق و مجذوب نور توحید، همان ناله های سوزان محی الدین عربی، مولانا جلال الدین بلخی، فخرالدین عراقی و دیگر عارفان الهی ست. با توجه به اینکه وی در به کارگیری صناعات بدیعی لفظی و معنوی در اشعارش به افراط گراییده و از این منظر نیز مورد توجه پژوهشگران نبوده است؛ همچنین با هدف شناساندن شخصیت شعری او، نگارنده به نگارش این مقاله تحریض شد. حاصل پژوهش نشان می دهد که شراره های عشق الهی با سوز و گداز، فقدان انس و وصال با عالم عرش و رهایی از منزل فرش، جلوه های ادبی کم نظیری آفریده است. ابن فارض در سروده هایش، تحولی ادبی به همراه آمیخته ای از فنون ادبی عام پسند به وجود آورده و نوعی افراط در آراستگی و زیبایی ظاهر ایجاد کرده است که باعث اخلال در رسیدن به هدف والای سلطان عاشقان مصر می باشد.
    کلیدواژگان: شعر، قصیده، عشق، عرفان، حقیقت، تصوف
  • حسین یزدانی*، صالح محمد خلیق صفحات 329-353
    شعر مقاومت، بخش بزرگی از ادبیات معاصر افغانستان را می سازد. این گونه از شعر در جریان سال های 1357 تا 1380 خورشیدی در برابر نظام دست نشانده شوروی (سابق) در افغانستان و تهاجم ارتش سرخ به آن کشور و نیز در برابر جنگ های داخلی و نظام طالبان در داخل و خارج افغانستان پدید آمده است که نه تنها در ادبیات این کشور بلکه در ادبیات معاصر فارسی در سطح منطقه نیز درخور اعتنا و بررسی است.
    پژوهش حاضر بر آن است که به بررسی تاثیر شاهنامه فردوسی بر شعر مقاومت محمدکاظم کاظمی و عبدالسمیع حامد، دو تن از شاعران افغانستان بپردازد و جلوه های گوناگون این اثرگذاری را در آثار آنان نشان بدهد.
    روش ویژه پژوهش، تحلیلی توصیفی است که با تحلیل شواهد درون متنی و مراجعه به منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که شاهنامه فردوسی در دو بعد «آرمانی» میهن دوستی و آزادی خواهی و بیدادستیزی و «واژگانی» کاربرد نمادهای اسطوره ای، نام های جنگ افزارها و واژه های دیگر و تلمیحات و اشارات به داستان ها و شخصیت های شاهنامه بر شعر شاعران یادشده تاثیرگذاشته و از این نگاه، شعر آنان در پرورش خودشناسی و خودآگاهی ملی و تقویت روحیه حماسی رزمندگان بسیار موثر بوده است.
    کلیدواژگان: شعر مقاومت، افغانستان، شاهنامه فردوسی، محمدکاظم کاظمی، عبدالسمیع حامد
|
  • Abolhassan Aminmoghadasi, Mehdi Shahrokh* Pages 1-28
    As an icon, emblem and character, Imam Hussein (AS) has always had a significant role in contemporary Arabic poetry. Muzafar al-Nawab, the contemporary Iraqi Shiite poet spent the better part of his life influenced by the political and social thoughts of Marxism.
    This study focuses on a descriptive approach to investigate Muzafar al-Nawab’s poems on Imam Hussein (AS). It also attempted to discover Muzafar al-Nawab’s attitude towards Imam Hussein (AS).
    Inspired by the revolutionary movement of Imam Hussein (AS), he introduces His holy person as the founder of the governance of the poor and the emblem of resistance. Fighting against Arab corrupt tyrants and protecting Palestine are the main themes of his poetry. He highlights the possible reoccurrence of Ashoura and introduces armed struggles as the only way to save Palestine.
    Keywords: Imam Hussein (AS), Muzaffar al Nawab, Arabic contemporary poetry, Palestine, resistance
  • Mohammad Reza Irvani*, Nasser Nikoubakht Pages 29-60
    "Da" is a sample of contemporary Persian prose in 1380-1390s.
    It clearly has a simple, brief, intimate, fluent and fictional text that, especially in the middle parts, enjoys a detailed view toward events.
    Anecdotal narration and unity of structure are presented in a way that any reader can imagine the events.
    "Da" is also a documentary about the imposed war narrating the problems people faced during the war. Metaphor is the main rhetorical technique used in the book. The frequency of verbs is intentionally high and is more than names and adjectives. This has led to the dynamicity of the text and its pleasant briefness. Arabic and Kurdish terms have a high frequency in the text as well. "Da" is such an extrovert and concrete work in which the narrator mostly talks about the surface of events using a detailed perspective.
