فصلنامه سلامت و مراقبت
سال دوازدهم شماره 4 (زمستان 1389)

استئوپروز یکی از شایعترین بیماری های متابولیک به شمار می رود. شواهد نشان می دهد که تغییر در برخی عادات زندگی می تواند از پیشرفت استئوپروز جلوگیری کرده یا آن را به تاخیر بیندازد. هدف از این مطالعه تعیین سبک زندگی و میزان آگاهی زنان شهر مهاباد درسه گروه سنی در ارتباط با استئوپروز و عوامل خطر آن بود.
مطالعه به صورت مقطعی بر روی 400 زن مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر مهاباد در سه گروه سنی باروری(45- 15 سال)، پیش از یائسگی(54- 45 سال) و یائسگی(بالای 54 سال) به روش مصاحبه انجام شد. 3 پرسشنامه مشخصات فردی، ابعاد مختلف سبک زندگی شامل تغذیه، فعالیت بدنی و ورزش، عادات و پرسشنامه آگاهی از استئوپروز مورد استفاده قرار گرفت. نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه ایانجام پذیرفت.
بیشترین درصد نمونه ها (3/70%) آگاهی متوسط و (3/13%) آگاهی ضعیف داشتند. در بعد تغذیه فقط 17.3 درصد نمونه ها، در بعد ورزش 3/46 درصدو در بعد عادات 3/98 دارای وضعیت مطلوب بودند. بیشترین افرادی که دارای آگاهی و سبک زندگی مطلوب بودند در سنین باروری و بیشترین تعدادی که دارای آگاهی ضعیف بودند در سنین یائسگی قرار داشتند.
نتایج مطالعه حاکی از آن بود که میزان آگاهی در حد متوسط و سبک زندگی زنان شهر مهاباد در ارتباط با استئوپروز مطلوب نبوده، بنابراین آنان در معرض خطر کاهش توده استخوانی هستند.

اندازه گیری فشارخون یکی از مهارتهای بالینی مهم پرستاری است. نتایج مطالعات متعدد نشان دهنده ضعف پرستاران و پزشکان در کنترل فشار خون می باشد. لذا هدف از این مطالعه تعیین سطح آگاهی پرستاران از اصول اولیه کنترل فشار خون بود.
این مطالعه یک مطالعه توصیفی – تحلیلی است که بر روی 85 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستان ولی عصر(عج) بروجن انجام گرفته است. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه اطلاعات فردی و اجتماعی و پرسشنامه اطلاعات اولیه در زمینه کنترل فشار خون استفاده گردید. داده های بدست آمده در بسته نرم افزاری SPSS تجزیه وتحلیل گردید.
نتایج این مطالعه نشان دهنده پایین بودن سطح آگاهی پرستاران درزمینه کنترل فشار خون بود و بین میزان آگاهی پرستاران کارشناس وکارشناس ارشد در زمینه اطلاعات پایه ی کنترل فشار خون تفاوت چشم گیری دیده نشد (p>0/05). همچنین میزان سطح آگاهی پرسنل بخش های عمومی از سطح آگاهی پرسنل بخش های ویژه بالاتر بود (p<0/01).
با توجه به نقش حیاتی فشار خون در پایش وضعیت سلامتی بیماران، ضرورت کنترل صحیح آن اصلی انکار ناپذیر است؛ در حالی که نتایج این پژوهش نشاندهنده ضعف این مهم در پرستاران می باشد. این در حالیست که نقش پرستاران را در کنترل علایم حیاتی، خصوصا در زمان پذیرش، پایش فرایند درمان و ترخیص بیماران نمی توان نادیده گرفت. لذا ضرورت آموزش مدون مهارت های بالینی مانند پایش علایم حیاتی برای پرستاران شدیدا احساس می گردد.

