فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی
پیاپی 9 (زمستان 1391)

  • بهای روی جلد: 18,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1392/03/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • فاطمه تقی یاره، حسین اسکندری، غلامرضا اعوانی، علی دلاور، فرامرز سهرابی صفحه 1
    پژوهش حاضر به منظور صورت بندی چارچوب ارجاع معنایی برای روان درمانگری وجودی و تدوین بسته ی روان درمانگری وجودی مبتنی بر اندیشه ی مولانا به انجام رسید. همچنین، آزمون درمان پیشنهادی در کاهش افسردگی، به عنوان یکی ازشایع ترین اختلالات روان؛ و افزایش سطح تحول من، به عنوان یکی از مهم ترین سازه های شخصیت از جمله اهداف این تحقیق بود. طرح از دو بخش کیفی (مفهومی) و کمی تشکیل شد. روش تحقیق در بخش کیفی، استنتاج تحلیلی؛ و در بخش کمی، آزمایشی و از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری این پژوهش را مراجعان به مراکز بهداشت روان دانشگاه های تهران در تابستان و پاییز 1389 تشکیل دادند. 32 نفر با گزینشی تصادفی خوشه ایدر پژوهش شرکت کردند. گروه آزمایشی، درمان پیشنهادی این پژوهش را دریافت کردند و گروه کنترل، در انتظار دریافت درمان قرار گرفتند. در بخش کیفی نتایج زیر به دست آمد: استخراج تعاریفی از سلامت و بیماری روان از آثار مولانا؛ استخراج تعاریفی از زبان وجودی؛ تدوین مولفه های درمان وجودی؛ و تدوین چارچوب ارجاع معنایی جهت درمانگری وجودی. بر اساس چارچوب معنایی استخراج شده می توان گفت، انگیزه ی اساسی در انسان اراده ی ربط نامتناهی است. درمان مورد نظر مدعی این اندیشه است که گسست در وجه ربطی خاص می تواند از جمله علل اساسی بیماری های روان باشد؛ و لذا، پیشرفت در شکل دهی مجدد آن، منجر به کاهش افسردگی می گردد. همچنین، اختلال در وجه ربطی می تواند از جمله علل اختلال در تحول شخصیت به شمار آید، و لذا، پیشرفت مورد نظر منجر به ارتقای سطح تحول من می گردد. در بخش کمی، نتایج آزمون های کوواریانس و t مستقل نشان داد که درمان پیشنهادی در کاهش افسردگی درمانجویان و همچنین افزایش سطح تحول «من» آنان موثر بوده است. این نتیجه از سویی با توجه به لزوم دستیابی به یک روش توانا جهت درمان اختلالات روان؛ و از سوی دیگر با توجه به اهمیت و تغییر ناپذیری طول عمری سطح تحول من و لزوم دستیابی به روشی جهت ارتقای آن قابل توجه می باشد.
    کلیدواژگان: بسته ی روان درمانگری وجودی، اندیشه ی جلال الدین محمد مولوی، افسردگی، و سطح تحول من
  • مرتضی ترخان، مجید صفاری نیا، پروانه خوش خلق سیما صفحه 25
    زمینه
    فشار خون بالا یکی از مهم ترین اختلالات روانی- فیزیولوژیایی است که می تواند شادکامی، بهزیستی روانی و کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد و افراد را دچار حملات قلبی و تصلب شرائین نماید.
    هدف
    این مطالعه به منظور اثربخشی درمان گروهی مصون سازی در مقابل استرس (SIT) بر فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و کیفیت زندگی زنان مبتلا به فشار خون بالا انجام شد.
    روش پژوهش: این مطالعه به روش نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بوده است. جهت نمونه گیری با استفاده از پرسشنامه کیفیت زندگی و فشارسنج، 30 نفر از زنانی که کیفیت زندگی پایین و فشار خون سیستولیک بالای 130 و دیاستولیک بالای 90 داشتند، به طور تصادفی انتخاب و به طور داوطلبانه در دو گروه آزمایشی و کنترل جایگزین شدند (هر گروه 15 نفر). گروه آزمایشی 10 جلسه فنون SIT را آموزش دیدند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. پس از آموزش، مجددا کیفیت زندگی و فشار خون هردو گروه مورد اندازه گیری قرار گرفت.
