نشریه پژوهش های کاربردی زراعی
پیاپی 95 (تابستان 1391)

ایران یکی از مراکز تنوع و خاستگاه های اولیه گندم بوده و منابع ژنتیکی غنی برای این محصول دارد، ولی این منابع در معرض فرسایش ژنتیکی قرار گرفته و نیاز مبرم به محافظت دارند. به همین منظور 39 نمونه از بین توده های بومی گندم دوروم در سال 1385 از شهرهای مختلف استان اردبیل جمع آوری شد و در آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه رقم شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمایش تعداد 30 صفت زراعی، فنولوژیک، مورفولوژیک و کیفی مورد اندازه گیری قرار گرفت. بر اساس روش رده بندی Dorofeev در بین توده ها، 11 واریته مجزا شناسایی شد که عبارت بودند از: melanopus، africanum، albiprovinciale، Riechenbachi، Leucurum، Hordeiforme، Murcience، Melaleucum، Albobscurum، Boefi و یک واریته ناشناس. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، نمونه ها در صفات عملکرد، شاخص برداشت، وزن صد دانه، ارتفاع گیاه، تعداد دانه در سنبلچه، روزها تا ظهور سنبله، ارتفاع رسوب SDS، طول ریشک، طول پدانکل و طول برگ پرچم اختلاف معنی داری داشتند. تجزیه واریانس یک طرفه چند متغیره بین 11 واریته شناسایی شده انجام گردیده و مشخص گردید که این واریته ها از لحاظ جمیع صفات زراعی با هم اختلاف دارند. تابع تشخیص با توانایی خوب توانست این گروه های واریته ای را از هم جدا کند در حالیکه تجزیه کلاستر قادر به انجام این کار نشد.

دراین آزمایش به منظور بررسی تاثیر مصرف کودهای نیتروژن و پتاسیم و دستیابی به سطح کودی مناسب جهت افزایش عملکرد دانه راتون برنج با مقادیر صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن از منبع اوره و صفر و 100 کیلوگرم پتاسیم از منبع کلرور پتاسیم در سه تکرار بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مناطق آستانه اشرفیه (یک مکان) و املش (دو مکان) واقع در استان گیلان اجرا گردید. صفات عملکرد دانه، وزن کاه، درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم موجود در کاه، درصد نیتروژن و فسفر موجود در دانه، راندمان زراعی نیتروژن، راندمان فیزیولوژیک نیتروژن و راندمان بازیافت نیتروژن مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج بدست آمده تاثیر مکان روی عملکرد دانه، وزن کاه، درصد فسفر در کاه، درصد نیتروژن در دانه، درصد فسفر در دانه، راندمان زراعی نیتروژن و راندمان فیزیولوژیک نیتروژن در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. نیتروژن روی عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد و همچنین روی درصد پتاسیم در کاه در سطح احتمال 5 درصد تاثیر معنی داری داشت. تاثیر پتاسیم روی عملکرد دانه و راندمان زراعی نیتروژن در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد. در مورد اثر متقابل نیتروژن و پتاسیم روی عملکرد دانه و وزن کاه اختلاف معنی داری در سطح احتمال 5 درصد مشاهده گردید. نتیجه کلی آنکه مصرف کودهای نیتروژن و پتاسیم میزان عملکرد دانه و وزن کاه را نسبت به تیمار شاهد افزایش داده است. بیشترین میزان عملکرد دانه از تیمار کودی N100K100 با میانگین 00/1142 کیلوگرم در هکتار بدست آمده است. می توان بیان کرد که نیتروژن و پتاسیم در یک حالت تعامل مثبت با یکدیگر باعث افزایش عملکرد دانه راتون شده اند. تیمار کودیN0K100 بیشترین میزان وزن کاه را با میانگین 81/3059 کیلوگرم در هکتار به خود اختصاص داده است. پتاسیم در گیاه نقش مهمی در توزیع و تسهیم مواد فتوسنتزی بین اندام های مختلف بوته دارد. در شرایط تغذیه مناسب پتاسیم، توزیع مواد فتوسنتزی و هیدرات های کربن بین اندام های مختلف بوته بهتر صورت می گیرد.

