فهرست مطالب
پژوهشنامه ادبیات تعلیمی
پیاپی 6 (تابستان 1389)
- 188 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
- تاریخ انتشار: 1389/08/25
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحات 1-38هدف مقاله حاضر آن است که نشان دهد «ساختاری تراژیک» در داستان سیاوش قابل ترسیم است. در این داستان، شاهد پرداخت تراژیک شخصیت ها،حوادث وصحنه ها هستیم.گاه حوادث داستان چنان در هم تنیده وگاه رابطه علی ومعلولی میان وقایع به گونه ای می شود که حذف یکی از آن ها لطمه ای بر کل عناصر وعوامل تشکیل دهنده اثر خواهد زد. بنابراین، با بررسی این عوامل، می توان داستان «سیاوش» را مورد بررسی و تحلیل تراژیک قرار داد.
کلیدواژگان: تراژدی، تراژیک، شاهنامه، شخصیت، تقدیر، کشمکش، فاجعه -
صفحات 39-50شاعران پارسی گوی اصفهان در طول تاریخ چندین صد ساله ادب فارسی درخششی خاص داشته اند. شاعر نام آور قرن ششم هجری، جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی را همه شعر شناسان و ادب دوستان می شناسند و منزلتش را می دانند، اما آیا تا قبل از قرن ششم نیز در اصفهان شاعران پارسی گوی بوده اند؟! بیت زیر از جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی، بیانگر آن است که او خود و معاصرانش را باقی ماندگان نسلی از شاعران بزرگ می داند که در اصفهان می زیسته اند:هنوز گویندگان هستند اندر عراق که قوت ناطقه مدد از ایشان بردحکیم سنایی غزنوی در دیوان خود از شاعری ذواللسانین نام برده و در وصف او قصیده ای سروده است که شاید بتوان او را در حال حاضر قدیمترین شاعر پارسی گوی اصفهان دانست. این شاعر، ابوالفتح محمد بن علی بن محمد اصفهانی است. دوران سالخوردگی او مقارن آغاز حیات جمال الدین عبدالرزاق است. متاسفانه، جز معدودی از ابیات او که در کتاب المعجم فی معاییر الاشعار العجم آمده، دیوانی از او باقی نمانده است. این پژوهش به بازجست نشانه های این شاعر در متون ادبی می پردازد.
کلیدواژگان: اصفهان، شاعر پارسی گوی، جمال الدین عبدالرزاق، ابوالفتح محمد بن علی بن محمد اصفهانی، دیوان سنایی -
صفحات 51-74ارتباطات گفتاری، مهمترین رکن ارتباطی است. انسان ها،اندیشه ها، تمایلات، دوستی ها و دشمنی های خود را در گفت و گو ها و مکالمات خود آشکار می سازند و از این راه، بین یکدیگر،تعامل یا تقابل ایجاد می کنند. حقیقت آن است که اگر انسان ها بتوانند منطق درست گفت و گو را به کار برند، بسیاری از موانع و روادع مشکل آفرین را، برطرف خواهند نمود. سخن گفتن و شگردهای آن یکی از موضوعهای مهم در متون ادب فارسی است و سعدی، یکی از شاعران ایرانی است که ابعاد واهداف گفت و گو و منطق و چگونگی آن را تبیین نموده است. این مقاله به بررسی دیدگاه های او پرداخته است. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی است و چشم انداز پژوهش نشان دهنده آن است که دیدگاه سعدی در ارتباطات گفتاری،در دو بعد کلی، قابل بررسی است: گفتن (اصالت اندیشه، اصالت تحکیم بنیادهای انسانی، اصالت توانش ارتباطی، اصالت تداوم ارتباطی و افزایش توانمندی) و شنیدن(درک مطلب، گوش دادن همدلانه).
کلیدواژگان: سعدی، ارتباطات گفتاری، توانش ارتباطی، منطق گفت و گو -
صفحات 75-98احوال عرفانی یکی از مباحث مهم عرفان و تصوف اسلامی به شمار می آید. سالک در سیر استکمالی خود باید درون را تزکیه و صافی کند تا آماده و شایسته دریافت احوال شود. علاوه بر جایگاه والایی که یقین در قرآن کریم دارد، عرفا نیز به عنوان یکی از احوال عرفانی، اهمیت زیادی برای آن قایل شده و آن را اصل و ریشه همه احوال عرفانی دانسته اند. بیشتر نویسندگان و شاعران به موضوع یقین توجه نشان داده و ابعاد گوناگون آن را تبیین کرده اند. بدین جهت، این حال عرفانی در متون منظوم بازتاب گسترده ای داشته است.این مقاله بر آن است که با مطالعه متون منظوم عرفانی تا پایان قرن ششم هجری، یقین را به عنوان آخرین حال عرفانی نقد و تحلیل کند و بازتاب آن را در این متون تبیین سازد.
