فهرست مطالب

پژوهش های زبان شناسی - سال هشتم شماره 1 (پیاپی 14، بهار و تابستان 1395)

نشریه پژوهش های زبان شناسی
سال هشتم شماره 1 (پیاپی 14، بهار و تابستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/06/23
  • تعداد عناوین: 6
|
  • والی رضایی صفحات 1-16
    در دستورهای سنتی زبان فارسی در کنار مصدر، دو مقوله اسم مصدر و حاصل مصدر نیز مطرح شده اند. اختلاف نظرهای زیادی در مورد تعلق مصدر به فعل یا اسم در میان دستورنویسان و زبان شناسان وجود دارد. در مورد اسم مصدر و حاصل مصدر نیز دیدگاه های متفاوتی به چشم می خورد. در این مقاله این مقوله ها بر اساس سرنمون رده شناختی مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. بر اساس رویکرد کرافت (2003) طبقه معنایی واژگان به تنهایی قادر به تعیین مقوله واژگانی کلمات به صورت بین زبانی نیست و علاوه بر آن نقش کنش گزاره ای نیز باید در نظر گرفته شود. در این تحقیق نشان داده می شود که مصدر از نظر داشتن کنش گزاره ای ارجاع مانند اسم است، اما از نظر طبقه معنایی به فعل شباهت دارد. اسم مصدر نیز از این نظر مانند مصدر است، اما ویژگی های اسمی بیشتری دارد. آنچه به عنوان حاصل مصدر در دستور سنتی مطرح است هیچ ارتباطی با طبقه معنایی مصدر و اسم مصدر یعنی کنش ندارد. نتیجه این پژوهش این است که در کنار سه مقوله واژگانی اسم، فعل و صفت مقوله های دیگری وجود دارد که از نظر طبقه معنایی و کنش گزاره ای ترکیبی از ویژگی های مربوط به این سه مقوله تلقی می شوند. این مقاله نشان می دهد که رویکرد سرنمون رده شناختی کرافت یک فضای مفهومی جهانی را به دست می دهد که بر همه زبان ها قابل اعمال است. با این وجود ترکیب های غیر سرنمون طبقه معنایی و کنش گزاره ای گاهی بیش از یک مقوله را در زبان های خاص در خود جای می دهند. نقشه معنایی مورد نظر کرافت قادر به تمایز مصدر و اسم مصدر در زبان فارسی نیست، زیرا این دو مقوله دارای مولفه های مشترکی هستند. در چنین مواردی با استفاده از معیارهای صوری و نقشی می توان این مقوله ها را متمایز نمود. این تحقیق نشان می دهد که بزرگترین ضعف سرنمون رده شناختی کرافت این است که فضای مفهومی مقوله های واژگانی را به دو بخش یعنی نقاط بی نشان و نقاط حاشیه ای تقسیم می کند و قادر نیست معیاری را برای درجه بندی میزان بی نشان بودن یا حاشیه ای بودن به دست دهد.
    کلیدواژگان: سرنمون رده شناختی، مصدر، اسم مصدر، حاصل مصدر، کنش گزاره ای
  • اکرم خوشدونی فراهانی * صفحات 17-35
    این مقاله ضمن بررسی و نقد رویکرد انضمامی و جزء فعلی به عنوان فعل سبک، تحلیل تازه ای از فعل مرکب در زبان فارسی ارائه می دهد که به موجب آن ساختار موضوعی جزء فعلی فعل مرکب با ساختار موضوعی فعل ساده متناظر آن تفاوتی ندارد و در نتیجه جزء فعلی برخلاف نظر اکثر زبان شناسان، به لحاظ نقش معنایی سبک و رنگ باخته نیست، بلکه اعطاء نقش های معنایی به موضوع ها را در جمله برعهده دارد. به موجب تحلیل پیشنهادی این مقاله جزء غیرفعلی فعل مرکب محمولی یا غیرمحمولی است. در حالت اول یک هسته مقوله آزاد موضوع پذیر بوده و در حالت دوم یک گروه اسمی در جایگاه متمم هسته تهی است و به لحاظ معنایی ممکن است شفاف یا تیره باشد. در این مقاله، با چارچوب نظری برجستگی ساختار موضوعی گریم شاو (1992)، مفعول در مجاورت فعل اصلی می تواند هسته موضوع پذیر باشد. این عنصر تنها به درونی ترین موضوع خود یعنی کنش رو نقش معنایی اعطاء می کند و در حوزه محمول ساختار موضوعی خود را کامل نمی کند؛ چون موضوع های بیان نشده آن در ساختار موضوعی جزءفعلی موجودند. بنابراین، در این مورد، نگارنده فرضیه 'اشتراک موضوع' را به جای 'انتقال موضوع' گریم شاو و مستر (1988) برمی گزینند.
