فصلنامه محیط زیست جانوری
سال نهم شماره 4 (زمستان 1396)

شکار بی رویه و غیرمجاز از فعالیت هایی است که می تواند انقراض محلی جمعیت های مجزا و کوچک گونه های در تهدید را در پی داشته باشد. بنابراین، به منظور اتخاذ و توسعه راهبردهای مناسب در هر منطقه، دست یابی به آمارهای درست و جامع در زمینه وضعیت شکار ضرورتی اجتناب ناپذیر است. پژوهش حاضر، به بررسی وضعیت شکار در منطقه حفاظت شده چهل پا در شهرستان اندیمشک پرداخته است. تعداد 500 پرسش نامه به روش پرسش نامه جواب دار و مصاحبه حضوری، میان دو گروه شامل مردم محلی و شکارچیان منطقه توزیع شد. حدود 70 درصد شکار در منطقه از نوع تفریحی است، که بیش تر از نوع شکار تروفه است. بیش از 85 درصد شکارچیان اعلام نمودند که شکارهای صورت گرفته توسط آن ها بدون مجوز قانونی بوده است. بیش از 75 درصد شکارچیان، شکار گروهی را ترجیح داده و اغلب تمایل به تشکیل گروه های دو تا سه نفری دارند. حدود 50 درصد شکارچیان شمار کل و بز را در منطقه 200 تا 300 راس برآورد نمودند. مشارکت دادن ذی نفعان کلیدی در اجرای قوانین و طرح های مدیریت حیات وحش، استفاده از شیوه های مختلف برای جلب اعتماد بین جوامع بومی و سازمان های مسئول حفاظت از محیط زیست، استفاده از راهکارهای اجرایی برای کاهش تضاد بین انسان و حیات وحش، تلاش برای برچیدن اعتقادهای محلی بی پایه درباره استفاده های داروئی و سنتی از حیات وحش، حمایت از برنامه های اصولی به منظور جذب طبیعت گردان و تشویق توسعه صنایع دستی و سنتی منطقه می توانند به عنوان راهکارهای مدیریتی پیشنهادی در منطقه مورد توجه قرار گیرند.

استان سمنان به عنوان یکی از مناطق مهم به لحاظ تنوع زیستی پستانداران بزرگ جثه، به ویژه یوزپلنگ آسیایی (Acinonyx Jubatus venaticus) ، شاهد نرخ قابل توجه گسترش جاده ها به همراه توسعه عوامل انسانی است. یکی از گونه هایی که به شدت توسط شبکه جاده ای این استان (جاده سمنان -مشهد) تهدید می شود یوزپلنگ آسیایی است. به طوری که، طی چند سال گذشته، تعداد هفت یوزپلنگ آسیایی در این جاده تلف شده اند. پژوهش پیش رو با هدف تعیین نقاط داغ تلفات جاده ای حیات وحش با استفاده از تابع تراکم کرنل در ذخیره گاه زیست سپهر توران صورت گرفت. در این پژوهش دو نقطه به عنوان نقاط داغ در این منطقه تعیین شد که یکی از این نقاط دقیقا منطبق بر تلفات جاده ای یوزپلنگ است. نقطه دیگر در نزدیکی روستای عباس آباد واقع شده است که عمده تلفات شغال، روباه، کفتار و گرگ به دلیل رفتار لاشه خواری در نزدیکی این روستا رخ داده است. نتایج پایش آبگذرها در نقاط داغ، عبور یوزپلنگ از دو آبگذر با ابعاد متوسط و بزرگ را نشان داد. در این مطالعه پیشنهادهایی به منظور کاهش تلفات جاده ای پستانداران بزرگ جثه از قبیل اصلاح آبگذرها با ترکیب فنس کشی به منظور تسهیل عبور گوشت خواران و هم چنین حذف پوشش گیاهی در حاشیه جاده در فصول سخت سال برای آهوی ایرانی داده شده است.

پژوهش حاضر با هدف برآورد تمایل به پرداخت مردم استان هرمزگان برای حمایت از گونه به شدت در خطر انقراض خرس سیاه بلوچی (Ursus thibetanus gedrosianus) به منظور تعیین ارزش حمایتی این گونه منحصربه فرد به عنوان نماد طبیعت استان هرمزگان انجام شده است. در راستای انجام این تحقیق، تعداد 600 نفر از خانوارهای شهرستان بندرعباس به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و چهره به چهره مصاحبه شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ای محقق ساخته شامل: مشخصات جمعیت شناسی و سوالات ارزیابی تمایل به پرداخت افراد برای حمایت از گونه به شدت در خطر انقراض خرس سیاه بلوچی بود. پس از جمع آوری داده ها، نتایج با استفاده از الگوی کیفی لوجیت و بهره گیری از روش حداکثر راست نمایی، با کاربرد نرم افزارهای SPSS نسخه 21 و اقتصاد سنجی Eviews نسخه 8، تجزیه و تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان داد که 65/8 درصد از افراد مورد مطالعه، تمایل به پرداخت مبلغی برای حمایت از گونه به شدت در خطر انقراض خرس سیاه بلوچی دارند. نتایج این تحقیق نشان داد که متوسط تمایل به پرداخت ماهانه و سالانه هر خانوار هرمزگانی برای حمایت از گونه به شدت در خطر انقراض خرس سیاه بلوچی، به ترتیب معادل با 53645/96 و 643751/54 ریال است. براساس نتایج این پژوهش و مدل رگرسیونی لوجیت برآورد شده، متغیرهای تحصیلات، درآمد، اشتغال، عضویت در سازمان های مردم نهاد زیست محیطی، شناخت گونه و میزان پیشنهاد از عوامل مثبت تاثیرگذار بر میزان تمایل به پرداخت مردم هرمزگان برای حمایت از گونه به شدت در خطر انقراض خرس سیاه بلوچی است.

تعارض بین انسان و حیات وحش ناشی از وجود منابع مشترک و ایجاد رقابت بر سر این منابع محدود است و زمانی ‏که این اثرات در ارتباط با اقتصاد و معیشت مردم نگریسته شود تبدیل به یک مسئله بحث برانگیز می ‏شود. تاثیر اقدامات حفاظتی بر روی سلامت انسان به منظور ادغام کاهش فقر و حفاظت از تنوع زیستی بسیار مهم است. در بسیاری از کشورهای توسعه نیافته و کم درآمد، اثرات منفی درگیری انسان حیات وحش بر جوامع محلی که از نزدیک با حیات وحش ارتباط دارند مشخص شده است. دراین پژوهش جامع‏ه آماری براساس پراکنش جمعیتی، سکونت گاه ‏های اطراف و داخل منطقه حفاظت شده خائیز انتخاب شد. برای برآورد حجم نمونه ‏گیری از فرمول کوکران استفاده شد و پس از جمع ‏آوری و دسته‏ بندی داده ‏ها از دو روش آمار توصیفی و استنباطی جهت تجزیه و تحلیل داده‏ ها استفاده گردید. تحلیل همبستگی نشان می ‏دهد بین میزان آگاهی زیست ‏محیطی ساکنان بومی منطقه حفاظت شده خائیز و کاهش تعارض انسان و حیات ‏وحش منطقه رابطه معنی ‏داری وجود دارد. هم چنین نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد که متغیرهای وضعیت اقتصادی- اجتماعی، عوامل تهدیدکننده محیطی، مدیریت حیات ‏وحش و رفتار زیست ‏محیطی حدود 86 درصد از تغییرات متغیر وابسته کاهش تعارض انسان و حیات‏ وحش را تبیین می ‏کنند. این بررسی نشان می ‏دهد بیش تر مطالعات فقط به بررسی جنبه ‏های فنی کاهش تضاد انسان و حیات وحش می ‏پردازد و امکانات فراوانی نیز برای کاهش این صدمات وجود دارد اما چالش اصلی حتی بعد از کاهش خسارات مستقیم هم چنان ادامه می ‏یابد. بنابراین برای حل این مشکل نیاز به یک برنامه جامع بلند مدت اجتماعی فرهنگی است.

اسبچه خزری واسب عرب ایرانی از هزاران سال پیش بومی ویک نژاد کاملا ایرانی می باشند. پروتئین ها به عنوان آنزیم، هورمون، پادتن، عوامل انعقادی و… نقش دارند. این مطالعه در استان های گیلان، مازندران، گلستان و خوزستان بر سرم 86 اسب عرب ایرانی و 94 کاسپین پونی انجام شد. پروتئین تام سرم با دستگاه بیوشیمی آنالیزر الن (اپندرف) و به روش بیوره و برای تفکیک و میزان اجزاء پروتئین های سرم با دستگاه الکتروفورز (سبیا مدل 20K) به روش ژل آگارز مورد سنجش قرارگرفت. در اسب عرب میانگین پروتئین تام 0/64±7/2، آلبومین0/56±2/9، α1 گلوبولین 0/09±0/2، α2 گلوبولین 0/28±1/2، β گلوبولین 0/18±0/1، 1γگلوبولین 0/85±0/7، 2γ گلوبولین 0/4±1/2 و میانگین گلوبولین تام 0/55±4/2 گرم در دسی لیتر و نسبت آلبومین به گلوبولین 0/18±0/7 در برابر کاسپین پونی میانگین پروتئین تام 0/8±7/34، آلبومین 0/03±3/68، α1 گلوبولین 0/004±0/19، α2 گلوبولین 0/01±0/78، 1 βگلوبولین 0/02±0/71، 2β گلوبولین 0/01±0/46، γ گلوبولین 0/02±1/54، گلوبولین تام 0/05±3/65 و نسبت آلبومین به گلوبولین 0/01± 1/01 به دست آمد. یافته های این پژوهش نشان داد که بتا یک و بتا دو گلوبولین در میان دو بخش آلبومین و گاما گلوبولین می باشند.

