نشریه پژوهش های آبخیزداری
پیاپی 98 (بهار 1392)

این تحقیق به منظور بررسی اثر ویژگی های شیمیایی خاک و کانی های رس بر اشکال مختلف فرسایش از منجیل تا گیلوان در استان گیلان، روی تشکیلات مارنی صورت گرفت. بعد از بررسی نقشه های زمین شناسی و مطالعات صحرایی، از نقاط مورد نظر به صورت کاملا تصادفی نمونه برداری شد. از اشکال مختلف فرسایش شامل صفحه ای، شیاری، آبکندی و هزاردره ای، در مجموع 48 نمونه تهیه و مختصات محل نمونه برداری ها با سیستم موقعیت یاب جهانی تعیین شد. از مواد مادری منطقه نیز نمونه برداری به عمل آمد. سپس، متغیرهای شیمیایی اندازه گیری شدند. تعداد 8 نمونه از خاک ها و 2 نمونه از ماده مادری، جهت آزمایش های کانی شناسی، آماده سازی شد. به منظور مقایسه میانگین متغیرهای شیمیایی در اشکال مختلف فرسایش، از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج آزمون آماری نشان داد که مقادیر هدایت الکتریکی و یون سدیم دارای تفاوت معنی دار بین همه اشکال فرسایش می باشند. در حالی که در مورد سایر متغیرها یا اختلاف معنی دار بین هیچ یک از اشکال فرسایشی مشاهده نشد یا فقط برخی از اشکال با هم اختلاف معنی داری داشت. به عبارتی این متغیرها تاثیر چندانی در شکل و نوع فرسایش ندارند. نتایج آزمایشات کانی شناسی هم، نشان دهنده حضور کانی های 2:1 اسمکتایتی در آبکندها و هزاردره هاست، درصورتی که در فرسایش های شیاری و صفحه ای،کانی های اسمکتایتی مشاهده نشد. با بررسی های آماری، مشخص شد که سدیم مهم ترین فاکتور شیمیایی است که تنوع و شدت فرسایش را کنترل کرده است.

برای انجام اقدامات آبخیزداری و برنامهریزی مدیریت بهینه منابع آب بویژه در حوزه های آبخیز کوچک، شناخت روابط هیدرولوژیک بویژه برآورد سری زمانی عمق رواناب سالانه ضروری است. برای بررسی توانائی مدل ریاضی انتخابی برای شبیه سازی عمق رواناب سالانه به تفکیک هر سال به تعداد 7 زیرحوزه انتخاب شدند. مساحت زیرحوزه های انتخابی کمتر از 170 کیلومتر مربع، طول دوره آماری داده های آبسنجی قابل قبول 6 الی 27 سال و در داخل و مجاور استان زنجان قرار دارند. برای هریک از زیرحوزه های انتخابی عمق رواناب، عمق بارندگی و تبخیر و تعرق پتانسیل به روش (بلانی –کریدل) برای هر سال آبی برآورد گردید. بر اساس داده ها و اطلاعات بدست آمده نسبت به تعیین ضریب واسنجی (تنها پارامتر متغیر) یک مدل ریاضی بیلان آب به نام (GR1A) اقدام شد. معیار بهینه کردن ضریب واسنجی مدل ریاضی انتخابی، بیشینه نمودن ضریب ناش-ساتکلیف بعنوان معیار عملکرد مدل بود. نتیجه آنکه در 4 زیرحوزه درصد ضریب ناش-ساتکلیف بین 5/63 الی 4/35 مورد قبول بوده ولی در 3 زیرحوزه دیگر فاقد اعتبار است. علت عدم اعتبار در سه زیرحوزه ناشی از عدم دقت داده ها بویژه داده های هیدرومتری است. همچنین مقدار ضریب واسنجی مدل مذکور در حوزه های مورد قبول بین 11/0 الی 24/0 قرار دارد.

با توجه به تاثیر ساختمان خاک و پایداری خاکدانه ها بر فرسایش پذیری خاک و لزوم افزایش پایداری و مقاومت خاکدانه ها در برابر عوامل فرساینده ای مانند باد و آب، این تحقیق روی نمونه خاک سطحی (عمق20-0 سانتی متر) جمع آوری شده از اراضی زراعی حساس به فرسایش آبی واقع در جنوب استان فارس انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 10 تیمار شاهد (بدون افزودن ماده اصلاحکننده)، گچ خالص، کاه و کلش خرد شده گندم، کود دامی، کاه و کلش همراه با گچ، کود دامی همراه با گچ هر کدام به میزان یک درصد وزنی، سیمان به میزان 3/0، 6/0 و 9/0 درصد وزنی و گچ همراه با سیمان به میزان 9/0 درصد وزنی و در 3 تکرار اجرا گردید. یک، چهار و هفت ماه پس از اعمال تیمارها، میزان خاکدانه های با اندازه های 53 تا 4000 میکرومتر به روش الکتر اندازه گیری و میانگین وزن- قطر آنها محاسبه گردید. هفت ماه بعد از اعمال تیمارها، تیمارهای کاه و کلش، کاه و کلش همراه با گچ و کود دامی همراه با گچ، به ترتیب 7/2، 5/3 و 4/1 برابر باعث افزایش میانگین وزن- قطر خاکدانه ها در مقایسه با شاهد شدند. در مجموع، براساس نتایج این تحقیق می توان کاربرد کاه و کلش همراه با گچ، کاه و کلش تنها و کود دامی همراه با گچ را برای افزایش مقاومت در برابر فرسایش در خاک های مشابه با خاک مورد مطالعه پیشنهاد نمود.