شناسایی علف های هرز مزارع گندم آبی ایران کشور به عنوان اساسی ترین اقدام در مدیریت علف های هرز محسوب می شود. براساس سطح زیر کشت گندم آبی و فراوانی مزارع بر اساس مساحت آنها در هر یک از شهرستان های واقع در استان های کشور، طی 5 سال زراعی (سال های 1379 تا 1384) حدود2500 مزرعه گندم آبی انتخاب شد و علف های هرز به تفکیک جنس وگونه بر اساس یک روش یکسان در این مزارع نمونه برداری و شناسایی شدند. در نهایت با استفاده از روابط موجود تراکم (در واحد سطح)، فراوانی، یکنواختی و میانگین تراکم هر گونه بدست آمد.در هر مزرعه طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا مکان مورد اندازه گیری توسط دستگاه GPS ثبت شد.اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار ArcGIS پردازش و نقشه پراکنش علف های هرز مزارع گندم آبی کشورتهیه شد. نتایج نشان داد که در مزارع گندم آبی کشور متجاوز از 400 گونه علف هرز متعلق به 44 خانواده گیاهی وجود دارد که 74 درصد این گونه ها در 7 خانواده گیاهی قرار دارند.گونه های Polygonum aviculare، Sinapis arvensis، Cardaria draba،Galium tricornatum،Acroptilon repense وDescurainia sophia به ترتیب مهم ترین علف های هرز پهن برگ مزارع گندم آبی هستند. گونه های Avena ludoviciana،Phalaris minor، Secale cereale، Lolium rigidum، Avena fatua وHordeum spontaneum بترتیب مهمترین علفهای هرز باریک برگ مزارع گندم آبی کشور هستند.علاوه بر این گونه های Convolvulus arvensis، Alhagi pesudalhagi، Cirsium arvense، Carthamus oxycanthusو Glycyrrhiza glabra مهم ترین رستنی های مزاحم قبل از برداشت مزارع گندم آبی هستند. در مجموع نتایج ارائه شده نشان می دهد که مدیریت علف های هرز مزارع گندم آبی کشوردر وضعیت مطلوبی قرار ندارند. اما به صورت نسبی مدیریت علف های هرز پهن برگ مطلوب تر از باریک برگ ها است و مدیریت رستنی های مزاحم قبل از برداشت گندم در پایین تر حد می باشد.

شوری عامل بسیار مهمی در محدود کردن رشد گیاهان محسوب می شود. عناصری که از انباشت سدیم جلوگیری کنند آثار مضر شوری را تقلیل می دهند. یکی از این عناصر پتاسیم است که نمک های مختلف آن پاسخ های متفاوتی را در کاهش اثرات نامناسب شوری نشان می دهند. هدف این پژوهش تعیین بهترین تیمار هورمونی برای کالزایی از جنین های جو ومطالعه پاسخ کالوسهای حاصل به غلظت های مختلف NaCl و KCl محیط کشت می باشد. در این تحقیق از جنین های نابالغ گیاه جو (.Hordeum vulgare L) رقم والفجر و محیط کشت MS با تیمارهای هورمونی مختلف از کینتین و 2و4- دی کلرو فنوکسی استیک اسید استفاده گردید. پروتئین کل و اسید آمینه پرولین کالوس های حصل اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بجز در محیط فاقد هورمون در سایر تیمارهای هورمونی کالوس تشکیل می گردد و بهترین تیمار هورمونی برای کالزایی جنین های جو 0=Kin و 2،4D=2 میلی گرم در لیتر می باشد.همچنین با افزایش Kin در کلیه تیمارهای2،4D شاخص کالوس کاهش می یابد.نتایج همچنین نشان داد که با افزایش NaCl و KCl در محیط کشت شاخص کالوس کاهش می یابدکه این کاهش در غلظت های بالای این دو نمک چشمگیرتر است. ضمن اینکه با افزایش NaCl و KCl مقدار پروتئین کل در کالوس ها کاهش در حالیکه اسید آمینه پرولین در آنها افزایش می یابد.