    Honest, effective narration of the events, especially of the first days of war in Khorramshahr, has made this work the expression of passions and emotions of the narrator.
    Using analytic- descriptive techniques and emphasizing content, this study analyzes the stylistics of "Da" memoire based on three fields of stylistics: the stylistics of language, literal stylistics, and rational stylistics.
    Keywords: Memoire, Da, Stylistics, Resistance literature
  • Faranak Jahangard* Pages 61-78
    To study and discuss resistance literature it is necessary to know its specificities and to accept one of the many definitions all of which have emphasized the essential and definitive qualities. The study of the evolution of these definitions shows that in the beginning, the term “resistance literature” exclusively covered literature of the Holy War. Gradually and with regard to the origins of its appearance, however, it came to obtain a more general domain. Based on the previous definitions and considering its evolution, it can be concluded that any text written to motivate the society in order to protect its identity against threatening factors is included in resistance literature.
    Keywords: Resistance literature, Identity, Committed literature
  • Ali Akbar Samkhaniani* Pages 79-98
    Tahereh Saffarzadeh is one of the Islamist figures in contemporary Persian poetry. The investigation and analysis of dimensions of Islamism in Saffarzaddeh is helpful not only to recognize her status in committed poetry and literature of the Islamic revolution of Iran, but also in recognition of contemporary Persian poetry. Islamism, in fact, is a return to religious sources, idealism (ideological) and newly-thinking intellectual colonization and Imperialism, 6. justice and unity with the oppressed nations of the world.
    Keywords: Tahereh Safarzadeh, Islamism, Shiite Islamism, Islamic ideology, Committed poetry
  • Hasan Sarbaz*, Mohsen Pishvaee Alavi, Somayeh Solati Pages 99-122
    Mahmoud Darvish is regarded as a pioneer of Palestinian resistance poetry, who has devoted his poetry to the Palestine's ideals and tried to describe the pains and desires of Palestinians, especially that of children whom Darvish regarded as Palestine's future. He also sees the spirit of resistance in them and expects them not to forget their parent's blood and to be honest guardians and defenders of their territory.
    Mahmoud Darvish has witnessed the scenes of war and bombardment since his childhood and he has tasted the bitter taste of homelessness, exile, poverty, and bereavement; he has witnessed the pain and grief of his hometown children, therefore, he can speak of their pains and grieves effectively and frankly. This study tries to describe and analyze Palestinian children's pains and grieves in Mahmoud Darvish's poetry through a descriptive and content analysis method. The study of Darvish's poetry from this viewpoint shows that the following subjects compose his main poetical themes: the unfortunate status of displaced Palestinian children in exile and custody, poverty and bereavement, insecurity and genocide of children and their families, and the spiritual turmoil caused by witnessing these disasters. His poetry is a mirror reflecting feelings of oppressed children whose rights have been violated, and now as a poet, he expresses this before human thought and conscience.
    Keywords: Resistance Literature, Mahmoud Darvish, Palestinian children, Pain, grief
  • Somayeh Sheikhzadeh*, Gholamhossein Sharifi Voldani, Seyed Morteza Hashemi Babaheidari, Mahmoud Barati Khansari Pages 123-148
    Subject to excitements, strength and weakness and unpredictable accidents, war is instinctively enthusiastic and controversial. Due to this important factor, a large number of writers and authors have chosen war as their subject matter. However, closeness of war and ideological bases of Iranians makes it difficult to investigate the field, and necessitates special narrative methods. Magic Realism is one of styles that can be effective in showing the spiritual dimensions and spectacular events of war through mixing reality and dream.
    Two holy defense short stories, “The Lunatic” and “Ood-e Aass-e Sabz”, written by Majid Gheisary, are evaluated here to see how this method can be applicable in creating fictional works of holy defense. It is necessary to mention that not using different styles of story writing can lead holy defense works of fiction to repetitiveness and approximate the parallel flow of narrative literature.
    Keywords: Holy defense, Magic realism, Short story, Majid Gheisari
  • Mohammad Javad Erfani Bayzaee*, Hamid Reza Akbari Pages 149-170
    "From . . ., to…" by Reza Amirkhani is an epistolary novel relating the adventures of the characters in a story in 47 letters. Because of its unique structure, regarding the novel's narrative formation and characterization, it is a noticeable and admirable work. Focusing on Holy Defense, the novel was written by Amirkhani in 1380.
    As the major analytic framework of this story, Greimas's Actantial model can describe the role of each character based on three axes of desire, transmission, and power, in an accurate way with its holistic and comprehensive approach.
