فهرست مطالب

نشریه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی
سال بیستم شماره 1 (پیاپی 33، بهار 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/02/08
  • تعداد عناوین: 8
|
  • حسین نگارش، لیلا لطیفی صفحه 1
    دشت سیستان بدلیل وجود رسوبات آبرفتی و رودخانه ای ریز دانه، فرسایش پذیری زیادی داشته که با توجه به وزش بادهای120 روزه و خشک بودن منطقه این ذرات ریز به راحتی جا بجا شده و باعث به وجود آمدن تپه های ماسه ای به اشکال مختلف می شوند. تحقیقات میدانی حکایت از این دارد که منشاء رسوبات منطقه به رسوبات پلییستوسن و رسوبات جدید یعنی نهشته های دریاچه ای بستر هامونهای خشک شده فعلی و نهشته های دلتایی رودخانه های سیستان، پریان و نیاتک که با ده ها متر ضخامت، کف چاله سیستان را پوشانده اند، بر می گردد. بخشی ازاین بادرفتها از نهشته های دریاچه ای نشات گرفته و بخشی دیگر از دانه های حمل شده توسط باد به ویژه بادهای 120 روزه از قسمتهای غربی و خارج از محدوده مطالعاتی ممکن است ناشی شده باشند. دشتهای غربی رودخانه هامون از جمله نواحی است که آن را می توان منشاء بخش هایی از شنزارها به حساب آورد. هدف این این مقاله آن است که با استفاده از روش های آنالیز فیزیکی و شیمیایی مثل DSC،TGA،BET،XRD و طیف گیری وتفسیر فازهای متعدد نمونه ها و همچنین مورفوسکپی رسوبات، منشاء آنها را تعیین نماید، زیرا اگر آزمایشات جنس و مورفوسکپی نمونه ها را یکسان نشان دهد، حکایت از آن دارد که منشاء همه این رسوبات یکی است، در غیر این صورت باید منشاء و خواستگاه های متفاوتی داشته باشند.
    کلیدواژگان: تعیین منشاء رسوبات، تپه های ماسه ای، بادهای 120 روزه سیستان، بیابان، آنالیز فیزیکی وشیمیایی، طیف XRD
  • اصغر ضرابی، جمال محمدی، محسن سقایی صفحه 23
    گسترش روز افزون توسعه صنعت حمل و نقل هوایی در دهه اخیر در جهان، به عنوان یکی از مهمترین محورهای توسعه و رشد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مطرح شده و از جایگاه ویژه ای در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژیکی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برخوردار است. رشد فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی در ایران، لزوم جا به جایی سریع مردم و کالاها و در نتیجه افزایش روز افزون تقاضا بخش حمل و نقل هوایی را یک ضرورت اجتناب ناپذیر ساخته است. از طرف دیگر صنعت حمل ونقل هوایی بعنوان یک عامل بسیار مهم در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران می باشد، لذا اطلاع داشتن از چالشها و فرصت هایی که در این صنعت وجود دارد باعث ارایه راهبردها، سیاست گزاری ها، اهداف و در نهایت توسعه آن می گردد. بدین منظور، این مقاله چالشها و فرصتهایی را که در برنامه ریزی حمل و نقل هوایی ایران وجود دارد، مورد بحث و بررسی قرار داده و با استفاده از تحلیلهای آماری و مدل رگرسیون دو متغیره نرخ رشد مسافرین را در فرودگاه اصفهان به عنوان نمونه مورد مطالعه، در سالهای آینده پیش بینی نموده است و همچنین با استفاده از فرمول ضریب صندلی اشغال شده و تخصیص هواپیما به مسیر، نوع هواپیمای پیشنهادی در مسیرهای مختلف مشخص شده است. نتایجی که از این تحقیق به دست می آید، مشخص می کند که حجم مسافر ورودی و خروجی فرودگاه اصفهان از سال 1385 تا سال 1390 دارای رشد سالیانه تقریبا«3 درصدی خواهد بود و نوع هواپیما پیشنهادی هواپیمای فوکر 100 و بویینگ 727 می باشد.