در طی فرآیند انجماد ساختارهای بیوشیمیایی و آناتومیکی سلول اسپرم تحت تاثیر قرار می گیرد. لذا استفاده از مواد محافظ شوک سرما در محیط انجماد، ضروری ترین بخش درفرآیند انجماد اسپرم می باشد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر استفاده از سطوح مختلف لیپوپروتئین با چگالی کم (6، 8 و 10 درصد) و سطوح مختلف لستین سویا به عنوان ماده محافظ شوک سرما، در مقایسه با رقیق کننده تجاری آندرومد بر اسپرم های منجمد-یخ گشایی شده گاو هلشتاین می باشد. در این تحقیق از 3 راس گاو هلشتاین دو بار در هفته توسط واژن مصنوعی اسپرم گیری شد. جهت از بین بردن اثرات فردی دام ها، انزال ها به نسبت مساوی با هم مخلوط شدند. نمونه های رقیق شده منی بعد از سردسازی و پر شدن در پایوت ها، منجمد شده و در ازت مایع نگه داری شدند. نتایج بعد از یخ گشایی نشان داد که بین سطوح مختلف LDL و هم چنین سطوح مختلف لستین سویا اختلاف معنی داری از نظر پارامترهای ارزیابی شده وجود ندارد. استفاده از رقیق کننده آندرومد موجب بهبود معنی دار پارامترهای کنتیکی و جنبایی، زنده مانی و یکپارچگی غشای پلاسمایی اسپرم در سطوح مختلف LDL شد (0/05>P). جنبایی پیش رونده در سطوح 1، 1/5 و 2 درصد لستین به طور معنی داری پایی ن تر از آندرومد بود. اختلاف معنی داری در زنده مانی و یکپارچگی غشای پلاسمایی سطوح مختلف لستین و رقیق کننده آندرومد مشاهده نشد. به طورکلی می توان رقیق کننده حاوی 3 درصد لستین سویا نتایج مشابهی با رقیق کننده تجاری آندرومد داشت.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثر سن اولین زایش بر صفات فاصله گوساله زایی و طول دوره خشکی و برآورد مولفه های واریانس، ارزش های اصلاحی و روندهای ژنتیکی و فنوتیپی این صفات در کلاس های مختلف سن اولین زایش (23/4-20، 26-23/5 و 26≤ ماه) گاوهای هلشتاین استان اصفهان بود. در این تحقیق، از رکوردهای 62796 راس گاو متعلق به 72 گله که طی سال های 1373 تا 1394 زایش داشته اند، استفاده شد. آنالیز داده ها توسط رویه Mixed نرم افزار آماری 9. 2 SAS و برآورد اجزای واریانس و ارزش های اصلاحی صفات با روش REML نرم افزار DMU انجام شد. نتایج نشان داد که کم ترین میانگین حداقل مربعات صفات فاصله گوساله زایی و طول دوره خشکی به ترتیب مربوط به کلاس سنی اول و کلاس های سنی اول (23/4-20) و دوم (26-23/5) و بیش ترین آن در هر دو صفت مربوط به کلاس سنی سوم بود (0/01>P). هم چنین کم ترین میانگین ارزش اصلاحی فاصله گوساله زایی در کلاس سنی دوم و برای طول دوره خشکی در کلاس سنی اول محاسبه شد (0/01>P). در مورد روند ژنتیکی، کم ترین میزان در هر دو صفت مربوط به کلاس های اول و دوم سن اولین زایش و برای روند فنوتیپی نیز در طی سالیان اخیر سیر نزولی با کاهش سن اولین زایش مشاهده شد (0/01>P). بنابراین با توجه به این نتایج می توان کلاس های اول و دوم سن اولین زایش (< 26 ماه) را برای گاوهای هلشتاین استان اصفهان پیشنهاد کرد.

یک حجم منی به دست آمده از 4 راس بز نژاد مهابادی 3-4 ساله در فصل تولیدمثلی در 20 حجم رقیق کننده بر پایه بافر تریس حاوی مقادیر 0/5، 1، 1/5، 2 و 2/5 درصد لسیتن سویا به عنوان افزودنی با منشا غیرحیوانی و یک درصد زرده تخم مرغ به عنوان افزودنی با منشا حیوانی مخلوط شد و اثرات افزودنی ها بر جنبایی کل و پیش رونده، زنده مانی، یک پارچگی غشاء و میزان اسپرم های دارای مورفولوژی غیرطبیعی در 2، 6، 24 و 48 ساعت پس از نگه داری منی در دمای 4 درجه سانتی گراد بررسی شدند. نتایج نشان دادند که با افزایش زمان نگه داری میزان جنبایی کل و پیش رونده، یک پارچگی غشاء، زنده مانی و درصد اسپرم های با مورفولوژی طبیعی به طور معنی داری کاهش یافتند (0/05>P). در زمان های مورد ارزیابی هیچ تفاوت معنی داری در جنبایی کل و پیش رونده و یک پارچگی غشاء بین رقیق کننده های مختلف وجود نداشت (0/05<P). در 24 ساعت پس از نگه داری منی در شرایط سرد زنده مانی اسپرم در رقیق کننده حاوی 1/5 درصد لسیتین بیش تر از رقیق کننده حاوی 0/5 درصد لسیتین بود. در 6، 24 و 48 ساعت پس از نگه داری منی در شرایط سرد درصد اسپرم های با مورفولوژی غیرطبیعی در رقیق کننده حاوی 1/5 درصد لسیتین به طور معنی داری کم تر از سایر رقیق کننده های حاوی زرده و برخی از سطوح مختلف لسیتین بودند (0/05>P). با توجه به نتایج به دست آمده، رقیق کننده حاوی 1/5 درصد لسیتین سویا به عنوان رقیق کننده مناسب برای نگه داری اسپرم بز در شرایط سرد می باشد.

امروزه شناسایی تاثیر توزیع و پراکنش جغرافیایی گونه هایی که به عنوان مخازن عوامل بیماری زا به انسان می باشند، به منظور برنامه ریزی حفاظتی و کنترل بیماری ها از طریق روش های زیست-اکولوژیکی اجتناب ناپذیر است. هدف این مطالعه، ارزیابی اثرات توزیع جغرافیایی جربیل بزرگ (Rhombomis opimus) ، به عنوان مخزن تک سلولی Lishmania major، بر توزیع جغرافیایی پشه خاکی (Phlebotomus papatasi) ، به عنوان ناقل اصلی این انگل مولد لیشمانیوزجلدی روستایی، در استان گلستان می باشد. برای این منظور 378 نقطه ثبت شده از حضور این گونه پشه خاکی و 6 متغیر محیط زیستی شامل: اقلیم، ارتفاع، شاخص پوشش گیاهی، تیپ خاک، توزیع جغرافیایی و مطلوبیت زیستگاه جربیل بزرگ، به عنوان متغیرهای مستقل انتخاب شدند. سپس مدل سازی توزیع جغرافیایی این پشه خاکی، با استفاده از نقاط حضور آن و متغیرهای محیط زیستی، به کمک نرم افزار MaxEnt به روش بیشینه آنتروپی انجام گرفت. نتایج نشان داد تعدادی از متغیرهای محیط زیستی، از جمله متغیرهای توزیع جغرافیایی و مطلوبیت زیستگاه جربیل بزرگ بیش ترین تاثیر (89/3%) را در توزیع جغرافیایی گونه پشه فلبوتوموس پاپاسی داشته اند. درحالی که دیگر متغیرها باهم تاثیر نسبتا کم (10/7%) را دارا بودند. براساس مدل سازی انجام شده در این تحقیق، زیستگاه این پشه خاکی به صورت پیوسته در شمال استان گلستان می باشد، به طوری که حدود 12/5 درصد از سطح استان گلستان به عنوان زیستگاه مطلوب این گونه پیش بینی شده اند. این پیش بینی می تواند در ارزیابی آسیب پذیر بودن مناطق به بیماری و اتخاذ استراتژی های پیشگیرانه و کنترل بیماری موثر باشد.

جوندگان مخازن مهمی برای تعدادی از بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات هستند که در انتقال و انتشار بیماری های عفونی نقش مهمی ایفا می کنند. با توجه به نقش جوندگان در انتقال بیماری به انسان و حیوان این مطالعه به منظور بررسی آلودگی به انگل های متازوئن دستگاه گوارش جوندگان در شهرستان سقز، طراحی گردید. در یک مطالعه مقطعی با استفاده از تله های زنده گیر، 138 سر جونده (10 سر الوبیکوس لوتسنس، 30 سر میکروتوس سوشیالیس، 49 سر موس موسکولوس، 10 سر رتوس رتوس، 7 سر مریونس لیبیکوس و 32 سر رتوس نروژیکوس) از شهرستان سقز صید و از نظر آلودگی به کرم های انگلی دستگاه گوارش مورد بررسی قرار گرفتند. 58 درصد از جوندگان آلوده، حداقل به یک گونه کرم انگلی بودند. میزان آلودگی در گونه های مختلف به ترتیب 90 درصد در میکروتوس سوشیالیس، 85/7 درصد در مریونس لیبیکوس،70 درصد در الوبیکوس لوتسنس و رتوس رتوس، 46/9 درصد در رتوس نروژیکوس و 36/7 درصد در موس موسکولوس گزارش گردید. میزان آلودگی در جوندگان ماده (75%) به طور معنی داری بیش تر از نرها (50%) بود (0/005=P). میزان آلودگی گونه های مختلف جوندگان به کرم های انگلی به ترتیب عبارتند از: سیفاسیا اوبولاتا 37/7 درصد، آسپیکولاریس تتراپترا 30 درصد، نیپوسترونژیلوس برازیلینسیس 20/3 درصد، سیفاسیا موریس 10/1 درصد، سیفاسیا مزوکریکتی 9/4 درصد، رودنتولیپس نانا 5/8 درصد، پروتوسپیرورا موریکولا 5/1 درصد، هیمنولیپس دیمینوتا 4/3 درصد، کاتنوتنیا پوسیلا 3/6 درصد و نوزاد تنیا تنیه فورمیس 2/2 درصد. نتایج نشان داد جوندگان مخازن مهم انگل ها در منطقه هستند. به این دلیل کنترل جوندگان با روش های مطمئن بیش از پیش اهمیت دارد. این مطالعه اولین گزارش از وضعیت آلودگی جوندگان منطقه به انگل های کرمی دستگاه گوارش می باشد.

میوه زرشک (Berberis vulgaris L.) در طب سنتی ایران به عنوان یک ماده تسکین دهنده درد معرفی شده است. این پژوهش با هدف بررسی تداخل اثر سیستم هیستامینرژیک و عصاره آبی گیاه زرشک بر درد ناشیازفرمالیندر موش هایصحرایی انجام شد. تعداد 48 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار با وزن 250-220 گرم و در گروه های 6 تایی شامل: گروه شاهد (سالین نرمال+ تزریق کف پایی فرمالین 1%) ، 3 گروه تیمار با عصاره آبی زرشک (75، 150 و 300 میلی گرم به کیلوگرم وزن بدن) ، گروه تیمار با پیریلامین، آنتاگونیست H1 هیستامینی، (10 میلی گرم به کیلوگرم وزن بدن) به تنهایی، گروه پیش تیمار با پیریلامین (10 میلی گرم به کیلوگرم وزن بدن) + عصاره آبی زرشک (300 میلی گرم به کیلوگرم وزن بدن) ، گروه تیمار با فاموتیدین، آنتاگونیست H2 هیستامینی (20میلی گرم به کیلوگرم وزن بدن) به تنهایی، گروه پیش تیمار با فاموتیدین (20میلی گرم به کیلوگرم وزن بدن) + عصاره آبی زرشک (300 میلی گرم به کیلوگرم وزن بدن) استفاده شدند. برای ارزیابی درد از آزمون فرمالین و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آنالیز واریانس یک طرفه و سپس آزمون تکمیلی دانکن استفاده شد. تزریق داخل صفاقی عصاره آبی زرشک موجب کاهش معنی دار (0/05>p) پاسخ درد در مرحله دوم درد فرمالینی گردید. پیش تزریق پیریلامین و فاموتیدین و سپس عصاره آبی زرشک موجب تقویت پاسخ ضد دردی عصاره آبی زرشک در مرحله دوم درد فرمالینی گردید (0/05>p). نتایج نشان داد کهعصاره آبی زرشک احتمالا با تقویت قدرت کاهش دهندگیدرد توسط آنتاگونیست هایهیستامینی به ویژه آنتاگونیست گیرنده H1، اثرات ضد دردی خود را اعمال نموده است.