    یافته ها
    به منظور تجزیه و تحلیل داده ها برای فرضیه اول و دوم از تحلیل کوواریانس یک راهه و برای فرضیه سوم از آزمون t مقایسه میانگین های مستقل با نمرات افتراقی استفاده شده است. F بدست آمده هم در فشار خون سیستولیک (09/3) و هم در فشار خون دیاستولیک (17/3) و t بدست آمده در کیفیت زندگی (30/3) معنادار بود.
    نتیجه گیری
    این پژوهش، اهمیت روش SIT را در کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و افزایش کیفیت زنان مبتلا به فشار خون بالا را نشان می دهد. این مطالعه نشان می دهد با آموزش SIT می توان موجبات کاهش فشار خون بالا و افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به فشار خون بالا را فراهم ساخت.
    کلیدواژگان: کیفیت زندگی، مصون سازی در مقابل استرس، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک
  • مسعود قربانعلیپور، علی اسماعیلی صفحه 43
    هدف از انجام این پژوهش تعیین اثربخشی طرحواره درمانی در کاهش خودبیمارپنداری در افراد مراجعه کننده به مراکز درمانی شهر ارومیه بود. بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی از بین کلیه مراجعه کنندگان به مراکز درمانی شهر ارومیه 20 نفر انتخاب شدند. این افراد به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفته و مقیاس نگرش به بیماری بر روی آنها به عنوان پیش آزمون اجرا شد. سپس گروه طرحواره درمانی طی 20 جلسه تحت مداخله با رویکرد طرحواره درمانی قرار گرفتند. طی این مدت گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. پس از اتمام درمان، همان ابزار به عنوان پس آزمون و یک ماه پس از پایان درمان، به عنوان پی گیری بر روی آزمودنی ها اجرا گردیدند. برای تجزیه و تحلیل نتایج از آزمون تجزیه و تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که میزان خودبیمارپنداری گروه آزمایش در مراحل پیش آزمون و پی گیری به طور معناداری پایین تر از گروه کنترل می باشد.
    کلیدواژگان: طرحواره درمانی، خودبیمارپنداری، اضطراب سلامتی
  • ایرج صفایی راد، محسن احمدی، مهدی ربیعی، محمود نجفی صفحه 60
    هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسه اثر بخشی درمان شناختی- رفتاری و فراشناختی بر علائم بیماران مبتلا به اختلال هراس اجتماعی شهر همدان بود. در این پژوهش آزمایشی از بین کلیه ی بیماران مبتلا به هراس اجتماعی (طبق تشخیص روان پزشک و روانشناس بالینی) مراجعه کننده به کلینیک های روانشناختی و مشاوره شهرستان همدان در سال 1390، 45 نفر آزمودنی با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب، و به صورت تصادفی، 15 نفر در گروه آزمایش اول (درمان شناختی - رفتاری) و 15 نفر در گروه آزمایش دوم (درمان فراشناختی) و 15 نفر در لیست انتظار قرار گرفتند. گروه آزمایش اول 8 جلسه 5/1 ساعته تحت درمان شناختی-رفتاری طی مدت 2 ماه و گروه آزمایش دوم نیز 8 جلسه 5/1 ساعته تحت مداخله فراشناختی در طی مدت 2 ماه قرار گرفتند و گروه کنترل در این مدت مداخله ای دریافت نکرد. ابزار گرد آوری داده ها نیز پرسشنامه سنجش علایم هراس اجتماعی(مشاوری، 1381) بود. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد که بین میانگین نمرات سه گروه در مرحله پس آزمون در متغیر وابسته هراس اجتماعی تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین نتایج آزمون تعقیبی حاکی از کاهش علائم هراس اجتماعی گروه های آزمایش نسبت به گروه کنترل در پس آزمون بود، ولی بین نمرات گروه های آزمایش تفاوت معناداری دیده نشد.
    کلیدواژگان: مداخله شناختی، رفتاری، مداخله فراشناختی، اختلال هراس اجتماعی
  • سولماز مبسم، علی دلاور، ابوالفضل کرمی، باقر ثنایی، عبدالله شفیع آبادی صفحه 77
    حضور یکی از زوج ها (زن) در درمان با رویکرد روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده می تواند روابط زوج ها را بهبود بخشد.
    هدف
    این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده بر کاهش تعارضات زناشویی در زنان انجام شد.
