فهرست مطالب

نفت، گاز و انرژی - سال یکم شماره 5 (آذر 1389)

ماهنامه نفت، گاز و انرژی
سال یکم شماره 5 (آذر 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/09/10
  • تعداد عناوین: 12
|
  • هادی ابراهیم فتح آبادی، شهلا خالقی صفحه 3
    مرکاپتانها نوعی از ترکیبات گوگردی موجود در نفت خام و میعانات گازی میباشند که در شرایط خاص، به خصوص در دماهای بالا، یعنی در همان شرایطی که فرآیندهای پالایشگاه ها و پتروشیمی ها انجام میشوند، بخش قابل توجهی از خورندگی تاسیسات را باعث می شوند. اگرچه نشان داده شده است که خورندگی گوگرد پودری، 7/3 برابر اتیل مرکاپتان (خورنده ترین نوع مرکاپتان) می باشد، اما میزان خورندگی مرکاپتان ها بخصوص در دماهای بین 450-230 درجه سانتیگراد از اهمیت زیادی برخوردار است. در کتب و مقالات علمی خوردگی تا کنون مطالب زیادی راجع به خورندگی مرکاپتان ها منتشر نشده است و در این زمینه نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد. این مقاله برخی از مطالب منتشر شده در این زمینه را مرور می نماید. مشخص شده است که میزان خورندگی مرکاپتان ها به صورت تابع لگاریتمی با غلظت مرکاپتان افزایش می یابد و خوردگی در غلظت های بالای مرکاپتان به علت محدودیت نفوذ کاهش می یابد. در رابطه با توزیع مرکاپتان ها در برش های مختلف نفت خام و کاندنسیت، قانون استانداردی وجود ندارد و تعیین غلظت مرکاپتان ها در هر برش نفت خام ضروری می باشد. احتمالا با افزایش وزن مولکولی، خورندگی مرکاپتان ها افزایش می یابد (اتیل مرکاپتان استثناء می باشد)، اما این ادعا نیز به تحقیقات علمی بیشتری نیاز دارد.
    کلیدواژگان: ترکیبات سولفوری نفت خام و کاندنسیت، مرکاپتان، خورندگی
  • زهرا شیخی، علی احمدپور، ناصر شاه طهماسبی، محمد مهدی باقری محققی، کوچک زاده صفحه 12
    نانوحسگر گازی با استفاده از اکسید کبالت- مس برای شناسایی گاز متان که از نظر شیمیایی پایدارترین هیدروکربن می باشد، ساخته شد. برای سنتز نانوذرات اکسید کبالت با مقادیر مختلف ناخالصی مس، روش سل- ژل به کار برده شد. ساختار نانوذرات ساخته شده با تست های XRD و TEM بررسی گردید که حاکی از تشکیل ذرات با ابعاد حدود 25 نانومتر بود. نتایج اندازه گیری حساسیت حسگرهای ساخته شده از نانوذرات در حضور ppm6000-3000 گاز متان و دمای 300-200 درجه سانتیگراد حاکی از بهبود عملکرد حسگر با افزایش دما و غلظت گاز بود. همچنین افزایش ناخالصی مس سبب بهبود چشمگیر حساسیت حسگر گردید، به نحوی که افزایش 340 درصدی حساسیت در حسگر اکسید کبالت- مس حاوی 15 درصد مولی مس نسبت به حسگر اکسید کبالت خالص مشاهده شد.
  • امید جهانیان، سیدعلی جزایری صفحه 16
    یکی از روش های نوینی که برای کاهش مصرف سوخت و میزان آلایندگی موتورهای احتراق داخلی به کار می رود، ایده موتورهای اشتعال تراکمی سوخت همگن (HCCI) است. این ایده مزیت های بسیاری نسبت به موتورهای معمول اشتعال جرقه ای و اشتعال تراکمی دارد. بازدهی حرارت بالا، قابلیت استفاده از سوخت های متنوع و دمای احتراق پایین از جمله این مزیت ها به شمار می رود. از سوی دیگر استفاده از این ایده با محدودیت هایی نظیر مشکلات تهیه مخلوط همگن هوا و سوخت و کم بودن محدوده کاری موتور دست به گریبان است. در این مقاله به صورت مختصر به شرح نحوه عملکرد موتورهای اشتعال تراکمی سوخت همگن پرداخته می شود. سپس با تمرکز بر روی سوخت گاز طبیعی فشرده به عنوان یک سوخت پاک شرایط عملکردی، مزایا و معایب آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت و مقایسه ای از آن با موتورهای احتراق داخلی معمول انجام خواهد شد.
    کلیدواژگان: موتور اشتعال تراکمی سوخت همگن، گاز طبیعی فشرده، کاهش مصرف سوخت، کاهش آلایندگی
  • ملیحه داودآبادی، احمد رمضان زاده، سید محمد اسماعیل جلالی صفحه 26
    پیشرفت سریع علم مکانیک سنگ و ژئوتکنیک در چند دهه اخیر تحول شگرفی را در دنیای سازه های زیرزمینی ایجاد نموده است. در حال حاضر با بهره گیری ازدانش و فناوری های نوین، می توان انواع گازها شامل گازطبیعی (فشرده شده و مایع شده)، پروپان، بوتان، دی اکسید کربن، هوای فشرده و هیدروژن؛ هیدروکربورهای مایع شامل نفت خام، بنزین و میعانات گازی و حتی انرژی را درون سازه-های زیرزمینی ذخیره نمود.