تیپ رشد پاییزی یا زمستانی یونجه یکی از خصوصیات مهم در اصلاح و سازگاری این گیاه به مناطق مختلف می باشد. این آزمایش به منظور بررسی الگوی رشد 140 اکوتیپ و رقم یونجه و گروه بندی آنها برای استفاده در برنامه های اصلاحی مختلف صورت پذیرفت. آزمایش طی سالهای 1381 لغایت 1384 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی انجام یافت. در بین ارقام مورد کشت، ارقام شاهد بین المللی و ارقام خارجی موجود در کشور شامل سی ریور، سکوئل و دیابلورده نیز منظور شد. جهت ثبت صفت خواب پاییزی کلیه ارقام در دهم لغایت پانزدهم مهرماه از ارتفاع 5 سانتیمتری برداشت شد. و بعد از 20، 25 و 30 روز پس از برداشت، ارتفاع بوته ها اندازه گیری گردید. یاداشت برداری ها از سال دوم و به مدت سه سال انجام یافت. انجام تجزیه خوشه ایبرای میزان باز رشد در اوائل پاییز، ارقام و اکوتیپهای آزمایش را در 5 گروه جای داد. یونجه یزدی، بغدادی، نیک شهری و کمانرو دارای بیشترین میزان باز رشد و یا به عبارت دیگر کمترین خواب پاییزی و زمستانی بوده اند. میانگین باز رشد در این گروه 24/15 سانتیمتر بود و چهار عضو این گروه به دلیل تفاوت بسیار زیاد در میزان بازرشد، خود را از 136 ژنوتیپ دیگر جدا نمودند و آنها را تقریبا می توان یونجه های بدون خواب پاییزی یا زمستانی در این آزمایش معرفی کرد. گروه سوم با 18 عضو دارای کمترین میانگین بازرشد در آزمایش بود. میانگین بازرشد در این گروه 75/7 سانتیمتر بود. رقم قارقالوق از منطقه ماکو و تازه کند میاندوآب اعضای شاخص این گروه بودند. ارقام خارجی MED- HARDY، EVVER از ایتالیا، JEWEL، نواسارایانکا از یوگسلاوی،HARDE و DIANE از فرانسه در این گروه قرار گرفتند. اعضای این گروه را می توان با بیشترین خواب پاییزی یا زمستانی در آزمایش معرفی کرد. نتایج حاصل از این آزمایش در برنامه های اصلاحی آتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

به منظور ارزیابی تیمار گلایسین بتائین در کاهش اثر تنش شوری در مرحله جوانه زنی و رشد اولیه بذر ذرت آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید، که فاکتور اول در دو سطح، شامل بذر آغشته به گلایسین بتائین در غلظت 2 میلی مولار و بذر بدون گلایسین بتائین و فاکتور دوم در پنج سطح غلظت های مختلف شوری (0، 3، 6، 9 و12 دسی زیمنس بر متر) بودنذ. بذور ضدعفونی شده به مدت24 ساعت در غلظت 2 میلی مولار گلایسین بتائین خیسانده شده و سپس در سطوح شوری مورد نظر تحت آزمایش جوانه زنی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استفاده از گلایسین بتائین به جز اثرات متقابل میانگین سرعت جوانه زنی و مدت جوانه زنی بر صفات مورد آزمایش شامل درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه چه افزایش معنی داری داشته است. بطور کلی تیمار گلایسین بتائین اثر شوری را تعدیل کرد و صفات مورد آزمایش را در سطوح مختلف شوری در تیمار آغشته به گلایسین بتائین نسبت به تمام سطوح شوری بدون گلایسین بتائین افزایش داد که این افزایش در سطوح بالای شوری (12دسی زمنس بر متر) نمایان تر بود.