    کلیدواژگان: زمان زمین گیری، پروازهای اجاره ای، پروازهای رفت و برگشتی، پروازهای داخلی، مدل رگرسیون
  • هوشمند عطایی صفحه 43
    در این مقاله داده های روزانه ارتفاع ژئو پتانسیل تراز 500 هکتو پاسکال ساعت 12GTM برای مختصات صفر تا هفتاد درجه طول شرقی و ده تا شصت درجه شمالی در سالهای کم بارش ایران(1983، 1985، 1987، 1989، 1990، 1999) از پایگاه داده های اقلیمی NCEP/NCAR استخراج شد. برای انتخاب مهمترین مولفه ها، اصل تبیین بیش از یک درصد مبنا قرار گرفت. این تحلیل نشان داد که با سیزده مولفه می توان حدود 92 درصد تغییرات داده ها را تبیین کرد. براین اساس، مقادیر سیزده مولفه مبنا در 2190 روز(شش سال کم بارش)و هفت الگوی گردشی قابل شناسایی است. الگوی شماره یک، بیانگر جریان مداری و الگوهای شماره 2، 4، 5، 6، 7 معرف حاکمیت فراز و برخی موارد پر ارتفاع برروی ایران است. هنگام استقرار الگوی شماره 3، بر روی دریای خزر یک کم ارتفاع تشکیل شده که رطوبت آن به ایران نمی رسد و بطور همزمان یک فراز ضعیف بر جنوب ایران حاکم است. تحت استقرار هر یک از الگو های مذکور، کشور ایران با کاهش بارندگی نسبت به میانگین مواجه است.
    کلیدواژگان: الگوهای گردشی، ارتفاع ژئوپتانسیل، سطح 500 هکتوپاسکال، سالهای کم بارش، ایران
  • طیبه اکبری، سید ابوالفضل مسعودیان صفحه 59
    در این تحقیق با بررسی دمای میانگین ماهانه 338 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی در سرزمین ایران هشت ناحیه دمایی در ایران شناسایی شد و بروش تحلیل خوشه ایفصل بندی مناطق دمایی مشخص شد. با مقایسه دمای میانگین هر ناحیه با میانگین دمای ایران که 18 درجه سلسیوس است هشت ناحیه دمایی نام گذاری شدند. این نواحی دمایی عبارتند از: ناحیه گرم جنوب غربی، سرد دامنه ای، سرد کوهپایه ای، گرم کرانه های خلیج فارس، معتدل دشت سری، معتدل خزری، گرم دشتی و ناحیه سرد کوهستانی که به ترتیب میانگین دمای سالیانه شان 7/24، 6/14، 4/9، 0/27، 2/17، 7/16، 2/20، 1/12 درجه سانتی گراد می باشد. بر طبق نمودارهای خوشه ایهر هشت ناحیه دمایی به لحاظ زمانی از دو فصل دمایی نسبتا متمایز سرد و گرم و فصول گذار تشکیل شده اند.
    کلیدواژگان: رژیم دما، تحلیل خوشه ای، پهنه بندی، نواحی دمایی
  • سید سعید اسلامیان، مسعود نصری، نعیمه رحیمی صفحه 75
    منابع آب موجود در محدوده حوضه های آبخیز ارتباط نزدیک با بارش و رواناب حاصل از آن دارد و نزولات جوی وارده بر آبخیز از طریق نفوذ در خاک، جریان سطحی و زیر سطحی به نوبه خود تامین کننده آب مصرفی گیاهان، آب شرب، صنعت و کشاورزی است. بر این اساس مطالعات مربوط به ریزشهای جوی و سفره های آب زیرزمینی حوضه بوئین با مساحتی برابر 95/290 کیلومترمربع مد نظر قرار گرفت. این حوضه از جمله مناطقی است که از نظر میزان ریزشهای جوی و منابع آب های سطحی و زیرزمینی وضعیت نسبتا مناسبی را در استان اصفهان دارد. اما در بعضی از سالهای اخیر به واسطه کمبود ریزشهای جوی سالانه و نیز استفاده بیش از حد از منابع آب، با کمبود آب بخصوص در مصارف کشاورزی مواجه گردیده است. از این جهت بررسی تغییرات بارش، پیش بینی دوره های ترسالی و خشکسالی و اثرات آن بر تغییرات منابع آب (سطحی و زیرزمینی) ضروری به نظر می رسد.