هدف از این تحقیق انتخاب عمق و فاصله مناسب بین زهکش ها است بطوریکه هزینه احداث شبکه لوله های زهکش در واحد سطح کاهش یابد. به این منظور مدلی جهت برآورد هزینه های اجرائی شبکه های زهکشی زیرزمینی با استفاده از داده های مربوط به خاک و گیاه استخراج و برای منطقه بهشهر اجرا شد. این مدل هزینه ها را بر اساس عمق و فاصله نصب لوله های زهکش و با در نظر گرفتن پارامترهای طراحی شبکه های زهکشی محاسبه نمود. نتایج نشان داد، با افزایش عمق نصب زهکش ها، هزینه در واحد سطح کاهش می یابد، اما این کاهش هزینه همواره یکنواخت نیست و در اعماق کمتر (8/1متر >) با شدت بیشتر و در اعماق بیشتر (8/1متر<) با شدت کمتر رخ می دهد. در شرایطی که علاوه بر کاهش هزینه های نصب زهکش، اثرات زیست محیطی ناشی از تخلیه حجم زیاد زه آب هم در نظر گرفته شود، فاصله 6/1 تا 8/1 را می توان به عنوان عمق بهینه در نظر گرفت، اما اگر بخواهیم عمقی را در نظر بگیریم که معادل با حداقل هزینه های احداث شبکه لوله های زهکش باشد، بایستی عمق 8/2 متر را انتخاب کرد. علاوه بر این، برآورد کم یا زیاد هر یک از پارامتر های طراحی و نیز مسافت حمل مواد پوششی تاثیر بسزائی بر هزینه های اجرائی دارد که میزان تاثیر آن در عمق های کم نصب لوله های زهکش شدیدتر است.

خشکی از جمله تنش های محیطی مهم است که بر رشد و نمو گیاهان اثر می گذارد. برای شناسایی مکانیزم های مقاومت به تنش در چهار گونه از جنس Agropyron آزمایشی با چهار سطح مختلف پتانسیل های اسمزی حاصل از PEG 6000 شامل صفر، 3-، 6- و 9- بار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در محیط هیدروپونیک به اجرا درآمد. از گونه های Ag. intermedium Ag. trichophorum، Ag. pertenus، Ag. podperae در این مطالعه استفاده گردید. در این آزمایش، طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول گیاهچه، نسبت طول ریشه چه به طول ساقه چه، وزن خشک گیاهچه، وزن تر گیاهچه، نسبت وزن خشک به وزن تر گیاهچه، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر اندازگیری شد. نتایج حاصله نشان داد که با افزایش تنش خشکی، فاکتورهای نسبت ریشه چه به ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و نسبت وزن خشک به وزن تر گیاهچه افزایش و سایر صفات به طور قابل توجهی کاهش یافتند. این کاهش در تمامی صفات مورد ارزیابی در تغییر پتانسیل از 6- به 9- بار حداکثر بود. به طور کلی در میان گونه های مورد آزمایش، گونه Ag. trichophorum در پتانسیل های مورد مطالعه جوانه زنی مناسبی را نشان داد و از این نظر بر سایر گونه ها برتری معنی داری داشت. از پارامترهای مورد ارزیابی، طول گیاهچه و شاخص بنیه بذر بیشترین واکنش را به تغییر پتانسیل آب نشان دادند.