    کلیدواژگان: فعل سبک، ساختار موضوعی، برجستگی، گروه محمول، نقش معنایی
  • شیرین پورابراهیم صفحات 37-52
    هدف مقاله حاضر پرداختن به بازنمایی ایدئولوژی در کاریکاتور های سیاسی بر اساس دو رویکرد معنی شناسی شناختی و تحلیل انتقادی کلام است. در این تحقیق، از میان کاریکاتور های سیاسی ایران در سال های 1391 و 1392، با موضوع جنگ افروزی آمریکا، شش کاریکاتور انتخاب و به دو گروه تصویری و کلامی- تصویری تقسیم شدند. این کاریکاتور ها بر اساس نظریه استعاره چندنمودی فورسویل، و نقش استعاره ها در تحلیل انتقادی کلام موسلف (2012) مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفت تا مشخص شود الف) چگونه استعاره های ایدئولوژی در دو نمود کلام و تصویر نمایش داده می شوند و ب) چگونه استعاره های مفهومی می توانند به عنوان ابزاری مطلوب در جهت رسیدن به اهداف ایدئولوژیکی پیام کاریکاتور های سیاسی به کار گرفته شوند. نتایج این تحقیق نشان داد که درکاریکاتورهای سیاسی موجود مفاهیم آزادی، صلح، امنیت و سلامت به صورت جنگ مفهوم سازی شده است. در گروه نخست که حاوی استعاره های تک نمودی (تصویری) بود نمادهای صلح و آزادی در تصاویر به کار رفته و از طریق دو تکنیک تلفیق مفاهیم مبدا و مقصد و پرکردن غیرمنتظره بخشی از یک طرحواره، رابطه بین مبدا و مقصد در ذهن خواننده شکل می گیرد و در گروه کاریکاتورهای کلامی-تصویری همین روابط به اضافه نقش تثبیتی نوشتار بادکنکی به نگاشت میان مفاهیم مبدا و مفهوم مقصد (جنگ) کمک می کند. در تمام کاریکاتورهای مذکور همانطور که موسلف ادعا می کند، کاربرد استعاره (و برخی سازوکارهای شناختی دیگر) نقش مهمی در ایجاد طنز سیاسی مورد نظر هنرمند، و نمایش یا انتقال روابط ایدئولو‍ژیکی سیاسی مورد نظر کارتونیست ایفا می کند.
