فهرست مطالب
نشریه زبان پژوهی
پیاپی 9 (زمستان 1392)
- ویژه نامه
- تاریخ انتشار: 1392/12/25
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحه 7
باوجود پژوهشهای بسیاری که از دیرباز، در جهان اسلام انجام شده است، ضرورت مطالعه قرآن درچهارچوب یک نظریه زبانشناختی منسجم، بیشاز هر زمان احساس می‌شود. این ضرورت با توجه به این حقیقت تقویت می‌شود که در چند دهه اخیر، ابزارنظری مناسب برای مطالعه انواع متون درپرتو نظریههای بزرگ زبانشناسی همچون ساختگرایی و نقشگرایی فراهم آمده است. در پژوهش حاضر، درپی آنیم که آیات سوره یاسین را درپرتو مفاهیم اصلی نقشگرایی هلیدی تحلیل کنیم. ازنظر هلیدی، دستور زبان از سه ساختار اصلی تشکیل شده است: ساخت گذرایی، ساخت وجهی و ساخت مبتدایی. این سه ساختار، بهترتیب، مسیول تحققبخشیدن به سه فرانقش بازنمودی، بینافردی و متنیاند؛ بدین ترتیب، زبان برای انجامدادن سه نقش، یعنی بازنمود رخدادها، روابط بینافردی و متنسازی، نقش ایفا میکند. تحلیل سه ساختار یادشده در سوره یاسین، علاوهبر نشاندادن قابلیتهای نظریه نقشگرا درتبیین اینگونه متون، متن موردنظر را بهعنوان مجموعهای از قولها و گفتگوهایی نشان میدهد که از ساختار وجهی همانندی برخوردارند.
کلیدواژگان: دستور سیستمی- نقشی، قرآن، ساخت گذرایی، ساخت وجهی، ساخت مبتدایی -
صفحه 37
در این مقاله، با تمرکز بر جنبه‌ای کوچک از نظام آوایی شهمیرزادی و با تکیه بر رفتار قاعده‌مند صورت‌های تصریفی فعل «گرفتن» [ïe+tH+Q) @n8] هنگام پیوستن وندهای اشتقاقی و تصریفی [bQ,nQ,vQ,hA] به آن کوشیده ایم به قاعده‌مندی‌هایی کلی برسیم. این رفتار قاعده‌مند را می‌توان با استفاده از دو تبیین جداگانه نشان داد. چهارچوب نظری این مقاله، واج‌شناسی قاعده‌بنیاد و انگاره خطی 1968 (SPE) است. این پژوهش، حاصل انتخاب فهرستی از 65 فعل شهمیرزادی و مصاحبه با 25 گویشور ساکن شهمیرزاد از هردو جنس زن و مرد، آوانویسی تفصیلی داده‌ها به صورت پیکره‌های هدایت شده و کشف فرایندهای واجی مربوط به فعل «گرفتن» است. روش تبیین این فرایندهای واجی، کشف تناوب‌ها، استخراج اجزای سطح بازنمایی زیرین، صورت‌بندی قاعده و سنجش آن با اشتقاق واجی است و درنهایت، برهم‌کنش میان قاعده‌ها کشف و بیان می‌شود. یافته های این پژوهش نشان میدهد که فرایندهای واجی فعل «گرفتن» را می‌توان با دو ترتیب بدین شرح تبیین کرد: نخست، غلت‌شدگی [ï]، حذف واکه /i/ و حذف همخوان /r/؛ دوم، درج واکه [i]، غلت‌شدگی [ï] و حذف همخوان [r]. نخستین تبیین، با استفاده از رویکرد هم‌زمانی و دومین تبیین، با استفاده از رویکرد درزمانی صورت گرفته است. هریک از این دو تبیین در مقایسه با یکدیگر، کاستی‌ها و برتری‌هایی دارند که در این مقاله، به آنها پرداخته ایم.