نارسائی قلبی یکی از شایع ترین بیماری های مزمن و عمده ترین عامل مرگ و میر در جهان است که با شیوع پیشرونده و پذیرش بیمارستانی غیر قابل پیش بینی همراه است. خود مراقبتی یکی از جنبه های مهم درمان در بیماران مبتلا به شمار می رود. لازم است آموزش خود مراقبتی به عنوان قسمتی ازطرح جامع مراقبت از این بیماران در طول بستری مورد نظر قرار گیرد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر آگاهی، عملکرد ومیزان بستری شدن مجدد بیماران نارسائی قلبی در شهر اردبیل انجام شد.
در این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی، تعداد 44 نفر از بیماران مبتلا به نارسائی قلبی بستری در بیمارستان های سبلان وامام خمینی(ره) اردبیل به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه مورد(22) و شاهد(22) تقسیم شدند. بیماران گروه مورد به مدت 4 جلسه 20 دقیقه ای توسط پژوهشگر آموزش دیدند. اطلاعات با استفاده از پرسش نامه قبل و بعد از آموزش جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار spss نسخه 13 و با بکارگیری آمار توصیفی و آزمون های کای دو، تی مستقل و تی زوجی تجزیه و تحلیل شد.
نتایج بیانگر آن است که پس از آموزش، میانگین امتیاز آگاهی در گروه مورد 95/5±60/89 و در گروه شاهد 84/8±47/62، میانگین امتیاز عملکرد در گروه مورد7/3±75/80 و در گروه شاهد24/6±78/54 و میزان بستری مجدد در گروه مورد 8/15 درصد و در گروه شاهد 1/42 درصد بود که بر اساس آزمون تی مستقل میانگین امتیاز آگاهی و عملکرد با 0001/0=p در دو گروه معنی دار اما بستری مجدد معنی دار نبود.
یافته های بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که برنامه های آموزشی اجرا شده در بهبود آگاهی و عملکرد بیماران موثر واقع شده و مداخله برای ارتقاء آگاهی، رفتارهای خود مراقبتی و کاهش بستری مجدد در بیماران مبتلا به نارسائی قلبی ضروری است.

سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان است که در صورت عدم تشخیص بموقع و عدم درمان منجر به مرگ خواهد شد. از هر 8 زن ایرانی در فاصله سنی 55-40، یک نفر به سرطان پستان مبتلا می شود. تشخیص زودرس توسط برنامه های غربالگری یک روش مفید برای کنترل بیماری می باشد. این مطالعه با هدف بررسی باورهای بهداشتی کارکنان زن مراکز بهداشتی درمانی شهر تبریز نسبت به انجام خودآزمایی و معاینات کلینیکی پستان انجام شده است.
در این مطالعه توصیفی، 196 نفر از 52 مرکز با روش نمونه گیری خوشه ایتصادفی سهمی انتخاب و باورهای بهداشتی آنان نسبت به انجام خودآزمایی و معاینات کلینیکی پستان بر اساس مدل باورهای بهداشتی چمپیون از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته های این مطالعه نشان داد که باورهای بهداشتی کارکنان در تمامی حیطه ها خوب بوده و 9/26% انجام ماهانه خودآزمایی پستان و 7/10% انجام معاینات کلینیکی پستان را گزارش نمودند. ارتباط معنی داری بین انجام خودآزمایی پستان با شغل (001/0p<) و وضعیت تاهل (002/0p=) وجود داشت.
یافته ها نشان داد که علیرغم باورهای بهداشتی خوب، انجام خودآزمایی و معاینات کلینیکی پستان در این افراد پایین است؛ لذا تدوین و تداوم برنامه های آموزشی با تمرکز بر انجام معاینات پستان توسط مسئولین قویا پیشنهاد می شود.