    کلیدواژگان: استعاره های کلامی، تصویری، کاریکاتور های سیاسی، ایدئولوژی، معنی شناسی شناختی، تحلیل انتقادی کلام
  • مریم سادات غیاثیان، اکبر شیرینی صفحات 53-70
    زبان شناسی زیست بومی رویکردی نوین در پژوهش های زبانی است که به تبیین چرایی و چگونگی تاثیرگذاری کردارهای زبانی بر رفتار اجتماعی سخن وران زبانی و پیامدهای آن بر محیط زیست و گونه های زیستی می پردازد. بررسی جایگاه انسان و شیوه بازنمایی حیوانات در فرهنگ فارسی معین بر اساس دستاوردهای زبان شناسی زیست بومی هدف این پژوهش است. این مقاله بر آن است تا به این پرسش ها پاسخ دهد: چگونه می توان انسان مداری حاکم در فرهنگ فارسی معین را درقالب یک انگاره پویای زبانی توصیف کرد؟ ملاک های به کار گرفته شده در تعریف حیوانات در این فرهنگ چیست؟ رابطه این ملاک ها با پدیداری و پایداری مشکلات زیستی در کشورمان چگونه است؟ بدین منظور به بررسی تقابل انسان و محیط زیست و چگونگی بازنمود آن در فرهنگ فارسی معین می پردازیم. برای واکاوی انسان مداری، تمامی اسامی حیواناتی که در مجموعه چهار جلدی «فرهنگ فارسی معین» معرفی شده اند، مورد بررسی قرار گرفته و نتایج در چهارچوب انگاره پیشنهادی تجزیه و تحلیل شده است. براساس یافته ها، کارکردهای اقتصادی، آرامش خاطر و ویژگی های فیزیکی حیوانات مهم ترین شاخصه های بازنمایی حیوانات در این فرهنگ می باشد. رمزگشایی از انسان مداری نهادینه شده در فرهنگ فارسی زبان ها، آگاهی بخشی در مورد اهمیت گونه های زیستی و ضرورت بروز رسانی تعاریف حیوانات به منظور بازتاب دغدغه های زیستی مهم ترین دستاوردهای پژوهش پیش رو می باشد.
    کلیدواژگان: گفتمان، زبان شناسی زیست بومی، تکامل فرهنگی، انسان مداری، فرهنگ واژگان زبان فارسی
  • مهدی ابطحی، مهدی خدادادیان صفحات 71-88
    در سال‏های اخیر، مطالعات گسترده‏ای در خصوص تاثیر دوزبانگی، در معانی متفاوت آن، بر یادگیری زبان سوم صورت پذیرفته که نتایج متفاوتی از آنها حاصل شده است. پاره‏ای از این پژوهش‏ها به تاثیر مثبت دوزبانگی بر یادگیری زبان سوم اذعان داشته‏اند و تعدادی دیگر، این تاثیر را منفی قلمداد نموده‏اند. در همین راستا، در پژوهش حاضر نیز به بررسی تاثیر دوزبانگی مصنوعی (یادگیری زبان خارجی و از طریق آموزش) بر یادگیری زبان سوم پرداخته شده است. آزمودنی های پژوهش را تعداد 24 تن از فارسی‏آموزان چینی تشکیل می‏دادند که در مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) به یادگیری زبان فارسی در دوره عمومی اشتغال داشتند و در قالب دو گروه دسته بندی شدند. گروه اول شامل 12 نفر از زبان‏آموزانی بود که علاوه بر زبان مادری خود، در سطوح مختلف با زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی آشنایی داشتند، و گروه دوم شامل 12 نفر از زبان‏آموزانی می‏شد که تنها، زبان مادری خود را می‏دانستند، و معیار پیشرفت تحصیلی این فارسی‏آموزان، نمرات پایانی آنان در هر چهار مهارت بود. نتایجی که از این پژوهش حاصل گردید، گویای این نکته بود که دوزبانگی آزمودنی ها (آشنایی آنان با زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی) بر سطح پیشرفت تحصیلی آنان در زبان سوم (فارسی) تاثیر مثبتی داشته است. همچنین، هر اندازه سطح زبانی زبان خارجی آزمودنی ها (انگلیسی) بالاتر باشد، میزان یادگیری زبان سوم آنان افزایش پیدا می‏کند. بنابراین، می‏توان اظهار نمود که میزان آشنایی آنان با زبان دوم نیز، بر میزان یادگیری زبان سوم آنان تاثیر گذار است.