کلیدواژگان: واج شناسی زایشی، SPE، تناوب، واژ- واجی، برهم کنش، همگونی، حذف، درج، غلت شدگی _ -
صفحه 61
تاکنون، درباره سازه «را»، پژوهش هایی گوناگون صورت گرفته است. «را» به عنوان یک سازه، در زبان فارسی، بسامد وقوع بالایی دارد و درباره نقش ها و جایگاه های آن در جمله، ازدیدگاههای متفاوت بحث شده است. درباره این عنصر، بررسی هایی صرفا صوری، گفتمانی و تلفیقی (صوری- گفتمانی) صورت گرفته و نتایجی گوناگون بهدست آمده است. در مقاله حاضر کوشیدهایم این سازه را در زبان فارسی امروز بررسی کنیم و بدین منظور، تنها گونه گفتاری (محاوره ای) را مدنظر قرار دادهایم. در پژوهشهایی که تاکنون، درباره «را» صورت گرفته است، پژوهشگران تلاش کردهاند این عنصر را تنها به عنوان یک سازه موردتوجه قرار دهند؛ درحالی که محدودکردن «را» به یک نقش موجب می‌شود دیگر جنبه های کارکردی این عنصر، نادیده گرفته شوند؛ از این روی، در پژوهش حاضر، نقش های متعدد این عنصر را بررسی کرده و نشان دادهایم «را» تنها یک سازه نیست؛ بلکه چندین سازه است که کارکردهایی متعدد دارند. یکی از دستاوردهای دیگر مقاله، این است که برخلاف نظر بسیاری از زبان شناسان و دستورنویسان، «را» نشانه معرفگی نیست و درواقع، انطباق مفعول و یکی از نشانه های معرفگی در زبان فارسی که شرایط گفتمانی است، این ابهام را ایجاد کرده است. از آن سوی، یکی دیگر از نقش های «را»- که ازجمله دستاوردهای مقاله حاضر به شمار می رود- غایتمندی این تکواژ در زبان فارسی است.
کلیدواژگان: نشانگر غایتمندی، نشانگر مفعول، نشانگر، حالت معرفگی -
صفحه 87
حرف «که» در زبان فارسی، انواع و معناهایی گوناگون دارد که بیشتر دانشجویان زبان عربی از آن ها شناخت کافی ندارند و بدین سبب، در ترجمه این حرف به زبان عربی، با مشکلات بسیار روبرو میشوند؛ از این روی، شناسایی خطاهای آنان و کاستن این خطاها تاحد امکان، دارای اهمیت فراوان است. یکی از مهمترین کاربردهای حرف «که» و ترکیبات حاصل از آن، زمانی است که این حرف و ترکیبات آن در جمله، نقش قیدی ایفا میکنند. برای اینگونه «که»، معادل هایی گوناگون در زبان عربی وجود دارد که دانشجویان آن ها را نمی شناسند. در این مقاله، درپیآنیم که خطاهای دانشجویان را در ترجمه «که» قیدی و کلمه های حاصل از آن بررسی کنیم وبا توجه به اینکه دانشجویان تا پایان دوره کارشناسی، درسهایی مختلف مانند صرف و نحو، انشا، مکالمه، فن ترجمه، و... را می خوانند، تاثیر روند آموزش زبان عربی را بر بسامد خطاهای آنان بررسی کنیم.بدین منظور، برای تبیین تاثیر آموزش (پیشرفت تحصیلی دانشجویان) در برگرداندن درست، با توجه به کاربرد های گوناگون حرف «که» در زبان فارسی و معادل های متفاوت آن در زبان عربی، چهل جمله به 110 نفر از دانشجویان نیمسال های سوم، پنجم و هفتم دانشگاه اصفهان برای ترجمه به عربی داده شد تا خطاهای آنان ازطریق آمار توصیفی- تحلیلی[1]، بهکمک نرم افزار SPSS توصیف، تشریج و تبیین شود و نتایج و علتهای این خطاها بررسی شود. شایان ذکر است که در این پژوهش، خطاهای دانشجویان را در تمام انواع «که» (موصولی، فاعلی، مفعولی و...) تحلیل کردهایم؛ اما چون بیشتر خطاهای آنان، مربوط به جمله های پیرو قیدی بود و از طرفی، مقاله حاضر، گنجایش بررسی تمام انواع «که» را ندارد، تنها به جمله های قیدی پرداخته ایم. براساس یافته های این پژوهش می توان گفت تداخل زبانی، بی توجهی به نسبیت زبانی، بی توجهی به ژرفساخت جمله ها، نداشتن تسلط کافی بر مطالب آموخته شده یا فراموشکردن آن ها دراثر ترک تمرین و کاربرد، و فرانگرفتن دستور زبان عربی براساس پژوهشهای حوزه زبانشناسی مقابله ای و آموزش زبان، ازجمله عوامل بروز خطاهای دانشجویان در ترجمه «که» است.
