فهرست مطالب
فصلنامه برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)
پیاپی 4 (بهار 1391)
- تاریخ انتشار: 1391/02/13
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-18امروزه صنعت گردشگری فراتر از یک صنعت؛ پدیده ای با ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی است. پیش بینی می شود در سال های آینده گردشگری به لحاظ در آمد در راس صنایع موجود دنیا و به لحاظ اهمیت بزرگ ترین بخش تجارت بین الملل را به خود اختصاص دهد. با این حال، اگر صنعت توریسم بدون ملاحظه به عوامل منفی تاثیر گذار آن توسعه یابد، می تواند آسیب های جدی و جبران ناپذیری در ابعاد متفاوت بر جامعه وارد آورد. در این پژوهش تاثیر توسعه گردشگری بر شهرستان ساری در سال های اخیر بررسی می گردد. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی، از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی و در ارتباط با روش گردآوری داده ها و اطلاعات همزمان از روشای کتابخانه ای و میدانی استفاده کرده است. جامعه آماری پژوهش تمامی کارشناسان و متخصصان امور گردشگری شناسایی شده در سازمان ها و اداره های شهرستان ساری که تعداد آنها به 45 نفر می رسید، بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی ساده استفاده شده و نتایج پژوهش نشان می دهد که توسعه گردشگری آثار نامطلوبی بر محیط زیست و همچنین ابعاد اجتماعی و فرهنگی شهرستان ساری گذاشته؛ هرچند منطقه از نظر اقتصادی از گردشگری بهره مند شده است.
کلیدواژگان: گردشگری، تآثیرات گردشگری، توسعه پایدار، شهرستان ساری -
صفحات 19-38
رشد سریع پدیده شهر و شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، مشکلات عمده اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی فزاینده ای ایجاد کرده است. چنین فرآیندی به گسترش فقر در شهرها، دسترسی ناکافی به مسکن و خدمات اصلی شهری، سیستم حمل و نقل ناکافی و نارسایی امکانات اصلی شهری منجر شده است و با افزایش جمعیت در شهرها به خصوص شهرهای بزرگ، حجم تقاضا برای خدمات و کالا های عمومی نیز افزایش یافت. ولی به علت ساختار اقتصادی- سیاسی خاص کشورمان، همواره سرعت پاسخگویی به نیازها از سرعت رشد نیازها کمتر بوده است. در این میان کاربری های پر تقاضا مانند کاربری های آموزشی به دلایل زیادی مانند عدم هماهنگی نهادهای اجرایی شهرها، مشکلات مالی بخش آموزش و پرورش و عدم آشنایی مسئولان با موازین علمی، مکان یابی مدارس در پاسخگویی به نیازهای جمعیت دانش آموزی با مشکلات زیادی مواجه بوده اند و تعدد عوامل موثر در مکان یابی مدارس و افزایش روز افزون مشکلات شهری، لزوم استفاده از روش های موثر و سیستم های رایانه ای را در مکان یابی مدارس بیش از پیش آشکار ساخته است. شیوه کار در این پژوهش، ترکیبی از روش های کتابخانه ای، تحلیلی و میدانی است و در نهایت استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) است. نتیجه ای که از این تحقیق به دست آمده، نشان می دهد که مکان های آموزشی مقطع راهنمایی که در این منطقه (منطقه3 شهر اصفهان) وجود دارند به درستی مکان یابی نشده است و با معیارهای سنجیده شده شهری کاملا ناسازگاری دارند.