    یکی از مهم ترین مفاهیم زیست محیطی ذخیره سازی درون مغارهای سنگی، به کارگیری فنون پیشرفته مهار نشت مواد هیدروکربوری است. از این گونه موارد می توان به استفاده از پوشش های چندلایه و منجمد کردن توده سنگ برای ذخیره-سازی گازها و ایجاد پرده آب برای ذخیره سازی هیدروکربورهای مایع اشاره نمود. همچنین عوامل یادشده جزء مهم ترین دلایل رویکرد گسترده کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی و حتی کشورهای در حال توسعه آسیایی به ذخیره سازی درون مغارهای سنگی به عنوان جایگزینی مناسب برای مخازن سطحی هستند.
    نگاهی به رشد سریع پروژه های تولیدی و صادراتی گاز ایران، افزایش نیازهای خانگی و صنعتی و همچنین گسترش سریع خودروهای گازسوز به همراه جایگاه های سوخت گیری سی.ان.جی در سامانه حمل و نقل کشور، نیاز به ذخیره سازی زیرزمینی با ظرفیت، کیفیت و ایمنی بالاتر را کاملا آشکار می سازد. گاز طبیعی در هنگام سوختن، گازهای آلاینده بسیار کمتری (مونوکسیدکربن، اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربورهای نسوخته) تولید می کند. از این رو گاز طبیعی به عنوان یکی از انرژی های پاک نسبت به نفت، بنزین و گازوئیل ارجحیت بسیار بیشتری دارد.
    با عنایت به موارد یاد شده، در این مقاله به معرفی ذخیره سازی گاز طبیعی فشرده شده در مغارهای سنگی دارای پوشش به عنوان یکی از شیوه های نوین ذخیره سازی زیرزمینی پرداخته شده و مفاهیم پایه طراحی این گونه مغارها از دیدگاه فنی بیان گردیده است.
    کلیدواژگان: ذخیره سازی زیرزمینی، گاز طبیعی فشرده، شده، مغارهای سنگی، پوشش مغار و مهار نشت
  • مهیار سجادیان، ناهید سجادیان، فاطمه حسینی بنی جمالی صفحه 34
    خطوط لوله به ویژه خطوط انتقال فرآوردهای نفتی به سبب ماهیت فعالیت دارای اهمیت اقتصادی، اجتماعی و... می باشند که در صورت عدم مدیریت صحیح باعث بروز ریسک ها و بحران ها بروز جراحات به خطر افتادن سلامتی افراد، آسیب به اموال و دارایی ها و آلودگی های محیط زیست می گردد. این خطوط در ایران از بستر مکانی گسترده و متنوعی عبور نموده و به سبب بلاخیز بودن همواره در معرض آسیب می باشد، لذا به نظر می رسد که یک سیستم خبره مکان مبنای HSE-MS مدیریت یکپارچه خطوط لوله که از توانایی های دانش ها و تکنولوژهایی همچون SDSS، داده کاوی های فضایی و شبکه های عصبی بهره می برد، قادر باشد که از بسیاری از این عوارض جلوگیری نماید. روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیلی– کاربردی است. بر اساس یافته های تحقیق استفاده از سیستم خبره مکان مبنای HSE-MS مدیریت یکپارچه خطوط لوله قادر است که پیش بینی، علت یابی و اطمینان را به مدیریت HSE به عنوان عنصر محوری سیستم بیان نماید. در انتها نیز بر اساس یافته های تحقیق، سیستمی خبره به صورت مفهومی جهت مدیریت یکپارچه خطوط لوله با تاکید بر خطوط انتقال فرآورده های نفتی پیشنهاد گردید.
    کلیدواژگان: سیستم خبره، مدیریت یکپارچه خطوط، داده کاوی های فضایی، شبکه عصبی، HSE، MS، SDSS
  • محمدرضا ناهیدی، فرزانه کیاور صفحه 41
    افزایش تدریجی مصرف حامل های انرژی به واسطه قیمت به نسبت پایین این فرآورده ها و رشد جمعیت کشور باعث شده است که دولت سالانه مبالغ زیادی بابت یارانه حامل های انرژی هزینه کند که ادامه این روند با توجه به درآمد و منابع مالی دولت در آینده امکانپذیر نخواهد بود و عمده وظایف حاکمیتی دولت به دلیل هدایت مخارج دولت از این مسیر ممکن است کمرنگتر شود. با توجه به شرایط موجود در این مقاله به بررسی رابطه علمی بین قیمت انرژی و مصرف انرژی در بخش صنعت در اقتصاد ایران برای دوره 1386-1350 پرداخته شده است. در این تحقیق از الگوسنجی ARDL برای برآورد مدل و تحلیل موضوع استفاد و رابطه بلندمدت و کوتاه مدت بین قیمت انرژی و مصرف انرژی بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که قیمت انرژی در تمام دوره ها اثر منفی و جمعیت همواره اثر مثبت و معنی داری بر مصرف انرژی دارد، اما رابطه بین رشد اقتصادی و مصرف انرژی در کوتاه مدت مثبت و در بلندمدت منفی می باشد. با توجه به نتایج حاصله پیشنهادهای سیاستی ارائه شده است.