    در این مطالعه با بررسی تغییرات روند بارندگی، تعیین دبی سیلاب به روش های مانینگ، فولر، SCS و ترسیم هیدروگراف سیلاب در دوره های بازگشت مختلف، وضعیت سیلاب در حوضه مشخص گردید و با بررسی تغییرات سطح آبهای زیرزمینی، تاثیر گذاری تغییرات بارندگی بر تغییرات منابع آب زیرزمینی منطقه با ایجاد ضریب همبستگی در تاخیرهای زمانی 0، 1، 2، 3، 4، 5 و6 ماهه برای سال های اخیر (1382-1379) طی 36 ماه تعیین شده است. نتایج نشان می دهد که بین وقوع ریزش های جوی و تغییرات سطح آب های زیرزمینی منطقه ارتباط معنی داری وجود دارد و این موضوع در مورد اکثر ایستگاه های مورد مطالعه بدین صورت است که اثر ریزش های جوی بر سطح آب سفره های زیرزمینی با تاخیر 3 ماهه صورت می گیرد. ضمن این که روند کلی تغییرات سطح آب های زیرزمینی منطقه حالت نزولی دارد.
    کلیدواژگان: دوره های ترسالی و خشکسالی، افت سطح ایستابی، دشت بوئین، آب زیرزمینی
  • عباس امینی فسخودی، جعفر خورسندی، شکرالله حمد حیدری صفحه 91
    پیش بینی و برآورد و به تبع آن تحلیل های رگرسیونی همواره جایگاه خاص و کاربرد گسترده ای در مطالعات حوزه های مختلف علوم اجتماعی داشته است. از طرفی بکارگیری این روش ها نیز مستلزم پیش فرض هایی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و در اغلب موارد، بخصوص در علوم انسانی چندان قابل کنترل هم نیستند. مقاله حاضر سعی دارد تا با استفاده از منطق بنیادین رویکرد ریاضی برنامه ریزی آرمانی (GP) و روش های خطی بهینه یابی، بدیلی برای مدل های رگرسیون معمولی (LSM) ارایه نماید که کمتر به توزیع داده ها حساس بوده و در مقابل توزیع های غیرنرمال و بویژه وجود داده های پرت، از تنومندی بیشتری برخوردار بوده و نتایج معتبری ارایه نماید. پس از معرفی مدل مذکور با عنوان رگرسیون حداقل مقادیر مطلق خطا (LAV)، دو مدل فوق بر روی داده های حاصل از مطالعه ای در حوزه برنامه ریزی و توسعه روستایی (تحلیل عوامل مؤثر بر مشارکت روستاییان در طرح های توسعه روستایی در شهرستان کرمانشاه) به کمک نرم افزارهای SPSS و LINDO اجرا شدند. مقایسه نتایج حاصل، حاکی از افزایش دقت برآوردهای مدل LAV در مقایسه با رگرسیون مجموع مجذورات است، بطوری که ضرایب تمامی متغیرهای مستقل (بجز متغیر سن با ضریب نزدیک به صفر در هر دو مدل)، بخصوص متغیرهای اعتماد اجتماعی و انسجام اجتماعی در این مدل افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. با مطالعه عناصر بردارهای خطای برآورد در دو روش فوق نیز ملاحظه می شود که در ده مورد از دوازده روستای نمونه خطای برآورد در مدل اخیر صفر می باشد، در حالی که هیچکدام از مقادیر خطا در مدل LSM صفر نیستند و به عبارتی هیچکدام از مشاهدات دقیقا بر روی خط رگرسیونی قرار نمی گیرند. به این ترتیب ملاحظه می شود که مدل LAV با بهره گیری بیشتر از داده های جمع آوری شده و اطلاعات موجود، برآوردهای بهتر و دقیق تری را از پدیده ها و مقولات مورد مطالعه به دست می دهد.
    کلیدواژگان: رگرسیون، برنامه ریزی آرمانی، LSM، LAV، توسعه روستایی و مشارکت
  • محمدحسین رضایی مقدم، کاظم خوشدل صفحه 101
    دشت ازومدل در شهرستان ورزقان استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این دشت در شمال شهر ورزقان قرار گرفته است. ازجنوب آن رودخانه اصلی اهرچای عبور می کند. در محل دشت شبکه های فرعی به رودخانه پیوسته و باعث توسعه دشت و ایجاد تراسهای آبرفتی و آشکار شدن تراسهای دریاچه ای در دشت شده اند. رودخانه در محدوده مورد مطالعه به علت شیب بسیار کم حالت مئاندری پیدا کرده و بیشترین درصد مئاندر مربوط به مئاندرهای دارای سینوسیته بالای 5/1 می باشد. هدف از این تحقیق بررسی کمی اهر چای می باشد که از طریق آن بتوان نوع توسعه یافتگی رودخانه را مشخص کرد. برای رسیدن به این هدف از شاخص کورنایس و ضریب خمیدگی استفاده شده است. بر مبنای این شاخص ها، مئاندر های مورد بررسی در دشت از نوع مئاندر توسعه یافته می باشد.
