ماهنامه نفت، گاز و انرژی
سال چهارم شماره 17 (تیر 1392)

آزادسازی قیمت حامل های انرژی در قالب قانون هدفمندکردن یارانه ها طی 5 سال و تا پایان برنامه پنجم توسعه اقتصادی در سال 1388 تصویب شد و در سال 1389 فاز اول آن به اجراء درآمد. مطابق گفته کارشناسان و مسئولین انتظار چنان بود تا اجرای این قانون نقطه قوتی در اقتصاد کشور باشد و پیشرفت اقتصادی را با سرعت بیشتری افزایش دهد.
اما به دلایل مختلف تاکنون ادامه روند اجرایی این محرک یا موتور پیشرفت اقتصادی متوقف شده است. در این نوشته صرفا به ابعاد مرتبط با انرژی این قانون و هزینه هایی که عدم اجرای صحیح آن بر کشور تحمیل می کند، پرداخته می شود. لازم به توضیح است که در این مقاله هرجا از قانون سخن رفته منظور همان قانون هدفمندکردن یارانه ها بوده است.

بین 30 تا 40 درصد از هزینه حفر یک چاه مربوط به جداری و عملیات راندن آن می باشد لذا بوجود آمدن مشکلات حین راندن جداری می تواند هزینه های بسیار زیادی را به هزینه حفاری چاه اضافه نماید. برای جلوگیری از بوجود آمدن این مشکلات قبل از راندن جداری می بایست حفره حفاری شده(حفره 17-1/2«) آماده شود، که این آماده سازی در سه مرحله صورت می گیرد: مرحله اول) آماده سازی دیواره حفره، مرحله دوم) تمیز سازی حفره و مرحله سوم) پایداری ته چاه. در این مقاله سعی شده تا با بررسی یک چاه از میادین نفتی جنوب غرب ایران که مراحل آماده سازی در آن انجام شده و جداری 13-3/8» با موفقیت رانده شده است دید بهتری نسبت به آماده سازی هرچه بهتر حفره 17-1/2«قبل از راندن جداری 13-3/8» داده شود.

یکی از اصول مهم و اساسی حقوق بین الملل اقتصادی، اصل حاکمیت ملت ها بر منابع طبیعی است. به موجب این اصل که زاده قطعنامه های متعدد مجمع عمومی سازمان ملل متحد می باشد، دولت ها حاکمیت مطلق و دائمی بر منابع طبیعی خود دارند. در واقع همه دولت ها باید در روابط بین المللی خود به خصوص در روابط اقتصادی و تجاری به اصل مذکور پایبند بوده و آن را اعمال نمایند. هدف از تحقیق حاضر، بررسی تاثیرات این اصل بر قراردادهای بین المللی رایج نفت و گاز با بررسی سه عنصر مالکیت، کنترل و ریسک در هرکدام از این قراردادها می باشد.

یکی از مهم ترین وظایف مهندسین مخزن، بررسی روش های افزایش ضریب بازیافت نفت است. در این میان تزریق غیرامتزاجی گاز به مخازن نفتی ایران، به دلیل طبیعت سنگ مخازن و همچنین در دسترس بودن مقادیر قابل توجه گاز در مخازن جنوبی، از لحاظ اقتصادی بسیار مناسب خواهد بود. از طرف دیگر و همچنین به علت وجود مخازن نفت سنگین در ایران و عدم تولید از آنها و بکر بودن این مخازن از یک طرف و رسیدن مخازن نفت سبک به مرحله دوم و سوم عمر تولید خود از طرف دیگر، توسعه و بهره برداری از مخازن نفت سنگین در ایران را الزامی کرده است. در این مقاله یکی از مخازن نفت سنگین جنوب غرب کشور مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا به ساخت مدل سیال این مخزن با استفاده از نرم افزار pvti پرداخته شده، سپس مدل استاتیک این مخزن با استفاده از نرم افزار petrel2011 ساخته شده و در نهایت سناریوهای مختلف تزریق برای آن تعریف شده است. پس از تعریف سناریوهای مختلف، اقدام به تغییر دادن سیال این مخزن با سیال مخزن سبک تر که در همان میدان واقع شده است و در زیر این مخزن قرار دارد، پرداخته شده، سپس مقایسه ضریب بازیافت در هر دو حالت انجام و تاثیر سنگینی بر بازیافت نفت بررسی شده است.

