نشریه پژوهش های کاربردی زراعی
پیاپی 99 (تابستان 1392)

این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیرات کمپوست جامد زباله شهری و کودهای نیتروژن، فسفر و پتاسیم بر پارامترهای کمی و کیفی گندم در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 6 تیمار و 4 تکرار انجام شد. تیمارها شامل: 0T عدم مصرف هر گونه کود، 1T مصرف کودهای شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم طبق آزمون خاک؛ 2T، 3T، 4T، به ترتیب مصرف 10، 20، و 30 تن در هکتار کمپوست زباله شهری و 5T، ترکیب مصرف 20 تن در هکتار کمپوست بعلاوه T1/2 بودند. نتایج نشان داد که از نظر عملکرد دانه و کاه و میزان فسفر قابل جذب خاک تیمار 5T، از نظر درصد پروتئین دانه تیمارهای 5T و 1T و از نظر ماده الی خاک تیمارهای 5Tو4T به عنوان بهترین تیمارها بودند. بیشترین غلظت آهن و روی دانه به ترتیب با 25،56 و 44،35 میلی گرم در کیلوگرم متعلق به 5T بود، اما تفاوت آماری معنی داری با سایر تیمارها نداشت.

به منظور ارزیابی اثر مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام پرمحصول و هیبرید (بهار-1) برنج، آزمایش مزرعه ای در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین در قالب طرح اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 86-85 انجام گرفت. کرت های اصلی شامل سطوح کود نیتروژنه (0 =0N، 150 = 1N، 175 =2N و200 =3N کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع کود اوره) و کرت های فرعی شامل ارقام برنج دانیال (183 LD)، شفق و هیبرید (بهار-1) بود. نتایج بدست آمده نشان داد که مقادیر مختلف کود نیتروژنه بر روی صفاتی مانند عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد کل پنجه ها، درصد باروری پنجه ها، تعداد دانه در خوشه، دانه پوک در خوشه، درصد باروری خوشه، ارتفاع گیاه و درصد پروتئین دانه اختلاف معنی داری وجود دارد. همچنین اثر ارقام بر روی تمامی صفات مورد مطالعه به جزء تعداد کل پنجه ها اختلاف معنی داری مشاهده گردید. اثر متقابل کود نیتروژنه و رقم بر روی درصد باروری دانه ها، وزن هزار دانه، درصد باروری خوشه و درصد پروتئین دانه معنی دار بود. بهترین سطح کودی برای ارقام مورد آزمایش تیمار 2N با 175 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار که بیشترین عملکرد دانه را دارا بود و در کلاس بالاتر نسبت به سایر سطوح کودی قرار گرفت. بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم دانیال (183 LD) با متوسط عملکرد دانه 7/6390 کیلوگرم در هکتار که نسبت به دو رقم دیگر بیشتر بود. رقم دانیال (183 LD) با تیمار کودی 2N (175 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) دارای بیشترین عملکرد دانه بود. در بررسی که از خصوصیات کیفی به عمل آمده اختلاف معنی داری بین سطح کودی 0N با سه سطح دیگر (1N، 2N و 3N) مشاهده گردید، اما در بین این سه سطح کودی اختلافی مشاهده نشد و همگی در یک کلاس بالاتر نسبت به کود 0N قرار گرفتند.

این بررسی با هدف تعیین همبستگی بین عملکرد و برخی از اجزای عملکرد با استفاده از ضرایب همبستگی و تجزیه علیت، انجام شد. طرح آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. نیتروژن (اوره) به عنوان عامل اصلی در 4 سطح (صفر، 50، 75 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و ارقام گلرنگ (محلی اصفهان، محلی راین، محلی کرمان، IL و PI اصلاح شده کرج) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بین عملکرد دانه با تعداد غوزه در بوته همبستگی مثبت (*933/0) وجود دارد. بین عملکرد دانه و تعداد انشعاب فرعی فرعی نیز همبستگی مثبت (*912/0) وجود داشت؛ اما عملکرد دانه با تعداد دانه در غوزه، همبستگی منفی (685/0-) داشت. با توجه به ضرایب تجزیه علیت، بیشترین تاثیر مستقیم مثبت (836/0) را صفت تعداد غوزه در بوته اعمال کرد. اثر مستقیم وزن خشک بوته بر عملکرد دانه منفی بود (250/0-) و اثر غیر مستقیم این صفت از طریق تعداد غوزه در بوته مثبت بود (637/0). بنابراین، برای رسیدن به رقم های پرمحصول گلرنگ در برنامه های اصلاحی می توان تمام اهداف را در جهت انتخاب ارقامی با بیشترین تعداد غوزه در بوته متمرکز کرد.