کلیدواژگان: یقین، عرفان، خال، آثار منظوم -
صفحات 99-118خلاقیت و ابتکار شاعر در گونه های مختلف زبانی و ادبی موجب می شود که کلام وی رنگ و بوی دگری یابد و آن را فراتر از همگنان بنشاند. بررسی شگردها و سبک شاعران و نمود خصایص شعری آنان می تواند به شناخت دقیق آن بینجامد. قیصر امین پور به نوآوری مشتهر است و ذوق شاعری همراه با تحصیلات دانشگاهی توانایی به او داده است تا در انتخاب واژگان و ترکیب و تلفیق آن ها در محور جانشینی و نیز همنشینی، تناسب معنایی و لفظی دلپذیری را ایجاد نماید. او در ای هام تناسب، کنایه و مراعات النظیر شگردی خاص دارد. شاعر با استفاده از ابزار کنایه، عمل انتخاب بر محور جانشینی را متناسب با عمل ترکیب حاصل از به کار داشت مراعات النظیر و ای هام تناسب بر محور همنشینی به نیکی انجام می دهد؛ به گونه ای که کشف یکی از این برجستگی های هنری در یک محور به کشف برجستگی های دیگری در محور دیگر می انجامد.
این مقاله در پی آن است تا به آن دسته از تناسب ها در اشعار امین پور که ارزش هنری بیشتری دارد، بپردازد. به این منظور، پنج دفتر شعر شاعر که عبارتند از: آینه های ناگهان، گلها همه آفتابگردانند، تنفس صبح، در کوچه آفتاب و دستور زبان عشق، بررسی شده است.
کلیدواژگان: تناسب، کنایه، مراعات النظیر، ایهام تناسب، محور همنشینی، محور جانشینی -
صفحات 119-132گزارش و شرح ابیات و عبارات متون ادبی که امروزه اغلب از آن با عنوان «تعلیقات» یاد می شود، عمر دراز و قدمتی بیش از پانصد سال دارد. در دوره معاصر نیز پژوهشگران و محققان با نوشتن شرح و تعلیقات بر آثار کهن زبان فارسی به صورت کتاب یا مقاله، گزارشهای گوناگونی از آن متون به دست داده اند. توضیح این مطلب لازم است که کالبد و روساخت متون مهم ادبی، مقدمه و وسیله نخستین و بنیادین رسیدن به درونمایه و ژرف ساخت آن متون است. به همین خاطر، این جنبه از پژوهش ها؛ یعنی گزارش درست و دقیق ابیات و عبارات متون ادبی نباید مورد بی توجهی و غفلت قرار گیرد. اهمیت و سودمندی چنین گزارش هایی زمانی آشکارتر و مشخص تر می گردد که با افسوس و اندوه بسیار بدانیم هنوز شماری از دانشجویان دوره های کارشناسی ارشد و دکترای زبان و ادبیات فارسی از خواندن و گزارش درست بعضی از لغات و ابیات و عبارات متون کهن ادبی ناتوانند.
آنچه در این جستار بدان می پردازیم، یکی از یادداشت های پراکنده ای است که نگارنده سالهای متمادی، در حاشیه شرح مثنوی دکتر جعفر شهیدی نوشته است و در واقع، حاشیه ای است بر حاشیه ایشان در شرح این بیت از دفتر ششم مثنوی که نکاتی را در ضرورت توجه به شرح و گزارش آثار ادبی و دقت در آن خواستار است.
باید گفت بی شک، مثنوی معنوی نیز از جمله کتابهایی است که دریایی بیکران از فرهنگ عامه و نکات ازنده ادبی را داراست. این اثر سترگ دارای شاخصه های فرهنگی و ادبی خاصی است که گاه برای خواننده امروزی قابل دریافت نیست.