    The results revealed the consistency of Greimas's Actantial model in analyzing and revealing characters in the novel. On the desire axis, the major actant is Morteza Meshkat whose purpose is a desire to fly and becoming Faranak Naseri's godfather. On the transmission axis, we are confronted with senders related to the major and secondary purposes, like the flying desire (Morteza Meshkats), including Tayebe (Morteza's wife), major pilot Rahim Mirian, and Faranak Naseri. Receivers, or the beneficiaries, are Tayebe (Morteza's wife), major pilot Rahim Mirian, Faranak Naseri, Morteza Meshkat, Faranak's uncle, and Syrus (Faranak's cousin). And on the power axis, the helpers in the narration are major pilot Rahim Mirian, Tayebe (Morteza's wife), Faranak Naseri, Faranak's uncle, the old woman, and major pilot Arash Teymoori. The opponents are the Air Force Commander and Arash Teymoori, the major pilot.
    Keywords: Novel, From…, to…, Reza Amirkhani, Character, Greimas's Actantial model
  • Marzieh Mohammadzadeh* Pages 171-194
    The tragedy of Imam Husain’s martyrdom occurred in Muharram in the year 61 AH. Refusing the allegiance with Yazid was an excuse for the opponents of his family to act outrageously. This traumatic event caused grief in important cities including Mecca, Medina and Kufa and spread into all Islamic countries, so that memorializing this tragedy dominated Muslim culture, specifically the Shiism. Shia people all over the world mourn the martyrdom to keep alive this sorrowful event forever; they have used some symbols in their mourning in the form of special rites during Moharam and Safar. The frequency of the symbols indicates the deep effect of Ashura tragedy in Shia culture. The symbols have different names in different cultures of Islamic countries. The reasons and the methods of the application of mourning symbols in various Islamic countries, and the pathology of these symbols in terms of negative effects on the basic aim of Imam Husain’s upraise are the main objectives of the present study. The symbolic status of worldly and spiritual elements of this movement is mentioned as well. This study is descriptive and library- research.
    Keywords: Ashura, Imam Hussein, Mourning, Symbol, Resistance literature
  • Abbas Mohammadian, Moslem Rajabi* Pages 195-216
    Hamid Sabzavari is one of the prominent poets whose poetry indicates the hardships and suffering of Islamic revolution era and the internal pains of holy defense time. In fact, he is a national revolutionary poet who incites people against oppression, encouraging them to fight and endure, and criticizes those who are indifferent toward the Pahlavi Regime's depravity and the oppression of Baath regime of Iraq. Illustrating a suffered nation's bravery and courage, this heroic and tireless poet blames the Pahlavi Regime and reveals Baathist's cruelty. In addition to inciting people, whenever he finds an opportunity, he criticizes laxity. The present study was conducted through a descriptive-analytical method, aiming at representing the aspects of resistance literature, so that at the end such aspects as anti-oppressionism, martyrdom, struggle and sacrifice, criticizing tyranny, revealing enemy's crime, etc. are illustrated in his revolutionary poetry.
    Keywords: Hamid Sabzavari, Resistance literature, Anti, oppression, Tyrants, Martyrdom
  • Alireza Mahmoudi, Fatemeh Taghadomi Ghafarian* Pages 217-236
    Haiku is a form of poetry, taken into account in the contemporary era, especially in the field of resistance literature poetry. Despite the fact that one of the principles of composing Haiku is to use simple language and to avoid figures of speech, poets of the Holy Defense, however, show prowess of the Islamic warriors during the eight years of Holy Defense, using these figures. Through a descriptive-analytical method, and based on the fundamentals of classical rhetoric, this study aims at investigating and presenting Holy Defense poetry and figures of speech in the Haikus of Beikvardi, in his collection of poems called "The Moon overhead Majnun". Studying imagery and figures of speech in Beikvardi's Jebhe Haikus shows conscious application, without artifice, of figures of speech; an application which has emerged, mostly, based on association, and has managed to poetically express feats of the Islamic warriors during the eight years of Holy Defense.
    Keywords: Resistance literature, Holy Defense, Haiku, Imagery, The Moon overhead Majnun
  • Seyed Mehdi Masboogh*, Sara Asadi Pages 237-260
    Literature has always been the stage of representing prominent concepts of humanity, and illustrated the most undercover scenes of human life. Warfare and resistance have apparently been represented in literature. Writers and belletrists have always created fine works in this field to the extent that after the crusades, especially after the rise of Zangies and liberation of the occupied territories, poets as the expressive language of the time, assigned their poems to encourage leaders and encourage consistency of epic emotions for releasing the occupied territories. Ibn Munir Terablosi is one of the popular poets of Zangies period who devoted his mission to the resistance goals to liberate Islamic territories from the dominance of crusaders. Influenced by religious thoughts and Islamic thoughts, he induced the morale of warriors and Islamic leaders. Calling to jihad, hope for the future, expression of joy, and adaptation of history are considered as the most important components of resistance in his poetry.