صنعت گاز و بخصوص واحد اندازه گیری و توزیع گاز بنا به وی‍ژگی های خاص خود، روزانه مواجه با حجم بسیاری از اطلاعات توصیفی می باشد. از این رو لزوم برنامه ریزی استراتژیک برای ایجاد سیستم های مکانیزه اطلاعاتی شبکه های گاز رسانی محسوس است. از آنجا که GIS توانایی کسب، ذخیره، سازماندهی و بازیابی داده ها و همچنین قابلیت تجزیه و تحلیل و تلفیق انواع داده های جغرافیایی و توصیفی و طراحی و مدلسازی براساس داده های پردازش شده را داراست، به نظر می رسد که سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) از توانایی بسیار بالایی برای مدیریت خطوط شبکه گاز برخوردار باشد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیلی – کاربردی است که پس از جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از طریق سازمان های مختلف، برداشت های میدانی و سیستم GPS بانک اطلاعاتی با فرمت مناسب در GIS طراحی شده است. درج موقعیت ایستگاه های میترینگ، تقلیل فشار صنعتی، CGSها و TBSها بر روی خطوط، ایجاد بانک اطلاعاتی قابل اتصال به محیط نقشه، اطلاعات مربوط به قراردادهای فروش گاز، فرم اطلاعات مصارف روزانه و ماهانه هر یک از ایستگاه ها، فرم مشخصات کنتور، فرم مشخصات ایستگاه ها، فرم اطلاعات تصحیح کننده نقشه ایستگاه و فرم بازرسی ماهانه تجهیزات و وسایل اندازه گیری، درج اطلاعات مصرف گاز هر شهر به تفکیک (خانگی، تجاری، صنعتی و نیروگاه ها)، درج اطلاعات مربوط به برداشت گاز از ایستگاه های میترینگ واقع در نقاط برداشت، ارائه گزارش مقایسه ای دریافت مصرف و فروش گاز به طور ماهانه و سالانه، ارائه انواع گزارش به فرمت های مختلف مانند نمودار، جدول و غیره، پردازش اطلاعات و تهیه گزارش ماهانه و در نهایت تعیین مقدار گاز تلف شده ازجمله اهدافی بوده است که تحقیق حاضر در این راستا به آن دست یافته است.

یکی از دغدغه های اصلی و همیشگی مدیریت توجه به مشارکت کارکنان است، چرا که تحقق این مهم، افزایش تولید، افزایش بهره وری و بهبود کیفیت خدمت را بدنبال دارد. نظام مدیریت بر مبنای مشارکت بر خلاف نظام مدیریت سنتی به همه اجازه می دهد پیشنهاد کنند و به آنها پاداش می دهد. کارکنان احساس می کنند مورد پذیرش سازمان هستند و در امور آن دخیل اند، بنابراین احساس مالکیت در آنها ایجاد شده و عواملی همچون: غیبت، ترک شغل و ضایعات کاهش یافته و در مقابل، انگیزش، تعهد، رضایت شغلی و کارآیی سازمانی افزایش می یابد. حجم نمونه 296 نفر می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی از جامعه 1774 نفری کارکنان شرکت گاز استان اذربایجان شرقی انتخاب شده است. تعداد پرسشنامه های تکمیل شده و بازگشتی تعداد 296 عدد بود. روش تحقیق بکار برده شده در این تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. روش جمع آوری اطلاعات در این مطالعه میدانی می باشد و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد و با بکار بردن پرسشنامه ای حاوی 49 سوال پنج گزینه ای (بر اساس طیف لیکرت) میزان تاثیر استقرار نظام مشارکت کارکنان (با شاخص های ایجاد فضای مشارکتی، استفاده از نظرات کارکنان در تعیین هدف، استفاده از نظرات کارکنان در بهبود روش ها و سیستم ها، استفاده از نظرات کارکنان در نظارت و کنترل) بر بهره وری منابع انسانی شرکت گاز استان آذربایجان شرقی (با شاخص های رضایت شغلی، تعهد، خلاقیت و نوآوری، استفاده بهینه از منابع سنجیده شد. هدف از پژوهش حاظر بررسی میزان میزان تاثیر استقرار نظام مشارکت کارکنان بر بهره وری منابع انسانی شرکت گاز استان آذربایجان شرقی از دیدگاه کارکنان می باشد.