    روش
    روش پژوهشی مورد استفاده، طرح نیمه آزمایشی به صورت بررسی موردی در زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره در تهران بود. از بین این زنان 5 نفر که تعارضات زناشویی داشتند و بر اساس جلسه درمان آزمایشی ملاک های ورود به روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده داشتند و داوطلب شرکت در درمان بودند، به طور هدفمند نمونه گیری شدند. هدف از این شیوه نمونه گیری انتخاب کسانی بود که با هدف پژوهش مطابقت داشته باشند. این افراد در جلسات درمانی به مدت 12- 15 جلسه شرکت کردند. درمان بر اساس راهنمای روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده دوانلو انجام شد. این مدل درمانی متمرکز بر روشن سازی دفاع ها و چالش با آنها، تجربه احساسات و حل تعارضات کانونی است. چون افراد مراجعه کننده دچار تعارض زناشویی به مراکز مشاوره خواستار درمان بودند، عملا تشکیل گروه گواه امکان پذیر نبود. ابزاری که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت، پرسشنامه تعارضات زناشویی در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون بود. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آزمون t همبسته استفاده شد.
    نتایج
    نتایج نشان دادند که تفاوت میانگین نمرات تعارضات زناشویی و خرده مقیاس های آن در بین زنان مورد آزمون در مرحله پس آزمون نسبت به مرحله پیش آزمون معنی دار است؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که اجرای درمان روان پویشی کوتاه مدت فشرده در کاهش تعارضات زناشویی در بین زنان موثر بوده است و فرضیه پژوهش تایید می شود.
    نتیجه گیری
    روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده بر کاهش تعارضات زناشویی در زنان موثر است.
    کلیدواژگان: روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده، تعارضات زناشویی
  • افسانه کریمی، سید عبدالمجید بحرینیان، باقر غباری بناب صفحه 99
    زمینه مساله: افسردگی و اضطراب از رایج ترین بیماری های روانی قرن بیست و یکم است و باعث مراجعه افرادزیادی ازجمله زنان به متخصصان بهداشت روان می گردد. مدیتیشن به عنوان یکی از درمان های پیشرفته امروزی به شمار می رود که مورد استفاده روان درمانگران و پزشکان است.
    هدف
    هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی مداخله به روش مدیتیشن در کاهش افسردگی و اضطراب زنان دانشجو است.
    روش
    در این مطالعه100 نفراز زنان رده سنی 18 تا 48 ساله به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند (50 نفرگروه آزمایش و50 نفرگروه کنترل). ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه اضطراب زونگ و پرسشنامه افسردگی بک بود که بصورت پیش آزمون و پس آزمون انجام گرفت.
    یافته ها
    یافته های پژوهش حاضر نشان داد که مدیتیشن بردرمان وکاهش اضطراب وافسردگی زنان دانشجوتاثیرمعناداری دارد(001/0p<) و بین زنانی که مدیتیشن انجام دادند با زنانی که مدیتیشن انجام ندادند از نظر میزان افسردگی واضطراب تفاوت معناداری وجود دارد.
    نتیجه گیری
    مدیتیشن روشی مفید در درمان اضطراب وافسردگی زنان است. بنابر این، مفید است که این مداخله به عنوان یک دوره درمانی منسجم در کلینیک ها و مراکز درمانی توسط روان درمانگران به عنوان یک شیوه اثر بخش به کار گرفته شود.
    کلیدواژگان: مدیتیشن(T، M)، افسردگی، اضطراب، زنان دانشجو
  • رزگار محمدی، به رزان حسینی، یوسف کریمی*، حسین احمد دوست صفحه 115

    هرمنوتیک خوانش و نظریه فهم گفتمانها در ارتباط با تفسیر متن است. به عبارتی دیگر هرمنوتیک هنر فهم گفتمانهایی همچون زبان، متون و توضیح معنای این گفتمان هاست. هدف از این پژوهش تدوین مدلی روش شناختی برای تحقیقات حوزه علوم انسانی و به ویژه حوزه مشاوره و روان درمانی است که مدلی هرمنوتیکی را برای الگوسازی درمانی بر اساس سنت و منابع بومی فراهم نماید.
