فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم
پیاپی 41 (زمستان 1395)

تبیین نقش کالبدی شهر بر کاهش جرائم، موضوع با اهمیتی است که در قالب نظریه های نوین شهرسازی مورد بحث قرار گرفته است. هدف مقاله ی حاضر استخراج راهبرهای نظریه ی (CPTED) و تعیین سهم و رتبه ی هر یک از آن ها در پیشگیری از جرایم در مجتمع های مسکونی شهر رشت می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و روش جمع آوری اطلاعات در آن، پیمایشی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه ی آماری تحقیق نیز در مرحله ی اول 10 تن از متخصصین معماری و در مرحله ی دوم 390 نفر از ساکنین مجتمع های مسکونی شهر رشت می باشند که سه مجتمع ابریشم، کاکتوس و پردیسان به عنوان نمونه ی موردی انتخاب شدند. برای انجام تجزیه و تحلیل های آماری نیز از نرم افزار آماری اس.پی.اس.اس و تحلیل عاملی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در قسمت قلمرو بندی متغیر «استفاده از موانع واقعی و نمادین »با بار عاملی 637/0، در قسمت افزایش نظارت متغیر «نظارت بر ورودی ساختمان ها با استفاده از نورپردازی» با بار عاملی 778/0، در قسمت کنترل ورودی ها و دسترسی ها متغیر «اجتناب از طراحی های جزئی و جلو آمدگی ها و عقب نشینی ها » با بار عاملی 574/0 و در قسمت بهبود کیفیت های محیطی نیز متغیر «اختصاص دادن یک فضای تعریف شده ی مشترک به ساکنین هر یک از بلوک ها »با بار عاملی 541/0 بیشترین سهم را در پیشگیری از جرایم در مجتمع های مسکونی به خود اختصاص دادند.

تامین امنیت به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان، همیشه و در همه جوامع موردتوجه بوده است به همین دلیل همواره سرمایه های زیادی صرف تامین امنیت شهرها و سکونتگاه های مختلف میشود. یکی از مهمترین فضاها و مناظر شهری که افراد اوقات فراغت خود در آن میگذرانند پارکها است و امنیت پارک و فضای موجود در آن به عنوان یکی از مهمترین عاملی است که باعث جذب افراد به آن میگردد. به همین واسطه هدف از این مقاله بررسی امنیت محیطی در پارکهای شهری است. محدوده موردمطالعه شهر قزوین و پارکهای این شهر بوده و روش تحقیق این پژوهش توصیفی تحلیلی بر پایه پیمایش است. به جهت جمع آوری اطلاعات از فن پرسشنامه استفاده گردیده و نتایج تحقیق حاکی از آن است که وجود عوامل محیطی مانند پوشش گیاهی، روشنایی، نقاط کنج و غافلگیری در پیشگیری از وقوع جرم و ایجاد حس امنیت پارکها تاثیر بسزایی دارند. با توجه به نتایج بهدستآمده مولفه نظارت و روشنایی در سطح پایینتری در رتبه بندی ازنظر استفاده کنندگان قرارگرفته است که میتوان با نصب دوربین های مداربسته، افزایش نگهبانان و کیوسک های نگهبانی مولفه نظارت را ارتقا داد. همچنین با نصب سیستم های روشنایی پیشرفته (تشخیص فرد) به افزایش روشنایی و مسئله صرفه جویی انرژی پاسخگو بود. کاربری های مرکب و پرجمعیت مانند کاربری های اداری، تجاری و معابر اصلی برافزایش احساس امنیت تاثیر معناداری دارد. برعکس کاربری های یکنواختی که فقط در ساعات خاص اداری دارای تراکم هستند و سایر اوقات شبانه روز فاقد جریان جمعیتی قابلتوجه میباشند، فضاهای غیرقابل دفاع به شمار خواهند آمد؛ بنابراین ضرورت تامین نیازها، استاندارهای خاص استفاده کنندگان و بهره گیری از رویکردها مانند پیشگیری از جرم به وسیله طراحی محیطی، انتخاب عقلانی، امنیت عمومی و سایر نظریات مرتبط که در طراحی فضاهای عمومی در شهر بتواند تامین کننده این نیازها و استاندارها باشد میبایست مورد توجه برنامه ریزان و طراحان شهری قرار گیرند.