بیماران دارای استومی از پرستاران انتظاراتی دارند و قادرند از این انتظارات برای ارزیابی مراقبت به عمل آمده از آنها استفاده نمایند. پژوهش حاضر با هدف تعیین انتظارات بیماران دارای استومی از مراقبت های پرستاری انجام شد.
در این پژوهش مقطعی 300 بیمار دارای استومی گوارشی با روش نمونه گیری در دسترس از بیمارستان های آموزشی شهر تهران انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه تعدیل شده کیفیت مراقبت از دیدگاه بیمار طی سه ماه جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS V.13 تجزیه و تحلیل شد.
گزینه های مربوط به ارائه کمک های لازم درباره چگونگی لمس استومی، وقت کافی برای صحبت کردن و ارائه مراقبت توام با احترام بالاترین و ارائه اطلاعات درباره مراقبت از پوست اطراف استومی، مسافرت با استومی و تغییر در میزان کار پس از جراحی پایین ترین میانگین امتیاز را داشتند.
نتایج نشان داد که سطح انتظار ازمراقبت پرستاری زیاد بود؛ بنابراین، آموزش کارکنان پرستاری در مراقبت از بیماران دارای استومی پیشنهاد می شود.

سوء تغذیه کودکان یکی از مشکلات مهم بهداشتی در جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه می باشد. در حدود 70 درصد کودکان سوء تغذیه ای دنیا در آسیا زندگی می کنند و ارتباطی قوی بین سوء تغذیه و مرگ و میر کودکان گزارش شده است. این مطالعه با هدف تعیین شیوع سوء تغذیه در کودکان 24 تا35 ماهه بر اساس شاخص های تن سنجی انجام شده است.
این مطالعه توصیفی- تحلیلی بر روی 760 کودک 24تا35 ماهه مراجعه کننده به درمانگاه های شهری جیرفت انجام و نمونه ها به روش تصادفی خوشه ایانتخاب شدند. مطالعه در سال 1388 انجام گردید. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و همچنین اندازه گیری قد و وزن و مصاحبه با والدین جمع آوری گردید. جهت تشخیص سوءتغذیه از سه معیار گومز (وزن به سن) و واترلو (قد برای سن) و مک لارن رید (وزن به قد برای سن) استفاده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی از قبیل آزمون کای دو و با کمک نرم افزار 13 SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
شیوع سوء تغذیه در جامعه مورد پژوهش بر اساس سه شاخص گومز (کم وزنی) واترلو (کوتاهی قد) و مک لارن رید (لاغری) به ترتیب 46.2%، 37.3% و 30.7% تعیین شد. بین سوء تغذیه با جنس، رتبه تولد، میزان تحصیلات مادر و وزن زمان تولد ارتباط آماری معنی داری وجود داشت(P<0.001).
تعداد افراد خانواده، رتبه تولد، سواد والدین از مهمترین عوامل موثر بر وضعیت تغذیه ای می باشد؛ لذا با اجرای برنامه مراقبت از مادر و کودک و افزایش سطح سواد و آگاهی والدین بویژه مادران می توان در بهبود وضعیت تغذیه ای گامهای موثری برداشت.