جنگل های هیرکانی به لحاظ تنوع بیولوژیکی غنی و به دلیل ایزوله شدن جغرافیایی و داشتن فون و فلور با ارزش بالا شناخته شده هستند. با این حال این جنگل ها به دلیل سطح گسترده ای از فعالیت های انسانی جزو اکوسیستم های در معرض تهدید ایران به شمار می روند. در مطالعه حاضر از دارکوب خالدار بزرگ به عنوان یک شاخص جهت تعیین لکه های با ارزش حفاظتی بالا استفاده شده است. برای این کار ابتدا نقاط حضور گونه از سراسر استان جمع آوری شد و سپس متغیرهای محیطی موثر بر توزیع گونه براساس منابع منتشر شده برای ساخت مدل مطلوبیت زیستگاه آن تهیه شد. مدل نهایی به دست آمده نشان داد که عمده زیستگاه های جنگلی مناسب برای حفاظت در نیمه شرقی استان گلستان قرار گرفته است. هم چنین دو متغیر شاخص نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) و ارتفاع از سطح دریا تاثیرگذارترین متغیرها برای ساخت مدل نهایی مطلوبیت زیستگاه شناخته شدند. با توجه به نتایج به دست آمده در مطالعه، دو طبقه اول ارتفاعی جنگل های خزری و جامعه درختان بلوط به همراه مناطق با تاج پوشش متراکم برای حفاظت در اولویت شناخته شدند. بنابراین نیاز است با مدیریت جنگل به منظور ایجاد مناطق جنگلی با ویژگی های ذکر شده، باعث افزایش غنای زیستی در مناطق جنگلی شد که خود موجب پایداری جنگل ها از لحاظ بوم شناختی خواهد گردید.

انتخاب زیستگاه لانه گذاری چکاوک کاکلی (Galerida cristata) در منطقه ای به وسعت 8000 هکتار از منطقه شکارممنوع قره تپه و پناهگاه حیات وحش بروئیه واقع در منطقه هرات، استان یزد در بهار 1393 مورد بررسی قرار گرفت. متغیرهای زیستگاهی مثل تعداد گونه های گیاهی، بافت خاک ، فاصله لانه ها از نزدیک ترین منبع آب، مزرعه و جاده در نقاط حضور گونه اندازه گیری گردید و با نقاط عدم حضور (تصادفی) مقایسه گردید. نتایج نشان داد که متوسط تعداد گونه گیاهی قیچ، درمنه و درصد خاک با بافت نه چندان نرم در مناطق حضور به طور معنی داری بالاتر از مناطق شاهد بود (0/05>P). مهم ترین فاکتورهای تاثیرگذار در انتخاب نقاط لانه گذاری توسط این پرنده تعداد گونه های گیاهی قیچ و نوع بافت خاک می باشد. با توجه به آن که گونه بروی زمین آشیانه می سازد گونه های گیاهی قیچ و درمنه استتار لازم را برای لانه و جوجه ها فراهم می کنند هم چنین لانه را در برابر تابش خورشید یا طوفان های احتمالی در منطقه حمایت کنند. احداث لانه در منطقه ای با بافت نرم خاک باعث فروپاشی لانه می شود. لذا این پرنده به طور معنی داری مکان هایی را به عنوان محل لانه گذاری انتخاب می کند که بافت خاک سخت تری داشته باشد (0/05>P). برخی از لانه ها در مزارع یونجه مشاهده شد. به نظر می رسد انتخاب این محل برای استتار بیش تر لانه بوده علاوه بر آن که حشرات داخل مزرعه منبع غذایی خوبی برای جوجه های این پرنده است.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه چندشکلی ناحیه پروموتر ژن میوستاتین و ارتباط آن با صفات رشد و لاشه در مرغ بومی مازندران انجام شد. برای این منظور تعداد 200 قطعه جوجه خروس از مرغ های بومی مازندران پرورش داده شده در شرایط یکسان، در سن 12 هفتگی کشتار شدند. صفات مورد بررسی، قبل و بعد از کشتار اندازه گیری و ثبت شدند. قبل از کشتار از تمامی پرندگان نمونه خون تهیه و استخراج DNA از نمونه ها با استفاده از کیت شرکت سیناژن صورت گرفت. سپس جایگاه مورد نظر ژن میوستاتین با استفاده از آغازگرهای اختصاصی آن تکثیر و تعیین ژنوتیپ توسط روش PCR-RFLP با آنزیم اختصاصی آن انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده های فنوتیپی و ژنوتیپی با استفاده از نرم افزار آماری 9. 2 SAS انجام شد. فراوانی هریک از آلل های (+) و (-) در جایگاه مورد نظر ژن میوستاتین به ترتیب برابر با 0/77 و 0/23 برآورد شد. بررسی تعادل هاردی واینبرگ با استفاده از آزمون کای مربع برای ژن میوستاتین نشان داد که جمعیت مورد مطالعه در جایگاه ژنی مورد نظر در تعادل نمی باشد. نتایج نشان داد که ارتباط معنی داری بین ژنوتیپ های ژن میوستاتین با صفات وزن زنده در 12 هفتگی، وزن لاشه، وزن قلب و وزن سنگدان وجود دارد (0/05>P). براساس نتایج حاصل از این تحقیق می توان نتیجه گرفت که ژن میوستاتین می تواند در جایگاه مورد نظر به عنوان کاندید برای صفات رشد و لاشه در برنامه های اصلاح نژادی مرغ بومی مازندران مورد استفاده قرار گیرد.

این آزمایش جهت مطالعه سطوح مختلف پودر کنگر فرنگی بر عملکرد سیستم ایمنی هومورال بلدرچین ژاپنی انجام شد. تعداد 240 قطعه بلدرچین یک روزه به طور تصادفی به 4 تیمار با 4 تکرار و هر تکرار شامل 15 قطعه در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل 2×4 شامل چهار تیمار تغذیه ای و دو جنس اجرا شد. تیمارهای تغذیه ای شامل گروه شاهد و افزودن دو سطح پودر کنگر فرنگی (1/5 و 3 درصد) و ویتامین E (سیصد میلی گرم در کیلوگرم) به جیره پایه بودند. به منظور ارزیابی تیتر آنتی بادی علیه گلبول قرمز گوسفندی (SRBC) ، در روزهای 35 و 42 دوره پرورش خونگیری انجام شد. در پایان دوره آزمایش از هر واحد آزمایشی جهت مطالعه گلبول های سفید و نیز وزن اندام های لنفاوی، 4 قطعه بلدرچین (2 نر و 2 ماده) انتخاب و کشتار شدند. نتایج نشان داد که مکمل نمودن جیره پایه با 3 درصد پودر کنگرفرنگی منجر به افزایش معنی دار مقادیر آنتی بادی های IgT و IgM در پاسخ ثانویه (42 روزگی) سیستم ایمنی به SRBC شد (0/05>p). در تیمار 3 درصد پودر کنگرفرنگی تعداد کل گلبول های سفید بیش تر بود (0/05>p). جنس تاثیری بر مقادیر تیتر آنتی بادی علیه گلبول قرمز گوسفندی و نیز تعداد کل گلبول های سفید نداشت. درصد گلبول های هتروفیل و لمفوسیت و نیز نسبت هتروفیل به لمفوسیت تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی و جنس قرار نداشتند. وزن نسبی کبد در جنس ماده افزایش معنی داری را نشان داد (0/05>p). نتایج این مطالعه نشان داد که افزودن 3 درصد پودر کنگر فرنگی می تواند در تقویت سیستم ایمنی هومورال در بلدرچین ژاپنی موثر باشد.

در شترمرغ (Struthio camelus) ، تمام نیروی وزن حالت استاده توسط انگشتان اندام حرکتی لگنی تحمل شده به طوری که بیش ترین فشار بر مفصل قلم پایی – بند انگشتی وارد می گردد. در این تحقیق ساختار آناتومیکی این مفصل به طور ماکروسکوپیک مطالعه شد. در این تحقیق 25 قطعه اندام لگنی شترمرغ تهیه شد و پس از فیکس شدن در فرمالین 10% به دقت مورد بررسی و تشریح قرار گرفتند. برای تهیه آرتروگراف، 4 سی سی ماده حاجب هر یک از مفاصل قلم پایی – بند انگشتی مرتبط با انگشت 3 و 4 از سمت میانی به تزریق شد و در حالت گماری DP و LM تصویربرداری پرتونگاری تهیه شد. در بررسی ماکروسکوپیک، فاسیای سطحی دور تا دور مفصل قلم پایی – بند انگشتی و لیگامنت پلانتار را گرفته و با فاسیای تاندون های خم کننده ممزوج می گردد. فاسیای عمقی که شامل دو لایه سطحی و عمقی می باشد به لیگامنت های مفصل قلم پایی – بند انگشتی مرتبط و متصل می باشد. لیگامنت پلانتار باعث حفظ ساختار مفصل قلم پایی – بند انگشتی در سطح کف پایی شده و لیگامنت های متعددی به بالشتک های کف پایی متصل می شوند که سبب حرکت راحت تر انگشتان می گردند. استخوان تارسومتاتارس دوم از 90 روزگی به بعد با استخوان های قلم پای 3 و 4 جوش خورده و به صورت یک زائده باقی می ماند. آرتروگرافی هیچ ارتباط بین مفصل های قلم پایی – بند انگشتی سه و چهار نشان نداد و کاملا مستقل هستند. هم چنین ته کیسه ها کاملا قابل تشخیص می باشند.

روش پرورش و سن گله های مرغ مادر از جمله عوامل مهم و موثر بر صفات تخم و جوجه درآوری است. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر سن گله های مرغ مادر و مرغداری های مختلف بر خصوصیات کمی تخم های تولیدی و جوجه درآوری بود. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تیمار (سن گله مرغ مادر) و سه بلوک (مرغداری) اجرا شد. از هر مرغداری120تخم مرغ نطفه دار و بارور در سه سن متفاوت (43، 53 و 60 هفته) به طور تصادفی انتخاب شدند. صفات تخم و جوجه درآوری اندازه گیری شدند. برای تجزیه آماری صفاتازرویه GLM در نرم افزارآماری SAS استفاده شد. برای انجام مقایسه میانگیناثر عواملمرغداریوسناز آزمون دانکنبا سطح احتمال 0/05 استفادهشد. اثر مرغداری و سنین مختلف گله های مرغ مادر بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار شد (0/05>P). غیر از ضخامت پوسته و واحد هاو، در اکثر صفاتمورد مطالعه در این تحقیق با افزایش سن،افزایشعملکردمشاهدهشد. باتوجهبهیافته هایاین تحقیق، به طورکلی مرغ های مادر گوشتی بهترین عملکرد را در سنین 53 و 60 هفتگی داشتند.