سرما جوانه زنی و رشد ذرت (.Zea mays L) را محدود می کند اما ارقام ذرت به طور معنی داری از لحاظ واکنش به درجه حرارت با یکدیگر تفاوت دارند. به منظور تعیین پاسخ برخی صفات فنولوژیک و زراعی نسبت به درجه حرارت پایین و مطلوب در ذرت و شناسایی مقدماتی اینبرد لاین های ذرت مقاوم به سرما در مراحل اولیه رشد، پژوهشی در سال 1386، مشتمل بر دو آزمایش جداگانه در مزرعه (طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار) و آزمایشگاه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد (شامل دو طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در دو دمای 12 و 25 درجه سانتی گراد) بر روی ده اینبرد لاین ذرت انجام گرفت. نتایج نشان داد که لاین ها از نظر جوانه زنی و واکنش پذیری به دما، تنوع بیشتری در دمای 12 درجه سانتی گراد نسبت به دمای 25 درجه سانتی گراد نشان دادند و با کاهش دما صفات مذکور به شدت تحت تاثیر قرار گرفتند. همچنین لاین هایی که در شرایط آزمایشگاه به ویژه در دمای 25 درجه سانتی گراد دارای سرعت جوانه زنی بالاتر و رشد سریع تری بودند، در شرایط مزرعه نیز زودتر از خاک خارج شده و به مرحله استقرار رسیدند. نتایج همچنین نشان داد که در شرایط تنش سرما، لاین های زودرس و در شرایط دمای مطلوب لاین های دیررس، مراحل رشد و نمو اولیه تا استقرار کامل نهال بذر در خاک را سریع تر طی می نمایند. لذا باتوجه به نتایج مقایسه میانگین، لاین 5V به عنوان مقاوم ترین لاین به تنش سرما در این آزمایش شناخته شد.

به منظور برآورد هتروزیس، قابلیت های ترکیب پذیری، اثرات پایه مادری، وراثت پذیری و اثرات ژن مربوط به عملکرد و اجزاء عملکرد در شرایط مزرعه، تلاقی های حاصل از دای آلل کامل 7 ژنوتیپ گندم دوروم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 2 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش در شرایط کشت معمول گندم انجام گرفت. فاصله بین ردیف ها و بوته ها در هر ردیف به ترتیب برابر 25 و 4 سانتیمتر و طول هر ردیف دو متر بود که پس از حذف اثر حاشیه ای از یک و نیم متر آن یاداشت برداری گردید. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت های معنی دار بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد بررسی بود. میانگین مربعات والدها در برابر تلاقی ها در همه صفات به جز طول سنبله و عملکرد دانه در بوته معنی دار شد، که این مبین وجود هتروزیس در این صفات است. نتایج تجزیه دای آلل مبین وجود اختلاف معنی دار بین ژنوتیپ ها از نظر قابلیت ترکیب پذیری عمومی برای تمام صفات و بین تلاقی ها از نظر قابلیت ترکیب پذیری خصوصی برای تمام صفات به جز طول سنبله بود. معنی دار بودن نسبت GCA به SCA در صفات وزن دانه در سنبله و طول سنبله نشان دهنده سهم بیشتر اثرات افزایشی ژن ها دربروز آن صفات است. میانگین مربعات تلاقی های معکوس نیز برای تمام صفات به جز طول سنبله معنی دار بود. برآورد اثر GCA والد ها نشان داد که رقم دیپر-6 دارای بیشترین اثرات GCA مثبت و معنی دار در عملکرد دانه در بوته، وزن دانه در سنبله، سطح برگ پرچم و تعداد دانه در سنبله بود. میزان وراثت پذیری عمومی از 29/0 (سطح برگ پرچم) تا 93/0 (تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله) و قابلیت توارث خصوصی از 10/0 (سطح برگ پرچم) تا 53/0 (تعداد دانه در سنبله) برآورد گردید.