کم خونی فقر آهن شایع ترین و قابل پیشگیری ترین مشکل سلامتی در زنان بشمار می رود. ارزیابی علت کم خونی می تواند منجر به تشخیص زود هنگام و در عین حال درمان به موقع زنان شود. با تعیین موانع فردی و محیطی موثر در بررسی کم خونی فقر آهن در زنان از دیدگاه خود آنها می توانیم کم خونی را در بین زنان کنترل کنیم.
در این مطالعه توصیفی 400 زن مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان خلخال با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف از بین زنان سنین باروری مراجعه کننده انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری شدند. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و شاخص های آمار توصیفی انجام شد از دیدگاه زنان مورد مطالعه موانع فردی نظیر نداشتن مشکل جهت مراجعه به پزشک، احساس سلامتی و اعتقاد به عدم ابتلاء به کم خونی، عدم آگاهی در مورد علل کم خونی و در خصوص موانع محیطی، موانعی مانند نگرانی از هزینه های دارو و درمان، نداشتن بیمه درمانی، نداشتن وقت و غیره از موانع مهم عدم بررسی کم خونی ذکر شده است.
با توجه به یافته های پژوهش موانع فردی و محیطی برای اقدام زنان جهت بررسی کم خونی فقر آهن در خود وجود ندارد. بنابراین اطلاع رسانی و آموزش زنان در مورد ضرورت انجام غربالگری کم خونی فقر آهن و ایجاد تسهیلات لازم جهت انجام این معاینات در مراکز بهداشتی درمانی توسط مسئولین باید مورد توجه قرار گیرد.
واژه های کلیدی: کم خونی، موانع، زنان سنین باروری، مراکز بهداشتی درمانی کم خونی فقر آهن شایع ترین و قابل پیشگیری ترین مشکل سلامتی در زنان بشمار می رود. ارزیابی علت کم خونی می تواند منجر به تشخیص زود هنگام و در عین حال درمان به موقع زنان شود. با تعیین موانع فردی و محیطی موثر در بررسی کم خونی فقر آهن در زنان از دیدگاه خود آنها می توانیم کم خونی را در بین زنان کنترل کنیم.
در این مطالعه توصیفی 400 زن مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان خلخال با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف از بین زنان سنین باروری مراجعه کننده انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری شدند. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و شاخص های آمار توصیفی انجام شد از دیدگاه زنان مورد مطالعه موانع فردی نظیر نداشتن مشکل جهت مراجعه به پزشک، احساس سلامتی و اعتقاد به عدم ابتلاء به کم خونی، عدم آگاهی در مورد علل کم خونی و در خصوص موانع محیطی، موانعی مانند نگرانی از هزینه های دارو و درمان، نداشتن بیمه درمانی، نداشتن وقت و غیره از موانع مهم عدم بررسی کم خونی ذکر شده است.
با توجه به یافته های پژوهش موانع فردی و محیطی برای اقدام زنان جهت بررسی کم خونی فقر آهن در خود وجود ندارد. بنابراین اطلاع رسانی و آموزش زنان در مورد ضرورت انجام غربالگری کم خونی فقر آهن و ایجاد تسهیلات لازم جهت انجام این معاینات در مراکز بهداشتی درمانی توسط مسئولین باید مورد توجه قرار گیرد.

الکترو شوک درمانی یک روش درمانی موثر برای بسیاری از اختلالات روانی بوده و یکی از عوارضی که به دنبال اجرای الکتروشوک درمانی در بیمار ایجاد می شود تغییرات همودینامیک می باشد. کنترل علایم حیاتی حین و بعد الکتروشوک درمانیب ه دلیل احتمال آریتمی ها، هایپرتانسیون و هایپوکسی حائز اهمیت است. لذا این مطالعه توصیفی - تحلیلی با هدف بررسی و مقایسه تغییرات همودینامیک قبل و بعد از الکتروشوک درمانی انجام گرفت.
نمونه های این پژوهش60 نفر از بیمارانی بودند که برای اولین بار تحت درمان با الکتروشوک قرار می گرفتند. وضعیت همودینامیک از قبیل فشارخون، تنفس، نبض، درجه حرارت نمونه ها به ترتیب در دقایق بلافاصله، 15 و 30 دقیقه بعد از الکتروشوک اندازه گیری شده و. سپس با وضعیت قبل از شوک مقایسه گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون آنالیز واریانس با اندازه گیری متعدد استفاده گردید.
یافته ها بین تغییرات نبض، تنفس و فشارخون سیستولیک قبل و بعد از الکتروشوک ارتباط معناداری را نشان داد (01/>(p. بین تغییرات فشار خون دیاستولیک و درجه حرارت قبل و بعد از اجرای الکتروشوک اختلاف آماری معنی دار دیده شد.
نتایج این مطالعه نشان داد الکتروشوک درمانی باعث تغییر در وضعیت همودینامیک به خصوص در فاصله زمانی بلافاصله بعد از اجرای الکتروشوک می شود؛ لذا انتقال به اتاق ریکاوری تا پایدار شدن علائم حیاتی و توانایی برای راه رفتن و کسب هوشیاری بیمار ضروری به نظر می رسد و همچنین در دسترس بودن وسایل احیا و اکسیژن رسانی به خصوص در 30 دقیقه اول بعد از الکتروشوک درمانی و مراقبت های دقیق پرستاری بعد از الکترو شوک مهم و ضروری به شمار می آید.