فهرست مطالب

پژوهش های تولید گیاهی - سال هجدهم شماره 4 (زمستان 1390)

فصلنامه پژوهش های تولید گیاهی
سال هجدهم شماره 4 (زمستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1391/02/23
  • تعداد عناوین: 7
|
  • هادی محمودی، کامران رهنما، حشمت اللهرحیمیان، سعید نصرالله نژاد، میثم تقی نصب صفحه 1
    شانکر و لکه برگی باکتریایی مهمترین بیماری های درختان میوه هسته دار در جهان و شمال ایران به شمار می آیند. طی بررسی دو ساله (1386-1387) از سطح باغ های درختان میوه هسته دار استان گلستان از بافت های دارای علایم شانکر و لکه برگی نمونه برداری و پس از اثبات بیماری زایی روی شاخه ها و برگ های هلو، جدایه های بیماری زا شناسایی گردیدند. بر اساس انجام آزمون های بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی، الگوی پروتئین کل سلولی و انجام واکنش زنجیری پلیمراز با آغازگر های اختصاصی D21 و D22 باکتری های Pseudomonas syringae pv. syringae، Xanthomonas arboricola pv. pruni به عنوان عوامل ایجاد کننده شانکر باکتریایی هسته داران در این استان شناخته شدند. عامل غالب بیماری در نمونه های مورد بررسی مناطق شرق استان باکتری Pss. شناسایی گردید. اما در مناطق غرب استان مانند کردکوی جمعیت غالب جداسازی شده باکتریXap بود. همچنین باکتری P.viridiflava به عنوان عامل همراه بیماری از باغ های گرگان جداسازی شد. در این تحقیق برای اولین بار P.viridiflava به عنوان عامل همراه شانکر باکتریایی هسته داران از شمال ایران وarboricola pv. pruni Xanthomonas به عنوان عامل بیماری از استان گلستان معرفی می گردد.
  • قادری فر فرشید، وحید اکبرپور، خاوری فرهاد، عبدالله احتشام نیا صفحه 15
    در این مطالعه اثر شوری در مرحله جوانه زنی شش گیاه دارویی و آستانه تحمل به شوری در آن ها بررسی گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل شوری در پنج سطح (صفر، 56/5، 11/11، 67/16 و 22/22 دسی زیمنس بر متر) و فاکتور دوم شش گیاه دارویی)سیاه دانه، ماریتیغال، رازیانه، کتان، آرتیشو و گلرنگ(بودند. آستانه تحمل به شوری برای درصد جوانه زنی در گیاهان آرتیشو، ماریتیغال، رازیانه و سیاه دانه به ترتیب 0/4، 3/3، 6/10 و 5/16 دسی زیمنس بر متر بود، اما درصد جوانه زنی در گیاهان گلرنگ و کتان تحت تنش شوری با سرعت کمی کاهش یافت به طوری که در حداکثر سطوح شوری (22/22 دسی زیمنس بر متر) مقدار درصد جوا نه زنی در این دو گیاه بالا بود (به ترتیب 88 و 87 درصد). سرعت جوانه زنی در کلیه گیاهان تحت تنش شوری به صورت خطی کاهش یافت از این رو سرعت جوانه زنی در مقایسه با درصد جوانه زنی در گیاهان مورد ارزیابی حساسیت بیشتری به تنش شوری داشت. به طور کلی در مرحله گیاهچه ای نیز تحت تاثیر تنش شوری از مقدار طول و وزن خشک گیاهچه کاسته شد، به طوری که سطح آستانه تحمل به شوری و نسبت کاهش این مولفه ها در بین گونه های گیاهی متفاوت بود. نتایج نشان داد که در مرحله جوانه زنی گیاهان در سه گروه: گلرنگ و کتان (مقاوم به شوری)، رازیانه و سیاه دانه (نیمه مقاوم به شوری) و آرتیشو و ماریتیغال (حساس به شوری) طبقه بندی شدند. همچنین نتایج مرحله رشد گیاهچه نیز نشان داد که گیاهان در چهار گروه: گلرنگ (مقاوم به شوری)، آرتیشو و ماریتیغال (نیمه مقاوم به شوری)، رازیانه (نیمه مقاوم به شوری) و کتان و سیاه دانه (حساس به شوری) طبقه بندی شدند.