عملکرد محصول نخود در واحد سطح در کشور، کمتر از نصف میانگین عملکرد جهانی آن است. با مطالعه ژنتیکی روی عملکرد و اجزای عملکرد و انتخاب روش اصلاحی مناسب می توان توان ژنتیکی در گیاه نخود از نسل های BC1P2، BC1P1، F2،F1، P2،P1 حاصل از تلاقی دو کولتیوار نخود از جمله ICCV2 (تیپ کابلی) و JG62 (تیپ دسی) و همچنین از نسل های F2، F1،P1، P2 حاصل از تلاقی رقم بیونیج (تیپ کابلی) و لاین ICCV296029 (تیپ دسی) استفاده گردید. این آزمایش ها در سال های زراعی 78-1377، 79-1378، 83-1382 در مرکز بین المللی ایکریسات درهندوستان و در ایستگاه تحقیقات سرارود در کرمانشاه اجرا گردید. توارث پذیری خصوصی زیاد به همراه پیشرفت ژنتیکی زیاد برای وزن صد دانه، وزن برگ و وزن مخصوص برگ در این تحقیق نشان داد که اثر افرایشی ژن ها در کنترل این صفات ایفای نقش می نمایند که کاربرد روش های اصلاحی که گزینش آن در نسل های اولیه صورت می گیرد، می تواند موجب اصلاح این صفات گردد. پیشرفت ژنتیکی کم برای صفات تعداد روز تا ظهور اولین گل، تعداد روز تا ظهور اولین غلاف، ارتفاع بوته، عرض بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه های اولیه، تعداد شاخه های ثانوی و تعداد روز تا رسیدن حاکی از این است که احتمالا تنوع ژنوتیپی این صفات بر اساس اثر غیر افزایشی ژن ها می باشد. لذا برای اصلاح این صفات نیاز است تا حصول هموزیگوسیتی بالا، گزینش ژنوتیپ ها به تاخیر افتد. نتایج این تحقیق نشان داد که صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه دارای پیشرفت ژنتیکی متوسط بودند که اهمیت هر دو اثرهای افزایشی و غیر افزایشی ژن در کنترل در بوته حکایت دارد.

ذخایر ژنتیکی بومی گندم، منابع تحمل با ارزشی خصوصا برای تنش های سخت محیطی محسوب می شوند. همچنین استفاده از ژرم پلاسم بومی با توجه به محدود شدن پایه ژنتیکی ناشی از اصلاح نباتات اهمیت مضاعفی یافته است. 27 ژنوتیپ بومی و خارجی انتخاب شده از بین 4096 توده از کلکسیون گندم بانک ژن گیاهی ملی ایران به همراه سه رقم ماهوتی، کویر و روشن، به عنوان شاهد، در قالب سه آزمایش جداگانه در دو محیط شور (اردکان و میبد) و یک محیط غیرشور (کرج) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه همبستگی بین عملکرد در دو شرایط تنش و بدون تنش با شاخص های تحمل به تنش نشان داد STI و GMP برای گزینش ارقام متحمل به تنش شوری مناسب تر می باشند. دو ژنوتیپ 4383 از اصفهان و 7122 از آرژانتین از نظر شاخص های تحمل به تنش و عملکرد بالقوه و عملکرد در هر دو محیط تنش شوری برتر از سایر نمونه های مورد بررسی بودند. ژنوتیپ 4419 علیرغم دارا بودن کمترین مقدار عملکرد در شرایط بدون تنش، واجد کمترین میزان افت عملکرد در اثر تنش شوری و پائین ترین مقدار TOL و SSI بود که می تواند بیانگر مکانیسم اختصاصی تحمل به شوری در این نمونه ژنتیکی باشد. همچنین براساس تقسیم بندی فرناندز، ژنوتیپ های 3888، 4383، 7097، 7122، 7258 و رقم ماهوتی بطور مشترک در هر دو آزمایش اردکان و میبد در گروه A، ژنوتیپ های 142 و 4407 در گروه B، رقم کویر در گروه C و ژنوتیپ های 1143، 3700 و 4355 در گروه D قرار گرفتند. تجزیه خوشه ایبرمبنای شاخص های تحمل به تنش توانست ژنوتیپ ها را مطابق با تقسیم بندی فرناندز متمایز نماید.