    Keywords: Ibn Munir Terablosi, Resistance, Jihad, Crusades
  • Mehrzad Mansouri*, Leila Dianat Pages 261-284
    Semiotics is the systematic study of signs which has worked as an effective tool for analyzing many texts, and stratified semiotics, as a theoretical approach, sets the ground for the analysis of multi-dimensional texts composed of linguistics and non-linguistics signs.
    This study investigates the epitaphs of the Shirazi martyrs of the Iran-Iraq war from the stratified semiotics perspective. Martyrs’ epitaphs consist of two strata: the linguistic stratum and the non-linguistic stratum. There are substrata in each stratum as well. Linguistic stratum consists of the opening writings and poetry, as well as the identity of martyrs and their wills. Non-linguistic stratum deals with the functions of the colors and images which are displayed in these strata from a semiotic perspective. This study indicates that both images and colors (such as red, black, and green) of the epitaphs crystallize the concepts of martyr and martyrdom. Moreover, it is indicated how the linguistic signs formed as poetry and short proses are effective in transferring the intended meanings. This study also asserts that it is possible to investigate these epitaphs from the stratified semiotic perspective because, as a theoretical perspective, stratified semiotics has a variety of functions in multimodal texts.
    Keywords: Semiotics, Multimodal (stratified) semiotics, Martyrs, Epitaphs, Shiraz
  • Mohammadreza Najjarian*, Fardin Shahin Pages 285-306
    Habibolah Chaichian, known as "Hassan" is one of the most sincere poets writing on the Innocent Imams and the theme of Ashura. His collection of poems, "O Tears, Shed" is in connection with praise and elegies of Ahl-al-Bayt. Themes of his poems consist of the movement of Imam Hossein, his leaving Medina, Imam's companions, Hossein as today’s leader and the martyr of the past, Imam’s family, freedom, not succumbing to the tyrants, and requiem for the tragedy of Imam Hossein.
    Mahyar Deilami was an Iranian poet and scientist who wrote Arabic poetry during the 5th century Hijri. He did not talk about the tragedy that occurred to the Shia in Karbala. However, he explicitly states the important function of the violation of Imam Ali’s right to the state in leading to the incident of Karbala.
    This study compares and contrasts the elegies of the two poets regarding subject matter, thought, and images to analyze the manifestation of Imam Hossein’s movement in the poetry of Hassan and Mahyar.
    Keywords: Elegy, Mourning Imam Hossein, Mahyar Deilami, Habib Chaichian (Hassan), Comparative literature
  • Morad Ali Valadbigy*, Javad Sadoonzadeh Pages 307-328
    A seeker’s enthusiasm and effort is indeed the means of ascension toward God and His divine love. Ibn Farez’s heart-rending and literary moaning, are similar to those of Mohyadin Iraqi, Molavi Balkhi, Fakharldin Iraqi, and other Gnostics. Given that he has used an extreme amount of innovative verbal and spiritual figures in his poems − which hasn’t been of interest to researchers − and also with the objective of recognizing his poetic character, the present research was conducted. The obtained results indicate that flares of divine love, lack of intimacy and union with the divine throne, and freedom from the mortal world, have created rare literary manifestations. In his poems, Ibn Farez has inspired a literary revolution along with a combination of literary techniques that has led to extremism in beauty hindering him from reaching his goal.
    Keywords: Poetry, Ode, Love, Mysticism, Reality, Sufism
  • Hossein Yazdani*, Salih Mohammad Khaligh Pages 329-353
    A great part of the literature of Afghanistan is composed of resistance poetry. This poetry emerged during the years 1357 to 1380 against the Soviet-appointed regime in Afghanistan, the military invasion of Afghanistan by the Red Army, and the Civil war against Taliban.
    The present study is to examine the effect of Ferdowsi’s Shahnamh on the resistance poetry of Mohammad Kazem Kazemi and Hamed Abdossami, two Afghan poets. It is a descriptive-analytical study based on textual and library evidences.
    The findings indicate that poetry has been influenced on ideological level − patriotism, and fighting tyranny − and lexical level – using mythical symbols, terms of weaponry, allusions. Their poetry, therefore, has been influential in creating self-knowledge, and national identity.
    Keywords: Shahnameh, Resistance poetry, Afghanistan, Mohammad Kazem Kazemi, Hamed Abdossami