فهرست مطالب

فصلنامه زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)
سال یکم شماره 3 (بهار 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/04/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • شهلا شریفی، لیلا عرفانیان قونسولی صفحه 7
    در این مقاله، در پی آنیم تا دریابیم که آیا جان اشتاین بک که در زمان اوج فعالیت های فمینیسم در غرب می زیسته است، تحت تاثیر این فعالیت ها قرار گرفته است و کمکی در جهت پیش برد این جریان انجام داده است یا خیر؛ تا با مطالعه ی نتایج حاصل از بررسی رمان خوشه های خشم و بررسی تاریخچه ی فمینیسم در غرب دریابیم جنبش زنان در پی رسیدن به چه چیزی بوده است و چه کسانی در پیش برد این جریان، کمک کرده اند. برای یافتن پاسخی برای این پرسش ها، از دیدگاه های زبان شناختی استفاده نموده ایم. در زبان شناسی اعتقاد بر این است که نویسنده، بر اساس معرفت زمینه ای که دارد، از ساخت های خاص، واژگان و اصطلاحات خاصی در گفتار یا نوشتار خویش استفاده می کند که با بررسی نوشتار یا گفتار وی و استخراج این واژگان و ساخت های گفتمان مدار، می توان به معرفت زمینه ای وی که بیان گر تجربه های قبلی، وضعیت اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی وی می باشد دست یابیم. بر این اساس، در این مقاله، پس از بررسی واژگان و ساخت های مورد استفاده در این رمان، به این نتیجه رسیدیم که جان اشتاین بک نیز از نویسندگان روشن فکری بوده است که در جهت برقراری عدالت در جامعه می کوشیده است و در رمان خویش، سعی در نشان دادن توانایی های زنان و جایگاه ناعادلانه ی آنان در جامعه دارد. هم چنین پس از بررسی تاریخچه ی فمینیسم و بررسی تصویر تمام نمای آن که در رمان خوشه های خشم منعکس شده است به این نتیجه رسیدیم که جنبش زنان، نه تنها در پی رساندن زنان به حقوق خویش می باشد، بلکه در پی این بوده است که عدالت اجتماعی در جامعه حکم فرما باشد و از این رو، نه تنها زنان در جبهه ی فمینیسم می کوشیدند، بلکه طبقه ی کارگر، مردان، نویسندگان و هر انسان روشن فکری که در پی برقراری عدالت در جامعه بوده است، در راستای تحقق آن تلاش می کرده است.
    کلیدواژگان: تمایلات فمینیستی، فمینیست، جان اشتاین بک، خوشه های خشم
  • زینب محمد ابراهیمی جهرمی، طاهره ذاکری صفحه 23
    در این تحقیق با تکیه بر روی کرد تحلیل گفتمان انتقادی (CDA) به تجزیه و تحلیل ده رمان از نویسندگان زن و مرد ایرانی می پردازیم. در حوزه ی واژگان از جنبه ی به کارگیری واژگان غیرهسته ای و استعاره و در بخش نحو به مقایسه ی جمله های معلوم در مقابل مجهول، کوتاه در مقابل بلند و نقل قول مستقیم در مقابل غیرمستقیم، به مقایسه ای از جنبه ی جنسیت نویسندگان پرداخته می شود. در این مقایسه آمارها نشان داده اند که نویسندگان زن بیشتر از نویسندگان مرد به استفاده از واژگان غیرهسته ای و استعاره در بخش واژگان و جمله های مجهول، بلند و نقل قول غیرمستقیم در بخش نحو تمایل دارند. بنابراین جنسیت نیز هم چون عوامل ایدئولوژیکی در نوع تولید متن نقش دارد.
    کلیدواژگان: نوشتارمردان، واژگان، تحلیل گفتمان انتقادی، سلطه، نوشتار زنان، جنسیت
  • فریده علوی، سهیلا سعیدی صفحه 39
    از دیدگاه مکتب واقع گرایی، ادبیات ابزاری است برای شناساندن رویه ی واقعی قواعد، روابط و مناسبات اجتماعی. این مکتب بر آن است تا گستره ی آگاهی های اجتماعی خوانندگان را افزایش دهد. این هدف، مضامین تازه ای را پیش روی نویسندگان قرار می دهد. مساله ی زندگی زنانه نیز، بر اساس همین روی کرد، وارد آثار ادبی جوامع مختلف می شود. بررسی آثار بالزاک و جمالزاده، به عنوان بنیان گزاران این مکتب در فرانسه و ایران نشان می دهد که این دو نویسنده، کم و بیش به این مضمون پرداخته اند. آن ها از یک سو، جایگاه سنتی زنان را به تصویر می کشند و از سوی دیگر، تاثیر سرمایه داری بر زندگی آنان را افشا می نمایند. اگرچه این دو نویسنده، در بعضی از موارد، موضوعات مشترکی را مطرح می کنند که منجر به بروز شباهت های قابل توجهی در دیدگاه های آن ها می شود، اما تجربیات فرهنگی و اجتماعی ناهمانند و نیز حضور در دو دوره ی تاریخی متفاوت باعث می شود که در تصاویری که آنان ارایه می دهند، همسانی چندانی وجود نداشته باشد.
