ماهنامه نفت، گاز و انرژی
سال پنجم شماره 25 (آذر 1393)

این مقاله به بررسی تاثیر افزایش قیمت نفت بر کشورهای خاورمیانه و به خصوص ایران می پردازد و نشان می دهد برخلاف آنچه کشورهای غربی استدلال می کنند، که افزایش قیمت نفت به نفع کشورهای نفت خیز است، این افزایش قیمت، بیشتر به کام کشورهای غربی و به خصوص آمریکاست، زیرا باعث شده که کشورهای غربی و در راس آن آمریکا، این فرصت را پیدا کنند که در زمینه انرژی های نو و منابع انرژی دیگر مانند نفت و گاز غیرمتعارف (نفت های شنی و گاز شیل) سرمایه-گذاری کند. آمارها نشان می دهد که با افزایش قیمت نفت، سهم انرژی های تجدیدپذیر و نفت و گاز غیرمتعارف در سبد انرژی های این کشورها روز به روز در حال فزونی است و آنها درصدند که با تبلیغات گسترده نسبت به سایر مناطق دارنده انرژی مانند دریای خزر از ارزش و اهمیت خلیج فارس در آینده بازار انرژی جهان بکاهند و به اهداف خود که کاهش وابستگی به ذخایر انرژی این منطقه استراتژیک است، دست پیدا کنند و این در واقع زنگ خطری است برای کشورهای خاورمیانه بالاخص ایران که با اتخاذ استراتژی ها و تدابیر مناسب راهی را پیدا کند که در صورت موفقیت غربی ها در کاهش اهمیت روزافزون منطقه خاورمیانه و ذخایر استراتژیک آن، بتواند همچنان به عنوان یک کشور قدرتمند و تاثیرگذار در بحث انرژی در منطقه ظاهر شده و خود را از وابستگی به انرژی های فسیلی و نفت رهایی ببخشد. در این مقاله به این سوال پاسخ داده می شود که چگونه افزایش قیمت نفت به ضرر کشورهای نفت خیز تمام خواهد شد؟ در پاسخ به این سوال می-توان استدلال کرد که بالا رفتن قیمت نفت باعث روی آوردن کشورهای غربی به انرژی های تجدیدپذیر و منابع غیرمتعارف و... خواهد شد و سبب کاستن از مصرف منابع فسیلی شده و همچنین باعث می شود که کشورهای غربی به اهداف خود که همان کاهش اهمیت انرژی منطقه خاورمیانه بوده، دست یابند.

هدف اصلی شبکه برق رسانی، انتقال انرژی تولیدشده توسط نیروگاه ها، از مراکز تولید تا مصرف کننده می باشد، بنابراین قسمتی از انرژی تولیدشده که به مصرف نرسد، به عنوان تلفات نام برده می شود. هدف از این مقاله، بررسی میزان کاهش تلفات با جایگزینی تابلوهای فرسوده می باشد که در آن مدلسازی و محاسبه تلفات از طریق آزمایش عملی بر روی دو نمونه از تابلوهای فرسوده و نو در شبکه توزیع برق استان بوشهر انجام شده است. نتایج حاصل از آزمایشات انجام شده روی تابلوها در آزمایشگاه، برای محاسبه میزان کاهش تلفات و سود اقتصادی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بدست آمده، نشان می دهند که تعویض تابلوهای فرسوده با تابلوهای نو در استان بوشهر باعث کاهش سالیانه 7284/15 مگاوات ساعت از تلفات انرژی می شود.