کاهش جمعیت و خطر پیش رو انقراض دوزیستان نیازمند اقدامی ضروری در جهت حفظ و حمایت از آن ها است. دستیابی به فهرست گونه های با اولویت حفاظت می تواند عامل موثری به منظور تخصیص کارآمد منابع محدود برای حفاظت باشد. در حال حاضر 22 گونه از دوزیستان در ایران زیست می کنند که در مطالعه حاضر، 15 گونه از دوزیستان ایران بر پایه جایگاه حفاظتی گونه ها (IUCN) و تمایز تکاملی (ED) برای انجام اقدام حفاظتی و تدوین برنامه های پایش طولانی مدت، اولویت بندی شدند. نتایج حاصل نشان داد که در میان گونه های مورد بررسی، دوزیستان دم دار (Caudata) براساس جایگاه تکاملی و درجه تهدید، بیش ترین اولویت را برای حفاظت دارا هستند. گونه سمندر غار زی (Paradactylodon gorganensis) و سمندر لرستانی (Neurergus kaiseri) دو گونه با بیش ترین امتیاز هستند و بنابراین به شدت نیازمند اجرای اقدام حفاظتی هستند تا بتوان به بقای درازمدت آن ها امیدوار بود. در نهایت چند راهکار و برنامه پایش از قبیل تکثیر در اسارت، حفاظت از گونه های با اولویت بالای حفاظتی پیشنهاد شده است. هم چنین پیشنهاد می گردد به منظور معرفی مناطق حفاظتی آتی از ترکیب مدل سازی مطلوبیت زیستگاه، اولویت بندی حفاظتی گونه ها و زیستگاه ها براساس روش های فعلی استفاده گردد.

تولیدمثل و ایجاد نسل های بعد در هر گونه ای یک ویژگی مهم به شمار می آید. مطالعات نشان داده، دوزیستان از جهات مختلفنقش به سزایی بر محیط پیرامون خود داشته و از اهمیت ویژه ای برخوردارند. از این رو تحقیق حاضر، بر روی تولیدمثل قورباغه جنگلی Rana pseudodalmatina از راسته دوزیستان بی دم، خانواده رانیده و بومی ایران در سال های 94-1393صورت گرفته است. منطقه مورد مطالعه در جنوب شهر رستمکلا از توابع شهرستان بهشهر در استان مازندران قرار دارد. ابتدا مطالعات میدانی جهت بررسی تولیدمثل، فصل و محل تخم گذاری و دوره تولیدمثلی در این گونه صورت گرفت. سپس مطالعات آزمایشگاهی جهت بررسی مواردی شامل: وزن برای 13 توده ی تخم، تعداد تخم برای 10 توده، درصد جنین ها و تخم های لقاح نیافته برای 9 توده، میانگین قطر 20 تخم با ژله و بدون ژله برای 5 توده، میانگین طول لاروها در زمان تفریخ برای 2 توده، مدت تبدیل لاروهای تفریخ یافته به بچه قورباغه برای 7 توده و فصل اتمام دگردیسی صورت گرفت. بررسی ها نشان داد، آمپلکسوس زیربغلی بوده و تخم گذاری از اواسط بهمن تا اوایل فروردین و اتمام دگردیسی از اواسط فروردین تا اوایل تیر ماه ادامه دارد. تعداد تخم های توده 1129-539 (میانگین 872/80) ، وزن توده 401-103 (میانگین 198/92) گرم، درصد جنین های توده 92/56-19/59 (میانگین 64/4982) ، درصد تخم های لقاح نیافته توده 80/41-7/44 (میانگین 34/4332) ، قطر تخم با ژله 7/27-5/55 (میانگین 6/6420) میلی متر، قطر تخم بدون ژله 2/23-1/71 (میانگین 1/9860) میلی متر، طول لاروها در زمان تفریخ 10/50-9/91 (میانگین 10/2050) میلی متراست و تبدیل لاروهای تفریخ یافته به بچه قورباغه 113-57 (میانگین 83/43) روز به طول انجامید.

سمندر لرستانی (Neurergus Kaiseri) از دوزیستان دم دار بومی ایران است که جمعیت های آن در غربو جنوب غرب ایران و در بخش هایی از استان های لرستان و خوزستان پراکنده شده است. در این مطالعه به منظور مطالعه ویژگی های ریخت شناسی این گونه، 85 فرد از 8 سایت در جنوب لرستان و شمال استان خوزستان در طی سال های 1395-1394 نمونه برداری شدند. برای هرفرد چهار ویژگی اصلی شامل طول دم (TL) ، طول سر (HL) ، طول بدن (SVL) و طول کل بدن (BL) و چهار نسبت شامل طول کل بدن به طول سر (BL- HL) ، طول کل بدن به طول دم (BL- TL) ، طول کل بدن به طول بدن (BL- SVL) و طول دم به طول بدن (TL- SVL) اندازه گیری شد و این صفات در بین جمعیت های مورد مطالعه مقایسه شد. متوسط طول بدن ماده ها در تبار شمالی 13/33 (13/72-12/95) سانتی متر و در تبار جنوبی 12/78 (13/09- 12/54) سانتی متر و هم چنین برای نرها نیز در تبار شمالی 11/81 (12/212-11/490) سانتی متر و تبار جنوبی 12/112 (12/365-11/804) سانتی متر به دست آمد. تحلیل آزمون ANOVA انجام شده نشان دهنده تمایز معنی دار میان صفات ریختی جمعیت ها بود به طوری که جمعیت های دو تبار شمالی و جنوبی به جز در مشخصه طول کل بدن، از نظر سایر صفات ریختی و نسبتی دارای اختلاف معنی داری (0/05>P) بودند.

خانواده گاوماهیان (Gobiidae) ، از فراوان ترین ماهیان موجود در دریای خزر می باشند. این ماهیان از مصرف کنندگان عظیم منابع غذایی و رقیب جدی برای سایر گونه ها هستند. مطالعه حاضر بر روی رژیم غذایی سه گونه گاوماهی شنی خزری (Neogobius pallasi) ، گرد (Neogobius melanostomus) و خزری (Neogobius caspius) از فروردین 1391 تا مهر 1392 در 14 ایستگاه در ساحل نوشهر انجام گرفت. در کل 400 عدد گاوماهی شنی خزری، 191 عدد گرد و 161 عدد خزری بررسی شد. در نتیجه بررسی رژیم غذایی ، گروه های متنوعی شامل خرچنگ، میگو، دوکفه ای، کشتی چسب، کرم پرتار، گاماروس، صدفیان، روزنه دار، بقایای ماهی و تخم ماهی شناسایی شد. طی دوره مطالعه، گاوماهی شنی خزری و گرد فاقد غذای اصلی بودند ولی گاوماهی خزری از گاماروس به عنوان غذای اصلی استفاده کرد. بیش ترین فراوانی نسبی طعمه ها را دوکفه ای ها با 28/68 درصد در گاوماهی شنی خزری، کشتی چسب، صدفیان وکرم پرتار به ترتیب با 23/31، 21/83 و 20/03 درصد در گاوماهی گرد و گاماروس با 59/78 درصد در گاوماهی خزری به خود داشتند. شاخص تهی بودن معده در هر سه گونه در بهار بالا بوده در تابستان کاهش و سپس در پاییز افزایش یافت. استراتژی تغذیه ای گاوماهی شنی خزری و گرد به سمت تخصصی بودن پیش رفت ولی در گاوماهی خزری به صورت مخلوط بود و گاماروس طعمه پراهمیت بود. میانگین شاخص شانون بین دوگونه گاوماهی شنی خزری (0/24±1/4) و خزری (0/35±0/78) و هم چنین گرد (0/43±1/32) و خزری اختلاف معنی دار داشت.

به منظور مطالعه دوریختی جنسی گاوماهی چشم نواری (Glossogobius giuris) ، تعداد 60 قطعه ماهی (شامل 30 قطعه از هر جنس) با استفاده از دستگاه الکتروشوکر طی تابستان 1392 از رودخانه باهوکلات، پایین تر از سد پیشین در استان سیستان و بلوچستان صید و به آزمایشگاه ماهی شناسی دانشگاه تهران منتقل گردید. برای این منظور تعداد 22 صفت اندازشی و پنج صفت شمارشی موردبررسی قرار گرفت. نتایج آماره های توصیفی داده ها نشان داد تنوع ریختی بین نمونه ها (به ویژه تعداد شعاع غیرمنشعب باله پشتی اول، تعداد شعاع های منشعب باله پشتی دوم و تعداد شعاع های منشعب باله مخرجی) بیش از مقادیر گزارش شده در مطالعات پیشین است که این امر را می توان به عنوان تنوع ریختی به این گونه نسبت داد. نتایج تجزیه وتحلیل آماری براساس آنالیز تشخیصی (DFA) و آزمون جایگشت (Permutation test) برای صفات اندازه ای و تجزیه و تحلیل تطابقی CA) Correspondence Analysis ) برای صفات شمارشی نشان داد که بین دو جنس نر و ماده هم پوشانی بالایی وجود داشته و براساس صفات استفاده شده در این مطالعه نمی توان جنس های نر و ماده را از هم تشخیص داد.

باتوجه به بیماری های حاضر وافزایشآنتی بیوتیک ها،به طورچشمگیریمقاومتپاتوژن هابهآنتی بیوتیک ها بالارفته است. نانوتکنولوژی یکی از روش های قابل استفاده می باشد. هدف از مطالعه حاضر فعالیتضدباکترینانوذره هایژلاتین و ژلاتیندرمقابلباکتری هایپاتوژنیهم چوناشرشیاکلی، استافیلوکوکوسآرئوس و سودوموناس آئروژینوزا و مقایسه آن ها با هم و هم چنین تعیین MIC (حداقلغلظتبازدارندگی) وMBC (حداقل غلظتباکتری کشی) می باشد. ژلاتین و نانوژلاتین از ماهی تون زردباله استخراج شدند و با روش های دیسک دیفوژن، رقت های متوالی (برای ژلاتین) و توربیدیمتریک (نانوذرات ژلاتین) هم چنین MIC وMBC آن تعیین گردید. مقایسه سنجش فعالیت ضدباکتری ژلاتین و نانو ژلاتین نشان دادند که نانو ژلاتین (بر علیه باکتری استافیلوکوکوسآرئوس و سودوموناس آئروژینوزا) دارای فعالیت ضدباکتری بالاتری نسبت به ژلاتین (برعلیه باکتری سودوموناس آئروژینوزا) وPبرابر024/ 0می باشد. نانوژلاتین دارایMIC وMBC پایین تری نسیت به ژلاتین بوده و P برابر با 0/024 می باشند. نانوذره هایژلاتین و ژلاتینمی تواننداثرضدمیکروبیخودرابه صورتخاصیت منحصربهفردنشاندهند. هم چنین نانوژلاتین خاصیت ضدباکتری بالاتری نسیت به ژلاتین دارد و این از خواص ویژه نانو ذرات می باشد. هم چنین با کوچک تر شدن اندازه ذرات نانوژلاتین خاصیت ضدباکتری افزایش می یابد (0/05<P این واقعیت را تایید می کند) و این واقعیت برای نانو ذرات ژلاتین علاوه بر کاربرد احتمالی دارو به آن خاصیت ضدباکتری هم می افزاید.