ترکیب «سر سفره» یکی از ترکیبات نادر و دیریابی است که مولانا در مصرع «چون سر سفره رخ او توی توی...» دفتر ششم آن را آورده است که معنای آن ترکیب برای نویسنده این جستار دغدغه ایجاد کرده است و از سوی دیگر، بسیاری از شارحان در معنی آن حدس هایی زده اند. این نکته نیز درخور توجه است که آنچه در معنی این ترکیب بدان دست یافته ایم، از تمامی فرهنگ لغت های زبان فارسی فوت شده و بدان توجهی نشده است.
نویسنده با تبیین معانی گونه گون این ترکیب در میان کتب ادبی، به کاربرد آن در دیگر متون ادبی اشاره می کند و معنی این ترکیب را در مصراع مورد بحث با توجه به شواهد یافته شده در مصراع مورد بحث گزارش می کند. امید است که خوانندگان، نکته انگشت نهاده و یاد کرده ما را حمل بر بی احترامی به ساحت آن گزارشگر بزرگ (دکتر شهیدی) ندانند و نپندارند که آنچه در این مقاله آمده، از سر هوی و هوس «خالف تعرف» است. نامه دکتر شهیدی نیز در پاسخ به این معنی نویافته ضمیمه مقاله است.
کلیدواژگان: سفره، سرسفره، خوانچه، طبق، دستار خوان، دفتر ششم مثنوی -
صفحات 133-160نوگرایی (مکتب Modernism) در ادبیات، بیانگر گسستن از سنن و قراردادهای حاکم و ایجاد شیوه های تازه در نگرش به جایگاه انسان و نقش او در نظام هستی است.
مدرنیسم ویژگی های صوری و محتوایی خاصی دارد، مانند جدایی از نسبت فردگرایی و تاکید بر فردیت خلاق هنرمند، احساس تنهایی، بیگانگی و یاس، ترجیح ناخودآگاهی برخود آگاهی، تداعی معانی آزاد و جریان سیال ذهن، توجه به نظریه-های روانشناسانی، چون فروید و یونگ و بعضی از اگزیستانسیالیست ها.
نوآوری معانی فراگیرتر از نوگرایی یا مدرنیسم دارد. مدرنیسم در مورد دوره خاصی است (اوایل قرن بیستم) و مانند هر نهضت ادبی دیگر به انتهای خود رسیده و جای خود را به نهضت دیگر، پسامدرنیسم داده است، ولی نوآوری آغاز و پایان مشخصی ندارد و همواره در طول قرون و اعصار در ادبیات و هنر یافت می شده و در مدرنیسم هم وجود داشته است. نوآوری؛ یعنی خلاقیت و خلاقیت تقلیدی نیست.
پرسشی که در مقاله حاضر به آن پاسخ داده شده، این است که آیا اصول نوگرایی و ویژگی های نوآوری در شعر قیصر امین پور دیده می شود یا خیر؟ پیش از بررسی شعر قیصر امین پور، با پژوهش در ادوار شعر فارسی، نوآوری های خاصی در هر دوره دیده می شود، اما در شعر نو معاصر، نوآوری ها و خلاقیت ها نسبت به سبک بازگشت ادبی و حتی دوره مشروطه برتری دارد. شعر قیصر امین پور از جهت قالب بیرونی (outer form) و قالب درونی (inner form) نوآوری هایی را به همراه دارد.
در شعرهای برجسته -او چه کلاسیک و چه نو نیمایی- با نوآوری هایی رو به رو می شویم که در شاعران دیگر سابقه نداشته است و خلاقیت او را نشان می دهد. آشنایی زدایی را در ترکیباتی چون «آیینه ناگهان» -که نام یکی از کتاب های اوست- می توان دید. در این مقاله مجموعه تنفس صبح بررسی شده است.
کلیدواژگان: نوآوری، مدرنیسم، قیصر امین پور، تنفس صبح -
صفحه 161در عرصه گسترده و متنوع مضامین در ادبیات جهان، موضوع «سفر» خوش نشسته و بر مبنای آن آثار درخور توجهی پدیدار شده است. علاوه بر قطعات شاعرانه بیشمار در وصف – غالبا- افسونگری و دل انگیزی سفر؛ حماسه ها، قصه ها، رمان ها، داستانها و سفرنامه های بسیار مبتنی بر این پدیده دیرینه زندگی بشر، در پهنه ادبیات به منصه ظهور رسیده است. بخشی از این آثار که در شمار مشهورترین آثار ادبی است، بر پایه سفرهای دریایی و بحر پیمایی شکل گرفته است. سعی نگارنده در این مقاله، معرفی برخی از مهمترین آثار در این زمینه و نیز مقایسه ای است میان آثار کلاسیک و متقدم ادبیات فارسی و اروپایی (یونانی و لاتینی) و بر شمردن مشترکات و تفاوت های این گونه آثار در دو حوزه مهم ادبیات جهان.