    کلیدواژگان: دوزبانگی، چندزبانگی، یادگیری زبان سوم، زبان خارجی
  • طاهره افشار صفحات 89-110
    بررسی تناظر میان گروه های مختلف نحوی از دیرباز مورد توجه زبان شناسان بسیاری بوده است. در این بین تناظر میان گروه اسمی و گروه فعلی از اهمیت بیشتری برخودار بوده است. مقاله حاضر می کوشد تا چنین تناظری را در چارچوب مفاهیم نظری برنامه کمینه گرا بررسی کند. داده های ارائه شده نشان می دهند که گروه تعریف نیز همانند گروه فعلی از سه لایه متفاوت تعبیری، توصیفی و نقش های معنایی تشکیل شده است. این لایه ها در زبان فارسی نیز هم سو با سایر زبان ها وجود دارد که در هر لایه عناصر مختلفی متناسب با آن حوزه موجود می باشد. بدین ترتیب که در لایه تعبیری گروه تعریف، مشخصات مربوط به تعبیر گروه اسمی از جمله معرفه یا نکره بودن گروه اسمی مشخص می شود. در لایه دوم یا لایه توصیفی گروه های نقشی مختلف مانند گروه صفتی و یا گروه شمار قرار دارند که نقش توصیف گروه اسمی را به عهده دارند و در لایه واژگانی نیز نقش های معنایی مناسب به موضوعات اعطا می شود.
    کلیدواژگان: گروه تعریف، لایه تعبیری، لایه توصیفی، لایه واژگانی
|
  • Vali Rezai Pages 1-16
    Traditional Grammarians have recognized three categories in Persian including infinitive, verbal noun and Hâsele Masdar(HM).There have been much debates on the nature of these categories especially concerning their inclusion in the category of verbs or nouns. In this paper these categories are studied within the framework of the typological prototype. According to Croft(2003) the semantic class of words alone cannot distinguish parts of speech cross-linguistically. Instead, another criterion named propositional act function is required. The semantic class includes objects, properties and actions. The propositional act functions are reference, predication and modification. It will be demonstrated that the category of infinitive and verbal noun are both a combination of action and reference. HM is not a subclass of infinitive at all, because it lacks the semantic feature of action. What has been called HM in traditional grammar is indeed the result of a derivational process with the aid of the suffix –i creating nouns from adjective and adjectves from nouns. The typological prototype approach provides a universal conceptual space for parts of speech that works cross-linguistically . However, the non- prototypical combinations of semantic class and propositional act functions often embrace more than one member in individual languages. In such cases we can distinguish different categories using formal and functional criteria.
    Keywords: typological prototype, infinitive, verbal noun, propositional act, lexical category
  • Akram Khoshdoni Farahani * Pages 17-35
    This paper investigates the syntax of Persian complex predicates, within the argument-structure prominence theory of Grimshaw (1992).
    Since many linguists have been concerned with Persian complex predicates, we critically review their proposals.The previous studies about it consists of incorporation and light verb procedures. We show that argument -structure of the verbal elements in its heavy function is not different from argument -structure of its corresponding form in complex predicates, as most linguists have supposed, the so-called light verbs are shown to be thematically Light and bleached Rather, they but it assigns -roles to arguments in the sentence. As the paper supposes non-verbal element of the complex predicate can be whether an argument or a part of it.In the latter,the non- verbal element is a kind of predicate. Some times the non-verbal element as argument is somehow semantically idiosyncratic and unusual. The theme together with the verbal element result in a single meaning which is the necessary condition for the formation of complex predicate. As the last point , our hypothesis prefers argument-participation to Grimshaw & Mester's argument-transfer.