اندازه گیری فلورسانس کلروفیل روشی سریع و غیر تخریبی را برای ارزیابی نحوه عملکرد سیستم فتوسنتزی در طول و بعد از شرایط تنش های محیطی فراهم کرده و اطلاعات حاصل از آن برای مشخص کردن سرعت انتقال الکترون و چگونگی فرود انرژی الکترون برانگیخته بکار می رود. به همین منظور جهت ارزیابی تحمل ژنوتیپ های عدس شامل 7MLC، 60MLC، 185MLC، 225MLC، 357MLC، توده قزوین و توده محلی رباط به یخ زدگی 0، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18-، 21- و 24- درجه سانتیگراد، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در فریزر ترموگرادیان اجرا شد. بازتاب فلورسانسی از برگ سازگار شده به نور بسیار کم (o''F)، بیشینه فلورسانس برگ سازگار شده به نور (m'' F)، فلورسانس متغیر (v''F) و بیشینه ی کارایی پتانسیل فتوشیمیایی فتوسیستمmII ''F v/''F قبل، پنج و ده روز پس از اعمال تیمار یخ زدگی اندازه گیری و ثبت شد. درصد بقای ژنوتیپ های مختلف نیز سه هفته پس از اعمال تیمارهای دمایی تعیین شد. نتایج تجزیه واریانس مربوط به عوامل فلورسانس کلروفیل در پنج روز پس از اعمال تیمار نشان داد که ژنوتیپ های مختلف تفاوت معنی داری با یکدیگر دارند. ژنوتیپ 225 MLC بیشترین و ژنوتیپ 7MLC کمترین مقدار o''F را به خود اختصاص دادند. از نظر عامل m''Fژنوتیپ های225MLC، 357 MLC و قزوین بالاترین و ژنوتیپ های رباط و185 MLC پایین ترین مقادیر را داشتند. همچنین در بین ژنوتیپ های مختلف، ژنوتیپ رباط کمترین مقدارv''F را داشت. تفاوت بالاترین نسبت m ''F v/''F در ژنوتیپ 7MLC با پایین ترین آن در ژنوتیپ رباط حدود 16 درصد بود. همچنین در این مرحله سطوح مختلف دمایی با وجود مشابه بودن مقادیر o''F به علت تفاوت در m'' F از نظر v''F و m ''F v/''F با یکدیگر متفاوت بودند و به طور نسبی هم روند با کاهش دما، مقادیر این عوامل کاهش یافت. سه هفته بعد از اعمال تیمار یخ زدگی ژنوتیپ60 MLC بیشترین (9/49 درصد) و ژنوتیپ قزوین کمترین (3/38 درصد) درصد بقا را داشت. اثر دمای یخ زدگی بر درصد بقا معنی دار بود. با افزایش شدت یخ زدگی، درصد بقای نمونه ها کاهش یافت، به صورتیکه در دمای 12- درجه سانتی راد درصد بقا گیاهان حدود 56 درصد بود ولی در دماهای پایین تر هیچ یک از گیاهان در ژنوتیپ های مختلف قادر به زنده ماندن نبودند. بین درصد بقای ژنوتیپ های مختلف عدس و نسبت m ''F v/''F پیش از تیمار یخ زدگی رابطه قوی (**93/0=2R) وجود داشت. ولی این رابطه در اندازه گیری های پس از اعمال تیمارهای یخ زدگی بسیار ضعیف بود. به نظر می رسد بتوان از طریق اندازه گیری نسبت m ''F v/''F پیش از اعمال یخ زدگی تا حدودی به میزان تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ های عدس پی برد.

بقایای گیاهی مواد مفیدی محسوب می شوند که می توانند تغییرات مهمی در ویژگی های زیستی، شیمیایی و فیزیکی خاک ایجاد کنند. به منظور بررسی میزان نسبی تثبیت زیستی نیتروژن در دو رقم لوبیا قرمز (L. Phaseolus vulgaris) با وجود کاه و کلش گندم (aestivum L. Triticum) و بدون آنها، آزمایشی در سال 1388 در گلخانه بخش زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در باجگاه اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا و دو بار تکرار گردید. دو رقم لوبیای قرمز (لوبیا قرمز 81083 D و قرمز صیاد) و چهار سطح کاه و کلش گندم (صفر، 1530، 3060 و 4590 کیلوگرم کاه و کلش گندم در هکتار به ترتیب صفر، 25، 50 و 75 درصد کاه و کلش باقیمانده از کشت یک هکتار گندم) به صورت فاکتوریل در گلدان ها قرار گرفتند. در ابتدای آزمایش، آزمون خاک انجام شد و در انتهای آزمایش، نیتروژن خاک و گیاهان اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که رقم صیاد وزن دانه در بوته، وزن غلاف در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و ارتفاع بوته بیشتری نسبت به لاین 81083 D داشت، در حالی که وزن صد دانه آن کمتر بود. اختلاط کاه و کلش گندم به میزان 25 تا 50 درصد با خاک و سپس کشت لوبیا، باعث افزایش تثبیت زیستی نیتروژن گردید و افزایش بیشتر کاه و کلش به 75 درصد منجر به کاهش تثبیت نیتروژن شد. بیشترین تثبیت زیستی نیتروژن در رقم 81083 D با 25 درصد کاه و کلش گندم به دست آمد که با رقم صیاد در 50 درصد کاه و کلش تفاوت معنی داری نداشت. بنابراین به نظر می رسد که برای بهبود تثبیت زیستی نیتروژن در ارقام مورد مطالعه لوبیا کاربرد حداقل 25 درصد کاه و کلش گندم می تواند مفید باشد.