    کلیدواژگان: گیاهان دارویی، شوری، جوانه زنی، رشد گیاهچه
  • مژگان بویراحمدی، فائزه رئیسی، جهانگرد محمدی صفحه 25
    تنش شوری یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد گیاه و تولیدات کشاورزی، بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک، محسوب می گردد. هدف مطالعه حاضر، بررسی اثر سطوح مختلف شوری شامل شاهد (5/0)، 5/2، 5، 5/7 و 10 دسی زیمنس بر متر (با ترکیبی از نمک های کلرید سدیم، کلرید پتاسیم، کلرید کلسیم و کلرید منیزیم به ترتیب به نسبت وزنی 2:1:1:1) بر برخی شاخص های رشد (شامل ارتفاع گیاه، سطح برگ، قطر ساقه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه و نسبت وزن خشک اندام هوایی به وزن خشک ریشه) و غلظت سدیم (Na+)، فسفر (P)، نیتروژن (N) و نسبت Na+/K+ در دو گیاه شبدر ایرانی و گندم رقم چمران بود. آزمایش با سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی در شرایط گلخانه ای به اجرا درآمد. نتایج بدست آمده نشان داد که کلیه ی صفات رشد اندازه گیری شده در شبدر ایرانی و گندم در پاسخ به افزایش شوری کاهش معنی داری (001/0P<) نشان دادند. همچنین مشاهده شد که شوری اثر معنی دار بر درصد نیتروژن اندام هوایی شبدر (01/0P<)، گندم (001/0P<) و درصد نیتروژن ریشه ی شبدر و گندم (01/0P<) دارد. همچنین شوری موجب افزایش معنی دار (001/0P<) غلظت سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم در اندام هوایی گندم و شبدر گردید. اما موجب کاهش معنی دار (001/0P<) غلظت فسفر در اندام هوایی این دو گیاه شد. نتایج این مطالعه بیانگر آن است که گندم در مقایسه با شبدر ایرانی قادر است تجمع یون سدیم در بافت های خود را کنترل کرده و نسبت سدیم به پتاسیم را در حد پایین تری نگه دارد. علاوه بر این، میزان کاهش غلظت فسفر در مواجهه با تنش شوری در اندام هوایی گندم کمتر از شبدر ایرانی بود. در نتیجه، گندم تحمل بیشتری نیز نسبت به شوری از خود نشان می دهد.
    کلیدواژگان: شوری، شبدر ایرانی، گندم رقم چمران، شاخص های رشد، غلظت عناصر
  • حسین صبوری، سعید نواب پور، مجید محمد اسمعیلی صفحه 45
    به منظور بررسی کنترل ژنتیکی صفات زراعی جمعیت برنج ایرانی با استفاده از روش تجزیه میانگین ها، والدین، نسل اول، دوم و سوم، تلاقی های برگشتی با والد اول و دوم تلاقی طارم محلی×خزر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی گنبد در سال زراعی 1378 کشت گردیدند و از لحاظ صفات وزن دانه در بوته، زیست توده، طول خوشه، ارتفاع بوته، طول و عرض برگ پرچم و تعداد خوشچه ارزیابی شدند. پارامتر ژنتیکی F () منفی برای صفات تعداد دانه، تعداد خوشه، خروج خوشه و عرض برگ پرچم بیانگر غالب بودن ژن های کنترل کننده تعداد دانه، تعداد خوشه و عرض برگ پرچم در والد طارم محلی و غالب بودن ژن های کنترل کننده خروج خوشه و عرض برگ پرچم در والد خزر بود. عمل ژن برای صفات وزن دانه، روز تا گل دهی، عرض برگ پرچم، تعداد خوشچه و