کلیدواژگان: سیستم اطلاعات جغرافیایی، برنامه ریزی شهری، مکان یابی، مدارس، ساماندهی -
صفحات 39-74شهرسازی کنونی عمدتا به تمرکز و تجمع جمعیت در سطوح محدودتر منجر می گردد و افزایش تراکم در واحد سطح و گرایش شدید به استفاده از وسیله نقلیه شخصی و وسایل دیگر به افزایش آلودگی و به هم خوردن تعادل زیست محیطی منجر شده است. از طرف دیگر، دخالت در محیط طبیعی و ایجاد محیط های مصنوعی، نیازهای جسمی و روحی انسان را بیشتر بروز داده است. برای رفع این نیازهاست که انسان شهرنشین اقدام به ایجاد باغ ها و فضاهای سبز مصنوعی در داخل شهرها نموده است. در این مقاله توزیع و جانمایی فضاهای سبز شهری زابل با استفاده از پژوهش های میدانی و تحلیل های سیستم GIS مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته های این تحقیق با توجه به جمعیت 130937 نفری شهر زابل در سال 1385در مجموع سرانه کل فضای سبز 56/2 مترمربع است که با استاندارد فضای سبز شهری که حداقل 7 متر سرانه را مطلوب قلمداد می کند، به میزان زیادی فاصله دارد. این در حالی است که توزیع فضایی آن نیز بسیار نامتعادل و نامتناسب است؛ بدین صورت که با استفاده از تحلیل های Spatial Analysis و Buffer توسط نرم افزار GIS توزیع مکانی این فضاها با سلسله مراتب کالبدی شهر همگونی و تناسب ندارد. پژوهش های میدانی نیز نشان می دهد که از 17 مکان مشخص به صورت پارک، تنها 2 پارک محله ای و 2 پارک با کارکرد ناحیه ای وجود دارد و لیکن هیچ پارکی با عملکرد شهری وجود ندارد. نکته بسیار مهم در ایجاد فضاهای سبز عمومی به ویژه پارک ها، مکانیابی آنها همسو با ضروریات زندگی شهری و در پاسخگویی به نیاز های شهروندان، با در نظر گرفتن امکانات و محدودیت های شهری است. امکانات رایانه ای نظیر GIS و مدل سازی های آن یکی از ابزارهای تحلیلی فضاهای شهری، ساماندهی، مکانیابی و طراحی و توسعه کاربری های گوناگون محسوب می شوند که در این مقاله برای مکانیابی پارک های شهری در مقیاس ناحیه ای و شهری استفاده شده است.
کلیدواژگان: شهر زابل، فضای سبز، توزیع مکانی، فضایی، GIS، مکانیابی -
صفحات 75-88در این مقاله که برگرفته از پایان نامه ای با عنوان «ارزیابی تحقق پذیری سامانه اتوبوس های تندرو در اهداف و راهبردها، نمونه موردی تبریز (سات)» است؛ نسبت به آزمون «میزان استفاده از کارت بلیط الکترونیکی پرداخت کرایه در سامانه اتوبوس های تندروی شهر تبریز» با هدف بهینه سازی مدیریت سیستم اخذ کرایه در سامانه اتوبوس های تندرو اقدام شده و نتایج زیر حاصل شده است. طبق آمار گیری انجام شده در سامانه اتوبوس های تندرو در مورد برآورد میزان مسافر جابجا شده روزانه توسط سیستم، بطور میانگین 36 درصد از مسافرین از کارت بلیط الکترونیکی پرداخت کرایه استفاده نمی کنند و در حقیقت به صورت مجانی از خدمات سیستم بهره مند می شوند که این میزان پس از استفاده از عوامل کنترل استفاده از کارت بلیط در ایستگاه ها و در اتوبوس ها به 30 درصد کاهش یافته است. دوگانگی در محل دریافت کرایه؛ یعنی وجود دستگاه کارت خوان در اتوبوس ها و نیز در برخی ایستگاه های اصلی مسیر، باعث عدم کنترل کارت زنندگان در برخی موارد می شود و لازم است تا به صورت واحد و مشخص کرایه اخذ شود. به گونه ای که تمام ایستگاه های مسیر به دستگاه کارت خوان مجهز شوند و مسافران پس از پرداخت کرایه امکان ورود به ایستگاه را داشته باشند و یا می توان صرفا در داخل اتوبوس نسبت به دریافت کرایه اقدام کرد.