استفاده از انرژی های پاک نظیر انرژی خورشیدی، بادی، زمین گرمایی، هیدروژن و... به جای انرژی های حاصل از سوخت های فسیلی، از آلودگی های زیست محیطی و خطرات ناشی از آن جلوگیری خواهد شد. همچنین انرژی های فسیلی مانند نفت، گاز و زغال سنگ سرانجام روزی به پایان خواهند رسید و با پایان گرفتن آنها تمدن بشری که بستگی مستقیم به انرژی دارد، دچار چالش جدید و بزرگ خواهد شد. این امر سبب شده است که کشورهای توسعه یافته صنعتی با جدیت هرچه تمام تر استفاده از سایر انرژی های موجود در طبیعت و به خصوص انرژی های تجدیدشونده را مورد توجه قرار دهند و نیز باعث توجه جدی جهانیان به توسعه و گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و افزایش سهم این منابع در سبد انرژی جهانی شده است. امروزه ما شاهد افزایش چشمگیر فعالیت ها و بودجه دولت ها و شرکت ها در امر تحقیق، توسعه و عرضه سیستم های انرژی های تجدیدپذیر هستیم و این فعالیت ها و صرف بودجه های مذکور در نهایت باعث کاهش قیمت تمام شده انرژی های تجدیدپذیر و رقابت پذیری با سیستم های انرژی سنتی موجود می گردد. این امر در مورد انرژی باد و برخی کاربردهای انرژی زیست توده محقق شده و روند سریع کاهش قیمت ها در مورد انرژی خورشیدی و سایر منابع انرژی های تجدیدپذیر نیز در حال انجام است.

در چاه های نفت و گاز با هدف حفظ و پایداری دیواره چاه لوله جداری رانده و فضای بین لوله جداری و سازند سیمان می شود. یکی از اهدافی که سیمان کاری دنبال می کند، محافظت از لوله جداری با جلوگیری از خورده شدن لوله توسط آب های معدنی زیرزمینی، الکترولیز با محیط اطراف، وجود محیط اسیدی و... می باشد. لذا به منظور دستیابی به سیمانی مقاوم در شرایط خورنده و محافظت از لوله های جداری در این پروژه، ضایعات خردشده شیشه و سرامیک مورد بررسی قرار گرفت. از هر افزایه 15 و 20 درصد یکبار به سیمان و بار دیگر به کلینکر سیمان اضافه گردید. سپس نمونه های آزمایش با درصدهای متفاوت تهیه و در سه محیط اسید سولفوریک، اسید کلریدریک و قلیایی تحت آزمایش خوردگی تسریع شده قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمایش نشان دهنده مقاومت مطلوب سیمان ساخته شده از خرده شیشه در محیط اسیدکلریدریک و مقاومت سیمان ساخته شده با ضایعات سرامیک در محیط اسیدسولفوریک و قلیایی با افزودن 5 درصدی این مواد به سیمان می باشد.

عبور خطوط لوله از رودخانه ها و مسیل ها این پتانسیل را دارد که ایجاد خسارت های جدی بر محیط زیست نماید. تجربه نشان داده، در مکان هایی که خط لوله از رودخانه عبور نموده است، عملیات ساختمانی خط لوله باعث اثر بر اجزای فیزیکی، بیولوژیکی و حتی شیمیایی اکوسیستم آبی شده است. این مسئله همواره مورد بحث و همچنین موجب نگرانی کارشناسان و گروه های حامی محیط زیست بوده است. باتوجه به مطالب فوق، این مقاله به منظور توصیف بهترین روش برای کاهش خسارات وارده بر محیط زیست در اثر عبور خطوط انتقال گاز طبیعی از رودخانه ها و مسیل ها تهیه شده است.

یکی از متداول ترین روش های شیرین سازی گاز استفاده از انواع آلکانو آمین ها می باشد که در صنایع پالایش نفت بطور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. از نمونه های رایج محلول های آمین مورد استفاده مطابق طراحی اولیه واحدهای تصفیه با آمین، دی گلایکول آمین است که در سال های اخیر بدلیل وجود تحریم های بین المللی و هزینه های پرداختی چندین برابر آن، واردات این ماده به حداقل مقدار ممکن رسیده است. براین اساس طرح جایگزینی مناسب برای این ماده بیش از پیش در صنایع پالایش کشور ضروری می باشد. با بررسی و مقایسه نحوه عملکرد انواع آلکانو آمین ها و بررسی مزایا و معایب هر کدام و نیز در نظر گرفتن شرایط اقتصادی در جهت استفاده هر چه بیشتر از دی اتانول آمین تولیدی در داخل کشور، این ماده به عنوان جایگزینی مناسب برای دی گلایکول آمین وارداتی برای پالایشگاه اراک انتخاب گردیده است، لذا در این تحقیق ضمن بررسی و شبیه سازی اولیه واحد تصفیه با آمین پالایشگاه اراک با دی گلایکول آمین (شرایط فعلی) توسط نرم افزار شبیه ساز فرآیند Aspen Hysys، در مرحله دوم شبیه سازی، امکان سنجی طرح جایگزینی را با دی اتانول آمین بررسی نموده و بر مبنای نتایج شبیه سازی در مرحله دوم با دی اتانول آمین، شرایط فرآیندی جدید و حداقل تغییرات لازم در تجهیزات فرآیندی ارائه گردیده است. براساس محاسبات مربوط به سود اقتصادی حاصل از اجرای طرح ارائه شده، مقدار هزینه اولیه برای تهیه دی اتانول آمین از مجتمع پتروشیمی داخل کشور مانند پتروشیمی اراک، حدود 37 درصد همان هزینه برای خرید دی گلایکول آمین وارداتی به کشور می باشد.

