فهرست مطالب
پژوهشنامه ادبیات تعلیمی
پیاپی 9 (بهار 1390)
- 200 صفحه، بهای روی جلد: 25,000ريال
- تاریخ انتشار: 1390/04/20
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحات 1-16بلخ در زمان ناصر خسرو از جمله مراکز اندیشه های عقلی و فلسفی محسوب می شد که افرادی نظیر ابوزید بلخی (حافظ خراسانی)، کعبی بلخی و شهید بلخی را در خود پرورش داده بود. ناصر خسرو در این محیط و در زمانی می زیست که فلسفه و دین در برابر هم قرار گرفته بود. او علیرغم آشنایی با فلسفه، در نتیجه تعالیم داعیان اسماعیلی، متمایل به نوعی کلام بود. نزاع و کشمکش میان اهل دین و اهل فلسفه، ناصرخسرو را بسیار دلتنگ می کرد. بنابراین او می کوشید مشکلات دینی و معضلات فلسفی را با هم تلفیق کند و با هر گروه، با زبان و اصطلاحات خاص آنها سخن گوید. او در برابر اهل دین به آیات قرآن و اخبار رسول، صلی الله علیه و آله و سلم، تملک می جست و در برابر فلاسفه از برهان های عقلی و مقدمات منطقی استفاده می کرد. در این مقاله برخی از اصطلاحات فلسفی موجود در دیوان او بررسی می شود؛ البته فلسفه در مفهوم عام آن که شامل منطق و کلام هم می شود مورد نظر بوده است.
کلیدواژگان: ناصرخسرو، دیوان، فلسفه، کلام، منطق -
صفحات 17-42سخن سرای گنجه نه تنها در حوزه ترکیب سازی، تصویرگری، مضمون آفرینی و سرودن داستان های بزمی و عاشقانه سرمشق گویندگان زبان فارسی است، بلکه در ذکر بعضی از موضوعات دیگر از جمله واقعه معراج پیامبر اکرم، صلی الله علیه و آله و سلم، نیز گوی سبقت از دیگران ربوده و سلسله جنبان و پیشوای سخنوران دیگر محسوب می شود، تا آنجا که اغلب شاعران پس از او نیز به تقلید از وی این موضوع را در شعر خویش منعکس کرده اند. این چابک سوار عرصه شعر فارسی در خلال منظومه های پنجگانه خویش اشعاری بسیار دلنشین، هنرمندانه و توام با خلاقیت در مورد این سفر آسمانی پیامبر، صلی الله علیه و آله و سلم، سروده است. در این نوشتار سعی می شود تا با بررسی و تحلیل موضوعی این معراج نامه ها مهم ترین مسائل مطرح شده در مورد این معجزه شگفت انگیز پیامبر اکرم، صلی الله علیه و آله و سلم، از دیدگاه نظامی گنجوی بیان شود.
کلیدواژگان: معراج، معراج نامه، پیامبر، جبرئیل، نظامی -
صفحات 43-72مدح و ستایش از اغراض اصلی شعر فارسی است. این نوع ادبی در مسیر تکامل خود از گذشته های دور تا امروز تاثیری پر رنگ بر صفحه شعر شاعران داشته است. مسعود سعد سلمان، شاعر بزرگ قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری، اگرچه عمده شهرتش به سبب سرودن حبسیه است اما قسمت اعظم دیوانش به قصاید مدحی اختصاص دارد. او در اشعار مدحی خود به ستایش صاحبان قدرت و شاعران معاصر خویش پرداخته و با معیارهای خاص خود آنها را یا به دلیل فضایل واقعی ستوده و یا با هدف ترغیب به فضایل و نهی از رذایل مورد ستایش قرار داده است. این مقاله سعی دارد با آوردن مقدماتی در موضوع مدح و تبیین زمینه تاریخی و ادبی عصر شاعر به ارائه توضیح و تفسیر اشعار مدحی مسعود سعد بپردازد. به امید آن که گوشهای از کلیت هنری این گونه اشعار روشن شود.
