فهرست مطالب

پژوهشنامه مالیات
سال بیست و پنجم شماره 83 (پاییز 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/09/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • محمدتقی تقوی فرد، ایمان رئیسی وانانی، ریحانه پناهی* صفحات 11-36
    فرار از مالیات یکی از دغدغه های مستمر برای هر نظام مالیاتی به خصوص در کشور های درحال توسعه است. هدف از دریافت مالیات بر ارزش افزوده، شفاف سازی تدریجی مبادلات اقتصادی به دلیل ویژگی خودکنترلی و قابلیت ردیابی معاملات در زنجیره های مبادلات و هم چنین ایجاد منبع درآمدی جدید، ثابت و قابل اتکا برای تامین هزینه های دولت است و ضرورت دارد این شفاف سازی در مبادلات فی مابین فعالان اقتصادی از مراحل اولیه خرید مواد اولیه تا تولید و فروش کالا در کار باشد تا بتوان مالیات را به درستی دریافت کرد. هوش تجاری به طورکلی و داده کاوی به طورخاص، ابزارهای موثری برای افزایش کارایی و اثربخشی تشخیص فرار از پرداخت مالیات هستند. در این پژوهش بر اساس اطلاعات موجود در اظهارنامه های مالیاتی مودیان مالیات بر ارزش افزوده در سال های مورد مطالعه (93-88) که از سوی سازمان امور مالیاتی حسابرسی شده اند و روش های داده کاوی شامل الگوریتم های طبقه بندی K-Nearest Neighbor ،Naive Bayes ،Decision Tree و الگوریتم های خوشه بندی K-means و K-medoids اقدام به پیش بینی فرار مالیاتی مودیان شد، سپس با استفاده از شاخص سیلوئت (Silhouette) به اعتبارسنجی نتایج به دست آمده پرداخته و با توجه به تحلیل های صورت گرفته بر روی شاخص های مالیاتی خوشه های به دست آمده، مودیان در دو گروه کم ریسک و پرریسک طبقه بندی شدند. نتایج به دست آمده با استفاده از الگوریتم های طبقه بندی و خوشه بندی، می تواند به سازمان امور مالیاتی جهت برنامه ریزی برای تشخیص فرار مالیاتی کمک کند.
    کلیدواژگان: فرار مالیاتی، مالیات بر ارزش افزوده، داده کاوی، طبقه بندی، خوشه بندی
  • اردشیر بورد، مرجان نکوآمال کرمانی* صفحات 37-58
    قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران از ابتدای مهرماه سال 1387 با تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان اجرایی شده است .با توجه به اصل 85 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اجرای آزمایشی این قانون به مدت پنج ساله در نظرگرفته شده تا پس از ارزیابی مجدد و رفع مشکلات و رویه های اجرایی با تصویب مجلس شورای اسلامی تبدیل به قانون دائمی گردد. در این مقاله به منظور تعیین شکاف درآمدی مالیات بر ارزش افزوده در ایران با توجه به ظرفیت مالیاتی وضع این نوع مالیات برکالاها و خدمات با نرخ عمومی، با استفاده از روش اقتصاد کلان ابتدا پایه بالقوه این نظام مالیاتی براساس درصدی از تولید ناخالص داخلی طی سال های 1388-1394 تعیین و سپس درآمد بالقوه (مورد انتظار) مالیات بر ارزش افزوده با نرخ عمومی و بر اساس اطلاعات آماری موجود در حساب های ملی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، محاسبه شده است. در مرحله بعد با در نظر گرفتن میزان درآمد وصولی تحقق یافته سازمان امور مالیاتی کشور در طی سال های مذکور، شکاف درآمدی مالیات بر ارزش افزوده ((VATGAP معادل 31.43 درصد و ضریب کارایی این نظام مالیاتی در ایران در طی سال های مورد مطالعه معادل 69 درصد محاسبه که بیانگر یک عملکرد مناسب در اجرای این نظام مالیاتی در ایران می باشد.