در این بررسی، در می یابیم که در حوزه ادبیات فارسی نیز آثاری ارزشمند به نظم و نثر، به دست توانای ادیبان خوش قریحه و خیالپرداز مجال ظهور یافته که با آثار طراز اول ادبیات جهان در این گستره، قابل قیاس و شایان بررسی است. در زمره مهمترین ویژگی های این آثار، می توان: رویارویی با موانع و رخدادهای طبیعی و ماورای طبیعی، شگفت انگیزی، استقبال از خطر و ماجراجویی، ورود قهرمانان به جزایر و عرصه های ناشناخته و پدیده «کشتی شکستگی» را بر شمرد.
کلیدواژگان: ادبیات جهان، ادبیات شرقی و ایرانی، داستانهای بحر پیمایی، اودیسه، گرشاسبنامه -
صفحه 5
-
Pages 1-38The aim of this article is to show that the “Tragic structure “in the Story of Siyavsh is describable. In the story we see the tragic evolution of characters, events and scenes. sometimes the events in the story are so intensely interwoven that the cause and effect relationship of events can not be separated and removing one element in the story would seriously affect all the elements and factors that make up the totality of the work. Therefore through the study of these factors, and elements it is possible to carry out a analytical study of the tragic story of Siyavash.
-
Pages 39-50During one hundred years of Persian literature, Persian poets of Esfahan were brilliant. The famous sixth century poet, JAMALOODIN ABDOLRAZAGH ESFAHANI is known by everybody. However, have already been Persian poets in Esfahan before sixth century? The following verse from JAMALOODIN ABDOLRAZAGH ESFAHANI shows that the poet and his contemporaries consider themselves the remainder of early poets. HAKIM SANAIE GHAZNAVI in his Divan has mentioned a poet namely ZOLLESANAIN and described him in an ode which show the described poet is one of the oldest Persian poet of Esfahan. This poet is ABOLFATH Mohammad EBN ALI EBN Mohammad ESFAHANI. His elderly life is coincided by the birth of JAMALODIN ABDOLRAZAGH. Unfortunately there is no remaining Divan except few verses in the book of ALMOJAM FI MAYER ALASHAR ALAJAM. this paper is an attempt for recognizing verses from this poet.
-
Pages 51-74One of the important dialectique in Persian literature is human actions. The poets and the authors express their ideas about human and his position in various styles. The most important in social communications is discourse. humankind show their ideas and wishes even their friendship and the enmity in their talking. This article analyzed The Sadis ideas. The method of this exploration is descriptive analytical Sadi's approaches canbe investigated in two demensions: saying(authenticity of thinking ' and strengthen of humanistic substratum; authenticity of communicative competence and continuity of relations) and (increasing the aknowledge) and inhearing: (evaluation and apprehension) and talking.
-
Pages 75-98Mystical AHVAL is one of the important topics of Islamic mysticism and Sufism. The ascetic in his complementary way has to purify himself to prepare receiving AHVAL. Besides the great situation of certainty (YAQIN) in Quran, mystics pays a lot of attention to it as one mysticism AHVAL and considers it as the base of mysticism AHVAL. Most of poetes pay attention to certainty (YAQIN) topic and describe different aspects of it. Because of this mysticism AHVAL in verse texts, it has a great reflexibility.This article analyses certainty (YAQIN) as the last of mysticism AHVAL and describec, it`s reflexibility in this text by studying mysticism verse texts until the end of 6th century.