کلیدواژگان: ترافیک، سامانه اتوبوس های تندرو، سات، کارت بلیط الکترونیکی پرداخت کرایه -
صفحات 89-110به لحاظ اینکه وجود بارش ها به هر شکلی یک نعمت الهی است، ما از برف و یخبندان به عنوان یک پدیده اقلیمی یاد می کنیم تا بلای طبیعی و هر جا که از آن به عنوان بلا یاد کردیم به معنی وقوع پدیده و عدم امکان مقابله صحیح انسانی با آن تلقی می گردد. این پدیده در روند زندگی روزمره اجتماعی موجب مسائل زیادی شده، خسارات مستقیم و غیر مستقیم اقتصادی زیادی را به بار می آورد. از آنجایی که این پدیده بیشتر اوقات خسارات آنی شدیدی به بار نمی آورد، مگر در موارد استثنایی، غالبا از آن با اغماض گذشته می شود. در حالی که خسارات بلند مدت و جانبی بسیاری را بدنبال دارد، که شاید به علت اینکه به صورت عادت در مناطق برفگیر درآمده است کمتر به عنوان یک بلای غیر مترقبه و بلکه مترقبه شناخته می شود، در حالی که هر ساله خسارات زیادی را ببار می آورد، هرچند شدت آن در سال های مختلف متفاوت است. هرگاه که شدت این بلای آرام، اما مخرب زیاد می شود، مسئولان به اقداماتی سریعی مبادرت ورزیده و زود هم ازآن می گذرند. اما این پدیده با آثار منفی ای که به جای می گذارد، باید در جایگاه گروه های بلایای طبیعی جای گیرد و گروه های کاری ویژه ای در کمیته بلایای طبیعی استان ها به بررسی عملی و علمی آن پرداخته تا راهکارهای مبارزه با این پدیده در جهت کاهش آثار آن را به طور علمی و عینی بررسی نمایند. برف و بخبندان هر ساله معضلات زیادی را به شهر و شهروندان و بالطبع نهادهای شهری وارد می کند، که اغلب اوقات اقلیمی باری به هر جهت و خود به خودو به مرور زمان، بدون برنامه ریزی ویژه ای رفع می گردد، اما به همراه آزار و اذیت های فراوان برای شهروندان و همچنین خسارات جانی و مالی و صدمات بدنی بسیاری که در مقایسه با بلایای طبیعی آنی بسیار نیست. فراوانی تجمعی این بلا شاید کمتر از بلایای طبیعی آنی همچون زلزله و سیل نباشد. در واقع عدم وجود یک نهاد برنامه ریز پیگیری کننده و متولی علمی و عملی آن موجب شده تا هیچ اقدام مثبتی در این زمینه به جزء در مواردی تشریفاتی انجام نپذیرد.
کلیدواژگان: برف، یخبندان، بلایای طبیعی، خسارات مالی، جانی، اجتماعی و اقتصادی -
صفحات 111-132در دهه اخیر با توجه به روند رو به رشد مصرف سوخت در بخش حمل و نقل و خسارت های اقتصادی ناشی از آن سیاست تغییر سوخت مصرفی به گاز طبیعی فشرده، در دستور کار دولتمردان قرار گرفته است و ایجاد زیر ساخت های لازم در این زمینه ضروری به نظر می رسد. مهمترین زیرساخت لازم، احداث جایگاه های سوخت CNG است. این سیاست باعث شده است که جایگاه های سوخت CNG به عنوان یکی از مهمترین مراکز خدمات شهری مطرح باشند. شهر شیراز به عنوان ششمین کلان شهر کشور در زمینه جایگاه های سوخت CNG، دارای مشکلاتی مانند کمبود جایگاه، عدم توزیع فضایی مناسب جایگاه ها، عدم مکان یابی صحیح جایگاه ها و غیره است. بنابراین باید روش-هایی را به کار گرفت تا با در نظر گرفتن تمامی عوامل بتوان مکان های بهینه جایگاه های سوخت CNG در این شهر را تعیین نمود. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهده میدانی، مصاحبه، مطالعه طرح های صورت گرفته در رابطه با شهر شیراز و نقشه 2000/1 این شهر به دست آمده است. در این تحقیق به منظور ارزیابی وضع موجود جایگاه های سوخت CNG، شهر شیراز به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد، سپس با استفاده از توابع GIS و تحلیل شبکه وضع موجود جایگاه های سوخت CNG شهر شیراز مورد بررسی قرار گرفت و پس از پی بردن به توزیع نامناسب و کمبود جایگاه های سوخت CNG، به کمک مدل AHP و همپوشانی شاخص ها در محیط نرم افزار GIS، اراضی شهری بر اساس اولویت از خیلی مناسب تا خیلی نامناسب در هفت دسته برای ایجاد جایگاه های سوخت CNG جدید ارزش گذاری و مکان های جدید پیشنهاد داده شدند.