    کلیدواژگان: مالیات بر ارزش افزوده، پایه مالیات، درآمد مالیاتی
  • فاطمه حسین پور، امین تبعه ایزدی، جلیل خداپرست شیرازی* صفحات 59-86
    سال هاست که صاحبنظران اقتصادی استقلال سیاست های مالی از درآمدهای نفتی را به عنوان راهکاری برای مصون ماندن از نفرین منابع به کشورهای صاحب منابع طبیعی توصیه می کنند. اینکه آیا این توصیه به کار گرفته شده است یا خیر سئوال اصلی پژوهش حاضر است. به عبارت دیگر هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی استقلال ابزارهای اصلی سیاست مالی(شامل مالیات ها و مخارج دولت) از نوسانات درآمدهای نفتی در کشورهای صادر کننده نفت است. برای این منظور از داده های پنل نامتوازن مربوط به 21 کشور صادرکننده نفت در بازه زمانی 1980 تا 2015 استفاده شده است. برای در بر گرفتن انواع بالقوه ناهمگنی در تحلیل علیت گرنجری پنل از روش دامیترسکو و هارلین استفاده شده است. نتایج نهایی این تحلیل حاکی از این است که نمی توان فرضیه استقلال از نوسانات نفتی را برای مجموعه این کشورها پذیرفت. شواهد بدست آمده نشان می دهند که نفت کماکان گرداننده اصلی اقتصاد این مجموعه کشورهاست و تغییرات ابزارهای سیاست مالی و همچنین چرخه های تجاری در این کشورها معلول نوسانات درآمدهای نفتی است.
    کلیدواژگان: سیاست مالی، مالیات، مخارج دولت، درآمد نفتی
  • علی اکبر خادمی، علیرضا امیرکبیری، سید کامل تقوی نژاد* صفحات 87-106
    این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین توانمند سازی و رضایت شغلی و تمایل به جابجایی کارکنان اداره کل امور مالیاتی جنوب تهران انجام گرفت. تعداد جامعه آماری 700 نفر بوده اند که از نتایج 155 پرسشنامه به عنوان نمونه آماری در این تحقیق استفاده شده است. در این پژوهش برای جمع آوری داده های مورد نظر جهت آزمون فرضیات و سنجش نظرات از پرسشنامه استفاده شده است. براساس یافته های این تحقیق بین ابعاد معناد داری، شایستگی و خودمختاری توانمند سازی کارکنان با رضایت شغلی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد. بعد تاثیر گذاری توانمند سازی تاثیری بر رضایت شغلی کارکنان ندارد که با یافته های تحقیقات ذکر شده در این تحقیق هماهنگی ندارد. دیگر یافته های این تحقیق نشان می دهد رضایت شغلی کارکنان بر تمایل به جابجایی (ترک خدمت) تاثیر منفی و معناداری دارد.
    کلیدواژگان: توانمندسازی، رضایت شغلی، جابجایی کارکنان(ترک خدمت)
  • زهره حاجیها*، الهام قنواتی، مریم بحرینی صفحات 108-126
    مالیات هزینه ای است که بر کلیه واحدهای انتفاعی که به نوعی درآمد زایی می کنند، از جانب دولت تحمیل می شود. استراتژی مالیاتی به طور کلی کاهش آشکار مالیات تعریف می شود، هدف این پژوهش، بررسی ارتباط بین محدودیت های مالی و استراتژی مالیاتی جسورانه است. بدین منظور، نمونه ای متشکل از 82 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1382 تا 1394بررسی شده است. معیارهای مورد استفاده جهت سنجش استراتژی مالیاتی جسورانه، تفاوت سود حسابداری و سود مشمول مالیات و نرخ موثر مالیاتی نقدی می باشد. فرضیه های پژوهش با استفاده از مدل های رگرسیون چند متغیره در قالب روش داده های پانل تجزیه و تحلیل شده اند. همچنین نتایج حاکی از ارتباط مثبتی بین محدودیت های مالی و استراتژی مالیاتی جسورانه می باشد، به این معنی که وقتی شرکت ها در محدودیت مالی قرار دارند نسبت به سایر شرکت هایی که دسترسی بهتری به بازار سرمایه دارند، انگیزه بیشتری دارند که برای تامین منابع مالی از پرداخت مالیات اجتناب کنند.
    کلیدواژگان: استراتژی مالیاتی جسورانه، تفاوت سود حسابداری و سود مشمول مالیات، محدودیت های مالی، نرخ موثر مالیاتی نقدی
  • هوشنگ خرم نیا*، علی اصغر خرم نیا، مهرداد مهرکام صفحات 128-156
    هدف این پژوهش بررسی تاثیر محافظه کاری بر رابطه بین جریان وجه نقد عملیاتی و درآمد مشمول مالیات قطعی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. این پژوهش از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر روش اجرا، توصیفی– همبستگی و از نظر نوع داده ها، کمی می باشد. در این پژوهش برای جمع آوری داده های مربوط به متغیرهای پژوهش از صورت های مالی حسابرسی شده استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و برای تعیین نمونه پژوهش از روش حذف سیستماتیک (388 شرکت) استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها ازضرایب همبستگی، آماره t و مدل رگرسیون خطی با نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج حاصل ازتحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها نشان داد که بین جریان وجه نقد عملیاتی و درآمد مشمول مالیات قطعی رابطه معنی داری وجود دارد. و محافظه کاری بر رابطه بین جریان وجه نقد عملیاتی و درآمد مشمول مالیات قطعی تاثیر دارد.