جو بدون پوشینه (vulgare var. coeleste L. Hordeum) یکی از رقم های جو معمولی است که علاوه بر تامین غذای طیور، می تواند نقش مهمی در تناوب با محصولات زراعی داشته باشد. از مسائل مهم به زراعی در جو محلی بدون پوشینه تاریخ کاشت و میزان بذر آن در استان چهار محال و بختیاری است. به منظور بررسی تاریخ کاشت و میزان بذر جو محلی بدون پوشینه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال های زراعی 1383-1382 و 1384-1383 در ایستگاه تحقیقاتی چهارتخته مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری اجرا گردید. میزان بذر در چهار سطح (300، 400، 500 و 600 دانه در مترمربع) و تاریخ کاشت در چهار سطح (10 مهر، 25 مهر، 10 آبان و 25 آبان) به صورت فاکتوریل در کرت ها قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه کاهش یافت، در حالی که تعداد دانه در سنبله ثابت باقی ماند. بهترین عملکرد دانه از تاریخ کاشت 10 مهر به دست آمد، که با بقیه تاریخ های کاشت تفاوت معنی دار داشت. بنابراین تاریخ کاشت 10 مهر جهت کاشت جو بدون پوشینه مناسب بود. افزایش میزان بذر باعث افزایش عملکرد دانه شد، ولی بین میزان های بذر 400، 500 و 600 دانه در مترمربع تفاوت معنی دار وجود نداشت. با افزایش میزان بذر تعداد سنبله در مترمربع روند افزایشی نشان داد، تعداد دانه در سنبله ثابت باقی ماند و وزن هزار دانه افزایش یافت، بنابراین عملکرد دانه افزایش یافت. لذا با توجه به آزمایش فوق، محدوده تاریخ کاشت 10 مهر و میزان بذر 400 دانه در مترمربع جهت کاشت جو محلی بدون پوشینه در منطقه شهرکرد توصیه می گردد.

استان گیلان یکی از قطب های مهم کشاورزی ایران است که شالیکاری زراعت عمده آن محسوب می شود. خاک شالیزار در این استان از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است چرا که بستر کشاورزی را تشکیل می دهد، بنابراین شناخت، تجزیه و تحلیل خصوصیات آن به منظور درک محدودیت ها و استفاده بهینه از آن ضروری است. یکی از راه های بررسی و شناسایی خاک ها تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنهاست. واحدهای فیزیوگرافی فلات ها و تراس های فوقانی، آبرفت های رودخانه ای، اراضی پست و دشت ساحلی در یک توالی پستی و بلندی در منطقه اراضی بالادست سد سنگر در حوالی شهرستان رشت تا حاشیه دریای خزر مورد شناسایی قرار گرفت. در هر واحد پنج نیمرخ مطالعه گردید و یکی از آنها به عنوان نیمرخ شاهد انتخاب شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک های شالیزاری تشکیل شده روی واحدهای فیزیوگرافی ذکر شده با تهیه نمونه از هر یک از افق های خاک های تشریح شده، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که ساختمان خاک در افق های سطحی دانه ای ضعیف است و در افق های عمقی اراضی ساحلی تک دانه ای و اراضی پست و آبرفت های رودخانه ای عمدتا بلوکی زاویه دار و بدون زاویه بود. ماده آلی در افق های سطحی زیاد بود که علت آن تجمع بقایای گیاه برنج و علف های هرز به دلیل رطوبت زیاد می باشد. در اراضی پست به علت بالا بودن سطح آب زیرزمینی و کند بودن سرعت تجزیه بیشترین مقدار ماده آلی وجود داشت. ظرفیت تبادل کاتیونی در اراضی پست و آبرفت های رودخانه ای بیشتر از سایر واحدها بود چون مقدار ماده آلی و میزان رس در این خاک ها زیاد بود. مقدار رس در خاک فلات ها و تراس های فوقانی به علت آبشویی سطحی نسبت به سایر واحدها کمتر بود. هدایت الکتریکی در افق های تحتانی اراضی پست و دشت ساحلی به ترتیب، به علت گود بودن این نواحی، بالا بودن سطح آب زیرزمینی و نفوذ آب دریا زیاد می باشد. میزان سدیم تبادلی در افق های تحتانی اراضی ساحلی به علت نفوذ آب دریا در داخل خاک بیشتر می باشد. واکنش خاک در همه واحدها به علت شرایط غرقابی مصنوعی و طبیعی نزدیک به خنثی بود.