    کلیدواژگان: جمالزاده، جایگاه زن، واقع گرایانه، ادبیات، بالزاک
  • منیژه مقصودی صفحه 59
    این مقاله که بر اساس یک تحقیق میدانی انجام گرفته است، پیرامون شناخت و بررسی یکی از شیوه-های درمان بومی ترکمن ها می باشد. شیوه های درمان بومی در میان ترکمن ها متعدد است. از پرخوانی تا دامارتوتان و «ایشانی» و برخی دیگر. این پژوهش متمرکز بر شیوه ی «ایشانی» می باشد. شیوه ی درمان «ایشانی» در میان زنان ترکمن یکی از عجیب ترین پدیده های فرهنگی است که از درون این فرهنگ برخاسته است. این آیین سبب می شود این فرهنگ که ریشه هایش در فرهنگ اقوام آسیای مرکزی است، استحکام یابد. در این مقاله ضمن بررسی آیین «ایشانی» به ویژگی های زنان درمانگر ترکمن می پردازیم و شخصیتی را که از درون این آیین متحول شده است، مشاهده می کنیم. درمان های بومی به صورت مجموعه ای از تکنیک ها و ابزارهای گوناگون است که به صورت آیین و مراسمی خاص اجرا می شود. شفا و درمان بومی همواره به شیوه های سنتی در میان جوامع وجود داشته است. انسان و بیماری و یافتن راه های نجات از درد با فرهنگ انسان عجین بوده است. اطلاعات دانش بومی جوامع حاکی از شیوه های درمان بومی است. کشف، شناخت، بررسی و ثبت دانش بومی از سویی کمک به شناخت عمیق تر گوشه های تاریک و پنهان فرهنگی می کند و از سوی دیگر باعث شناخت شیوه های درمانی می شود که در هر اقلیمی شکل گرفته و متناسب با ویژگی های آن جامعه رشد نموده است. یکی از جنبه های درمان بومی این است که بیمار درمانگر را به چشم یک شفادهنده و رابطی میان جهان ماورایی و این جهان می نگرد. از نظر افراد بومی درمان جزء وظایف درمانگر نیست بلکه درمان گر واسطه ای است برای شفای بیمار. شفا در رابطه با نیروهای ماوراءالطبیعه قرار دارد و در باورها و اعتقادات مردم، شفا همواره جایگاه خاصی داشته است. این مقاله به شیوه ی درمان بومی تحت عنوان: «ایشانی» می پردازیم. درمان گران بومی که از شیوه ی «ایشانی» استفاده می کنند به نام «ایشان» در بین ترکمن ها شناخته میشوند. شیوه «ایشانی» از جمله آیین های درمانی است که با سایر درمان های بومی ترکمن ها خصوصا «پرخوانی» تفاوت بسیاری دارد. در حالی که شیوه «پرخوانی» بیشتر متمرکز بر فرهنگ شامانی، آیین به جا مانده از زمانی که ترکمن ها با سایر اقوام مرکزی در آسیای میانه ساکن بودند، حکایت می کند، آیین «ایشانی» برتافته از فرهنگ اسلامی است و عجین با باورها و اعتقادات مذهبی است. این مقاله متمرکز بر معرفی این آیین درمان بومی ترکمن ها است.