هدف از انجام این تحقیق پهنه بندی و مکان یابی جغرافیایی وقوع و کشف جرائم توام با جبر و اکراه در استان خوزستان و کلانشهر اهواز و شناسایی کانون های جرم خیز و نقاط بحرانی با توجه به پیک وقوع آن ها بوده که بر همین اساس داده های آماری مربوط به جرائم به عنف به تفکیک شهرستان های تابعه استان و کلانتری و پاسگاه های کلانشهر اهواز از مرکز کنترل و فرماندهی مرکز استان خوزستان تهیه و سپس با استفاده از نرم افزار GIS و نقشه رقومی شده 2000/1 کلانشهر اهواز به روش توصیفی تحلیلی ابتدا پراکنش مراکز انتظامی در سطح شهر اهواز از لحاظ کمی (وسعت و شعاع عملکرد) مورد بررسی قرار گرفت و جهت بررسی وضعیت موجود مراکز انتظامی از تحلیل های موجود در سیستم اطلاعات جغرافیایی از جمله تجزیه وتحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج حاصله نشان داد توزیع فضایی و پراکنش برخی از مراکز انتظامی به لحاظ پوشش خلاءهای انتظامی متناسب با ساز و کار کوپ مربوطه نبوده و نیاز به تجهیز نیرو و امکانات یا ایجاد مراکز جدید در جهت همپوشانی حوزه استحفاظی دارند. به علاوه فراوانی وقوع جرائم به عنف در بازه های زمانی مشابه در شهرستان ها و کوپ کلانشهر اهواز همپوشانی مکانی داشتند. لذا بر اساس نتایج حاصله راهکارهای اجرایی تدوین و پیشنهاد گردید.

جرم و احساس نا امنی ناشی از جرم در محله های شهری، بهویژه کلان شهرها از نگرانیهای مهم شهروندان شده، بهطوریکه با در نظر گرفتن اماکنی که در آن جرم اتفاق میافتد و یا به نظر افراد جرمخیز است استفاده از آنها نسبت به سایر اماکن کمتر بوده و مردم رغبتی برای استفاده و عبور و مرور از آن مکانها نشان نمیدهند. هدف مقالهی حاضر بررسی عوامل موثر بر پیشگیری جرم با درنظر گرفتن مولفه های محیطی است که محلهی پامنار شهر تهران را بهعنوان محدودهی مطالعاتی موردبررسی قرار داده است. نوع تحقیق کاربردی و روش مطالعه توصیفی- تحلیلی بر پایه پیمایش است که از تکنیک مصاحبه و پرسشنامه در جمعآوری اطلاعات استفادهشده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین مولفه های خدمات شهری (شامل ایجاد پارک و فضای سبز، تعمیر و بازسازی ساختمانهای مخروبه و افزایش میزان روشنایی بوده) و نظارت (مولفه طبیعی، سازمانیافته و مکانیکی) با وقوع جرم در محله پامنار رابطه معکوس و معنادار وجود دارد؛ یعنی هر اندازه میزان خدمات شهری و نظارت در این محله افزایش یابد میزان وقوع جرم کاهش پیدا مینماید. همچنین بین محیط فیزیکی و وقوع جرم با ضریب همبستگی پیرسون 0.291 رابطه مستقیم و معنادار حاکم است.