به منظور ارزیابی آلودگی در محیط های رسوبی روش های متعددی وجود دارند و فاکتور غنی شدگی یکی از مفیدترین این روش هاست. در این تحقیق پس از تقسیم تالاب انزلی به چهار بخش آبکنار، سیاه کیشم، هندخاله و بخش شرقی(شیجان)، از رسوبات تالابی مغزه برداری صورت گرفت. سپس غلظت عناصراصلی و فرعی در هر نمونه بوسیله روش ICP-MS اندازه گیری شد و پس از آن حد زمینه فلزات سنگین Cd، Cu، Pb، Zn به روش های متفاوت تعیین گردید. این روش ها شامل استفاده از غلظت عناصر مورد نظر در لیتولوژی های موجود در منطقه، استفاده از غلظت میانگین در نمونه های برداشت شده، نرمالیز کردن توسط آلومینیم، انتخاب مقدار میانگین جهانی عناصر، استفاده از غلظت فلزات سنگین دراستاندارد 3050 EPA و استفاده از غلظت عناصر در خاک های حاشیه تالاب به عنوان حد زمینه می باشد. در مرحله بعدی فاکتور غنی شدگی برای هر یک از چهار عنصر Cd، Cu، Pb، Zn به وسیله تقسیم غلظت آنها بر حد زمینه تعیین گردید. نتیجه مقایسه بین روش های مختلف تعیین فاکتور غنی شدگی آلاینده ها نشان داد که روش نرمالیز کردن به وسیله عنصر آلومینیم به دلیل تحت تاثیر نبودن این عنصر با فعالیت های انسانی، مناسب ترین روش محاسبه فاکتور غنی شدگی برای رسوبات این تالاب بوده است. بنابراین، استفاده از این روش برای ارزیابی آلودگی های فلزات سنگین در محیط های رسوبی جنوب دریای خزر توصیه می شود.

گیاهان در مراتع بخشی از بارش را بدون آنکه تاثیر مثبتی در ذخیره رطوبتی خاک داشته باشد، توسط تاج پوشش هوایی خود دریافت و از دسترس خارج می سازند. به عبارتی ربایش گیاهان منجر به کاهش بارش موثر در مراتع می گردد. جهت بررسی میزان ربایش در گیاه گون زرد به عنوان گونه ای غالب در مراتع مطالعاتی، پس از تعیین 9 واحد کاری از طریق نرم افزار ArcGIS، در 56 تکرار از دستگاه شبیه ساز بارش با شدت متوسط 5 میلی متر در ساعت استفاده شد و در هر پلات بارش، خصوصیات مورفولوژیکی گیاه (قطر بزرگ و قطر کوچک تاج پوشش، ارتفاع متوسط گیاه، حجم و سطح تاج پوشش)، عوامل فیزیوگرافی (ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب و جهت شیب) و میزان ربایش در پایه های گون زرد بررسی و ثبت گردید و با در نظرگرفتن میانگین ابعاد حجمی گیاه و استفاده از روش کلاس بندی سریع (Quick sort) پایه های مختلف از یکدیگر تفکیک و در دو گروه قرار گرفتند. گروه اول پایه هایی با حجم 002/0 تا 02/0 مترمکعب و گروه دوم پایه هایی با حجم 02/0 تا 087/0 مترمکعب. داده های جمع آوری شده جهت بررسی میزان همبستگی و تعیین مدل های خطی ساده و چندمتغیره رگرسیونی به نرم افزار آماری Minitab معرفی شدند. نتایج نشان دادند که در گروه اول با متوسط سطح تاج پوشش 642 سانتی مترمربع، میزان ربایش 421/4 درصد از کل بارش و در گروه دوم با متوسط سطح تاج پوشش 1640 سانتی مترمربع، میزان ربایش 85/1 درصد از کل بارش است. در گروه اول، ربایش در سطح 1 درصد همبستگی منفی و معناداری با قطر بزرگ تاج پوشش (729/0-=R) و در سطح 5 درصد با سطح تاج پوشش (507/0- = R) دارد. در گروه دوم، ربایش همبستگی منفی و معناداری در سطح 1 درصد با سطح تاج پوشش (929/0- =R) با قطر کوچک تاج پوشش (874/0- =R) با قطر بزرگ تاج پوشش (76/0- =R) و با حجم گیاه (83/0- =R) نشان داده است. به عبارتی با افزایش ابعاد حجمی و افزایش فضاهای خالی در تاج پوشش گیاه، میزان ربایش کاهش یافته است. با استفاده از مدل های رگرسیونی به دست آمده نیز تخمینی از میزان ربایش بدون قطع و توزین مجدد گیاه به دست می آید.