    کلیدواژگان: مئاندر، اهر چای، ازومدل، ژئومورفولوژی، فرسایش
  • مقصود بیات صفحه 113
    کیفیت توسعه و زیرساخت های آن در اثر برنامه ریزی های نامطلوب و متمرکز گذشته مسایل عمده ای را در روند توسعه روستاهای کشور ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری این موضوع یکی از تنگناهای اساسی درعرضه مدل مناسب برای توزیع اعتبارات به شمارمی آید. به منظورحل مسایل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای، گام نخست شناخت و سطح بندی روستاها از نظر برخورداری درزمینه های اقتصادی، زیربنایی و ارتباطات، اجتماعی- فرهنگی، بهداشتی درمانی، آموزشی و... است. روش کار در این پژوهش ترکیبی ازروش های توصیفی، تحلیلی است. 22 شاخص موردبررسی در این مطالعه در 4 بخش زیربنایی و ارتباطات، بهداشت و درمان، آموزشی، سیاسی اداری و انتظامی، قرار می گیرند. تکنیک های آماریspss و روش تحلیل خوشه ایروش های اصلی به کاربرده شده در این تحقیق هستند. نتایج این پژوهش نشان می دهد تفاوتها و نابرابری هایی درسطح توسعه یافتگی روستاهای بخش کوار وجود دارد، لذا این تفاوت ها لزوم تهیه و اجرای برنامه ها و طرح های هدفمند را برای توسعه یکپارچه و متوازن روستاها ایجاب می کند.
    کلیدواژگان: توسعه یافتگی روستاها، تحلیل خوشه ای، بخش کوار
|
  • H. Negaresh, L. Latifi Page 1
    The plain of Sistan has great erodibility because of the existence of alluvial and fine sand blast. Considering 120days winds and the drought of the region, this fine sand blasts were easily dislocated and form sand dune in different shapes. Field investigations interpret that the source of regional sediments is originated to the Pleistocene and new sediments that is the deposits of the lake of Hamoon,s bed has been recently dried, and covered with deltaic deposits of Sistan rivers such as Parnian, Niatak with tens of meters of thickness. Part of this Aeolian sediments is originated from the lake deposits, and the rest of the sand may be carried by winds especially 120 days winds from western and farther region which is not due to be studied here. Western plains of Hamoon River are of those areas which may be considered as a source of these sand places. In this paper, we are to determine the origin of sediments using the methods of physical and chemical analysis such as XRD, BET, TGA and DSC spectral interpretation of different phases of samples and sediments morphoscopy. If the experiments show the similar gender and morphoscopy of samples, it means that the source of all these sediments are the same, otherwise they can have different source and origin.
  • A. Zarrabi, J. Mohammadi, M.Saghaei Page 23
    Ever – increasing development of aerial transportation in recent decade in the world propound are of the most important axis of development in developed and developing countries and have a special place in economical, social an cultural and technological programs in developed and developing countries. The development of economical and social activities in Iran, needs rapid transport of passengers and goods and 50 the ever-increasing request, make the aerial transportation an unavoidable necessity. on the other hand aerial industry is Avery important actor in economical, social and cultural development in Islamic Republic of Iran. Knowing the opportunities and challenges In his industry, cause to present channels, politics and aims and at the most development of it considering this article study the opportunities which is in aerial transportation programming in Iran, and by using statistical analysis and two-selector regression fore see the Isfahan airport as a model of study in future years and using the coefficient formula of occupied and allocated seats have determined route, type of offered airline in different routes. The results of the research, show that inbound and out bound bulk at passengers to Isfahan airport from 1385 till 1390 have a rate of nearly 3% and type of proposed airline from Isfahan to different cites is Fokker 100 and Boeing 727.
  • H. Ataei Page 43
    Synoptic climatology studies the relationships between the atmosphere circulation and the surface environment of a region. This study was done during low precipitation years in Iran(1983, 1985, 1987, 1989, 1990, and 1999). In order to explore the spatial and temporal variation of 500hpa flow patterns and their relationship with the precipitation of Iran, daily geopotential heights for the region 0º E to 70 º E and 10 º N to 60 º N, at 2.5 degree resolution, were analysis. A PCA analysis of geopotential heights in S-mode showed that there are seven significant map patterns. These are explaining about 93 percent of variance. The 1st of map patterns(MP1) represents latitude flow and 2,4,5,6 and 7 patterns determine ridge over Iran. Flow patterns lead air masses toward Iran which the causes low precipitation of the country.