    این پژوهش در حوزه تحقیقات کیفی تلاش میکند تا بر اساس نظریه هرمنوتیک و به خصوص آرای گادامر و هایدگر، روش شناسی نوینی را برای الگوسازی فراهم نماید. پژوهش بر اساس دو مفهوم اصلی ادغام افقها و چرخش هرمنوتیکی شکل گرفته است. پژوهش نشان می دهد که از طریق چرخش هرمنوتیکی و دیالوگی من و تویی، ادغام افقهای متفاوت شکل میگیرد و در نتیجه ادغام افقها، فهم رخ میدهد. در پژوهش سه افق عامل، مولف و مفسر تشخیص داده شده است. تاویلگر با آگاهی از پیش فهمهای خویش و افقش وارد فهم متن مورد نظر یا تجربه زیسته شرکتکنندگان تحقیق به عنوان افق مولف می شود. پژوهشگر پس از این مرحله وارد تفاسیر و رویکردهای گوناگون برای غنیتر شدن فهم متن میشود. پژوهشگر با پیش روی و پس روی میان این افقها در چرخش هرمنوتیکی به فهم و معنای متن میرسد.

    کلیدواژگان: هرمنوتیک، ادغام افقها، روش شناسی، چرخش هرمنوتیکی
|
  • Fatemeh Taqiyareh, Hussein Eskandari, Gholam Reza Avani, Ali Delavar, Faramarz Sohrabi Page 1
    The main purpose of the present study is to establish a theoretical framework for existential psychotherapy and develop an existential psychotherapy package on the basis of Mowlana’s thoughts. It also aims at evaluating the effectiveness of the therapy proposed in decreasing depression and improving the ego development level. The study design consisted of two distinct qualitative and quantitative parts. The methodology applied for the quantitative part was pretest-posttest with control group. The statistical population was clients of mental health centers of the universities located at Tehran over summer and autumn 2010. Of this, 32 students were randomly selected to participate in the study. The experimental group was treated with the therapy proposed while the control group did not receive any treatment. According to the statistical analyses (co-variance and t-test), the therapy proposed was found to be effective in decreasing depression as well as increasing the ego development level among the participants. This finding is of great importance due to the high prevalence of depression in most of the societies and the necessity of its treatment by an efficient method as well as the importance of ego development level and the need for reaching a method for its improvement. Therefore, it can be concluded that in addition to opening new directions in different fields of psychology, including religion psychology, personality psychology, and psychopathology, this work can be considered as a multidisciplinary study which bridges the three fields of psychology mentioned.
    Keywords: Existential psychotherapy package, Mowlana's thoughts, depression, ego development
  • Morteza Tarkhan, Majid Saffarinia, Parvaneh Khoshkholq Sima Page 25
    Hypertension (high blood pressure) is one of the most important psycho-physiological disorders that influence happiness, psychological well-being and life quality and cause heart attacks and arteriosclerosis. The present research seeks to study the effectiveness of group stress inoculation training (SIT) in the systolic and diastolic blood pressure and life quality of women suffering from high blood pressure. The method of research was semi-experimental, and its design was pretest-posttest with control group. Through life quality questionnaire and manometer, a sample of 30 women with low life quality and blood pressure of more than 130/90 mmHg were selected and voluntarily divided into experimental and control groups. Experimental group received 10 sessions of SIT techniques while control group received no training. Then, the life quality and blood pressure of the participants were measured again. The data were analyzed using ANCOVA for the first and second hypotheses and t-test of the comparison of the independent means with differential scores for the third hypothesis. The results showed that the observed F-value in both systolic (3.09) and diastolic (3.17) blood pressure and the observed t-test in the life quality (3.30) were significant (p≤0.05). The research, thus, underlines the important role SIT method plays in decreasing systolic and diastolic blood pressure and increasing life quality of women suffering from high blood pressure.
    Keywords: tress inoculation training, systolic, diastolic blood pressure, life quality
  • Masood Qorbanali, Ali Esmaili Page 43
    The purpose of this study is to determine the effect of schema therapy on decreasing hypochondria of persons consulting health care centers in Urmia. For this purpose, the method of random sampling was used to choose 20 participants out of the whole clients consulting health care centers in Urmia. The participants were randomly divided into experimental and control groups, and Illness Attitudes Scale was administered as the pre-test. The experimental group received 20 sessions of schema therapy while the control group received no intervention. The same test was administered to both groups as the post-test and follow-up test. The analysis of covariance method was used to interpret the results. The results showed that the level of hypochondria in experimental group was significantly lower than the control group in post-test and follow-up test (p<0/001).