نیاز به گازوئیل رو به افزایش میباشد و از طرفی استفاده از آن به دلیل وجود ترکیبات مضر باعث ایجاد آلودگی های جبرانناپذیری میگردد. جهت تامین این تقاضا و همچنین جلوگیری از آلودگی محیط زیست، قوانین ملی ظرفیت تولید بنزن، هیدروکربن های آروماتیک، هیدروکربن اولفین و سولفور را محدود کرده اند.
از جمله این قوانین، قانون صنعتی ویژه ای بود که در روسیه در ماه فوریه 2008 وضع گردید که در آن مناطق تولیدکننده گازوئیل با استاندارد Euro-2،3،4،5 مشخص شده است. همچنین تولید گازوئیل Euro4 با 35% ترکیبات آروماتیک و با کمتر از 1% بنزن تا اول ژانویه 2012 جایگزین گردید. در حال حاضر تولید بنزن تا 0/96% در آمریکا محدود شده است.
در دهه 1970، هیدروژنه شدن بنزن بدون کاهش عدد اکتان مورد بررسی قرار گرفته است. با این وجود برای کاهش کلی ترکیبات آروماتیک، رقیق سازی با استفاده از ترکیبات غیرآروماتیک نیاز است (پایه عملیاتی ترکیبات با اکتان بالا در روسیه).
این شرایط به دلیل کاهش (و تا حدودی حذف) تترا اتیل لیو (TEL)، و کاهش نسبت بوتان-بوتیلن (به خاطر فقدان FCC) پیچیده خواهد شد؛ اما به طور کلی برای تولید آلکیلیت با عدد اکتان بالا (high-octane alkylate) در جهان به کار گرفته می شود.
در نتیجه، گسترش به کارگیری فرآیند ایزومریزاسیون راهکاری برای این مشکل است. این فرایند تولید گازوئیل تجاری برابر با نیاز حال و نیاز آینده با انعطاف پذیری بالا با میزان تقاضا فراهم می آورد.

مستعدترین صنایع برای بروز خوردگی FAC یا تشدید خوردگی در اثر جریان با توجه به شرایط ویژه آنها، نیروگاه ها می باشند. در این نوع خوردگی لایه محافظ که اغلب اکسید آهن مگنتیت است، بوسیله جریان سریع آب کنده و حل می شود، سپس لایه زیرین مجددا لایه محافظ ایجاد می کند که این فرایند سبب کاهش ضخامت فلز می شود. این پدیده سبب بروز ترکیدگی و پارگی ناگهانی لوله ها و تجهیزات و هزینه های بالای تعمیرات شده و در بسیاری از موارد حتی سبب بروز خسارت های جانی نیز می شود. این مقاله به عوامل وابسته به خوردگی مذکور پرداخته و با مطالعه موردی هیترهای فشار قوی نیروگاه حرارتی شازند، راهکارهای کنترل خوردگی مذکور از قبیل تغییر در کنترل شیمیایی آب تغذیه از طریق بالا بردن pH و حذف یا کاهش اکسیژن زدا، تغییر در ترکیب فولاد و برطرف کردن اشکالات طراحی مورد بررسی قرار می گیرند.