زیست توده به صورت فوق غالبیت بود. ازآن جا اثرات افزایشی برای صفات زیست توده، روز تا گل دهی، ارتفاع بوته، طول خروج خوشه از غلاف و عرض برگ پرچم در سطح یک درصد معنی دار بود به منظور مکان یابی ژن های کنترل کننده صفات زراعی در جمعیت F2:4، نقشه پیوستگی با استفاده از 74 نشانگر ریزماهواره و 192 فرد از جمعیت F2تهیه شد. مکان های ژنی qGY-8، qHE-8، qHD-10، qPL-1b، qPL-3، qPL-4، qBR-1b، qBR-8bو FL-8 به ترتیب با تعیین 17/22، 25/26، 29/15، 73/25، 97/21، 23/22، 93/21، 56/20 و 14/22 درصد از تنوع فنوتیپی بزرگ اثر بودند. در فاصله دو نشانگر RM1553-RM7424، یک مکان ژنی کمی برای صفت تعداد روز تا گلدهی و یک مکان ژنی کمی برای صفت طول خروج خوشه از غلاف مکان یابی شد. نتایج دو روش نشان داد که اثر افزایشی نقش مهمی را در کنترل صفات تعداد روز تا گلدهی و تعداد خوشچه دارد به نحوی که می توان با انتخاب مکان های ژنی مرتبط با آن ها در برنامه های انتخاب به کمک نشانگر می توان به لاین های پرمحصول و زودرس دست یافت.
    کلیدواژگان: تجزیه میانگین ها، اثر افزایشی، مکان یابی صفات کمی، انتخاب به کمک نشانگر، برنج
  • علی مومن پور، علی عبادی، علی ایمانی، علیرضا رحیمی صفحه 73
    امروزه مشکلات مدیریتی مربوط به ضرورت وجود دگر گرده افشانی از طریق تولید ارقام خود سازگار جدید، حل شده است به همین دلیل خود سازگاری یکی از مهم ترین برنامه های اصلاحی در بادام می باشد و ارزیابی ارقام خود سازگار و مقایسه آن ها با ارقام خود ناسازگار و تاثیر دانه گرده این دو گروه بر کمیت و کیفیت میوه اهمیت بسیاری دارد. این پژوهش به منظور اثر نوع گرده روی میزان تشکیل میوه، ابعاد میوه و برخی صفات چشایی مغز بادام انجام شد. در این آزمایش تاثیر گرده افشانی به صورت خود گرده افشانی و گرده افشانی آزاد روی برخی صفات کمی و کیفی مهم میوه در 13 ژنوتیپ خود سازگار بادام مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا از هر درخت چهار شاخه با تعداد گل کافی در مرحله بالونی انتخاب شدند و در داخل کیسه های مخصوص گرده افشانی قرار داده شدند و عمل خود گرده افشانی به صورت دستی انجام شد. همچنین دو شاخه نیز به منظور اثر گرده افشانی آزاد روی میزان تشکیل میوه و اندازه ابعاد میوه و مغز و برخی صفات چشایی مغز در مقایسه با روش خود گرده افشانی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد تیمار خود گرده افشانی هیچ اثر منفی روی صفات کیفی و کمی میوه و مغز آن ندارد و تنها به طور معنی داری باعث کاهش میزان تشکیل میوه نسبت به شرایط گرده افشانی آزاد می شود. بنابراین به خاطر رفع این نقیصه می توان در باغ های تجاری از دو رقم خود سازگار به صورت همزمان با همدیگر استفاده نمود تا کاهشی در میزان عملکرد حاصل نشود. از سوی دیگر برخی ژنوتیپ ها مانند ژنوتیپ بسیار خود سازگار شماره 23 با میزان بالای تشکیل میوه (23/18 درصد) را می توان به صورت تک کشتی در باغ های تجاری کشت نمود.