    کلیدواژگان: زنان ترکمن، درمان گران ترکمن، ایشانی، درمان بومی، آیین ایشانی
  • مریم حسینی، فرانک جهان بخش صفحه 79
    نقد ادبی فمینیستی، یکی از انواع روی کردهای نقدی است. منتقدان این نحله ی فکری معتقدند بر ادبیات، هنجارهای مردانه حاکم است و تجربیات، خواست ها، علایق و عواطف زنان در زیر نقاب این هنجارها رنگ باخته و بی اهمیت جلوه داده شده اند، لذا قصد دارند تا با بررسی و تحلیل دوباره ی آن با نگرشی دیگرگونه این سنت های ادبی مردسالارانه را آشکار سازند تا از این طریق بیان دارند که چگونه متون ادبی از تمایزات جنسی در یک فرهنگ حمایت می کنند. در این مقاله، سه رمان از رمان های محمد محمدعلی با گرایش نقد فمینیستی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور سعی شده تا با استفاده از فاکتورهای مهمی از جمله مردسالاری، تبعیض جنسی، خشونت علیه زنان و... با استناد به کتب جامعه-شناسی و فمینیستی، به نقد و بررسی این آثار پرداخته شود. از بررسی این رمان ها مشخص گردید که وضعیت زنان در رمان های محمدعلی به تدریج بهبود می یابد و روابط شان با اجتماع پیچیده تر می گردد. درون مایه های کشف هویت و خودشناسی و نیز تقابل دو نسل که از مهم ترین بن مایه های رمان های محمدعلی است، به خوبی سیر تدریجی بهبود وضعیت زنان را در این داستان ها به نمایش می گذارد و بررسی این رمان ها از ابتدا تا انتها، جهت گیری های خاص نویسنده را به سمت نگارش داستانی بر مبنای دیدی مثبت نسبت به زنان آشکار می سازد.
    کلیدواژگان: قصه ی تهمینه، محمدعلی، _ باورهای خیس یک مرده، نقش پنهان، نقد ادبی فمینیستی
  • سعید کتابی، مهدی عقیلی، مرجان ابوالحسنی صفحه 99
    این مقاله به بررسی میزان مقبولیت و شفافیت شماری از پرکاربردترین واژه های عمومی مصوب فرهنگستان پرداخته است. میزان مقبولیت و شفافیت با توجه به متغیر جنسیت دانشجویان مورد ارزیابی قرار گرفت (با این فرض که میزان مقبولیت و شفافیت این واژگان در یک گروه بیشتر از گروه دیگر است). پس این گونه فرض شد که میزان مقبولیت و شفافیت واژگان در خانم ها بیشتر از آقایان است. جامعه ی آماری این تحقیق متشکل از? ? تن از دانشجویان دانشگاه اصفهان (شامل? ? نفر دانشجوی دختر و? ? دانشجوی پسر) بوده که به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده، از ابزار پرسش نامه استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که میزان مقبولیت و شفافیت واژگان مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در خانم ها بیشتر از آقایان است اما این مقدار چشم گیر نمی باشد
    کلیدواژگان: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، _ نو واژگان، مقبولیت، جنسیت، شفافیت
  • زهرا پیشگاهی فرد، امیر قدسی صفحه 109
    فمینیست ها بر این باورند که تاکنون جهان را «مردان» تعریف کرده اند و «زنان»، در این تعریف مردانه نادیده انگاشته شده اند، از این رو، هسته های اصلی تمامی نظریه های فمینیستی، برابری زن و مرد در همه ی زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. سال ها طول کشید تا نظریه های فمینیستی وارد عرصه ی جامعه شناسی شود و امروزه این نظریه ها در حوزه های علوم اجتماعی، مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی حضوری برجسته و پررنگ دارد، چنان که اکنون در دانشگاه های مختلف جهان، رشته های مختلف «مطالعات زنان» شکل گرفته و فعالان این جنبش سعی دارند زندگی و روابط اجتماعی مربوط به زنان را از منظر جامعه ی زنان ترسیم کنند. شکل هدایت جامعه از دوران گذار از سنت به مدرنیته و نوع مواجهه با امواج تجددخواهانه، نحوه ی تعامل هویت ایرانی با شریعت اسلامی و چالش های مرتبط با جامعه ی زنان ایران در تناظر با نظریه های فمینیستی که ریشه در تاریخ و فرهنگ این سرزمین داشته مورد دقت این نوشتار است. فرضیه ی تحقیق بر این پایه استوار است که میان جایگاه حقیقی زنان در فرهنگ ملی و دینی و مطالبات واقعی این جامعه تعارضی وجود نداشته و بروز زمینه های احساس تبعیض، متاثر از درک نادرست از مبانی و اصول دینی و تبیین جانب دارانه آن از نگاه مردسالارانه بوده است. روش تحقیق مقاله نیز مبتنی بر روش کتابخانه ای، تحلیل یافته ها و کشف دلالت های نظریه های فمینیستی درجامعه می باشد.