کلیدواژگان: مکان یابی، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، شهر شیراز، جایگاه های سوخت CNG -
صفحات 133-144درختان و فضاهای سبز نقش مهمی در توسعه شهرها داشته و از عناصر تاثیرگذار در شالوده شهرها محسوب می گردند. پارک های شهری در حوزه محیط پاک، عنصر مهمی در ایجاد یک شهر پایدار هستند و فرصت هایی در زمینه های مختلف همچون ارتقای کیفی محیط، امکان تفریحات فعال و غیرفعال و محیطی زیبا را فراهم می نماید. در این راستا، علاوه بر این که افزایش مساحت نسبی پارک ها در مقیاس سایر فضاهای شهری و ارتقاء متوسط سرانه پارک می تواند به عنوان یک عامل مهم توسعه شهری محسوب گردد، موضوع حائز اهمیت دیگر نحوه توزیع پارک ها در بین مناطق مختلف شهری است. این امر مخصوصا با توجه به چشم انداز ترسیم شده برای شهر تهران در قانون برنامه پنج ساله و راهبردهای ترسیم شده برای نیل به آن مبنی بر «توسعه فضاهای سبز با توزیع متعادل در سطح شهر»، اهمیتی مضاعف می یابد. در این مقاله ابتدا، روند فضای سرانه پارک های تهران طی دوره مورد بررسی و مقایسه وضعیت مناطق از این بعد پرداخته می شود. پس از آن، میزان نابرابری توزیع سرانه پارک های شهر تهران در بین مناطق 22 گانه طی سال های 87-1380 با استفاده از شاخص تایل که از مبنای نظری محکمی برخوردار است، محاسبه و اندازه گیری خواهد شد. استفاده از میزان مطلق مساحت پارک های مناطق با توجه به تغییرات زیاد مساحت این مناطق و نیز متفاوت بودن تراکم جمعیت ساکن در آنها معیار مناسبی نیست، لذا برای محاسبه شاخص تایل از معیار متوسط سرانه پارک مناطق استفاده شده است. اندازه این شاخص و روند آن می تواند مبنای تحلیلی مناسبی برای سیاست های شهرداری تهران در توزیع بهینه خدمات شهری در بین مناطق باشد. نتایج نشان می دهند بطور کلی، پراکندگی پارک ها در بین مناطق شهری طی دوره مورد بررسی از توزیع مناسبی برخوردار بوده است، لیکن شاخص تایل طی دوره از روند نزولی برخوردار است، بطوری که کمترین مقدار دوره به سال پایانی اختصاص دارد. این امر نشان از بهبود توزیع و همسویی عملکرد شهرداری تهران با سیاست های راهبردی مندرج در قانون برنامه پنج ساله این شهرداری دارد.
کلیدواژگان: توزیع، پارک، شاخص تایل، تهران
-
Pages 1-18Nowadays, the tourism industry is not only a profitable economic activity but also a dynamic social phenomenon in around the World. It is predicted the tourism industry well become the largest section in devote of international trade for the future. However without consideration to protect the environment, tourism industry may harm the community in environmental and social aspects. Hence the tourism development will not be successful without regard to the term sustainable development. This study examines the impact of tourism in the Sari Township. Consistent with the objective, the study is an applied research and about to methodology it is regarded as a descriptive-analytical one. The statistical community of this research includes experts and specialists of tourism’s organizations and institutions of Sari with the overall number of 45 participants. The study is conducted based on library and field data collection by the questionnaire. simple linear regression analysis, ANOVA, is used to analyze the data. The results show that tourism development has had undesirable effects on environment of as well as social and cultural aspects of Sari Township. However this region economically has benefited from the development of tourism.Keywords: Tourism, Impacts of tourism, Sustainable Development, Sari Township
-
Pages 19-38
Growth accelerate phenomenon city and civilization created in developing country mainly problem enhance social, economic and physical. So process the led to expend poverty in city, poorly accessible to shelter and service mainly city, system poorly transport and incompetence service and increasingly people in city specification metropolitan in creasing mass request and service too common stuff. But to cause structure politic-economic specification of IRAN always lesser speedy response too need speedy of growth in this among full request landuse to enhance adverse as landuse didactic of enhance proof as nonentity harmony performance institution city, education section financial problem and nonentity familiar parallel scientific officer and academy site selection in response to need people student and plurality effective in site selection academy and increase city problem supply use of way effective and computer wrought in site selection academy forward obvious. Way work in the search, compound of was library, analysis and use of GIS. Result demonstrate in this search, didactic place aim rank in area (city ISFSHAN 3 area) not site selection integrity and perfectly compatible norms weighty.