سارم دهان بزرگ از گونه های مهم تجاری از خانواده گیش ماهیان است که ارزش غذایی فراوان دارد. تعیین زمان رسیدگی جنسی و تخم ریزی در مطالعات زیست شناسی، رفتارشناسی، مدیریت صید و تکثیر و پرورش آبزیان ضروری است. شاخص های گنادوسوماتیک، هپاتوسوماتیک، طول اولین بلوغ و نسبت جنسی جهت تعیین زمان تولیدمثل، رسیدگی جنسی و بلوغ این ماهی در یک دوره نمونه برداری 15 ماه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد نسبت جنسی بین نر و ماده اختلاف معنی داری وجود ندشت. طول 50 درصد بلوغ برای جنس ماده 59/5 و در جنس نر 50/2 سانتی متر برآورد شد. این ماهی یک بار در سال تخم ریزی داشته که از فروردین تا مرداد ماه به طول می انجامد و شاخص گنادوسوماتیک در خرداد ماه بیش ترین مقدار را داشته است.

این مطالعه به بررسی غلظت سه فلز سرب، کادمیوم و جیوه در بافت عضله ماهی گوازیم دم رشته ای (Nemipterus japonicus) در آب های شم ال غرب خلیج فارس به همراه برآورد ریسک ناشی از مصرف عضله این ماهی برای انسان می پردازد. فلزات مورد نظر در نمونه های تهیه شده (30 نمونه) پس از آماده سازی و انجام فرآیندهای استخراج و هضم، با استفاده از دستگاه جذب اتمی مجهز اندازه گیری گردیدند. نتایج نشان داد میانگین غلظت (±SD) در بافت عضله ماهی گوازیم دم رشته ای مربوط به فلزات سرب و جیوه به ترتیب 0/246±2/00 ، 0/026±1/02، میلی گرم بر کیلو گرم وزن خشک می باشد. بالاترین غلظت فلزات سنگین سرب و جیوه در عضله گونه مورد مطالعه به ترتیب 2/40 و 1/09 و پایین ترین غلظت به ترتیب 1/55 و 1/00 میلی گرم بر کیلو گرم وزن خشک به دست آمد و کادمیم قابل جذب در تمام نمونه ها کم تر از حد تشخیص دستگاه بود. فاکتورهای جذب روزانه (DI) برای عناصرسرب،کادمیم وجیوه به ترتیب 46/56، 1/62 و 23/74 میلی گرم بر شخص در روز و شاخص ریسک (HQ) به ترتیب 1، 1 و 0/874 به دست آمدند. مقایسه با استانداردهای شاخص نشان می دهد که مقدار سرب در عضله گوازیم دم رشته ای بالاتر از حد مجاز استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO) و برابر با سازمان وزارت کشاورزی، شیلات و غذای انگلستان (UKMAFF) می باشد ولی از نظر استاندارد سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در حد مجاز بوده و مقدار جیوه از هر سه استاندارد شاخص در این تحقیق بالاتر بود. با توجه به عدد شاخص ریسک (HQ) ، مصرف ماهی گوازیم دم رشته ای در این منطقه از لحاظ سرب،کادمیم و جیوه خطری برای مصرف کنندگان نخواهد داشت. غلظت عناصر سرب و جیوه در دو جنس نر و ماده در ماهی گوازیم دم رشته ای با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشت (0/05<p) ، ولی در مقدار غلظت کادمیوم در جنس های نر و ماده اختلاف معنی داری وجود داشت (0/05>p). علاوه بر این بین غلظت جیوه در عضله ماهی گوازیم دم رشته ای با اندازه (طول کل و طول چنگالی) اختلاف معنی داری وجود نداشت (0/05<p) و بین مقدار غلظت فلز کادمیم با اندازه (طول کل و طول چنگالی) اختلاف معنی داری وجود داشت (0/05>p) ، برای فلز سرب نیز بین مقدار غلظت فلز و اندازه طول چنگالی اختلاف معنی داری وجود نداشت (0/05<p) ، اما بین غلظت فلز و طول چنگالی اختلاف معنی داری وجود داشت (0/05>p).

پروتئین از اجزای اصلی تشکیل دهنده بدن ماهیان است بنابراین تامین مقادیرکافی آن در جیره برای رشد بهینه و مطلوب مورد نیاز است. در این آزمایش تغذیه ای، تاثیر چهار سطح پروتئین (38، 43، 48 و 53 درصد) به منظور تعیین بررسی سطح مناسب پروتئین در تغذیه بچه ماهیان تمام ماده تریپلوئید قزل آلای رنگین کمان (Onchorhynchus mykiss) بررسی شد. تعداد 3000 عدد ماهی با میانگین وزن اولیه 0/5 گرم چهار بار در روز به میزان 5 درصد وزن بدن طی یک دوره شصت و پنج روزه تغذیه شدند. نتایج نشان داد که با افزایش میزان پروتئین جیره، وزن نهایی و نرخ رشد ویژه افزایش معنی داری یافت (0/05>P) بهترین ضریب تبدیل غذایی در ماهیان تغذیه شده با جیره 48 درصد پروتئین به دست آمد که اختلاف معنی داری با جیره حاوی 53 درصد پروتئین نداشت (0/05<P). با توجه به نتایج تحقیق حاضر، به نظر می رسد جیره حاوی 48 درصد پروتئین برای رشد بچه ماهیان تمام ماده تریپلوئید قزل آلای رنگین کمان در محدوده وزنی مطالعه شده مناسب است.

در این پژوهش ایمنی زایی واکسن دوگانه استرپتوکوکوس/لاکتوکوزیس در ماهی قزل آلای رنگین کمان ارزیابی شد. تعداد 240 قطعه ماهی قزل آلا با متوسط وزن 1±30 گرم به دو گروه، هر گروه در سه تکرار تقسیم شدند. ماهی ها در تیمار واکسینه در ابتدا به روش داخل صفاقی با واکسن غیرفعال شده با فرمالین ایمن شدند و 30 روز بعد واکسن یادآور به روش غوطه وری انجام شد. گروه شاهد کاملا مشابه تیمار شاهد با سرم فیزیولوژی تیمار شد. در روزهای 0، 15، 30، 45 و 60 روز بعد از تزریق اولیه نمونه های خون و کلیه قدامی از ماهی ها تهیه و شاخص های خون شناسی (هماتوکریت، هموگلوبین و شمارش تام گلبول های سفید و قرمز خون) و برخی شاخص های ایمنی شامل: فعالیت لایزوزیم سرم، فعالیت کمپلمان و قدرت باکتری کشی سرم و قدرت بیگانه خواری لکوسیت های کلیه قدامی بررسی گردید. نتایج نشان داد که در بین شاخص های خونی هرچند تعداد گلبول های سفید خونی در تیمار ایمن شده افزایش معنی داری داشت (0/05>p) ولی سایر شاخص های خونی تحت تاثیر واکسیناسیون قرار نگرفت (0/05<p). در بین شاخص های ایمنی، افزایش معنی دار در فعالیت لایزوزیم و کمپلمان سرم، قدرت باکتری کشی سرم و قدرت بیگانه خواری لکوسیت های کلیه قدامی نسبت به گروه شاهد در اکثر مراحل نمونه گیری مشاهده گردید (0/05>p). لذا می توان نتیجه گرفت واکسیناسیون ماهی قزل آلا با واکسن دوگانه استرپتوکوکوزیس/لاکتوکوکوزیس به روش تزریقی و غوطه وری ایمنی زایی مناسبی داشته و برای واکسیناسیون ماهی قزل آلا مناسب می باشد.

یکی از مهم ترین فاکتورها در زمان حمل و نقل، کاهش میزان استرس می باشد. تاثیرات پری بیوتیک تجاری مخمرمایع سلماناکس بر روی پارامترهای بیوشیمیایی و فاکتورهای خونی ماهی کپورمعمولی جوان (Cyprinus carpio) در طول حمل و نقل 12ساعته مورد بررسی قرار گرفت. 150قطعه ماهی کپورمعمولی با وزن متوسط 1/50±60/50 گرم توسط رژیم غذایی پری بیوتیک سلماناکس در سطح 1 میلی لیتر در هر 1کیلوگرم غذا در طول 90 روز تغذیه شدند. ماهیان در 3 تیمار و هریک با 3 تکرار با تراکم 1کیلوگرم به کیسه های پلاستیکی 40 لیتری ذخیره سازی شدند. تیمارها به ترتیب (A (25) ، B (18 و (C (10 درجه سانتی گراد بود. 10ماهی از کیسه های پلاستیکی انتخاب و در آغاز و پایان آزمایش خونگیری شد. تغییرات دمای آب در زمان حمل و نقل تاثیر معنی داری بر میزان هماتوکریت وMCV در بین تیمارهای آزمایشی با گروه شاهد نداشت (0/05>p) در میزان گلوکز و کلسیم نیز در بین تیمارهای آزمایشی، اختلاف قابل توجهی با گروه شاهد نداشت (0/05<p) بیش ترین میزان کورتیزول در تیمار شاهد مشاهده شد (0/05>p). حداکثر AST (واحد بین المللی بر لیتر) 361/50 در تیمار C مشاهده گردید (0/05>p). نتایج مطالعه حاضر نشان داد استفاده از پری بیوتیک سلماناکس در حمل و نقل طولانی مدت (12ساعته) منجر به کاهش استرس در ماهی کپورمعمولی می شود.

تحقیق حاضر جهت ارزیابی شاخص های خون شناسی کپورمعمولی (Cyprinus carpio) در مواجهه با نانوذرات آهن و پروبیوتیک لاکتوباسیلوس صورت گرفت. تعداد250بچه ماهیکپورمعمولی به مدت 42 روز در سه دسته ماهیان بدون پروبیوتیک و ماهیان دارای پروبیوتیک سطح (A (106 و ماهیان دارای پروبیوتیک سطح (107) B تقسیم شدند. سپس هرکدام از گروه ها 50 درصد غلظت کشنده نانو آهنبه مدت ده روز اضافه شد. تعداد گلبول های قرمز و هم چنین میزان M. C. H و M. C. H. C هموگلوبین خون اختلاف معنی داری با گروه شاهد داشت (05 /0>P) ، به طوری که آهن باعث افزایش این شاخص ها و پروبیوتیک منجر به کاهش شاخص های مذکور گردیده است، ولی هماتوکریت در حضور پروبیوتیک و آهن کاهش معنی داری یافت (0/05>P). مقدار M. C. V در مواجهه با آهن کاهش یافت درحالی که پروبیوتیکروند افزایشی M. C. V را به دنبال داشت. نتایج حاکی از تاثیر پروبیوتیک بر کاهش لنفوسیت خونبود درحالی که آهن منجر به افزایش این میزان گردید. تیمارها بر شاخصائوزینوفیل خون تاثیر معنی داری نداشت (0/05<P). ولی نتایج حاکی از تاثیر پروبیوتیک و آهن بر افزایش مونوسیت خون بود (0/05>P). نتیجه گیری کلی نشان داد که پروبیوتیک اثر کاهشی بسیاری از شاخص های خون شناسی داشته ولی در مقابل، آهن اثر افزایشی بر این شاخص ها داشت و در صورت ترکیب آهن و پروبیوتیک، اثر کاهشی این شاخص ها به وسیله پروبیوتیک جبران و یا حتی افزایش یافت که نشان از تاثیر مطلوب پروبیوتیک بر تعدیل اثرات نامطلوب نانوذرات آهن می باشد.