کلیدواژگان: شعر، مدح، قصیده، مسعود سعد سلمان، سبک -
صفحات 73-92نقد فرمالیستی به رویکردی از نقد اطلاق می شود که بین سال های 1915 تا 1930 در روسیه جریان یافت. این حوزه نقد ادبی، ادبیات را از دیدگاه زبان شناسی بررسی می کند و اثر ادبی را یک مساله صرفا زبانی می داند و فرم و شکل اثر را مبنای تحلیل زیبایی شناسی و راه رسیدن به معنای نهفته در اثر ادبی در نظر می گیرد؛ در حقیقت شکل اثر ادبی را آفریننده معنا و مفهوم تلقی می کند.
از جمله نظریه پردازان این رهیافت ادبی می توان از «رومن یاکوبسن»، «بوریس آخنبام» و «ویکتور شکلوفسکی» نام برد که از اعضای انجمن زبان شناسی در آن دوران بودند.
در این جستار سعی بر آن است که سه غزل از سنایی بر پایه این رهیافت و با تاکید بر دیدگاه های «موریس گرامون» و «رومن یاکوبسن» بررسی شود و نشان داده شود که می توان به جنبه هایی از معانی نهفته در یک اثر ادبی، جدا از ساختارهای جامعه نویسنده و همچنین مسائل تاریخی و حتی روانشناسی شخصیت او دست یافت.
کلیدواژگان: نقد ادبی، فرمالیسم، یاکوبسن، گرامون، غزل، سنایی -
صفحات 93-108طالب آملی یکی از برجسته ترین شاعران طرز تازه است که در میانه دو جریان اصلی سبک هندی قرار دارد. هنجارگریزی های ابهام آفرین شعر طالب را باید سرآغاز شکل گیری طرز خیال دانست. از آنجا که غالب ابهامات شعری سبک هندی حاصل دست کاری های زبانی و هنجارگریزی های معنایی است که از رهگذر تلاش در کشف روابط تازه و «نازک ادایی» حاصل می شود، با ابهامات شعری شاعرانی چون حافظ و مولانا رابطه عکس دارد؛ چرا که ابهامات شعری این شاعران بیشتر به خاطر فضای شعری و عظمت و بیکرانگی معنایی است که از آن سخن می گویند. در این مقاله در صدد برآمدیم تا با تاکید بر عامل ادبی، عوامل تکنیکی ابهام آفرین شعر طالب را بررسی کنیم.
کلیدواژگان: سبک هندی، طالب آملی، ابهام شعری -
صفحات 109-138اگرچه همه داستان ها با گسترش طرح و شاخ و برگ بخشیدن به آن خلق می شوند، لیکن نحوه به کارگیری پیرنگ آنها با توجه به گروه سنی خوانندگان آن متفاوت است. نویسنده ای که سر و کارش با کودکان می افتد، بالاجبار، برای ارتباط با مخاطبان خویش زبان کودکی می گشاید و آن که برای گروه های سنی بزرگ تر می نویسد، پیرنگ داستان خویش را نیز بر اساس نیازهای سنی همان گروه به کار می گیرد. در این نوشتار سعی شده است نحوه استفاده از پیرنگ داستان هایی که برای کودکان آفریده می شود با نحوه به کارگیری داستان هایی که برای بزرگسالان پی افکنده می شوند مورد مقایسه قرار گیرد.کلیدواژگان: داستان کودک، داستان بزرگسال، طرح، گروه های سنی
-
صفحات 139-162نسخه های خطی در واقع سرمایه فرهنگی و گنجینه تاریخ تمدن هر جامعه ای است و بی مدد شناخت آن ها نمی توان از آرا، عقاید و به طور کلی تاریخ فرهنگ گذشتگان شناختی حاصل کرد. بدیهی است این آثار مکتوب در هر زبانی و در میان هر جامعه و نسلی نمی تواند از خطر دیگرگونی به دور بماند. علل تصرف و تغییر در صورت و معنای نگاشته ها جنبه های گوناگونی دارد. از جمله این علل سهو و تساهل کاتبان و نساخ در کتابت نسخه های خطی است. این تصرف های سهوآمیز نسخه نویسان، گاه بر اثر خستگی و خطای چشم و گاه در اثر خطای ذهنی کاتب روی می داده است. نوعی از این تصرفات سهوآمیز که به وفور در نسخه های خطی دواوین شعرا در دوره های مختلف مشهود است، خلط و به هم آمیزی ابیات و در نتیجه حذف و افتادگی مصراع و یا مصاریعی از ابیات است.