    کلیدواژگان: بادام، خود گرده افشانی، گرده افشانی آزاد، میوه و مغز
  • رضا شاه حسینی، حسن قربانی، رامین صالح، رضا امیدبیگی صفحه 91
    گیاه دارویی به لیمو (Lippia citriodora) از خانواده Verbenaceae، از گیاهان دارویی حاوی اسانس بوده که اسانس در اندام های رویشی و زایشی آن تجمع یافته است. این پژوهش به منظور بررسی کمیت و کیفیت اسانس بذر گیاه به لیمو انجام گرفت. پس از تهیه قلمه های سالم از گیاهان مادری و تیمار با هورمون ایندول بوتیریک اسید، قلمه های ریشه دارشده به منظور کشت به گلخانه انتقال یافتند. پس از گلدهی و رسیدن میوه ها، بذرها جمعآوری شد و میزان 30 گرم بذر به وسیله روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر اسانس گیری و با استفاده از سولفات سدیم خشک آب گیری گردید. اسانس با استفاده از کروماتوگراف گازی و کروماتوگراف گازی متصل به طیفنگار جرمی آنالیز و اجزای مختلف موجود در آن به روش مقایسه طیفهای جرمی تکتک اجزاء با طیفهای شاهد و نیز محاسبه ضریب بازداری مواد متشکله و استفاده از طیفهای جرمی مواد استاندارد و اطلاعات موجود در کتابخانهی کامپیوتری شناسایی و تعیین مقدار شدند. نتایج نشان داد بازده اسانس نمونه ها 31/0 درصد (وزنی/وزنی) بود. دوازده ترکیب عمده مشتمل بر 12/80 درصد کل اسانس شناسایی شدند. ژرانیال (1/34 درصد)، نرال (01/26 درصد) و لیمونن (04/7 درصد) بیشترین اجزای تشکیل دهنده اسانس بذر به لیمو بودند که میزان این ترکیبات در مقایسه با مقدار آن-ها در اسانس حاصل از سرشاخه های رویشی بسیار بیشتر است.
    کلیدواژگان: بهلیمو، اسانس، ژرانیال، نرال، لیمونن
  • اسماعیل بخشنده، افشین سلطانی، رحمن غدیریان صفحه 97
    به منظور اندازه گیری شاخص سطح برگ کانوپی گندم به کمک دستگاه اکیوپار در شرایط مزرعه ای، آزمایشی در سال 88-1387 در دو شرایط کشت آبی و دیم با استفاده از هفت رقم گندم (آریا، دریا، کوهدشت، شیرودی، تجن، تارو و زاگرس) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. اندازه گیری شاخص سطح برگ به دو روش، مستقیم (نمونه گیری تخریبی) و غیرمستقیم با استفاده از دستگاه اکیوپار از مرحله پنجه زنی تا زمان بسته شدن کانوپی انجام شد. نتایج نشان داد که بین ارقام و دو شرایط از نظر ضرایب معادله اختلاف معنی داری وجود نداشت. بنابراین، می توان از یک معادله حاصل از برازش کل داده های آزمایش به صورت (70/0LAI AccuPAR، R2=×13/1+54/0LAI=) برای برآورد شاخص سطح برگ واقعی به کمک شاخص سطح برگ محاسبه شده توسط دستگاه اکیوپار استفاده نمود.
    کلیدواژگان: سطح برگ، نمونه گیری تخریبی، نمونه گیری غیرتخریبی
|
  • H. Mahmoudi, K. Rahnama, H. Rahimian, S. Nasrolahnejad, M. Taghinasab Page 1
    Bacterial canker and leaf spot are typical symptoms and of the most important diseases of stone fruit trees in world and in North your country. Significant management of plant disease is possible by identification and diagnosis plant pathogenic casual and associated agents. Various samples of canker and leaf spot tissues during 2007-2008 collected from different orchards of stone fruit trees of Golestan province and pathogenicity tests was demonstrated on peach young branches and leaf tissues by various bacterial isolates. Based on the morphological, nutritional, biochemical, physiological, total cellular protein pattern and PCR reaction with d21 and d22 primers Pseudomonas syringae pv. syringae (Pss), and Xanthomonas arboricola pv. pruni identified as casual agents of bacterial canker in this province. Pss was the major agent disease on the east regions such as Ali-Abad and Azad shahr but in west regions such as Kordkooy Xap was major agent. P.viridiflava isolated from gorgan areas only as associated agent with disease. This research is the first report on Xap, the casual agent of bacterial canker in stone fruit trees Golestan Province and also first report on P.viridiflava, as associated agent with bacterial canker stone fruit trees on the north regions Iran.