هورمون رشد یک پلی پپتید تک زنجیره ای است که رشد توده بدنی و متابولیسم را در مهره داران کنترل می کند. در این تحقیق ژن هورمون رشد تاس ماهی استرلیاد با استفاده از تکنیک cDNA از هیپوفیز جداسازی شد و توالی نوکلئوتیدی آن به دست آمد. برای این منظور ابتدا غده هیپوفیز از چهار نمونه تاس ماهی استرلیاد بالغ را جدا نموده و استخراج RNA با استفاده از محلول BIOZOL انجام شد. سپس با استفاده از تکنیک cDNA و PCR توالی ژن هورمون رشد تاس ماهی استرلیاد به دست آمد. نتایج نشان می دهد که ژن سنتزکننده هورمون رشد در تاس ماهی استرلیاد دارای توالی 768 نوکلئوتیدی می باشد که دارای bp 26 نوکلئوتید غیرترجمه ای در ناحیه ’’5 و bp 98 نوکلئوتید غیرترجمه ای در ناحیه ’’3 خود بوده و توالی کد شونده ای با bp 645 نوکلئوتید را دارد. هم چنین این ژن با کدون آغاز ATG در جایگاه 26 شروع و با کدون TAG در جایگاه 670 تمام می شود. ژن رشد تاس ماهی استرلیاد بالاترین میزان همولوژی با سایر مهره داران را ابتدا با پستانداران (67-64 درصد) ، پس از آن با مارماهی شکلان، دوزیستان و سپس با سایر ماهیان استخوانی دارد. شباهت بالای توالی پروتئین ژن رشد تاس ماهی استرلیاد با دیگر گونه های پستاندار نشان می دهد که این ژن از یک ژن رشد اجدادی مشترک منشا می گیرد.

رشد و قطر خار باله سینه ای بچه تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus) پرورشیسایت های جنوب شرقی و غربی دریای خزر پیش از رهاسازی به دریا بررسی گردید. پس از زیست سنجی بچه ماهیان، خار باله سینه ای سمت راست آن ها جدا گردید، وزن شد و اندازه آن ها ثبت گردید. هیچ تفاوت معنی داری در وزن و طول بچه ماهیان جنوب شرقی و غربی دریای خزر مشاهده نشد. شاخص چاقی هم تفاوت معنی داری بین دو منطقه نداشت (0/05<P). رابطه بین وزن بدن و وزن خار باله سینه ای در هر دو منطقه معنی دار بود. تفاوت معنی داری بین قطر مقطع خارهای باله سینه ای در دو ناحیه شرق و غرب وجود نداشت. منحنی رابطه میان طول با وزن بچه ماهیان به صورت ازلی بود، به گونه ای که بخش عمده رشد در روزهای ابتدایی زندگی مشاهده شد. این مطالعه نشان داد ویژگی های مشابه در رشد بچه تاس ماهیان ایرانی پرورشی نواحی جنوب شرقی و غربی دریای خزر وجود دارد که می تواند قبل از رهاسازی به دریا جهت شناخت شرایط آن ها برای اهداف حفاظتی مفید باشد.

تخریب زیستگاه یکی از تهدیدات جدی در احیای ذخایر ماهی هاست و می تواند بازده صید تجاری در مناطق ساحلی را با خطر جدی روبه رو کند و از طرفی مدل سازی مطلوبیت زیستگاه، به عنوان یک راه حل عملی برای حفظ و حمایت اکوسیستم ها و زیستگاه های دریایی است. در این پژوهش به مدل سازی مطلوبیت زیستگاه ماهی سفید در حوضه جنوبی دریای خزر براساس معیارهای عمق، غلظت کلروفیل سطحی، تابش فعال فتوسنتزی، تغییرات تراز آب و دمای سطحی آب پرداخته شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بیش ترین میزان مطلوبیت زیستگاهی ماهی سفید در بخش غربی حوضه جنوبی دریای خزر (اندکس های 24، 25 و 15) می باشد و فاکتورهای عمق و غلظت کلروفیل بیش ترین تاثیر را در مدل سازی داشته است. نتایج ارزیابی صحت سناریوهای وزنی نیز نشان داد که در بهترین سناریو میزان ROC برابر با 0/69 بوده که براین اساس پیشنهاد می شود خروجی این کار به عنوان معیاری برای انتخاب مناطق حفاظت شده دریایی و مکان یابی مناطق پرورش در قفس و دیگر مدل های خدمات اکوسیستمی در بخش جنوبی دریای خزر مورد استفاده قرار گیرد.

ناپلیوس آرتمیا نه تنها یک غذای مفید باارزش غذایی بالا برای دوران لاروی اغلب آبزیان می باشد بلکه می تواند به عنوان حامل بسیاری از افزودنی ها نیز مطرح باشد. ایجاد استرس کنترل شده در ناپلیوس آرتمیا می تواند موجب تحریک و تولید پروتئین های شوک حرارتی (HSPs) شود که تغذیه با آن باعث رشد و بقاء بهتر موجود شود. در این تحقیق تاثیر تغذیهبا ناپلیوس آرتمیای بدون استرس و استرس دیده و ریشه کاسنی به عنوان یک ماده پری بیوتیک در کنار غذای کنسانتره (تیمار شاهد) درمجموع 7 تیمار،بر شاخص های رشد و شاخص های زیست سنجی بچه ماهی گوپی (Poecilia reticulate) بررسی شد. تعداد 51 ماهی در هر تیمار با اندازه تقریبا یکسان، به صورت کاملا تصادفی در ظروف 3 لیتری تیمار بندی و به مدت 35 روز در 3 وعده به میزان 9% وزن بدن غذادهی شدند. در ابتدا و انتهای دوره غذادهی ماهی ها زیست سنجی شدند و نتایج آن ها با یکدیگر مقایسه گردید. نتایج تمامی شاخص های مورد مطالعه هم چون افزایش وزن، افزایش طول، ضریب رشد ویژه، ضریب چاقی و درصد افزایش وزن نشان داد که تغذیه با ناپلیوس آرتمیای استرس دیده تاثیر بهتری در اعلب فاکتورها داشته است. شاخص های ذکر شده به جز ضریب چاقی در تیمار های تغذیه شده با ناپلی افزایش بیش تری داشتند (0/05>P). تیمارهای کاسنی و شاهد تغذیه شده با غذای کنسانتره نتوانستند رقابتی با دیگر تیمارهای تغذیه شده با غذای زنده داشته باشند (0/05<P).

هدف از این مطالعه تعیین ترکیب گونه ای، پراکنش زمانی و مکانی ماهیان مختلف در سه روش مختلف صید سواحل جنوبی دریای خزر (منطقه گهرباران) طی آذر 1392 تا تیر 1393 می باشد. براساس نتایج به دست آمده در پره ریز چشمه 17 گونه از انواع ماهیان صید شدند که بیش ترین تعداد ماهیان را دو گونه Neogobius caspia و boyeriAtherina به ترتیب 39/73 و 28/61 درصد از کل صید را به خود اختصاص دادند. در دام گوشگیر 14 گونه صید شده و دو گونه Clupeonella cultriventris و Alosa braschnikowi، به ترتیب 28/12 و 27/73 درصد و در پره های صیادی نیز فقط 6 گونه صید شده و گونه های Rutilus kutum و Liza aurata به ترتیب 73/05 و 24/67 درصد از کل صید را به خود اختصاص دادند. بین میانگین شاخص های تنوع شانون – وینر، غنای گونه ای و شاخص یکنواختی در روش های مختلف صید اختلاف معنی داری وجود داشت (0/05>P). میانگین شاخص های تنوع شانون – وینر و غنای گونه ای در روش پره صیادی کم تر از صید پره ریز چشمه و دام گوشگیر بود و میانگین شاخص یکنواختی پره ریز چشمه کم تر از دو روش دیگر محاسبه شد. براساس این نتایج تنوع گونه ای در منطقه حساس گهرباران که در نزدیکی نیروگاه نکا و بندر امیرآباد واقع شده کم تر از تنوع گونه ای کل منطقه شرقی در سواحل ایران در دریای خزر می باشد.

فانوس ماهیان یکی از ذخایر مهم و ارزشمند آبزیان در آب های دریای عمان می باشند. در این بررسی، میزان صید و صید بر واحد تلاش صیادی (CPUE) فانوس ماهی گونه Benthosema pterotum در آب های شمال غربی دریای عمان (صیدگاه جاسک) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری در دو فصل بهار و تابستان 1395 با استفاده شناور ترالر پرشین تایگر مجهز به تور ترال میان آبی انجام گرفت. در مجموع 69295 کیلوگرم فانوس ماهی در طول دوره نمونه برداری و 141 عملیات ترال کشی شد. حداقل و حداکثر مقدار صید بر واحد تلاش در هر نوبت تورکشی ترال به ترتیب 13/33 و 1000 کیلوگرم بر ساعت به دست آمد. در فصل بهار بیش ترین میزان صید بر واحد تلاش در هر نوبت ترال کشی 1000 کیلوگرم بر ساعت و در فصل تابستان 33/333 کیلوگرم بر ساعت به دست آمد. میانگین صید بر واحد تلاش (± خطای استاندارد) فانوس ماهی در فصل بهار و تابستان به ترتیب 24/91±241/27 و 7/03±88/57 کیلوگرم بر ساعت به دست آمد، که تفاوت معنی داری را نشان داد (0/05>P). میانگین صید بر واحد تلاش (± خطای استاندارد) در لایه های عمقی 220-200، 240-220 و 260-240 متر به ترتیب 25/47±171/96، 23/62±167/67 و 24/07±151/35 کیلوگرم بر ساعت به دست آمد که با افزایش عمق این میزان کاهش یافت، ولی اختلاف معنی داری را بین این اعماق نشان نداد (0/05<P). نتایج این تحقیق می تواند در بحث مدیریت صید و نحوه بهره برداری از ذخایر ارزشمند فانوس ماهیان در آب های دریای عمان مورد استفاده قرار گیرد.