ارزیابی و شناسایی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم اولین حلقه در زنجیره اصلاح نباتات به شمار می رود که معمولا به صورت مزرعه ای انجام می شود. محدودیت زمانی، مکانی، تجهیزاتی و هزینه ای و همچنین غیر قابل کنترل بودن شرایط محیطی در مزرعه از مشکلات مهم به شمار می روند که موجب شده تا در این تحقیق امکان انجام این مطالعات در گلخانه، نیز مورد بررسی قرار گیرد. به همین منظور تنوع ژنتیکی 40 نمونه ژرم پلاسم از کلکسیون لوبیای چیتی ایران در دو محیط مزرعه ای و گلخانه ای بر اساس صفات مورفولوژیک ارزیابی گردید.نتایج این تحقیق نشان داد که صفات کمی شامل عملکرد دانه تک بوته، وزن یکصد دانه، تعداد غلاف در بوته، طول برگچه و همچنین صفات کیفی شامل نقش پوششی بذر، رنگ زمینه، رگه های بذر و شکل بذر، دارای بیشترین میزان تنوع ژنتیکی در هر دو محیط بودند. این در حالی است که تفاوت معنی داری در بین میانگین صفات کمی و دامنه تغییرات آنها در شرایط مزرعه ای نسبت به شرایط گلخانه ای مشاهده گردید. اما بین میانگین مشاهدات مزرعه ای و گلخانه ای برای بیشتر صفات کیفی و برخی از صفات کمی مانند طول، عرض و ارتفاع بذر، وزن یک صددانه و تعداد گل در گل آذین تفاوت معنی داری وجود نداشت. علاوه بر آن طبقه بندی نمونه های ژرم پلاسم براساس تجزیه کلاستر تنوع صفات کیفی در دو محیط نیز شباهت زیادی را نشان دادند. بنابراین برای ارزیابی این گروه از صفات مورفولوژیک می توان از محیط گلخانه به جای مزرعه استفاده کرد و ضمن کنترل تغییرات محیطی و صرفه جویی در زمان، هزینه و نیروی کار، دقت و سرعت ارزیابی ها را بالا برد.

کشت ارقام مقاوم یا سازگار در اراضی لب شور یکی از راه های افزایش بهره وری از این اراضی می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی سازگاری 12 رقم کلزا در شرایط بدون محدودیت شوری و در اراضی لب شور با متوسط هدایت الکتریکی 2/11 دسی زیمنس بر متر بصورت دو آزمایش جداگانه در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال زراعی 84-83 و 85-84 در مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب دو سال نشان داد که بین ارقام از نظر عملکرد و اجزاء عملکرد در دو محیط تفاوت معنی داری وجود داشت. تنش شوری سبب شد متوسط فاصله زمانی کاشت تا سبز شدن ارقام کلزا 5/2 روز افزایش، متوسط جوانه زنی 5/6 درصد، طول دوره گلدهی 9/2 روز، فاصله زمانی کاشت تا رسیدگی 5/2 روز، ارتفاع ساقه 6/45 سانتی متر، تعداد خورجین در بوته 8/23 عدد، تعداد دانه در خورجین 1/2 عدد، وزن هزار دانه 95/0 گرم، عملکرد دانه و روغن بطور متوسط 9/1174 و 7/433 کیلوگرم در هکتار نسبت به شرایط بدون محدودیت شوری کاهش یابد. شاخص حساسیت فیشر نشان داد که تمامی ارقام مورد آزمایش بجز رقم500 Option و هیبرید E15/ 401pp- نسبت به شوری حساس می باشند، در عین حال با در نظر گرفتن پتانسیل عملکرد، کشت هیبریدهای زودرس و پر محصول هایولا در اراضی بدون محدودیت شوری و اراضی لب شور و در صورت عدم دسترسی کشت رقم آزاد گرده افشان 003RGS جهت کشت در اراضی لب شور جنوب خوزستان توصیه می گردد.

به منظور بررسی و مقایسه عملکرد، سرعت رشد محصول و مراحل فنولوژیکی ژنوتیپ های گلرنگ، آزمایشی در سال زراعی 87-1386 در کرج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش7 ژنوتیپ گلرنگ مورد مقایسه قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد دانه، سرعت رشد محصول(CGR)، سرعت رشد نسبی محصول (RGR) و مراحل فنولوژیکی(روز تا غنچه دهی، روز تا شروع گلدهی، روز تا 50 درصد گلدهی، روز تا پایان گلدهی و روز تا رسیدگی) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس برای صفات فوق نشان داد بین تمامی صفات در سطح آماری یک درصد تفاوت معنی داری وجود دارد. با توجه به نتایج حاصله مشخص گردید ژنوتیپ L.R.V.51.51 بالاترین میزان عملکرد دانه و CGR را به خود اختصاص داد. با توجه به اینکه زودرسی و عملکرد دانه شاخص های مهمی برای انتخاب ژنوتیپ ها هستند، در این بررسی ژنوتیپ L.R.V.51.51 ژنوتیپ مناسبی برای منطقه کرج معرفی شد.