    کلیدواژگان: قیمت حامل های انرژی، مصرف انرژی، رشد اقتصادی، خودبازگشتی با وقفه های توزیعی (ARDL)
  • ناصر میاحی صفحه 48
    برخی از فرآیندهای بازیابی نفت روش های حرارتی هستند که اغلب بر مبنای تزریق بخار اجراء می شوند. امروزه یکی از بهترین تکنولوژی های حرارتی روش تزریق بخار همراه با ریزش ثقلی است. در این روش از یک جفت چاه افقی که با فاصله عمودی معین از هم جدا شده اند، استفاده می شود. از چاه فوقانی به منظور تزریق بخار استفاده می شود که در نتیجه این امر محفظه بخاری تشکیل می شود که با حرکت رو به بالا و عرضی خود سبب افزایش دمای نفت شده و موجبات حرکت آن به سمت چاه تولیدی را فراهم می کند.
    در این پژوهش به منظور بهینه سازی فرآیند از یک مدل مخزنی همگن استفاده شده است. بهینه سازی دبی تزریق بخار به شکل تزریق ناپیوسته در دوره های زمانی مختلف صورت می پذیرد. به منظور درک صحیح از بهینه سازی فرآیند، نتایج تزریق نا پیوسته با نتایج تزریق پیوسته بخار مقایسه می شود. در این پژوهش کلیه مطالعات موردی با استفاده از بخش حرارتی نرم افزار CMG اجراء می شود.
    این پژوهش نشان می دهد که با تزریق دوره ای در مقایسه با روش متداول از حجم بخار مصرفی به طور چشم گیری کاسته می شود و راندمان اقتصادی فرآیند افزایش می یابد. نتایج نموداری بهترین مدت زمان تزریق دوره ای بخار را شش ماه نشان می دهند. به عبارتی دیگر فرآیند تزریق بخار به مدت شش ماه اجراء می شود، سپس تزریق برای شش ماه آینده متوقف می شود.
    کلیدواژگان: تزریق بخار همراه با ریزش ثقلی، نفت سنگین، نسبت بخار به نفت، تزریق ناپیوسته
|
  • Mohammad Rezaie Narimisa Page 2
    Environmental Impact Assessment in its simplest forms, a tool for planning and included an inseparable part of decisions. As a planning tool, provides suitable for field data collection and decision-making. Environmental Impact Assessment as a process can predict the environmental consequences of development projects to be used and potential environmental problems in the process of planning, design and implementation to determine. Considering the increasing diversity and development projects in Iran''s oil industry in order to achieve accurate results and analysis capabilities, using a software system for environmental impact assessment process was considered in design and operation. In this context, with the help of software while entering information related to environmental activities related to design-process can be implemented and examined operational results in the form of charts. The software has been considered in all different parts of the environment include the physical, chemical, biological, economic, social and cultural activities in the next section the design and operation of oil refineries. The results indicated the environmental consequences of design are desired. In this context environmental impact assessment software oil refinery are presented in the oil industry needs and existing problems. Software capable of deciding on appropriate environmental issues refinery offers. Oil refinery is considered as an essential part of the oil industry. Therefore, any environmental impacts resulting from activities of the various aspects of oil refinery and its effects on the present and the future is very important. For this purpose, Tehran''s oil refinery considered as a case study was selected to be operational aspects of software. On the other hand the results that can increase the decision-making desired power related to the refinery.
  • Napredakul, D.A., Siemanond, K.A., Sornchamni, T.B., Laorrattanasak, S.B Page 3
    This study focuses on retrofit of the PTT gas separation plant applying pinch technology. The prime objective is to maximize the energy recovery of the process via several tools including Problem Table Algorithm (PTA), Grand Composite Curve (GCC), Grid Diagram, and Column Grand Composite Curve (CGCC). The entire process consists of three main parts, distillation columns, heat exchanger networks, and the refrigeration system. There are thirteen hot and six cold streams with fourteen heat exchangers. Existing network is an unpinch process with ΔTmin lower than the threshold ΔTmin of 21ºC and the minimum temperature approach (ΔTmin) is observed around 1.06ºC. The column grand composite curve (CGCC) of Deethanizer and Depropanizer reveal the scope of energy recovery via side reboiling and feed preheating. The maximum energy saving can be obtained approximately 13.32% by integrating with heat exchanger network of background process. This reduces the annual energy cost about 6125989.118 US$/yr. In order to achieve it, the capital investment is necessary but the annual cost saving will be enough to recover the cost in less than one year.