بهره برداری بی رویه آبزیان تجاری به خصوص ماهیان خاویاری به عنوان ارزشمندترین ماهیان دریای خزر، آن ها را در معرض خطر انقراض قرار داده است. این مطالعه با استفاده از روش پیمایش میدانی و به کمک ابزار پرسشنامه و مراجعه پرسشگر به مناطق فعالیت صیادان در استان گلستان انجام شد. داده های مورد نیاز با توزیع تعداد 172 پرسشنامه بین جامعه صیادان قانونی و غیرقانونی به دست آمد و پرسشنامه حاوی سوالات مرتبط با علل اجتماعی، اقتصادی، صیادی و حفاظت شیلاتی دخیل در وقوع بهره برداری غیرقانونی ذخایر بود. پس از تایید روایی و پایایی پرسشنامه ها، داده ها با استفاده از مدل لاجیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عوامل متعددی ازجمله: فاصله محل سکونت تا دریا، نوع شناور صیادی، نوع مالکیت صید، زمان و عمق صید تاثیر معنی داری در وقوع صید غیرقانونی داشتند. بهره برداران غیرقانونی در استان گلستان عمدتا در اعماق کم به صید ماهیان خاویاری با استفاده از ادوات صیادی غیراستاندارد پرداخته و تلاش صیادی آن ها نیز در مقایسه با صیادان قانونی عمدتا در طول شب رخ داد. به طورکلی، احتمال وقوع صید غیرقانونی در دریای خزر با مجموعه ای از عوامل اجتماعی، اقتصادی، حفاظتی و شیلاتی مرتبط است.

این تحقیق با هدف ترکیب گونه ای، فراوانی طولی و صید در واحد تلاش گونه های صید شده در تورهای گوشگیر مونوفیلامنت ویژه ماهی شوریده انجام شد. عملیات نمونه برداری طی 20 بار دریاوری در منطقه پسابندر چابهار در فصول پاییز و زمستان و بهار 1393 و توسط قایق صیادی (مجهز به 4 طاقه تور به طول 360 متر، ارتفاع آویخته تور 4/4 متر، اندازه چشمه کشیده 73 میلی متر) و در اعماق 8-4 متر صورت پذیرفت. در پایان 20 فقره تور اندازی، 1157 قطعه ماهی و سخت پوست متعلق به 19 خانواده و 19 گونه در دوره مطالعه ثبت شد. بیش ترین فراوانی متعلق به ماهی شوریده (29/1 درصد) بود. بعد از آن به ترتیب ماهی کیجار بزرگ (16/98 درصد) ، گربه ماهی بزرگ (7/45 درصد) ، شینگ ماهی (6/32 درصد) سنگسر معمولی (6/23 درصد) ، گوازیم دم رشته ای (4/41 درصد) و سایر آبزیان روی هم رفته (29/5 درصد) از ترکیب صید را به خود اختصاص دادند. هم چنین نتایج تحقیق نشان داد که در فصل زمستان ماهی شوریده از فراوانی بیش تری نسبت به فصل پاییز برخوردار بود. دامنه طولی ماهی شوریده صید شده در کل دوره نمونه برداری بین 50 – 20/1 سانتی متر و بیش ترین فراوانی (33/76 درصد) در کلاسه طولی 40 – 35 سانتی متر بود. هم چنین در این بررسی مشاهده شد که 58/82 درصد ماهی های شوریده صید شده کوچک تر از اندازه 50 Lmاین گونه (40 سانتی متر) در منطقه پسابندر و 41/18 درصد ماهی ها بالای این اندازه بودند. صید به ازای واحد تلاش صیادی ماهی شوریده در کل دوره مطالعه 2994/29 گرم بر طاقه روز به دست آمد. بیش ترین و کم ترین CPUE ماهی شوریده به ترتیب مربوط به ماه اسفند به میزان 6979 و مهر به میزان 1142 گرم بر طاقه روز بود. هم چنین میزان صید به ازای واحد تلاش برای گونه های کیجار بزرگ، گربه ماهی ، سنگسر، پنج زاری ماهی مخطط و گوازیم دم رشته ای به ترتیب 1161/94، 495/69، 418/81، 188/68، 160/69 گرم بر طاقه روز به دست آمد. با توجه به نتایج حاصل، افزایش اندازه چشمه تور برای حفاظت از ذخایر پیشنهاد می گردد.

پارازیتوئیدها نقش بسیار مهمی در تعادل زنجیره های اکوسیستم های طبیعی و زراعی ایفاء می کنند. مزارع برنج یکی از اکوسیستم های منحصر به فرد است که دو شرایط آبی و خشکی را به طور توام دارا می باشد و لذا فون بسیار متنوعی از بندپایان در این اکوسیستم فعالیت دارند. در این پژوهش تنوع گونه ای پارازیتوئیدهای مزارع برنج در برخی مناطق استان های گیلان و مازندران مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج این پژوهش یازده گونه پارازیتوئید از راسته دوبالان (Diptera) و سی و چهار گونه پارازیتوئید از راسته بال غشائیان (Hymenoptera) از مزارع برنج و مناطق اطراف آن جمع آوری شدند. از میان پارازیتوئیدهای جمع آوری شده، از راسته دوبالان (Diptera) ، یک گونه از خانواده Phoridae، سه گونه از خانواده Sarcophagidae و چهار گونه از خانواده Tachinidae، و از راسته بال غشاییان (Hymenoptera) ، سه گونه از خانواده Chalcididae، هشت گونه از خانواده Braconidae، بیست و یک گونه از خانواده Ichneumonidae و دو گونه از خانواده Trichogrammatidae شناسایی گردیدند. دو گونه زنبور شامل Coelichneumon dorsosignatus (Berthoumieu, 1894) (Ichneumonidae) و Antrocephalus mitys (Walker, 1846) (Chalcididae) گزارش های جدید برای فون ایران محسوب می گردند.

راسته Odonata یکی از قدیمی ترین حشرات بال داربوده که در برگیرنده سه زیر راسته به نام هایZygoptera ،Anisoptera و Anisozygoptera می باشد. این راسته با 6500 گونه نقش مهمی در کنترل بیولوژیک آفات و آفت حشرات ایفاء می کند. به منظور بررسی فون راسته Odonata در استان مازندران نمونه برداری به صورت تصادفی به وسیله تور حشره گیری از 11 ایستگاه در موقعیت های جغرافیایی مختلف طی ماه های اردیبهشت تا اواسط شهریورسال 1390 انجام گرفت. نمونه ها به وسیله استات اتیل کشته شده و در آزمایشگاه بیوسیستماتیک دانشگاه شهید بهشتی توسط کلید شناسایی دامونت مورد شناسایی قرار گرفتند. 14گونه متعلق به 10 جنس، 7 خانواده و دو زیر راسته مورد شناسایی قرار گرفت. از این بین سه گونه به نام های (Orthetrum brunnum (B. de Fonscolombe, 1837 (Pantala flavescens (Fabricius, 1798 و (Sympetrum fonscolombei (Selys, 1837 متعلق به سه جنس از خانواده Libellulidae و زیر راسته Anisoptera برای اولین بار از استان مازندران شناسایی و معرفی شدند. تمامی گونه های شناسایی شده توسط پروفسور Dumont ازکشور بلژیک مورد تایید قرار گرفت.

مطالعه حاضر در راستای تکمیل فون پروانه های شرق استان تهران صورت گرفت، 6 منطقه که براساس ارتفاع با هم اختلاف داشتند در پارک ملی خجیر انتخاب شد. نمونه برداری در طبیعت به طور هفتگی به صورت تصادفی از اسفند 1394 تا مرداد 1395 انجام شد. نتایج این مطالعه منجر به شناسایی 35 گونه از 26 جنس،10 زیرخانواده، 5 خانواده و 2 بالاخانواده در این منطقه مطالعاتی گردید. از میان گونه های شناسایی شده، ایستگاه باغ شاد با 28 گونه و ایستگاه حاشیه سد ماملو با 7 گونه به ترتیب بیش ترین و کم ترین تعداد گونه ها را به خود اختصاص داده اند، از طرفی ایستگاه باغ شاد با 177 نمونه و ایستگاه حاشیه سد ماملو با 34 نمونه به ترتیب بیش ترین و کم ترین فراوانی را داشتند. فراوان ترین گونه ها در محدوده ایستگاه های مطالعاتی شامل Coenonympha saadi، Hyponephele lupinus، Pontia (daplidice) edusa edusa و Pieris rapae بودند. پراکندگی و جمعیت پروانه های شناسایی شده در اردیبهشت ماه بالاتر بود که نشان دهنده شرایط مطلوب تر زیستی در این زمان می باشد. روزپرک های خجیر در منطقه باغ شاد به طور معنی داری بیش تر بودند. براساس نتایج به دست آمده مشاهده گردید که گونه Coenonympha saadi در اردیبهشت ماه در ایستگاه بند انجیر و گونه Hyponephele lupinus در مرداد ماه در ایستگاه باغ شاد دارای اختلاف معنی دار می باشند (0/05>P) و نمونه های دیگر فاقد اختلاف معنی دار می باشند. گونه Glaucopsyche safidensis که در منابع فارسی وجود نداشت در این مطالعه مشاهده شد وگونه Eogenes alcides برای اولین بار در شهر تهران گزارش شد.

خانواده Diptera: Insecta) Chironomidae) با داشتن فراوان ترین و متنوع ترین حشرات گسترش جهانی دارد و در اغلب اکوسیستم های آب شیرین از جمله آب های داخلی ایران یافت می شود. با وجود این، پژوهش های معدودی برای شناسایی این گروه در ایران انجام شده و دانش موجود از گوناگونی فون و پراکندگی آن ها در کشور بسیار ناچیز است. برای شناخت لاروهای خانواده Chironomidae در رودخانه جاجرود، نمونه برداری های فصلی از چهار ایستگاه انتخابی (فشم، سعیدآباد، خجیر و پاکدشت) در گذر رودخانه با استفاده از توری نمونه برداری Dredge با سه تکرار در هر ایستگاه در سال 1394 انجام شد. نمونه ها پس از جمع آوری در محل نمونه برداری در الکل اتانول 70 درصد نگه داری شدند. در آزمایشگاه، ابتدا لاروهای Chironomidae از دیگر نمونه ها و اجزای بستر جداسازی و پس از تهیه لام دایمی با میکروسکوپ های نوری و فاز کنتراست و کلیدهای شناسایی موجود تا سطح جنس شناسایی شد. نتایج بررسی حاضر از خانواده شیرونومیده، وجود 4 جنس از سه زیرخانواده را در بخش های مختلف این رودخانه نشان داد. این زیرخانواده ها عبارتند از: Chironominae (شامل جنس Chironomus) ، زیرخانواده Diamesinae (شامل 2 جنس Diamesa و Pseudodiamesa) و زیرخانواده Orthocladiinae مورد شناسایی قرار گرفتند.