در مزارع گندم دیم شهرستان الشتر جمیعت بعضی از علف های هرز هر ساله با وجود انجام مبارزه شیمیایی افزایش پیدا می کند. تیمارهای مورد مطالعه، علفکش های تریبنورون (12 گرم)، توفوردی (1/1لیتر)، سولفوسولفورون (19 گرم)، مخلوط تریبنورون + توفوردی (12 گرم + 1/1 لیتر)، سولفوسولفورون + متسولفورون (40گرم)، بروموکسینیل + MCPA (33/0 لیتر) و تریاسولفورون + تربوترین (150 گرم) در هکتار از ماده موثره بودند. نتایج نشان داد که بهترین علفکش ها از لحاظ درصد خسارت کلی، علفکش های سولفوسولفورون + متسولفورون و مخلوط (تریبنورون + توفوردی) با بیش از 92 درصد خسارت بر علف های هرز بودند. بیشترین وزن خشک علف هرز بابونه در تیمارهای علفکشی توفوردی و بروموکسینیل + MCPA به ترتیب با 8/3 و 8/5 گرم در مترمربع بدست آمد که با شاهد بدون کنترل تفاوت معنی داری در سطح پنج درصد داشتند. علف هرز ماستونک بخوبی بوسیله علفکش های توفوردی و مخلوط (تریبنورون+توفوردی) کنترل شد و تراکم این علف هرز را به ترتیب به صفر و یک بوته در مترمربع کاهش داده شد. این دو علف هرز توسط علفکش های سولفوسولفورون،، بروموکسینیل + MCPA و تریاسولفورون + تربوترین مهار نشدند و وزن خشک این علف های هرز در این تیمارها بیش از سه گرم در مترمربع بود که با شاهد بدون کنترل تفاوت معنی داری در سطح پنج درصد نداشتند. علف هرز بی تی راخ بخوبی توسط علفکش های سولفوسولفورون + متسولفورون و مخلوط (تریبنورون + توفوردی) کنترل شد ولی توسط علفکش بروموکسینیل + MCPA مهار نشد و کمتر از 53 درصد توسط علفکش توفوردی خسارت دید. نتایج این تحقیق نشان داد که برای کنترل بهتر علف های هرز رایج منطقه می بایست هر چند سال یک بار نوع علفکش های مصرفی را تغییر داد.

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی بر روی عملکرد، اجزای عملکرد، درصد روغن و پروتئین کدوی تخمه کاغذی، آزمایشی در سال زراعی 1387 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 13 تیمار کودی در 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای کودی شامل: 1- فسفاته بارور دو+ کود فسفر، 2- نیتروکسین، 3- تیوباسیلوس، 4- شاهد، 5- NPK، 6- کود دامی، 7- کود دامی + فسفاته بارور دو، 8- کود دامی + نیتروکسین، 9- کود دامی + تیوباسیلوس، 10- کود دامی + فسفاته بارور دو + نیتروکسین، 11- کود دامی + فسفاته بارور دو + تیوباسیلوس، 12- کود دامی + تیوباسیلوس+ نیتروکسین، 13- کود دامی+ تیوباسیلوس + نیتروکسین + فسفاته بارور2 بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری بین تیمارها در سطح احتمال1 درصد وجود داشت. بالاترین مقدار درصد و عملکرد روغن از تیمار کودی 13 بدست آمد. بالاترین مقدار درصد و عملکرد پروتئین به ترتیب متعلق به تیمارهای کودی 5 و 13 بود. حداکثر وزن هزار دانه از تیمار کودی 13 معادل9/180 گرم به دست آمد. تیمار کودی 13 بالاترین عملکرد میوه تر، بیولوژیک و دانه (به ترتیب معادل 110166، 1/12773 و 5/2035 کیلوگرم در هکتار) را داشت. با توجه به نتایج این بررسی کاربرد تیمار کودی 13 (کود دامی 30 تن در هکتار + کود فسفاته بارور 2 صد گرم درهکتار+ کودنیتراکسین یک لیتر در هکتار + کودتیوباسیلوس5/1 کیلوگرم در هکتار) برای افزایش عملکرد کمی و کیفی کدوی تخمه کاغذی توصیه می شود.