سلول های متافازی مناسب ده رقم کلزا (Brassica napus) با استفاده از روش اسکواش، پیش تیمار 8- هیدروکسی کینولین 002/0 مولار و استوکارمن 2 درصد (w/v) مورد بررسی کاریوتیپی قرار گرفتند. ویژگی های کروموزومی شامل طول بازوی کوتاه (S)، طول بازوی بلند (L)، حجم و طول کل کروموزوم (TL، TCV)، نسبت بازوها (AR)، نسبت طول بازوی کوتاه به بازوی بلند (r-value) و درصد شکل کروموزوم (F درصد) اندازه گیری شدند. بررسی کاریوتیپی نشان داد که سطح پلوئیدی در همه ارقام تتراپلوئید (38 =x 4 = n 2) می باشد. نتایج تجزیه واریانس در قالب طرح کاملا تصادفی نشان داد که بین ارقام از نظر 4 ویژگی اول کروموزومی تفاوت بسیار معنی داری در سطح احتمال 1/0 درصد وجود دارد. چهار نوع کروموزوم st،sm، m و M تشخیص داده شد و از نظر فرمول کاریوتیپی، ارقام در 8 کلاس مختلف قرار گرفتند. سنجش تقارن کاریوتیپی با استفاده از شاخص های اختلاف طول نسبی کروموزوم ها، شاخص پراکندگی، درصد شکل کلی کاریوتیپ، شاخص تقارن، ضریب تغییرات، دسته بندی استبینز و رومرو- زارکو انجام گردید. بررسی ضرایب همبستگی مشخص نمود که طول بازوی کوتاه با درصد شکل کروموزوم و حجم کروموزوم با نسبت بازوها، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار همبستگی بود. در تجزیه خوشه ایبا استفاده از روش متوسط گروه ها و معیار فاصله اقلیدسی، 6 گروه تشکیل شد. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که سه مولفه اول، 1/96 درصد از کل تغییرات داده ها را توجیه می کند. دسته بندی بر اساس دو مولفه اول نیز ارقام کلزا را در 6 گروه قرار داد.

به منظور بررسی و تعیین مناسب ترین رقم و مرحله اعمال تنش خشکی در گیاه ماش، در سال 89-1388 آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی ورامین به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل سه مرحله تنش (مرحله گل دهی، غلاف دهی، مرحله رشد دانه و شاهد بدون اعمال تنش) و کرت های فرعی شامل پنج رقم (پرتو، گوهر، NM-94، C-1-6-16 و VC1973A) بود. در این آزمایش برای صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن غلاف همراه با دانه، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع بوته، روز تا گل دهی و رسیدگی، میزان پرولین و RWC اختلاف معنی داری بین اعمال تنش در مراحل مختلف رشد وجود داشت. از سوی دیگر بین ارقام مورد بررسی از نظر عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف اختلاف معنی داری مشاهده گردید. بیشترین همبستگی عملکرد دانه با وزن صد دانه (**936/0 =r) بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که در بین مراحل مختلف رشد، بیشترین میزان صفات مورد نظر از اعمال تنش در مرحله رشد دانه به دست آمد. همچنین بیشترین میزان عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف، در بین ارقام مورد بررسی متعلق به رقم پرتو بود. در تجزیه رگرسیون گام به گام نیز دو صفت وزن صد دانه و وزن غلاف همراه با دانه 2/59 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. به طورکلی می توان اظهار داشت که بیشترین تاثیر تنش خشکی در مرحله گل دهی است که بیشترین کاهش عملکرد در این مرحله خواهد بود. البته رقم پرتو و NM-94 مقاومت بیشتری را نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه نشان دادند.