Keywords: GIS, Urban planning, Site selection, Academy, Organization -
Pages 39-74Generally, the evaluation of how urban land use reflects vivid picture of urban appearance and also compatibility and incompatibility among urban land uses is due to the positive and negative effects of that adjacent land uses have on each other. Evaluation of land use compatibility as a main core of urban planning has an essential role in special – local organization of towns. This lead to the creation of various models for land use analysis. These models evaluate the compatibility of land uses with land use matrix. In this article, compatibility of important urban land uses in old urban texture of Zabol city with GIS has been evaluated and the principal of land use compatibility in localizing has been analyzed. The results of the research show that the economic, administrative and military land uses are in inappropriate conditions, while the other existing land uses in this region have relatively suitable conditions.Keywords: land use, compatibility, incompatibility, (GIS) geographic information system
-
Pages 75-88This article is derived from a thesis in title of "assessing practicability of BRT in goals and functions case study: Tabriz (SAT)". The hypothesis of the rate of using electronic ticket for paying fee in SAT was assessed which aimed at optimizing management of fee collection system in SAT and the following results came out. According to the demography which was done in SAT about estimating the rate of passengers daily transported by this system, average 36% of passenger's daily use the electronic ticket card to pay the fee. In fact they use the service without charge and this number after using controllers in stations declined to 30. Duality in fee collecting place: i.e. the existence of card readers in buses and also in some main stations causes lack of control of card users in some cases. And it is necessary to collect the fee in one and specified certain way, in a way that all the stations will be equipped with card reader machines and passengers have the permission to inter only after they pay the fee or it is possible to collect the fee in the buses.Keywords: Traffic, Bus Rapid Transit System, SAT, Electronic Ticket Card to pay the fee
-
Pages 89-110One of the problems that has been neglected, is urban snow and frostiness phenomenon. Although the snow and frostiness is not as a hazard by itself and its afterward effects make some problems that we suppose it as a disaster, but we should kept in mind that actually any kind of precipitation is a natural gift. The author tries to categories this phenomenon as a kind of disaster in natural disaster group, because of its subsequently effects on cities, human and social life and daily activity which makes some troubles in spite of its most benefit for survival on the earth and human. This phenomenon makes too difficult for city and citizens but no special program is to struggle with its hazardous consequences which is compose of financial and spiritual, economical and social hazards. Perhaps we have accustomed to its effects and its vulnerability, but its integrated hazard during the years is extremely height. During the previous year around the country, we had a hard winter and this phenomenon made many troubles for all, specially at the shahrekord, which this paper is going to assess for it. Unfortunately, policy makers did not perform any successful program to face up to and struggle with this natural disaster. This is a new and rare research and aspect on this matter. So, it has been ignored from the eyes of policy makers. The author has focused on this matter with the case of shahrekord city at chaharmahal and bakhtiary province.Keywords: Frostiness – Snow_Natural Hazards_Financial_Spiritual_Economical_Social Damages
-
Pages 111-132In recent decade, regard to growing trend of Fuel conception in transportation section and the resulted economic losses resulted changing policy of consumption Fuel to compact natural gas, has been regarded in work command of government man and making essential infrastructures in this field is so essential. The most important essential infrastructure is establishing CNG Fuel station. The policy cause that the CNG Fuel places will be one of the most important city service centers in city centers. Shiraz city as the sixth metropolis in our country, have some problems in the field of CNG Fuel places, lack of stations, unsuitable distribution of stations, unsuitable locating stations etc. therefore we should use the method which by assuming the all factors, we can define the best stations for CNG Fuel places in this city. The research method in this study is description analytical which its essential information have been acquired via field observation, interviewing and studying the designed drawings related to Shiraz city and the 1/2000 map of this city. In this research, to analyse the current situation in CNG Fuel, Shiraz city has been chosen for case study, then by using the GIS integral and network analyzing, the existing condition of the CNG Fuel stations in shiraz have been examined and after recognizing unsuitable distribution and the shortage of CNG Fuel stations, by assisting the AHP model and indices overlapping in GIS software, the city lands have been valued according to the priority from most suitable to most unsuitable in 7 groups to make new Fuel stations for CNG.Keywords: site selection, Geographic Information System (GIS), Analytic Hierarchy Process (AHP), Shiraz city, CNG Fuel stations
-
Pages 133-144Parks and green areas play an important role in urban development. In fact, parks are a key element in clean environment that create opportunities for improving quality of life and making it happier and healthier. In this case, in addition to considering for making new parks and enlarging existing ones, the fragmentation of them in different zones and urban distinct is important and should come to account, Since the equal distribution in parks and other urban services and facilities could result sustainable urban development. The Tehran Five Year Plan Law has paid attention both in equality in distribution and also green areas development. Hence, in this article the equality of parks distribution in 22 Tehran Municipality distinctions is investigated by Theil index. This index is used to measure inequality which is the maximum possible entropy of the data minus the observed entropy. It is a special case of the generalized entropy index. In this article, at first all 22 distinct of Tehran Municipality are compared respect to their park area. The results show that there is a large gap between distinct in the case of relative park areas to total area of the distinct. However, the total per capita park area has had increasing trend during the period. According to Theil index for per capita park area, there has been improving equal distribution during the period, as the index has decreasing trend so that the least value is seen in last year of the period.Keywords: Theil index, parks, distribution, Tehran, Municipality
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.