    کلیدواژگان: فرهنگ، ایران، فمینیسم، دین، بازنمایی
|
  • Page 7
    Along history, women were under hard afflicting oppressions and injustices. The rights women benefit today, is the result of the struggle of great people who did hard attempts for women’s rights. On this way, not only were women after social equality, but also some men worked following the same goal. So, the present paper considers the feministic opinions of John Stein Beck, the male worldwide famous writer. Beck’s canonical novel The Grapes of Wrath is analyzed by content to examine the significance of women’s rights and social roles in the writer’s world view. The process of the establishment of the feminist tendencies in the western societies and the importance of the women’s social roles are finally depicted to be two Beck’s priorities in his The Grapes of Wrath.
  • Page 23
    This research, relying on Critical Discourse Analysis(CDA), has proceed to analyze ten novels of modern Iranian men and women writers.In the field of lexicon, using marked lexicon and metaphor, and in the section of syntax, using syntactic non – norm in the texts, it has compared active vs. passive sentences, long vs. short sentences, and direct vs. indirect speech with regard to gender of the writers. In this comparison, the statistics show that the women writers use more than men writers marked lexicon, and metaphor; in the part of lexicon; and passive sentences, long sentences and indirect speech, in part of syntax. Therefore, the gender of writers plays an important role in type of producing the texts, like ideological factors.
  • Page 39
    For realists, the literature is the instrument to identify the real social logics and relationships. The school of realism objects to expand the social awareness of its readers, and it suggests them new subjects. According to this approach, the woman’s life has become an issue of the literary works. The exploration of the works written by Balzac and Jamalzadeh, the founders of the school of realism in France and Iran, depict that both were concerned on the woman’s life. On one hand, they both describe the woman’s traditional life, and, on the other hand, they reveal the influence of the Capitalism on her life. The works of Balzac and Jamalzadeh share similarities, however, their different eras, with distinct social and cultural experiences, have led into two different images of women
  • Page 59
    This study is based upon a field work in the Turkmen Sahara region. It explores one of the indigenous healing methods called Ishani taken by the Turkmen women. There are different methods of healing among Turkmen such as Porkhani, Damartotan, but Ishani is one of the most amazing cultural phenomena grown in the Turkmen culture. The root of this healing method is based upon the central Asian culture. The present paper presents the character of women healers as the method itself. Indigenous healing method is a combination of different techniques which are presented through a ritual ceremony.Such treatments have been always existed as the traditional ways of healing methods. Human being and his diseases and the treatment discovery have always integrated all over the world. The information of indigenous knowledge is one of the sources of indigenous healing. To explore, discover, and document the indigenous knowledge helps to reveal the hidden parts of the culture as well as the indigenous healings. The healer has been regarded as a Master by patient. For the native patients, the function of the healer is not only treating him, but also the process of healing is relating to the beliefs of people. This paper is concentrated on Ishani which is mostly influenced by Islam, so it is different from other healing methods specifically from Porkhani that is focused on shamanism and is streamed from the central Asian tribe.
  • Page 79
    The feminist literary criticism is a kind of criticism which deals with the masculine works and unveils the gynophobia of literary system. This school of thought believes that the masculine norms rule over literature and feminine experiences, desires, interests and emotions have turned pale and have been shown unimportant under these norms. So, the feminist literary criticism intends to reveal these masculine literary traditions by studying and analyzing texts from a gyno-oriented view to express how literary texts support gender distinctions in culture. This article criticizes three novels written by Mohammad Mohammad-Ali with a feminist approach emphasizing the significant factors such as the male chauvinism, sexual discrimination, violence, etc against women exploiting the documentary method. Women's status in Mohammad-Ali's novels gradually improves and their social relations become more and more complicated. Themes of identity exploration and self identification and also reciprocity of generations, which are amongst the most important themes of Mohammad-Ali's novels, well depict women’s gradual improvements in these stories and reveal specific approaches of the author base of a gyno-oriented view.
  • Page 99
    This study investigates the extent of acceptability and transparency of some of the Academy of Persian Language and Literature (APLL) coined terms (neologisms) compared to that of the borrowed words. It also sought to see if there were any relationships between the genders of participants and the extent of acceptability and transparency of the coinages. It was, thus, hypothesized that the coinages were more acceptable and transparent to female participants. To conduct the study, 60 male and female students (31 males and 29 females) were randomly selected. In order to collect the data, a questionnaire was administered. The results of data analysis indicated that the coinages were more acceptable and transparent to female participants although the differences between the two groups were not significant.