    کلیدواژگان: محافظه کاری، جریان وجه نقد عملیاتی، درآمد مشمول مالیات قطعی
  • سحر سپاسی*، محمدرضا پارساپور، محیا رضایت صفحات 158-178
    اجتناب مالیاتی فعالیتی است که مدیریت با استفاده از اختیارات خود اقدام به کاهش و دستکاری سود به منظور کاهش مالیات پرداختنی می نماید و الزاما اتخاذ این نوع سیاست در جهت منافع همه گروه های ذینفع نیست. هدف این پژوهش، ارائه مدلی برای تاثیر بعد اقتصادی مسئولیت اجتماعی بر اجتناب مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. دوره زمانی پژوهش، 1389 الی 1393 بوده و نمونه انتخابی شامل 50 شرکت می باشد که به صورت هدفمند انتخاب شدند. این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر این است که سطح بعد اقتصادی تاثیر منفی و معنی داری بر اجتناب مالیاتی دارد. این نتیجه نشان می دهد که هرچه مسئولیت اجتماعی شرکت ها در بعد اقتصادی بیشتر باشد شرکت ها اجتناب مالیاتی کمتری را در پیش می گیرند.
    کلیدواژگان: مسئولیت اجتماعی، بعد اقتصادی، اجتناب مالیاتی، معادلات ساختاری
  • حیدر محمدزاده سالطه، محمد آزادپور * صفحات 180-201
    هدف اصلی این پژوهش، تاثیر عوامل مربوط به هزینه های محرمانه بر کیفیت گزارشگری مالی با تاکید بر اجتناب مالیاتی در ایران می باشد. عوامل مربوط به هزینه های محرمانه شامل فرصتهای رشد، حاشیه سودآوری، رقابت در بازار محصول وتمرکز مالکیت می باشد. جامعه آماری پژوهش، شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران و دوره پژوهش از سال 1387تا1393می باشد. دراین تحقیق برای تجزیه وتحلیل فرضیه هاازآزمون رگرسیونی خطی چند متغیره استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد معیار های عوامل مربوط به هزینه های محرمانه برکیفیت گزارشگری مالی تاثیرندارد. همچنین، اجتناب مالیاتی برارتباط بین معیارهای عوامل مربوط به هزینه های محرمانه و کیفیتگزارشگری مالی تاثیر ندارد.
    کلیدواژگان: هزینه های محرمانه، اری، اجتناب مالیاتی
|
  • Mohammadtaghi Taghavi Fard, Iman Raeesi Vanani, Reyhaneh Panahi * Pages 11-36
    Tax evasion is one of the ongoing challenges for any tax system, particularly for developing countries. The purpose of collection of value added taxes, based on its inherent characteristics of self control and capacity of tracking the transactions chain, is the gradual clarification of economical transactions, and also built-up of a new source of income that is sustainable and reliable for financing the government’s budget. Furthermore, it is necessary that such clarification or transactions among the traders be dominant since the first process of purchasing the raw materials up to the production and sale of goods, so as the tax may be rightfully collected.
    The business Intelligence in general, and data mining in particular, are effective tools for enhancing effectiveness and efficiency in the assessment of tax evasion. In the present research, based on the available information on VAT taxpayers returns in the years of study (2009-2014), being audited by the tax administration, and data mining methods including, classification algorithms of Decision Tree, Naive Bayes, and K-Nearest Neighbor, and clustering algorithms of K-means and K-medoids, the tax evasions were predicted; then by applying the silhouette index the validation of results were performed, and in view of analysis on the tax indices of earned clusters, they were divided into low-risk and high-risk taxpayers. The results arising from applying the classification and clustering algorithms may assist the tax administration in planning for the assessment and prevention of tax evasion.
    Keywords: Tax evasion, Value Added Tax, Data Mining, Classification, Clustering
  • Ardeshir Bovard, Marjan Nekoamal Kermani * Pages 37-58
    VAT Act has been implemented since 22 Sep. 2008, after approval of VAT Act by the Islamic Consultative Assembly and then by the Council of Guardians. In accordance with Article 85 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, this Act was originally implemented for five year on trial basis and that was to be re-assessed and after removal of executive and procedural problems, approved as permanent Act by the Islamic Consultative Assembly. In this paper, we will determine the VAT revenue gap in Iran, taking into consideration the capacity of this tax for application on goods and services with standard ratesing the macroeconomic method first, the potential basis of this tax system, based on the percentage of gross domestic product during the years 2008-2015, and then the potential (expected) income tax at the general rate and based on the statistical data available in the national accounts of the Central Bank of the Islamic Republic of Iran. In the next step, considering the amount of revenue collected by the Tax Administration of the country during the studies years, the VAT GAP computed at (31.43%) and the tax efficiency of this tax system in Iran during the studied years equaled 69% Calculation that represents a good performance of implementing this tax system in Iran.