هدف تحقیق حاضر شناسایی رابطه معنادار بین سرمایه اجتماعی شهروندان تهرانی و پیشگیری از جرائم است. ارتباط جرائم و انحرافات اجتماعی با سرمایه اجتماعی به گونه های مختلفی توسط نظریه پردازان: جاکوب (1961)؛ کلمن (1998)؛ بوردیو (1986)؛ پاتنام (1995): کاکس (1995)؛ ول کاک (1997)؛ پورتز (1998)؛ فوکویاما (1999) مطرح شده است. روش انجام تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی بوده که با استفاده از تکنیک پرسشنامه به گردآوری اطلاعات پرداخته است و از روش توصیفی و تبیینی به تجزیه وتحلیل داده ها می پردازد. مقدار آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق یعنی سرمایه اجتماعی و پیشگیری از جرائم و ابعاد آن ها به میزان بالای 70/0 که بیانگر ثبات و پایایی ابزار تحقیق است. گفتنی است که جامعه آماری تحقیق شامل کلیه شهروندان تهرانی با توجه به جدول مورگان به تعداد 384 نفر تعیین گردیده است. در این تحقیق از آزمون همبستگی اسپیرمن برای آزمون فرضیات تحقیق استفاده شده است. نتایج یافته های توصیفی نشان می دهد که پیشگیری از جرائم با میانگین 3.04، به میزان 61 درصد و در حد خوب و مناسب است. همچنین در ابعاد پیشگیری اجتماعی و پیشگیری وضعی نیز به ترتیب به میزان 62 و 60 درصد در وضعیت مشابهی هستند. به طورکلی، وضعیت سرمایه اجتماعی و پیشگیری از جرائم هر دو بالای 60 درصد و در حد مناسب و قابل قبولی در جامعه است. البته آن را نیز می توان تقویت نمود. همچنین نتایج یافته های استنباطی نیز نشان داده که نتایج همبستگی اسپیرمن در خصوص فرضیه اصلی نشان داده شده که رابطه آماری معنی داری بین دو متغیر پیشگیری از جرائم و سرمایه اجتماعی و ابعاد آن در بین شهروندان تهران وجود دارد. مقدار همبستگی بین سرمایه اجتماعی و پیشگیری از جرائم به میزان 38/0 دلالت بر همبستگی ضعیف بین این دو متغیر است. بین ابعاد سرمایه اجتماعی و پیشگیری از جرائم نشان داده شده که احساس امنیت اجتماعی دارای بالاترین رابطه معناداری و مشارکت اجتماعی از پایین ترین سطح رابطه معناداری با پیشگیری از جرائم شهروندان تهرانی بوده است.

اعتیاد زنان، امروزه به صورت یک مشکل جدی در سطح جهانی و ملی مطرح است. در مورد سبب شناسی گرایش زنان به مصرف موادمخدر و اعتیاد به آن ها، نظرات مختلفی بیان شده است، اما هیچ یک از این نظریه ها به تنهایی نمی توانند علت مصرف موادمخدر در زنان را تشریح کنند. اعتیاد زنان علاوه بر همه ی آنچه از اعتیاد گفته می شود، پدیده ای است با لایه های پنهان تر و ابعاد فزون تر از خود اعتیاد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر عوامل فردی (فقدان شناخت، ضعف اراده، پایین بودن سطح تحمل، احساس تنهایی، دردهای جسمی) و اجتماعی (دوستان ناباب، فقر و رفاه بیش ازحد) بر اعتیاد زنان شهرستان ارومیه و مشتمل بر 7 فرضیه است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی و از نوع تحقیقات کاربردی بوده و جامعه آماری این تحقیق زنان معتاد شهرستان ارومیه در سال 1394 است که تعداد 109 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسشنامه ی محقق ساخته عوامل فردی- اجتماعی موثر بر اعتیاد، با ضریب پایایی 73/0 را تکمیل نمودند. یافته ها نشان می دهد گرایش به اعتیاد زنان رابطه ی مستقیمی با عوامل فردی و اجتماعی داشته که تمامی فرضیات مورد تایید قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که این تحقیق می تواند ضمن ارائه تصویری روشن از عوامل فردی و اجتماعی موثر در گرایش به اعتیاد زنان، سهم عمده ای در سازوکار تدوین برنامه های پیشگیری از رشد مصرف موادمخدر در بین زنان داشته باشد که در پایان پیشنهاداتی در جهت جلوگیری از سوء مصرف موادمخدر در بین زنان ارائه گردید.