در مناطق خشک و نیمه خشک کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده رشد و نمو گیاه است، ولی در عین حال گیاهان مختلف در مقابل خشکی مکانیسم های مقاومتی متفاوتی را از خود نشان می دهند. در این تحقیق با توجه به اهمیت گیاه olivieri Cymbopogon از جنبه های دارویی و صنعتی، اثر تنش خشکی در سه سطح از درصد ظرفیت مزرعه در مقایسه با شاهد مورد مطالعه قرار گرفت. به دلیل حضور این گیاه در مناطق خشک، اثرات تنش خشکی و واکنش گیاه نسبت به آن، در چهار سطح خشکی (100%، 75%،50% و 25% ظرفیت مزرعه ای به مدت سی روز) به صورت آزمایش فاکتوریل در چهار چوب طرح کاملا تصادفی در شرایط گلخانه درون گلدان های پلی اتیلن (نهالی) انجام شد. با وجود اینکه گیاهان در تنش های شدید کاهش رشد در طول اندام های هوایی و ریشه، همچنین کاهش وزن در اندام های هوایی و ریشه را نشان دادند اما شرایط را تحمل کرده و از بین نرفتند. از آن جا که علف لیمو از جمله گیاهان دارای متابولیسم 4C است به غیر از کاهش کلروفیل a در گیاهانی که تحت شدیدترین میزان تنش قرار داشتند(25 % FC)، میزان کلروفیل a و b در سایر گیاهان تحت تنش در مقایسه با گیاهان شاهد تفاوت معنی داری نشان نداد. میزان آنتی اکسیدان ها از جمله آنتوسیانین ها، کاروتنوئیدها، فلاونوئیدها، آسکوربات و دهیدروآسکوربات افزایش یافت که بیانگر فعالیت مکانیسم های آنتی اکسیدانی در برابر واکنش اکسیدان های تخریب کننده ناشی از تنش خشکی می باشد. میزان پرولین و پروتئین کل نیز در این گیاه افزایش یافت که تایید کننده مقاومت گیاه در مقابل تنش می باشد.

به منظور بررسی روابط بین عملکرد دانه و اجزای آن در ارزن معمولی، تجزیه ضرایب مسیر و تجزیه عامل ها با استفاده از برخی صفات زراعی و مورفولوژیک در 15 ژنوتیپ مختلف آن انجام شد. ژنوتیپ ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان مورد مطالعه قرار گرفتند. ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که بین عملکرد دانه با صفات عملکرد علوفه و تعداد بذر در خوشه همبستگی مثبت و بالا و با صفت تعداد گره همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. تجزیه و تحلیل رگرسیون مرحله ای برای عملکرد دانه نشان داد که صفات عملکرد علوفه، تعداد بذر در خوشه، قطر ساقه و تعداد برگ در بوته به ترتیب وارد مدل شدند و 99 درصد تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. بر اساس ضرایب مسیر صفات عملکرد علوفه و تعداد بذر در خوشه بالاترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه عامل ها سه عامل پنهانی را معرفی نمود که در مجموع 81/93 درصد از واریانس بین صفات را بیان نمودند. این عامل ها با توجه به اجزای تشکیل دهنده آن ها به ترتیب عامل تولید علوفه (عملکرد علوفه، قطر ساقه و تعداد بذر در خوشه)، عامل تولید بذر (عملکرد دانه و طول خوشه) و عامل خصوصیات مورفولوژیک (ارتفاع بوته و تعداد برگ در بوته) نامیده شدند. از این رو بنا بر این تحقیق، عملکرد علوفه و تعداد بذر در خوشه به ترتیب از اهمیت نسبی بیشتری در تعیین عملکرد دانه ارزن معمولی برخوردارند و این اجزای عملکرد می توانند معیار انتخاب مناسبی برای بهبود عملکرد دانه در ژنوتیپ های ارزن باشند.

به دلیل اهمیت استراتژیک گندم (.L aestivum Triticum) و کمبود مقادیر بارش در استان خراسان رضوی، شناسایی مناطق مستعد و نیز زمان مناسب کشت این گیاه زراعی با استفاده از داده های هواشناسی و اقلیمی باعث افزایش عملکرد آن خواهد شد. در این تحقیق داده های روزانه دمای کمینه، بیشینه و بارندگی 9 ایستگاه سینوپتیک استان در یک دوره آماری20 ساله(1368 تا 1387) مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به فراهم بودن دمای مناسب جوانه زنی گندم پاییزه در خراسان رضوی، مناطق مستعد تنها با تاکید بر عنصر بارش و در نظر گرفتن آستانه 300 میلی متر شناسایی و پهنه بندی شد. همچنین تاریخ های شروع، خاتمه و طول دوره بارندگی که با توجه به وضعیت اقلیمی منطقه در نظر گرفته شدند، با احتمال 50 و 80 درصد، محاسبه شده و سپس نقشه های پهنه بندی مناسب ترین زمان کشت گندم دیم، ترسیم گردید. نتایج نشان داد که شهرستان های قوچان و نیشابور مستعدترین مناطق استان بوده و سایر شهرستان ها به جز گناباد و سرخس جزء مناطق نیمه مستعد کشت گندم دیم محسوب می شوند. همچنین تعریف اول که بر اساس آن تاریخ شروع بارندگی از اول مهرماه روزی است که مجموع بارندگی به 5 میلی متر برسد به عنوان بهترین تعریف تعیین تاریخ شروع بارندگی موثر پاییزه منظور شد. بدین ترتیب با در نظر گرفتن احتمال 80 درصد وقوع و پذیرش ریسک 20 درصد، مناسب ترین تاریخ کشت گندم دیم برای شهرستان های استان عبارت است از: تربت حیدریه 28 آبان، سبزوار 26 مهر، سرخس 28 آبان، قوچان 2 آبان، کاشمر 8 آذر، گلمکان 29 آبان، گناباد 19 آذر، مشهد 13 آذر و نیشابور 22 آبان.