    Keywords: VAT, GDP, Tax Capacity, VAT Income Efficiency
  • Fatemeh Hosseinpour Dr., Amin Tabaeh Izady Dr., Jalil Khodaparast Shirazi Dr. * Pages 59-86
    For years, Economic scholars have been recommending independency of fiscal policies from oil revenues as a tool to stay safe from resources cures. Weather these recommendations is applied in oil exporter countries or not is the main question of this study. In other words, the aim of this paper is to investigate the independency of fiscal policies’ main instruments (including Taxes and government expenditures) from oil revenues fluctuations in oil exporter countries. To do this, we use of an unbalanced panel data for 21 oil exporter countries during 1980 to 2015. To cover some kind of heterogeneities in the panel we use Dumitrescu and Hurlin procedure to test causality relationships. Final results show that we can’t reject oil dependency hypothesis for this set of countries. Evidences show that oil is still main determinant of economic environments of these countries and fiscal policy instruments variations and business cycles are still the effects of oil cause.
    Keywords: fiscal policy, Tax, Government expenditure, oil revenue
  • Seyed Kamel Taghavi Nejad * Pages 87-106
  • Zohreh Hajiha Dr *, Elham Ghanavati, Maryam Bahreini Pages 108-126
    The tax charge is based on profit for all units that have some sort of income, imposed by the government. Reduce the overall tax strategy defined financial disclosures, The goal of the present research is to investigate the relationship between financial constrains and aggressive tax strategy. To do so, a sample comprised of 82 firms enlisted in Tehran Stock Exchange for the period between 2003 and 2014 was investigated. The criteria used to measure aggressive tax strategy were the difference between accounting earnings, taxable earnings, and effective rate of cash tax. The research hypotheses were analyzed through using multiple variable regression models in the form of panel data. Also results showed that there has been a positive relationship between financial constrains and aggressive tax strategy. This means that when firms encounter financial constrains have more incentives to avoid tax payment to finance for financial resources compared to firms that have a better access to capital market.
    Keywords: Aggressive tax strategy, difference between accounting earnings, Effective rate of cash tax, Financial constrains, Taxable earnings
  • Hoshang Khoram Niya *, Ali Asghar Khoramnia, Mehrdad Mehrkam Pages 128-156
    The purpose of this study, is the study of influence of conservatism on relationship between operational cash flow and income taxed definitively accepted by the companies on the Tehran stock exchange. This research in terms of the objective applied research and in terms of the type of the exercise method, is a description- correlation and the type of solidarity – data, a little bit. In this research to collect data related to the research’s variables the audited financial statement has been used. The statistical community this research accepted all the companies on the Tehran stock exchange and to determine the samples of systematic removal method (388). For data analysis and correlation coefficients of test hypotheses, t statistics and regression by SPSS is used. finding, show the significant relationship between operational cash flow and definitive taxable income, and conservatism imoact on the relationship between operational cash flow and definitive taxable income.
    Keywords: conservative, operational cash flow, definitive taxable income
  • Sahar Sepasi *, Mohammad Reza Parsapour, Mahya Rezayat Pages 158-178
    Tax avoidance is activity that management uses his discretion to decline and earnings manipulation to reduce the tax payable And necessarily adoption this type of policy is not in the interests of all stakeholder groups. . The aim of this study is to Modeling the effect of the economic dimension of social responsibility on tax avoidance firms that are listed in the Tehran Stock Exchange.The period of Study is 1389 to 1393 and selected sample consists of 50 companies that were chosen by purposive. This research is an applied research and data analysis by using structural equation modeling. The results show that economic dimension has significant negative correlation with tax avoidance.
    Keywords: Social responsibility, Economic dimension, Tax avoidance, Structural Equation Modeling
  • Mohammad Azad Poor * Pages 180-201
    The main purpose of this study, the effect of factors related to confidentiality costs on the quality of financial reporting with an emphasis on tax avoidance in Iran. Factors related to the cost of the confidentiality include growth opportunities, profit margin, product market competition and concentration of ownership. The population of the firms listed in the Tehran Stock Exchange from 2008 to 2014 is the period of study. In this study multivariate linear regression was used to test the hypotheses. The results show that the factors related to confidentiality costs does not affect the quality of financial reporting. Also, tax avoidance does not effect on relationship between the factors related to confidentiality costs and quality of financial reporting.
    Keywords: costs of confidentiality, quality of financial reporting, tax avoidance