  • T. Akbari, S. A. Masoudian Page 59
    According to mean monthly temperature data of 338 synoptic and climatologic stations of Iran eight different temperature region have been recognized in Iran. These regions in reference to mean annual temperature of Iran (18ْ ۫C) have been named as: -South western warm region-Cold region (sloppy areas) -Peneplain cold region-Coast of Persian golf warm region-Temperature glossies-Temperature region (Khazar) -Warm plains-Cold mountainsA cluster analysis applied to theses regions showed that there are three temperature season: Cold season, Warm season and Transient season.
  • S. S. Eslamian M. Nasri, N. Rahimi Page 75
    Water Resources have close relationship with precipitation and runoff in the watershed, and rainfall that coming on watershed, support water consuming by plants. Drinking water, industry and agriculturing from ways including infiltration in soil, surface and subsurface flow. On this basis, studies about rainfall and ground water has been aimed in Buin watershed with area 290.95 Km2 Located in Isfahan province. This watershed has a good situation from rainfall and surface and ground water aspects in Isfahan province. But in some recent years because of annual and rainfall reduction over exploration of water resources, Resulting in water shortage in agriculture thus it is necessary that to investigate rainfall changes, wet and dry period predication and their effects on water resources changes (surface and ground water). In this study, with investigation of rainfall trend changes, flood discharge determination by manning, fuller, SCS methods and flood hydrograph in different return period, determined flood situation in watershed, after that with investigation of ground water level changes, determined rainfall changes effects on ground water changes in study area using correlation coefficient in lag time 0,1,2,3,4,5, and 6 monthly for recent years (2000-2003) in 36 month duration.Result shoes that is a significant relationship between rainfall and ground water level changes in study area, and it can be described that a for majoring of station is a 3 monthly lag time from rainfall occurrence to ground water changes. Additional, common trend of ground water level changes has a Descending status.
  • A. Amini Fasakhodi, J. Khorsandi, Sh.Hamdheidari Page 91
    Inspite of the wide spread use of regression models in most areas of social sciences, the necessary prerequisities of them less be noticed and often are uncontrolable in these areas. The aim of this article is introducing a substitute for the Least Square regression (LSM) models by using of mathematical bases of goal programming and optimization techniques, with less sensitivity against of non-normal distributions and especially more robustness for outlier data. In the following of introducing the mentioned model called Least Absolute Values (LAV) regression, two models tested on data of a rural development study of influential factors on rurals participation in developmental projects in Kermanshah city, by using of SPSS and LINDO softwares respectively. Results showed the more precise estimations in LAV approach for independent variables cofficients compared with the LSM. Also the residuals of the LAV model estimations are 0 at 10 cases of 12 studied villages, whereas no one of the LSM estimates are 0. So, with the better use of collected data, the LAV approach leads to the better and nore accurate estimations.
  • M. H. Rezaei Moghaddam, K. Khoshdel Page 101
    Ozomdel plain was located in Varzeghan county of East Azerbaijan. This plain is the only plain in Varzeghan at the north of the city. Ahar Chay is flowing from the south of city. In the plain, small streams by connecting to Ahar Chay, Caused to developing the plain, creating alluvial terraces and revealing lake terraces in the plain. The river in the study area has been developed meander form because of lowering the slope in the plain. Most of meanders are stable. The aim of this study is indicating of developing of Ahar Chay river by quantitative methods. For this aim, Kornise Index and sinuosity ratio are used. Meanders of Ozomdel plain are developed on the base of Indexes.
  • M. Bayat Page 113
    The quality of development and its infrastructures have brought about major problems to the development process of the country’s villages due to unfavorable and concentrated planning. Its various dimensions and structural complexity forms a basic limitation to the presentation of an appropriate model for the distribution of budgets. A first step to the solution of issus arisen from regional imbalances involves the identification and ranking of villages according to their economic, infrastructural, and communication, socio-cultural, public health, educational services. The methodology in this study is a combination of descriptive and analytic ones. The 22 indices studied belonged to one of the four sections of infrastructure and communication, public health, education and finally politics-office and the police.