کلیدواژگان: حرف «که»، ترجمه، معادل یابی، آموزش، خطا ها -
صفحه 145
در این پژوهش، واژگان گویش سیستانی را بررسی و به لحاظ اشتقاقی توصیف کرده و بدین منظور، برخی گویشوران محلی را ازمیان روستانیان در پنج نقطه از زابل و نیز افراد ساکن شهرهای زابل، زهک، هیرمند، ادیمی و محمدآباد برگزیده ایم. بعضی از این گویشوران، بیسواد و بعضی دارای سواد خواندن و نوشتن بودند. در این تحقیق، نخست، تعداد زیادی واژه، عبارت و جمله را از گویش سیستانی گرد آورده و پساز تجزیه و تحلیل واژهها و عبارتها، ساخت اشتقاقی واژهها را با استفاده از پیشوند، پسوند و ترکیب بررسی کردهایم. وجود تعدادی پیشوند، پسوند وبعضی شیوههای ساخت مرکب، ازجمله ویژگیهای متمایزکننده این گویش از فارسی معیار است.
کلیدواژگان: ساخت اشتقاقی، گویش سیستانی، ساخت مرکب، پیشوند و پسوند -
صفحه 163
مقوله دستوری مصدر در زبان فارسی، ازجمله موضوع هایی است که باید بیشتر دربارهاش تامل و تحقیق کرد. در دستورهای سنتی، مصدر هم اسم معرفی شده است وهم فعل، و در بررسیهای اخیر نیز به صورتی عمیق به این موضوع نپرداخته اند. براساس گرایش غالب در زبان فارسی، مصدر، نوعی اسم است؛ اما شواهدی نیز در زبان فارسی وجود دارند که فعلی بودن (فعل گونه بودن) مصدر را اثبات میکنند. مصدرهای فارسی، قابلیت مجهول شدن، سببی شدن و نیز منفی شدن مانند فعلهای زمان دار را دارند. در مقابل شواهد دالبر فعلی بودن مصدر، برخی شواهد نیز بیانگر اسم بودن مصدرهای فارسی اند که بررسی بیشتر درباره این مسئله را الزام میکنند. در این مقاله، ویژگی های فعلی مصدر را بررسی کرده و ضرورت پژوهش عمیق تر را درباره ویژگی های اسمی این سازه، برای محققان بیان کرده ایم. رهیافت این مقاله، نگاه زایشی به مقوله های دستوری است.
کلیدواژگان: مصدر، مجهول، سببی، مشخصگر، ضمیر انتزاعی، نقش تتا -
صفحه 177
زبان فارسی نو دنباله زبان فارسی باستان است و درحوزه نحو، از زبان فارسی باستان اثر پذیرفته است؛ البته از رهگذر پژوهش می توانیم دریابیم ساختارهای دستوری رایج در زبان فارسی نو از کدام ساخت دستوری رایج در زبان فارسی باستان حاصل شده اند. یکی از ساختارهای نظام فعلی در فارسی باستان، ماده «ایوریست» یا ماضی نامعین است که در یک حالت، به ریشه واژه، «s» افزوده می شده است. امروزه، اینگونه ساخت دستوری در زبان فارسی نو بهکار نمی رود؛ اما اثر آن در واژه های فارسی نو برجای مانده است؛ از این روی، در پژوهش حاضر، نخست، ساخت ماده فعلی «ایوریست» را در زبان هندواروپایی و زبان های ایرانی باستان (اوستا و فارسی باستان) شرح داده و سپس هریک از واژه هایی را که در زبان فارسی نو، به احتمال زیاد، برپایه این ماده فعلی باستانی ساخته شده اند، با توجه به شواهد برجای مانده از دوره هندواروپایی تا فارسی نو بازسازی کرده ایم.