نگارنده بر آن است تا در این مقاله به نمونه های گوناگون این نوع تصرفات در نسخه های خطی بپردازد و علت و یا علل به وجود آمدن آن ها را با ارائه نمونه های مختلف، که در دیوان های چاپی برخی از شاعران مورد توجه واقع نشده و در نتیجه آن، ابیات به صورت مبهم و ناقص ضبط شده است را مورد نقد و بررسی قرار دهد.
کلیدواژگان: تصحیح، کاتب، نسخه های خطی، تصرفات، دیوان، شعر فارسی -
صفحات 163-184سعدی شاعری استدلال گراست. ابیات او در غزل، به عبارت ها و گزاره های منطقی چنان نزدیک می شود که در عین مخیل بودن، بسیار استوار به چشم می آید. یکی از راه های خلق تصاویر هنری و ایجاد زمینه های منطقی و قابل درک، در غزل، اسلوب معادله است که سعدی با شناخت مناسبی که از ظرفیت های این شگرد ادبی داشته، شعر خود را به کمک آن هنری تر و استدلالی تر کرده است. اسلوب معادله از فروع بحث تشبیه است که با درآمیختن به تمثیل، شعر را به ساحت های تصویری روشن و قابل درک رهنمون می سازد، از تجربه های همگانی می گوید و هیات های ذهنی شاعر را به هیات های بیرونی در جهان ما پیوند می زند. در غزل سعدی با شناخت از امکانات تشبیه تمثیل و زیر مجموعه فنی آن، اسلوب معادله، این شگرد، گاه در قالب تک بیت ها و در مواردی در قالب دو بیت ساخته شده است. سعدی با درک درست از ایجاز، مصراع های محسوسی را که در اسلوب معادله به کار گرفته از زمینه های حیات اجتماعی ایرانیان برگزیده تا نشانه های شعری اش روشن باشد و مدلول های تجربه شده ای را به صورت فشرده در قالب تک بیت ها، برای مخاطب فارسی زبان پیش چشم بگسترد. این عمل باعث می شود که غزل علاوه بر مخیل شدن، منطقی و هندسی هم بشود و سعدی با آگاهی از زوایای روح و روان مخاطب خود، با استفاده از اسلوب معادله، غزل را در بستری از تصاویر آشنا، حکمت های عامیانه، تجربیات ملموس انسانی، متل ها و مثل های عامیانه، داستان ها، اساطیر دینی و غیر دینی، با حال و هوایی از پیام های عارفانه و عاشقانه، در هم می تند.
کلیدواژگان: اسلوب معادله، سعدی، استدلال، منطق، تشبیه تمثیل، تشبیه مرکب
-
Pages 1-16Balkh at the time of Naserkhosro was one of the centers of rational and philosophical thinking which some people like Abouzeyd Balkhi (Hafez Khorasani), Kaabi Balkhi, and Shahid Balkhi was grown up there. Naserkhosro was living in this time and atmosphere in which philosophy and religion were against each other. In spite of familiarity with philosophy, he had a tendency towards a kind of theologythat was very near to the Esmaili's teachings. Conflict and struggle between religious people and philosophers made Naserkhosro depressed; therefore, he tried to combine religious and philosophical problems with each other and talked to each group with its own terminologies. With religious people he used verses of Quran and prophet's statements and with philosophers he used logical reasoning. In this article some philosophical terms in Naserkhosro's Divan have been investigated especially general philosophy which includes logic and theology
-
Pages 17-42The poet of Ganjeh is not only an example in the fields of compounding, illustration and composing banqueting and lovely poems but he also outrun, his rivals and leave them behind in the field of Prophet. Mohammad’s ascent to heaven. His Position is to an extent that other poets imitate from him and reflected his patterns in their poetry. During the years intervened for composing his famous set of five narrative in verses (Nezami's Khamseh), he composed pleasent, artistic, and creative poems regarding prophet Mohammad’s ascent to heaven.This paper, therefore, tries to study and analysis this ascension from the point of view of Nezami Ganjavi.