    Keywords: light verb, argument -structure, prominence, verbal elements, thematic roles
  • Shirin Pourebrahim Pages 37-52
    This paper analyzes the realization of ideology in political caricatures based on two approaches of Cognitive Semantics and Critical Discourse Analysis. In this research, among Iranian caricatures of 1391-92 years criticizing USA's war policies, six caricatures were selected and divided into two pictorial and verbo-pictorial groups. The data were analyzed on the basis of multi-modal metaphor theory of Forceville (1994), and the claims of Musolf (2012) on the role of conceptual metaphors in CDA. The questions were how ideological metaphors are represented in two verbo-pictorial modes of Caricatures, and how these conceptual metaphors are used as a useful tool in achieving the ideological goals of CDA. The results illustrate that the concept of FREEDOM, PEACE, SECURITY, and HEALTH are conceptualized through the opposite concept of WAR. In the first group of caricature, the symbols of Freedom and Peace were used in the pictures and the mapping of war semantic elements on these target domains were evoked by two techniques of fusion and unexpected filling of a schema. In the second group of caricatures, in which personification of USA help expressing the metaphors of the pictures, the same techniques were used in the mapping of targets and the source domain of WAR. Moreover, the anchoring role of written message in the baloonics expresses the meaning relations between targets and source concept. Finally, the uses of metaphor have great roles in the creation of political irony and in the creating, reveling and expressing the political ideological relations a caricaturist wants to do.
    Keywords: verbo, pictorial metaphor, political caricatures, Ideology, cognitive semantics, critical discourse analysis
  • Maryam Sadat Ghiasian, Akbar Shirini Pages 53-70
    The power of ecolinguistic approaches, a burgeoning approach in critical studies, lies in their ability to transcend the readers beyond the determinisms of language and encourage friendly and humane relationships with nature and all species of life. This paper appraises how language contributes to the oppression and exploitation of animals by scrutinizing the definition of animals given in Moin Persian to Persian Dictionary. The results show how Moin Dictionary, by concentrating mainly on environmental problems, fails to criticize the environmentally destructive cultural values institutionalized unconsciously by Iranians, and directs attention away from alternatives. This dictionary portrays animals as objects, resources or token species. According to the results, intensive confinement, oppression and slaughter of animals depend on the implicit consent of the population. By applying a critical approach, this paper attempts to expose ideologies embedded in the discourse of this dictionary.
    Keywords: Ecolinguistics, cultural evolution, anthropocentrism, dictionary
  • Mehdi Abtahi, Mahdi Khodadadian Pages 71-88
    In recent years, extensive studies have been conducted in the field of the effect of bilingualism in different aspects on third language learning, which has been proven to be positive and sometime negative in various studies. The present research aimed to examine the effect of artificial bilingualism (learning foreign/ second language through schooling) on the third. The participants included 24 Chinese Persian learners in the Persian Language Center at IKIU. The learners were classified based on their domination on English. So, there existed two groups, the first knew English as a foreign language in different levels while the second only knew Chinese as their mother tongue. Each group included 12 applicants. The data were gathered based on their final scores in four skills of reading, writing, speaking and listening. Then the data were analyzed. Results showed that there was positive significant relationship between bilingualism and the level of achievement in Persian learning. In addition, findings represented that the higher the level of bilingualism is in learners, the progress in Persian learning would be more observable. Therefore, it can be concluded that there is a significant relationship between the domination on bilingualism and third language learning.
    Keywords: Keywords: Bilingualism, Multilingualism, Third language learning, foreign language
  • Tahereh Afshar Pages 89-110
    For many years the study of correspondence between syntactic phrases, specially Noun phrase and verb phrase, has been considered as one of the most important linguistic subjects by linguists. This paper aims to show that the structure of Persian DP like CP is divisible into three domains, namely: lexical- thematic domain which belongs to thematic roles, modifier domain which belongs to functional phrases like adjective phrase and number phrase and determiner domain which belongs to features like definiteness, so there is correspondence between DPs and CPs in their structure.
    Keywords: The correspondence between NPs, VPs, Determiner phrase, Determiner domain, Modifier domain, Lexical domain