    Keywords: Bacterial canker, leaf spot, Stone fruit tree, Strain, Pathogenesis
  • F. Ghaderi, Far, W. Akbarpour, F. Khavari, A. Ehteshamnia Page 15
    The effects of salinity on seed germination and tolerance of six medicinal plants were investigated. The experiment was factorial based on completely randomized designs with three replications. The first factor was salinity in five levels and second one was in six medicinal plants (Artichoke, Milk thistle, Fennel, Black cumin, Safflower and Flax). Salinity tolerance threshold for germination percentage in Artichoke, Milk thistle, Fennel and Black cumin was 4, 3.3, 10.6 and 16.5 ds m-1, respectively. But germination percentage in Safflower and Flax reduced very slowly and the amount of germination percentage was high (88 and 87 percent, respectively) under maximum salinity stress (22.22 dsm-1). Germination rate under salinity stress decreased linearly. Overall, dry weight and length of seedling reduced by the influence of salinity stress in seedling stage but salinity tolerance threshold and reduction ratio of these components were different in the plants. The results of cluster analysis showed that plants in stage of germination are categorized three groups: Safflower and Flax (tolerant to salinity), Fennel and Black cumin (moderately tolerant to salinity), Artichoke and Milk thistle (sensitive to salinity). The cluster analysis in the seedling stage showed that plants divided to four groups: Safflower (tolerant to salinity), Artichoke and Milk thistle (moderately tolerant to salinity), Fennel (moderately tolerant to salinity) and Black cumin and Flax (sensitive to salinity).
    Keywords: Medicinal plants, Salinity, Germination, Seedling growth
  • M. Boyrahmadi, F. Raiesi, J. Mohammadi Page 25
    Salinity stress is regarded as one of the most important abiotic factors limiting plant growth and agricultural products, particularly in arid and semi-arid regions. This study was conducted to determine the effect of different salinity levels including 0.5 (control), 2.5, 5, 7.5 and 10 dS m-1 (a mixture of NaCl, KCl, CaCl2 and MgCl2 with weight proportional, respectively 2:1:1:1) in three replicates using a completely randomized design on growth indices (including plants height, stem diameter, leaf area, soot and root dry mass and shoot to root ratio), sodium, phosphorous and nitrogen concentrations and Na+/K+ ratio in Persian clover and wheat under greenhouse conditions. Results indicated that all the growth indices of clover and wheat decreased significantly (P<0.001) in response to salinity. Results also showed that salinity had a significant effect on nitrogen percentage in clover shoot (P<0.01), wheat shoot (P<0.001) and clover and wheat root (P<0.01). Salinity also induced significant increases (P<0.001) in sodium concentration and Na+/ K+ ratios in clover and wheat shoot. However, phosphorus concentrations in both plants were significantly (P<0.01) reduced by soil salinization. The results of the current study illustrated that wheat is capable of controlling the accumulation of sodium in its tissues, and can therefore decrease the sodium to potassium ratio when compared with Persian clover. Furthermore, the amount of decreases in phosphorus concentrations in wheat shoot in response to salinity was less than that in Persian clover. As a result, wheat is more tolerant to salinity than clover is.
    Keywords: Salinity, Persian Clover, Wheat, Growth indices, Nutrient Concentrations
  • H. Sabouri, M. Navabpour, M. Mohammad Esmeili Page 45
    In order to evaluate of genetic structure of an Iranian rice population using means analysis, P1, P2, F1, F2, BC1 and BC2 generations belong to Tarommahalli × Khazar cross planted as RCBD design with three replication in Gonbad High Education Center at 2008. Grain weight per plant, biomass, panicle lengh, plant height, flg leaf length, and width and branches number were recorded. Negative genetic parameter (F) was detected for grain number, panicle number, panicle exertion, flag leaf width. This showed that genes controlling of grain number, panicle number and flag leaf width are dominant in Tarommahalli and genes controlling of panicle exertion is dominant in Khazar. Gene action was over dominance for grain weight, days to heading, flag leaf width, branche number and biomass. Significant additive effects were recorded for biomass, days to heading, grain number, flag leaf length and width and branche number. In order to evaluation of molecular structure of agronomic traits in F2:4 population, linkage map was provided using 74 polymorphic microsatillate markers and 192 individuals. qWG-8 (grain weight), qHE-8 (plant height), qHD-10 (days to heading), qPL-1b, qPL-3 and qPL-4 (panicle leanght), qBR-8b and qBR-1b (branche number) were detected as major effects that explained 22.17, 26.25, 15.29, 25.73, 21.97, 22.23, 21.93, 20.56 and 22.94% of the total phenotypic variations. QTLs related to grain yield, days to heading and panicle exertion overlapped in RM1553-RM7424 interval. Two methods were showed that additive effect is important for controlling of days to heading and branche number, so, QTLs of these traits are useful for marker assisted selection.