-
Pages 43-72Eulogy is the most important goal of Persian poem. This literary type through its evolutionary trend has had an effective role on the poetry of poets from the past till now. Although the main reputation of Masoud Saad- Salman, the poet of 5th and 6th Centuries A. H., is based on Habsieh poetry but the vast majority of his Divan is allocated to eulogy odes. He has praised not only only the authorities and his contemporary poets, but he also worshiped them according to his criteria because of their real excellences and with the intention of persude them to natty and avoid of unappealing. This study has tried to explain and describe eulogy poems of Masoud Saad by representing an introduction to eulogy and showing the historical and literary concepts of the poet with the aim of expressing some points of his work.
-
Pages 73-92Formalistic criticism is an approach which was in progress in Russia in 1915 – 1930. This field of literary criticism study literature from the point of view of linguistics. In this approach, a literary work is considered to be a linguistical subject. The from and shape of literary work is the base for aesthetic analysis and the only way for reaching to the hidden meanings. Some theorists of this approach are Roman Jakobson Boris Aknolem and Victor skolofsky. They were association members of linguistics at that time. The purpose of this research is to study three lyrics of Sanaee based on this approach with emphasis on Grammont and Jakobson opinions. The results show that by using a forma listic approach the hidden meanings of a literary work is accessible without knowing the structure of the society, historical issues or even the psycholigical charater of the writer.
-
Pages 93-108Talib Amoli is one of the most prominent poets who follow a certain kind of style in poetry that falls between two different categories of Indian style. His ambiguous deviations from the norms can be considered as a turning point in the use of imagery in poetry. Since most of the ambiguity seen in the Indian style of poetry is the result of a semantic deviation from the norms for Creating new concepts and meanings. On the contrary, ambiguities created by Poets such as Hafiz and Molana is the result of poetic atmospher and the boundlessness of meaning. The current paper attempts to investigate the technical as well as literary elements that foster such ambiguity in the poetry of Talib Amoli.
-
Pages 109-138Although all stories are created by extending plot and giving details to it,the way of using plot with regard to age group of readers is different.A writer who writes for the children uses a language suitable for them and a writer who writes for adults makes use of a language apprppriate for them.Plot also varies according to the age group of readers; therefore, in this study the aim is to compare and contrasr those plots that are created for adults and children.
-
Pages 139-162In fact, manuscripts are cultural heritages of every society that withot them the recognition of ideas, believes, and generally the historical cultures of the society is imposible. It is obvious that these written works in every language, society, and generation are in danger of making alterations. The causes of making alterations. The causes of making alterations in the form and content of manuscripts are due to different reasons. One of the reasons is the copyists’ indulgence in the writing of the manuscripts the copyists’ making alterations are due to factors such as tiredness, optical error, and mind error. One of the frequently found error in Poet’s Divans in different Periods is the mixture of couplets and as the result the deletion of a hemistich or some hemistiches in a series of couplets. Therefore, the Purpose of this paper is to study and analysis making alterations in manuscripts by copyists in writing some Divans. It is important to mention that the erroneous recording of the copyists has been reflected in the publications of some Divans.
-
Pages 163-184Saadi is a poet who gives reasons. His verses in the lyrics are very close to the logical proposition that both contain imaginative elements and the stability of words. One of the ways of creating artistic images and establishing logical ground in lyrics is the style of equation. Saadi in this field was very skillful and by using this technique made his lyrics more artistic and logic. The style of equitation is the subdivision of simile that by combining with allegory led verses to a comprehensible and bright imagination. It talks about common experiences. It joins the mental images of poet with outer images in our world. Saadi by means of allegory smile and its technical subdivision, the style of equation, has composed poetry sometimes in the form of single couplets or quatrains. By proper understanding of brevity, Saadi has used couplets within the framework of style of equation. These couplets are taken from Iranian social fields to demonstrate actual experiences of Iranians with utmost brevity. This causes lyric to be imaginative as well as logical and geometric. Saadi with awareness of his addressee's spirits and psyches, and by means of the style of equation has showed popular philosophy, human tangible experiences, popular sayings, stores, religious and non-religious mythology, and then combined them with mystical and lovely messages.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.