    Keywords: schema therapy, hypochondria
  • Iraj Safai Rad, Mohsen Ahmadi, Mahdi Rabii, Mahmoud Najafi Page 60
    The purpose of this study is to compare the impact of cognitive-behavioral therapy and metacognitive therapy on social phobia symptoms of Hamadan city patients. In this experimental design, among the patients with social phobia who referred to psychological and guidance clinics of Hamadan in 2011, 45 subjects were selected through simple random sampling method, and 15 subjects were randomly assigned in the first experimental group (cognitive-behavior therapy), 15 subjects in the second experimental group (meta-cognitive therapy) and 15 subjects in the control group. The first experimental group received eight sessions (two hours) of cognitive-behavior therapy intervention during two months, the second experimental group received eight sessions (two hours) of meta-cognitive therapy intervention during two months while the control group received no intervention. The data collection instrument was Moshaveri's Social Phobia Assessment Scale. The result of the one-way ANOVA analysis of data showed that there was a significant difference between the three group's post-test and mean score of social phobia dependant variable (F=10.80, p<00.1). Moreover, LSD post hoc test indicated the reduction of social phobia symptoms of experimental groups rather than the control group in post-test, but there was no significant differences between the experimental group's scores (p>0.5)
    Keywords: cognitive, behavioral intervention, meta, cognitive intervention, social phobia intervention
  • Solmaz Mobassem, Ali Delavar, Abolfazl Karami, Baqer Sanai, Abdollah Shafiabadi Page 77
    The presence of one of the couple (wife) in therapy with intensive short-term dynamic psychotherapy approach can improve the marital relationship. The purpose of present study is to determine the effectiveness of intensive short-term dynamic psychotherapy in decreasing the marital conflict in women. The study was administered with a quasi-experimental design and case study in the centers of psychology and counseling in Tehran. Five women who had marital conflict and were appropriate for short-term dynamic psychotherapy were sampled purposefully. They participated individually in 12–15 therapeutic sessions with Davanloo’s Intensive Short-Term Dynamic Psychotherapy. Marital conflict questionnaire was completed by participants in two stages, before and one week after intervention. The data were analyzed by dependent t-test. The results showed that the marital conflict of women of case study (n=5) was less than that before the intervention. Intervention treatments, based on the intensive short-term dynamic psychotherapy, can be useful for decreasing marital conflict in women.
    Keywords: intensive short, term dynamic psychotherapy, marital conflict
  • Afsaneh Karimi, Seyyed Abdolmajid Bahreinian, Baqer Ghobari Bonab Page 99
    The aim of this study is to investigate the impact of meditation on depression and anxiety of female students. In this quasi-experimental and application study, 100 women of 18 to 48 years of age were selected through available sampling method to represent the experimental group (50 subjects) and the control group (50 subjects). Zung Anxiety Scale and BDI were used to gather data in pre-test and post-test. The results showed that meditation method had significant impact on depression and anxiety of women (p<0/001). The women that received meditation method had lower levels of depression and anxiety. Meditation technique is useful in treating anxiety and depression in female women. Thus, it is necessary to use this intervention in clinics.
    Keywords: meditation, anxiety, depression, female students
  • Rozgar Mohammadi, Barzan Husseini, Yousef Karimi, Hussein Ahmaddoust Page 115

    Hermeneutics is the art of the interpretation and understanding of discourses like language and text. This study seeks to develop a methodological model for the researches on humanities and particularly psychotherapy and counseling which would in turn provide a hermeneutic model for therapeutic modeling on the basis of tradition and local resources. It aims at developing a new methodology for modeling which is inspired by the hermeneutic theory and the views held by Gadamer and Heidegger. It is based on two basic concepts; the merger of horizons and hermeneutic circle. The merger of horizons is demonstrated to be the result of hermeneutic and dialogic circle and lead to understanding. Three horizons of agent, author and interpreter are recognized in the study. Tapping his /her background knowledge and horizon, the interpreter enters the understanding of the text or the experience of the participant as the horizon of author. Later, he/she enters various interpretations and approaches in order to enrich the understanding of the text. The researcher reaches the understanding of the text thorough the hermeneutic circle.

    Keywords: Hermeneutics, merger of horizons, methodology, hermeneutic circle