-
Pages 99-118Creativity and innovation in different languages and literary genres cause the transforming of speech and placing of it in a higher position. Investigation of styles of poets and the characteristic manifestations result in careful cognition of poetry. GHEYSAR AMINPOUR is well known for creativity in his poems. Poetry talent along with university education gave him a power to select words and combine them in such a way to create new combinations. He has a special technique in playing with words especially in pun, allusion, and literary devices. He used allusion devices to create new combination and this innovation can be seen throughout his literary works. The aim of this article is to recognize the new combination of words especially those that are very prominent. For carrying this investigation, five poetry notebooks; namely, AYNEHAI NAGAHAN, GOLHA HAME AFTABGARDANAND, TANAFOS SOBH, DAR KOCHE AFTAB, and DASTORE ZABANE ESHGH have been investigated.
-
Pages 119-132Reporting and explaining of verses of literary works which is known as TALIGHAT has a long history of five hundred years old. In the contemporary period, researchers and investigators have also written explanations on the old Persian literary works in the form of article or reports. It is necessary to note that the surface structure of important literary texts is the first means for reaching to the deep structure. Therefore, the exact report of verses and literary expressions shouldn’t be neglected. The significant and usefulness of such reports become more obvious when we notice to the reports that M.A. and PhD students are writing. Unfortunately, We see that they are still unable to read the reports of old words and verses in literary texts. This article is one of my unorganized notes which I have written in the margin of Dr.JAFAR SHAHIDI's commentary of MATHNAVI. In fact this research is a marginal writing to the marginal writing of Dr. SHAHIDI for the sixth book of the MATHNAVI. To my opinion, this hemistich needs more attention and analysis. MATHNAVI MANAVI is among those books which consist of huge amount of information about culture of common people as well as valuable literary advices. This masterpiece has special, cultural and literary indexes which is incomprehensible for today's readers. The compound SERE SOFRE which MOLANA has used in hemistch of CHON SERE SOFRE ROKHE OU TOEY TOEY has created a problem for me and other commentator also have had trouble interpreting it. This compound hasnt been recorded in any Farsi dictionary. The writer of this article has tried to explain the different meanings of this compound in literary books and its usage in other literart works. The meaning of the mentioned hemistich is explained by using different sourced. We hope that the present article meant no disrespect to the great commentator, Dr. SHAHADI.
-
Pages 133-160Modernism in the literature shows Disconnection from ruling traditions and conventions and creating new ways for looking at human position and his/her role in the system of universe. Modernism have special external and internal characteristics, like separation from the proportion of individualism and emphasizing on creative individuality of an artist, loneliness feeling, alienation and desperation preference of unconscious to conscious, free association and unconscious stream of mind and paying attention to psychologists like Freud and Jung and some of the existentialists. Innovation is more comprehensive than Modernism. It pertains to a specific period (early twentieth century) and just like any other literary movements has reached to its peak and then has been replaced by another movement namely, post Modernism. Innovation hasn’t any beginning or ending and throughout ages manifested in the literature and art as well as in modernism. Innovation means creativity and it is not an imitation. The question that the present article wants to answer is, Can the principal of innovation be seen in the poetry of Gheisar Amin pour? Before investigation of Gheisar Aminpour' poetry, special innovations can be seen in different periods in the Persian poetry. In the modern contemporary poetry, innovation and creativity in comparison with return literary style or even Mashrothe period is more preferable. The poetry of Gheisar Aminpour has some sort of innovation in outer form as well as inner form. In his prominent poetry whether classic or Neonimai we encounter a sort of innovation which is unprecedented in the previous poets. Defamiliarisation in the compound nouns such as Aieneh Nagahan is a title from one of his book which shows the innovation. In this article the collection of Tanafoseh Sobh has been investigated.
-
Page 161The motife of “Traveling” has a high and important position in the field of world literature and remarkable works based on have been created. In addition to uncountable poetical pieces- often- in description of enchanting and charming of traveling, so many epics, tales, fictions and travel accounts based on this old phenomenon of Mankind life are exposed to public view, in the literature domain, and some of most famous literary works are formed based on voyage and navigation. The writer attempt in this article is the presentation of most important works in this field and makes a comparison between classical and preceding Persian and European (Greek and Latin) works, also enumeration of similarities and differences of such kind.In this survey, we find out that some valuable works, in poetry and prose, in the Persian literature domain are created by talented and visulizer Persian writers which are notable and comparable with first rate works of world Literature. As the most important characteristics of these works can be enumerated as followings: confrontation with natural and supernatural obstacles and occurrences, welcoming to danger and adventuresomeness, heros’ entrance to unknown islands and places and finally shipwreck phenomenon.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.