    Keywords: Means analysis, Additive effect, QTL, Marker assisted selection, Rice
  • A. Momenpour A. Ebadi, A. Imani, A.R. Rahimi Page 73
    Nowadays, pollination management problem has been over comed through introducing new self-compatible for almond genotypes. Therefore, producing self-compatible genotypes has high priority in almond breeding programs. So, evalution of self-compatible genotypes as compared to self-incompatible ones and study of thier pollen effect is considered to be important. The present studies, effects of self and open pollination on some quantitative and qualitative traits in 13 self-compatible genotypes were studied. To do so, four branches with enough flowers were selected in each tree at baloon stage. They placed inside bags and selfing was carried out by hand. Two branches also were selected for open pollination in each tree to compare self and open pollination effect on fruit set as well as fruit and kernel characteristics. Results showed that slfing had no negative effect on any of fruit and kernel characteristics, but it significantly reduced fruit set precantage. To slove this problem, it is recommended to plant two highly self compatible genotype together in the some orchard. Howerever, some of highly self compatible genotypes such as number 23 with high frut set (18.23%) can the planted as a monoculture.
    Keywords: Almond, Self pollination, Open pollination, Quantitative, qualitative Fruits, Kernel
  • R. Shahhoseini, H. Ghorbani, R. Saleh, R. Omidbaigi Page 91
    Lemon verbena (Lippia citriodora) is a medicinal plant, belonging to Verbenaceae family and essential oil has accumulated in its vegetative and reproductive parts. This study was to evaluate the quantity and quality of seed essential oil of lemon verbena (Lippia citriodora). After preparing healthy cuttings and treatment of them for IBA, root cuttings were transferred to the greenhouse for culture and care. After flowering and fruit ripening, seeds were collected and the seed essential oil was obtained by hydro-distillation method (30 grams of seed) and was dehydrated using dry sodium sulfate. The essential oil was analyzed by GC and GC/MS. Results showed oil output in operation was 31%. Twelve major compositions containing 80.12% of the total oil were identified. The main compounds of this essential oil were Geranial (34.1%), Neral (26.01%) and Limonene (7.04%). The amount of these compounds had increased so significant in comparison with these values in essential oil from vegetative parts.
    Keywords: Lippia citriodora, Essential oil, Geranial, Neral, Limonene
  • E. Bakhshandeh, A. Soltani, R. Ghadiryan Page 97
    In order to measuring the leaf area index (LAI) of wheat canopy by AccuPAR at field condition, an experiment was conducted using seven wheat cultivars (Arya, Darya, Kuhdasht, Shiroudi, Tajan, Taro and Zagros) under irrigated and rainfed conditions during 2008-2009 at Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran. This experiment was conducted as a Randomized Complete Block Design with four replications. LAI measuring was done by two methods, direct (destructive sampling) and non-destructive by AccuPAR from tillering stage to the canopy closure stage. The results showed that there was no significant difference between cultivars and the two conditions as aspect of equation coefficients, so one equation is usable for all cultivars under both conditions (LAI = 0.54 + 1.13 × LAI AccuPAR, R2=0.70). This equation can be used for estimation of actual LAI from calculated LAI by the AccuPAR.
    Keywords: Destructive sampling, Non, destructive sampling, Leaf area