کلیدواژگان: «ائوریست»، هندواروپایی، فارسی باستان، اوستا، فارسی میانه و نو -
صفحه 199
در این مقاله، شیوه عملکرد ساخت ه ای پرسشواژه ای ساده و مرکب را در زبان فارسی، براساس نظریه فاز[1] مبتنیبر آخرین دیدگاه چامسکی[2] (2001 و پساز آن) بررسی کردهایم. هدف از این پژوهش، ارزیابی شیوه تحلیل و نوع نگرش این رویکرد در بررسی اینگونه ساخت ه است. بررسی ساخت های پرسشواژه ای نشان می دهد که زبان فارسی مشتملبر دو نوع جمله پرسشی بدین شرح است: نخست، پرسشواژه واقع در جای اصلی[3]؛ دوم، پرسشواژه حرکت کرده[4]. بررسی نوع اول نشان میدهد که حرکت درسطح منطقی در زبان فارسی، با اینگونه حرکت در زبان انگلیسی، متفاوت است. زبان فارسی دربرابر محدودیت های نحوی، حساس است و درسطح منطقی، رفتاری همانند حرکت آشکار پرسشواژه (حرکت نحوی) دارد؛ بنابراین، چنین حرکتی در زبان فارسی، حرکت آشکار عملگر پرسشی[5] تلقی می شود و اشتقاق اینگونه جمله ها با حرکت عملگر پرسشی، امکان پذیر است. بررسی نوع دوم، بیانگر آن است که حرکت پرسشواژه در زبان فارسی، در دو جایگاه متفاوت روی می دهد: نخست، گروه کانونی[6] و دوم، گروه منظوری[7].
کلیدواژگان: نظریه فاز، جمله پرسشواژه ای، پرسشواژه در جای اصلی، پرسشواژه حرکت کرده
-
Page 7
Despite numerous research conducted by Muslim scholars, the need to study the Quran in the framework of a linguistic theory makes itself felt more than any other time. The need becomes particularly important when considered in light of the fact that the necessary theoretical tool to research into texts of different types is made available by modern approaches such as structuralism and functional linguistics. The present study aims to investigate chapter 36 of the Quran in light of major concepts of Halliday's Functional grammar. To Halliday, grammar consists of the three components of transitivity, mood, and thematic structures responsible for fulfilling the ideational, interpersonal, and textual metafunctions of language respectively. Language, thus, through these structures serves to represent events, encode interpersonal relations and make a text. Research into the three structures in chapter 36 of the Quran, apart from revealing the strengths of such a theory in accounting for such a text, would present the text in question as consisting of a set of speech acts and dialogues all similar in the mood structure.
Keywords: Quran, systemic functional grammar, transitivity structure, mood structure, thematic structure -
Page 37
In this paper we explain morphophonemic alternation of a verb - “take”- in Shahmirzadi, joining the inflectional or derivational affix such as [bQ,nQ,vQ,hA].These alternations can be explained through synchronic and diachronic approaches. The theoretical framework chosen for the study is the rule-based linear model)SPE). Sixty five (65) Shahmirzadi verbs have been chosen and twenty five (25) male and female native speakers from Shahmirzad have been interviewed. The interviews have been fully transcribed leading to a corpus and finding phonological process for the mentioned verb. Alternations, specifying underlying representation, rule formulation, assessing the rules with phonological derivations and interaction of rules is the procedure. The study has resulted in the following contributions: 1-/ï/ Gliding1, Syncope /i/, /r/ Deletion, 2- [i] Insertion, /ï/ Gliding2 and /r/ Deletion in which the first one is a synchronic and the second is a diachronic approach. Finally, we considered advantages and disadvantages of each approach. Shahmirzadi, with complicated phonological rules which are distinct from Persian, is a language.
Keywords: Generative Phonology, alternation, SPE, morphophonemic, interaction, assimilation, deletion, insertion, gliding -
Page 61
So far various researches about "Rā" have been conducted. "Rā" as a constituent has high frequency in Persian language. Nevertheless, there are numerous analyses with different perspectives about its function and position. In this way pure formal, discourse-based and integrated (formal and discourse-based) studies leading to different conclusions have been conducted. Considering solely colloquial genre, this article attempts to analyze "Rā" in contemporary Persian language. Prior works have considered "Rā" as solely one constituent whereas restricting "Rā" to only one function would result in neglecting other functions of "Rā". Thus, in this article, various functions of "Rā" will be analyzed. It has been shown that "Rā" is not one constituent, but it is several constituents having various functions. Moreover, one of the findings of this article is that, unlike many linguists and grammarians' standpoints, "Rā" could not be considered as a definiteness marker. The reason underlying this issue is mapping of object on one of the definiteness markers, which in discourse-based condition of Persian, has generated this ambiguity. On the other hand, one of the functions of "Rā" as another finding of this article is telicity function of "Rā" morpheme in Persian language.