کیتوزان یکی ازمهم ترین پلیمرهای زیست فعال است که مشتق استیل زدایی شده کیتین می باشد. در مطالعه حاضر، کیتوزان با استیل زدایی کیتین در طی زمان های مختلف از پوسته میگو رودخانه ای تهیه گردید. جهتمقایسهخواصآنتیاکسیدانی کیتوزان های به دست آمده (60C، C80 و 100 C) در زمان های 60، 80 و 100 دقیقه، ازویژگی هایی شامل فعالیت آنتی اکسیدانی،قدرتمهاررادیکالآزاد 2و2دی فینیل،1-پیکریل –هیدرازیل (DPPH) ، قدرت مهار رادیکال پراکسید هیدروژن، قدرت کاهندگی وکیلاته کنندگی کاتیونآهنسهظرفیتی استفادهگردید. توان کاهندگی کیتوزان (10 میلی گرم برمیلی لیتر) بین 0/42-0/72به دست آمد. توانایی مهار کیتوزان 60C نسبت به رادیکالDPPH، در غلظت 10 میلی گرم بر میلی لیتر 26/2درصد بود، در حالی که توانایی حذف این رادیکال توسط کیتوزان های 80C و 100 C به ترتیب برابر با 44/3 و 50/4 درصد ثبت گردید. قابلیت مهار رادیکال های پراکسید هیدروژن، دردامنه 58/4 تا 75/6 درصد برآوردگردید، درحالی که در1 میلی گرم بر میلی لیتر، قابلیت های کیلاته کنندگی یون های آهن، 64/3 تا 86/8 درصد مشاهده شد. مقادیر غلظت موثر برایفعالیت آنتی اکسیدانی درتمام کیتوزان ها کم تر از 1/4 میلی گرم بر میلی لیتر به دست آمد. فعالیت آنتی اکسیدانی کیتوزان های تهیه شده در زمان های مختلف، با مدت زمان استیل زدایی آن ها ارتباط داشت، به طوری که افزایش زمان داستیلاسیون منجر به افزایش معنی داری در فعالیت آنتی اکسیدانی کیتوزان شده است (0/05>p). کیتوزان های به دست آمده ازمیگو از فعالیت آنتی اکسیدانی قابل قبولی برخوردار بودند ومی توانند به عنوان منبع آنتی اکسیدانی در مکمل غذایی وصنایع دارویی به کار برده شوند.

جنس Lydia متعلق به زیرشاخه سخت پوستان و رده خرچنگ های حقیقی می باشد. تنها گونه ای از آن که در خلیج فارس یافت شده است Lydia tenax نام دارد. از آن جایی که در قلمرو دریایی گونه های شناسایی نشده به وفور وجود دارند روش شناسایی سنتی مبتنی بر ویژگی های مورفولوژیک شناسایی آن ها را با مشکل مواجه می کند. اخیرا ژن COI برای شناسایی و تعیین حد و مرز گونه ای کاربرد فراوانی دارد به همین منظور از نشانگر مولکولی ژن COI و هم چنین فراساختار اولین گونوپود جنس نر استفاده شد برای این که احتمال وجود گونه های مخفی در میان 3 مورفوتایپ این گونه نشان داده شود. بنابراین از گونه منسوب به Lydia tenax از سواحل صخره ای استان بوشهر نمونه برداری انجام شد. سپس اولین گونوپودهای جنس نر، جداسازی شده و با میکروسکوپ الکترونی اسکنینگ (SEM) مورد عکس برداری قرار گرفتند. جهت مطالعات مولکولی DNA نمونه ها با استفاده از روش فنل-کلروفروم استخراج و قطعه ژنی زیر واحد یک سیتوکروم اکسیداز میتوکندری (COI) تکثیر و توالی یابی شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد توالی نوکلئوتیدی این قطعه ژنی میتوکندریایی (COI) در نمونه های مورد بررسی یکسان نیست و از این 3 مورفوتایپ نمونه Lydia sp. FCH با بقیه مورفوتایپ ها تفاوت بیش تری را نشان داد و در کلادی جداگانه قرار گرفت. مطالعه دقیق فراساختار اولین گونوپود جنس نر در 3 مورفوتایپ، نیز تفاوت هایی را در قسمت راسی نشان داد. بررسی حاصل نشان داد، زمانی که تشخیص گونه ها به دلیل شباهت های زیاد مورفولوژی مشکل است، بررسی های فراساختار اولین گونوپود جنس نر و شناسایی براساس ژن COI در تفکیک گونه ها سودمند خواهد بود.

مقایسه دو گونه کرم خاکی Eisenia fetida و venetaDendrobaena در تولید ورمی کمپوست از دو ماده آلی کمپوست زباله شهری و کود گاو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون T نشان داد اختلاف در افزایش نیتروژن در هر دو بستر توسط دو گونه کرم معنی دار نبوده است. فسفر کل در محصول نهایی ورمی کمپوست در هر دو بستر افزایش داشته است (0/05˂p) ، اما اختلاف فعالیت دو گونه کرم خاکی در افزایش فسفر در ورمی کمپوست کود گاو از نظر آماری معنی دار نبوده و در ورمی کمپوست زباله شهری معنی دار بوده (0/05˂p) و از این رو، گونه آیزنیا فتیدا عملکرد بهتری از خود نشان داده است. در بستر کود گاو اختلاف آماری معنی داری در میانگین بیش ترین تعداد کرم در دو گونه، وجود ندارد هم چنین اختلاف دو گونه کرم خاکی از نظر میانگین تعداد کوکون برای هر کرم در روز نیز معنی دار است (0/05˂p). مقایسه صفات زیستی دو گونه کرم خاکی در بستر کمپوست زباله نشان می دهد با وجودی که اختلاف دو گونه از نظر میانگین کلی تعداد کوکون، میانگین تعداد کوکون برای هر کرم و میانگین تعداد کوکون برای هر کرم در روز، معنی دار است (0/05˂p) و E. fetida عملکرد بهتری از خود نشان داده است، با این حال دو گونه از نظر میانگین بیش ترین تعداد کرم، اختلاف معنی داری ندارند. در مجموع کرم های E. fetidaسرعت رشد بیش تری دارند و چرخه تکثیر آن ها کوتاه تر است. نتایج نشان داد کرم های خاکی D. venetaشباهت زیستی زیادی با E. fetida دارد و قابلیت مناسب این گونه باعث می شود تا بتوان از این کرم خاکی نیز در فرآیند تولید ورمی کمپوست استفاده نمود.

امروزه اثرات زیست محیطی ناشی از پرورش ماهی بر کیفت آب و جوامع کف زی امری بدیهی بر آلودگی آب است. به همین منظور، مطالعه ای جهت بررسی پراکنش، فراوانی و توده زنده بزرگ بی مهره گان خلیج گرگان در محدوده حصارهای پرورشی ماهیان خاویاری صورت گرفت. تحقیق به صورت فصلی از مرداد 1394 الی تیر ماه 1395 انجام شد. 5 ایستگاه با 3 تکرار به ترتیب شامل مرکز حصار، 5، 25، 50 و 100 متری از حصار در نظر گرفته شد. نمونه برداری از بستر توسط نمونه بردار ون وین گرب با سطح 0/05 مترمربع (25×20 سانتی متر) صورت گرفت. تراکم، درصد فراوانی و میزان زی توده هر گروه تعیین گردید. در مجموع 11 جنس و 10 خانواده از 3 شاخه بزرگ جانوری شامل نرم تنان (Mollusks) ، بندپایان (Arthropods) ، کرم ها (Annelids) مشاهده شد. براساس نتایج به دست آمده بیش ترین درصد فراوانی نمونه ها در طول سال متعلق به خانواده پیرگولیده (Pyrgulidae (Hydrobiidae و کوکلیپویده (Cochliopidae) از شکم پایان (Gastroppda) به ترتیب 33/83 % و 26/05%، کم ترین آن متعلق به خانواده گاماریده (Gammaridae) از سخت پوستان (Crustacean) با 0/05 % بودند. نتایج نشان داد، بیش ترین پراکنش و فراوانی متعلق به جنس Pyrgohydrobia sp. از خانواده پیرگولیده (3410 عدد) بود. بیش ترین و کم ترین فراوانی گونه های مشاهده شده به ترتیب مربوط به فصل پاییز (3263 عدد) و بهار (2044 عدد) بود. بیش ترین و کم ترین فراوانی مربوط به ایستگاه های 3 و 1 به ترتیب با 2469و 1821 عدد بود. با این حال، مطالعات نشان داد که تفاوت معنی داری در پراکنش فراوانی جوامع کف زی در اطراف حصارهای پرورشی دیده نشد (0/05<p).

هدف از تحقیق حاضر، تشخیص تفاوت بین گونه ای سوهانک در سه گونه از شکم پایان خانواده Neritidae در مناطق بین کشندی جزیره خارگ توسط مطالعه سوهانک توسط میکروسکوپ نوری و الکترونی نگاره بود. نمونه برداری شکم پایان در زمستان 1394 و بهار 1395 (هر فصل یک بار) و از 5 ایستگاه در مناطق بین کشندی جزیره خارگ و عمق کم تر از یک متر انجام شد. نمونه ها بلافاصله فریز شده و به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از بررسی ریخت شناسی، مواد آلی نمونه ها هضم و سوهانک جدا شده و توسط میکروسکوپ نوری و الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعه حاضر، 3 گونه از خانواده Neritidae شناسایی شد که شامل Nerita albicilla، Nerita adenensis و Nerita longiiبودند. نوع سوهانک در هر سه گونه ریپیدوگلوسان بود و تفاوت قابل ملاحظه ای بین تعداد و شکل دندان های سوهانک بین آن ها مشاهده نشد. نسبت طول صدف به طول سوهانک در N. longiiبیش ترین و در N. albicillaکم ترین بود که نشان دهنده کوچک بودن سوهانک در Nerita longii و بزرگ بودن آن در Nerita albicilla می باشد. بررسی سوهانک توسط میکروسکوپ الکترونی روش مناسبی برای مطالعه دقیق تر آن در شکم پایان می باشد.

اسفنج ها جانورانی چندسلولی و متعلق به شاخه پوریفرا هستند و یکی از مهم ترین اجتماعات جانوران کفزی در خلیج فارس محسوب می شوند. این تحقیق در جزیره لارک در طی دو فصل زمستان1389 و تابستان1390 انجام گردید. در مجموع 6 ایستگاه برای نمونه برداری انتخاب شد. در هر ایستگاه سه بار نمونه برداری به طور تصادفی صورت پذیرفت. نمونه برداری با استفاده از کوادرات در مساحت 1×1 متر مربع انجام گرفت. پس از نمونه برداری و هضم مواد آلی در نمونه ها، اسپیکول ها جهت شناسایی اسفنج ها مورد بررسی قرار گرفتند و در مجموع 4 گونه شناسایی شدند. گونه های شناسایی شده در این مطالعه متعلق به رده بررسی پراکنش اسفنج ها نیز با استفاده از روش ترانسکت ها در اعماق 0، 5، 10، 15 و 20 متری دریا صورت گرفت. اسفنج های شناسایی شده متعلق به رده Demospongiae و راسته های Haplosclerida، Agelasida، Dictyoceratida و خانواده های Irciniidae، Niphatidae، AgelasidaeوChalinidae بودند. گونه های شناسایی شده شامل Haliclona caeralea ، Agelas dilatata، Niphates furcate و Ircinia sp. بودند. که فراوان ترین آن ها گونه Agelas dilatataتعیین گردید. تغییرات فصلی در فراوانی تمام گونه های یاد شده موثر بود به طوری که بیش ترین فراوانی در فصل تابستان مشاهده گردید.