به منظور بررسی تاثیر سطوح کم آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سورگوم دانه ای رقم پیام، آزمایشی در سال1387 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا گردید. در این آزمایش رژیم های آبیاری در 4 سطح شامل آبیاری کامل، کم آبیاری خفیف، متوسط و شدید در کرت اصلی و کود نیتروژن در 5 سطح شامل مقادیر صفر، 50، 100، 150، و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به عنوان کرت فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که تاثیر رژیم های آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد دانه ماده خشک کل و اجزای عملکرد شامل تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، قطر خوشه، طول خوشه و وزن خوشه معنی دار بود. کاهش مقدار کود و آب آبیاری باعث کاهش عملکرد و افت اجزای عملکرد در گیاه سورگوم شد. بیشترین عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، قطر خوشه، طول خوشه، وزن خوشه و شاخص برداشت با کاربرد 150 کیلو گرم در هکتار نیتروژن و تحت رژیم آبیاری کامل حاصل شد. بیشترین عملکرد ماده خشک کل نیز با مصرف 200 کیلو گرم نیتروژن و تحت رژیم آبیاری کامل حاصل شد. بیشترین عملکرد دانه به مقدار 43/8 تن در هکتار از تیمار 200 کیلو گرم نیتروژن در هکتار و تحت رژیم آبیاری کامل بدست آمد که تفاوت معنی داری با تیمار 150 کیلو گرم نیتروژن در هکتار نداشت. کمترین عملکرد دانه نیز به مقدار 6/4 تن در هکتار از تیمار 200 کیلو گرم نیتروژن در هکتار و تحت رژیم کم آبیاری شدید بدست آمد.

هدف از این مطالعه، تعیین رژیم آبیاری مناسب گلرنگ بر مبنای تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A و تاثیر رژیم های آبیاری بر مراحل رشد رویشی و زایشی آن بود. آزمایش با چهار تیمار آبیاری (پس از 70، 85، 100 و 115 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A) به عنوان فاکتور اصلی و دو واریته کوسه و 111 IL به عنوان فاکتور فرعی در چهار تکرار به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. اثر تیمارهای آبیاری بر اجزاء عملکرد معنی دار نبود؛ ولی با تاخیر در آبیاری از 70 به 115 میلی متر تبخیر، 7/27 و 5/12 درصد کاهش به ترتیب در صفات تعداد دانه در طبق و تعداد طبق در بوته ایجاد شد. حداکثر عملکرد دانه در تیمار آبیاری 70 میلی متر تبخیر (2434 کیلوگرم در هکتار) و حداقل آن در تیمار آبیاری 115 میلی متر تبخیر (1692 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد؛ که حدود 30 درصد کاهش نشان داد. اثر واریته بر عملکرد دانه در واحد سطح معنی دار بود. عملکرد دانه در واریته کوسه نسبت به واریته 111 IL، حدود 9 درصد در واحد سطح بیش تر بود. درصد روغن تحت تاثیر معنی دار رژیم های رطوبتی قرار نگرفت؛ اما عملکرد روغن در واحد سطح به طور معنی دار تحت تاثیر رژیم رطوبتی واقع شد؛ و با تاخیر آبیاری کاهش یافت. این کاهش عمدتا به دلیل کاهش عملکرد دانه در واحد سطح بود.

جهت پی بردن به منابع ژنتیکی موجود ارزیابی های گوناگون صورت می گیرد تا تنوع ژنتیکی موجود شناسایی و بکار گرفته شود. در این آزمایش 27 لاین انتخابی از نسل های پیشرفته لوبیا چیتی و یک شاهد محلی همراه با 2 رقم تلاش و COS-16 مجموعا 30 لاین و رقم تیمارهای آزمایش را تشکیل دادند که به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال زراعی 1388 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارهای مورد ارزیابی از نظر صفات شاخص محتوای کلروفیل، شاخص سطح برگ، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد و صفت درصد پروتئین در سطح احتمال 5 درصد، تفاوت معنی دار وجود داشت. مقایسه نتایج تجزیه کلاستر و تجزیه به مولفه های اصلی نشان دهنده شباهت بسیار زیاد این دو تجزیه در گروه بندی تیمارها می باشد. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که 3 مولفه اول 65 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. صفات وزن مخصوص برگ، نسبت سطح برگ و عملکرد دانه بیشترین واریانس مولفه اول را توجیه کردند. صفات شاخص سطح برگ و شاخص محتوای کلروفیل بیشترین ضریب تبیین را در مولفه دوم داشته و صفات نسبت وزن برگ در مرحله غلاف دهی و درصد پروتئین بیشترین واریانس مولفه سوم را توجیه کردند. بررسی روابط بین صفات و نتایج تجزیه به مولفه ها و همچنین تجزیه کلاستر نشان داد که لاین های 20 و 3 از لحاظ عملکرد دانه و درصد پروتئین نسبت به سایر تیمارها برتری داشتند.