Keywords: telicity marker, object marker, case marker, definiteness -
Page 87
'ke' has various types and different meanings in Persian of which many Arabic students have not enough knowledge and mostly encounter some problems when they are translating it into Arabic. Hence, it is important to recognize errors and minimize them. Among the most applicable uses of this word and its combinations is its adverbial function in sentences. There are different equivalents for this kind of 'ke' in Arabic which students do not recognize. This article studies and analyzes errors in translation of adverbial 'ke' and the words resulting from it. Since, students pass various courses such as grammar, composition, dialogue, translation, … up to the end of their education in BA degree, the effect of Arabic teaching procedure in the number of student error frequency is studied. So, in order to explicate the effect of teaching (academic progress of students) on correct translation, regarding various applications of ' ke' word in Persian and their different equivalents in Arabic, forty sentences were given to 110 Esfahan University students in terms 3, 5, 7 in order to be translated into Arabic. We, explained and analyzed the errors through descriptive-analytic statistics and by SPSS software and investigated reasons for and consequences of these errors. It should be noted that student errors in case of various types of 'ke' –relative, subjective, objective, … have been taken into consideration . Most of the errors are related to adverbial subordinate sentences and also discussing various types of 'ke' is not the scope of this( we have considered only adverbial sentences).
Keywords: 'ke', translation, finding equivalents, teaching, errors -
Page 119
In Recent decades, processing RCs and studying their complexity in different languages has had an important role in linguistic and psycholinguistic research. This study is to compare the complexity of two types of Persian RCs (OO and SO). This complexity is assessed on the psychological criterion of preschool children’s understanding of sentences in which these types of RCs are used. Ninety six (96) Persian native children, in three different ranges of ages ( 3-4, 4-5, and 5-6 ) took part in this study. They were presented by the fore-mentioned sentences in two different forms of declarative and interrogative, and their understanding of these sentences was tested. The result showed that SO type RCs, both in declarative and interrogative forms, were clearly more complex than OO type RCs.
Keywords: language complexity, OO type relative clauses, SO type relative clauses, Persian, preschool children -
Page 163
The categorical status of MASDARs is still open to more argument in Persian. Persian traditional grammar conceives MASDARs either as noun or as verb and it is their noun properties which are dominant in syntactic argumentation. This is so, while Persian exhibits ample evidence in support of verb-like behavior for MASDARs. MASDARs can readily be converted into passive: they have causative form and they are negated as normal verbs are. More evidence in support of their verb-like behavior rely on the recent proposal made in Mosaffa Jahromi (1389) according to which MASDARs are CP and project PRO in their specifier. After all, MASDARs behave somehow noun-like in Persian which opens more space for further investigation. This article mostly rests on the generative view presented in Baker (2003), although it takes advantage of morphological as well as semantic evidence as well.
Keywords: MASDAR, passive, causative, specifier, PRO, theta role -
Page 177
The new Persian is the trail of the old Persian ,and has influenced it in the field of syntax and vocabulary. For this reason, we should find the trail of these structures in the new Persian. The aorist stem (root+s) is one of the verbal structures in the Old Persian on which the new Persian has been added. As a result, we have explained the structure of the aorist stem in the Indo-European, Avesta and Old Persian languages. Then, we have reconstructed the words based on the ancient texts which have remained from this verbal structure from the Indo-European until the new Persian.
Keywords: Aorist, Indo-European, Old Persian, Avesta, New, Middle Persian -
Page 199
In this article, the simple and complex wh-questions are examined in Persian in the framework of Phase Theory (Chomsky 2001, 2005 & 2007).The objective is the evaluation of this approach and its method of analysis in these type of sentences. This study shows Persian has two types of wh-questions: a) wh- in- situ b) displaced wh. The study of the first group shows that LF movement in Persian is different from LF movement in English. It involves Overt Operator movement. It syntactically shows the same behavior as overt movement. The study of the second group supports this assumption that Displaced wh can occupy two different positions, Focus Phrase or Force phrase.
Keywords: Phase Theory, wh-questions, wh-in-situ, displaced wh
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.