به منظور بررسی تاثیر کاربرد تلفیقی کود زیستی بارور2 و کود فسفاته بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم پاییزه در شرایط آب و هوایی شهرستان خرم آباد، آزمایشی در سال 1384 در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان واقع در کیلومتر 12 جاده اندیمشک به صورت اسپلیت پلات و در متن بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار صورت گرفت. تیمارهای مورد بررسی در این تحقیق عبارت از فاکتور اصلی در 2 سطح شامل دو رقم چمران و پیشتاز و فاکتور فرعی در 5 سطح شامل تیمار استفاده از 25 درصد کودهای شیمیایی فسفره (30 کیلوگرم در هکتار) به همراه کود زیستی بارور2، تیمار استفاده از 50 درصد کودهای شیمیایی فسفره (60 کیلوگرم در هکتار) همراه با بارور2، تیمار استفاده از 100 درصد کود شیمیایی فسفره (120 کیلوگرم در هکتار) و تیمار استفاده از کود زیستی بارور 2 و یک تیمار شاهد بودند. نتایج بدست آمده از آزمایش نشان داد که بین دو رقم از نظر تعداد سنبلچه در خوشه، عملکرد بیولوژیک، کل ماده خشک، وزن خوشه و طول بوته اختلاف معنی داری وجود دارد. از نظر سطوح مختلف کودی بین کلیه صفات به جز شاخص برداشت اختلاف معنی داری مشاهده شد. همچنین اختلاف معنی داری بین اثرات متقابل کود و رقم برای صفات تعداد سنبلچه در خوشه، تعداد دانه در خوشه، طول خوشه، کل ماده خشک و وزن خوشه حاصل گردید. بیشترین همبستگی بین عملکرد دانه و وزن خوشه مشاهده شد و همچنین همبستگی معکوسی بین شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک بدست آمد. نتایج نشان داد کاربرد کود زیستی فسفاته باور می تواند در افزایش عملکرد موثر باشد، به شرطی که همزمان با آن کود شیمیایی به اندازه نصف مقدار توصیه شده مصرف شود. در واقع کود بارور2 به تنهایی نمی تواند موجب افزایش عملکرد شود و باید شرایط خاک از نظر کود شیمیایی خاص خود مهیا باشد.

به منظور پی بردن به اثرات تجمعی و باقیمانده کود سولفات روی بر غلظت عناصر کم مصرف ذرت دانه ای در تناوب با گندم، این تحقیق در مهران اجرا شد. آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. پلات های اصلی با مصرف سولفات روی به میزان 40 کیلوگرم در هکتار و بدون مصرف سولفات روی در کشت گندم و در همین پلات ها با 8 تیمار فرعی شامل مصرف خاکی و محلول پاشی سولفات روی بصورت مصرف خاکی 75 کیلوگرم در هکتار سولفات روی به عنوان تیمار پایه، 25 درصد و50 درصد کمتر از این مقدار و عدم مصرف آن و همچنین مصرف توام محلول پاشی سولفات روی همراه با تیمارهای مصرف خاکی در کشت ذرت بود. با توجه به نتایج تجزیه واریانس مشخص شد که اثر پیشینه مصرف، بر غلظت روی دانه در سطح یک درصد معنی دار شد. بطوری که غلظت روی دانه از 1/28 میلیگرم در کیلوگرم بدون پیشینه مصرف سولفات روی به 8/31 میلیگرم در کیلوگرم با پیشینه مصرف سولفات روی رسید. با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مشخص شد که تیمار مصرف توام خاکی 75 کیلوگرم در هکتار و محلول پاشی سولفات روی با بدست دادن غلظت روی 34 میلیگرم در کیلوگرم در گروه آماری برتر قرار گرفته و نسبت به شاهد با 22 میلی گرم در کیلوگرم در دانه نمایانگر 54 درصد افزایش بود. تغییر پذیری غلظت عناصر آهن، منگنز و مس با مصرف خاکی و محلول پاشی سولفات روی بیشتر روند کاهشی داشت. اثر مصرف خاکی سولفات روی بر کاهش غلظت سایر عناصر مورد آزمایش بیش از مصرف محلول پاشی آن بود.