در این تحقیق کارآیی سه مدل آماری، دومتغیره تراکم سطحی وزنی AHP (مدل نیمه کمی)، رگرسیون چندمتغیره گام به گام و رگرسیون چندمتغیره لجستیک (مدل های کمی) در حوضه آبخیز چهل چای استان گلستان مورد مقایسه قرار گرفت تا پس از تهیه نقشه خطرات زمین لغزش و انتخاب مدل برتر، نقشه خسارت آن نیز تهیه گردد. نقشه پراکنش زمین لغزش های منطقه با تفسیر استریوسکپی عکس های هوایی و بازدیدهای میدانی تهیه گردید. سپس نه عامل کلیدی و موثر شامل ارتفاع، شیب، جهت، سنگ شناسی، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، کاربری اراضی و میزان بارش انتخاب گردید. پتانسیل خطر زمین لغزش با استفاده از سه مدل تهیه گردید. تفاوت بین کلاس های خطر مدل ها با آزمون کای اسکوئر، میزان توافق نقشه های خطر با شاخص کاپا و ارزیابی صحت مدل ها با شاخص جمع کیفیت (QS) مقایسه گردید. نقشه خسارت با ترکیب نقشه های شدت خطر، فراوانی عناصر و درجه آسیب پذیری عناصر براساس معادله ریسک تهیه شد. نتایج نشان داد که در همه مدل ها تفاوت فراوانی در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بوده و تفکیک بالایی بین کلاس های خطر وجود دارد. و همچنین شاخص کاپا بین صفر تا 2/0 متغیر بوده که نماینده تطابق ناچیز بین آنها است. مدل آماری دومتغیره وزنی AHP با QS برابر با 622/3 به عنوان مدل برتر برای حوضه انتخاب گردید. 75/7 درصد از سطح حوضه مورد تحقیق در کلاس خسارت زیاد و 37/5 درصد در کلاس خسارت خیلی زیاد قرار دارد.

هدف از انجام این تحقیق، بررسی روند تغییرات تبخیر از تشت در مقیاس زمانی سالانه و فصلی در 14 ایستگاه سینوپتیک ایران با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری می باشد. ابتدا داده های موجود توسط آزمون کولموگروف اسمیرنوف مورد آنالیز قرار گرفت و مشخص گردید که توزیع داده ها نرمال است. سپس دو آزمون من- کندال و ضریپ اسپیرمن که جزء روش های ناپارامتری به شمار می روند و دو روش تحلیل رگرسیون و ضریب پیرسون که جزء روش های پارامتری می باشد جهت تحلیل روند داده های تبخیر از تشت به کار گرفته شدند.14 ایستگاه در بازه زمانی 2005-1985 انتحاب و چهار آزمون فوق بر روی آنها اعمال گردید. نتایج روند یابی با آزمون من-کندال نشان می دهد که در سری سالانه 5/21 درصد، در سری بهار و تابستان هفت درصد از ایستگاه ها دارای روند افزایشی بودند همچنین در فصل تابستان 50 درصد، بهار 43 درصد، پاییز 14 درصد و سالانه 5/21 درصد از ایستگاه های مورد مطالعه دارای روند کاهشی بودند. بر اساس روش ضریب همبستگی پیرسون در سری سالانه 5/28 درصد، در فصول بهار و تابستان هفت درصد از ایستگاه های مورد مطالعه دارای روند افزایشی بودند همچنین در سری سالانه 5/21 درصد، بهار 43 درصد، تابستان50 درصد و پاییز 14 درصد از ایستگاه ها دارای روند کاهشی بودند. در این تحقیق مشخص گردید در سری زمانی تابستان 57 درصد از ایستگاه های مورد مطالعه بر اساس روش من- کندال، روش اسپیرمن و روش پیرسون دارای روند بوده اند. در مجموع روند کاهشی تبخیر از تشت بیشتر از روند افزایشی تبخیر از تشت می باشد. نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد علیرغم افزایش دما در اکثر مناطق، کاهش تبخیر از تشت یا پدیده تناقض تبخیر در ایران نیز اتفاق افتاده است. این کاهش تبخیر از تشت با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک ایران در مطالعات منابع آب و هواشناسی حایز اهمیت است.

بر روی دامنه های سنگی آهکی منطقه مهریز یزد تجمع عمده درختچه ها در پاره ای از نقاط از جمله درزه سنگها که امکان تجمع خاک و ریشهدوانی را فراهم کردهاست میباشد. در این محدوده مطالعاتی برخی از گونه های درختچهای مستقر شده پس از تجدید حیات اولیه دچار پژمردگی میشوند اما بخش زیادی از درختچه های همین گونه ها نیز باقی مانده و به حیات خود ادامه دادهاند. با توجه به اهمیت شناخت دلیل پراکنش، بقا و یا زوال گونه های موجود، در این تحقیق پس از تعیین مکانهای همگن طی عملیات میدانی اقدام به جمع آوری نمونه های خاک در عمقهای 10-0، 30-10 و 50-30 سانتیمتر از ناحیه ریشهای گونه های درختچهای مستقر در درزه سنگ (Amygdalus scoparia Pistacia atlantica و Ficus juhanica) شد. همچنین نمونه های پژمرده سه گونه نامبرده نیز به تعداد لازم شناسایی و از خاک ناحیه ریشهای آنها در سه عمق مذکور در درزه سنگ نمونه گیری صورت گرفت. سپس خصوصیات خاکشناسی شامل هدایت الکتریکی، مواد آلی، فسفر، پتاسیم، نیتروژن، کربنات کلسیم، بافت خاک، درصد رطوبت خاک و سنگریزه در آزمایشگاه تعیین شد. نتایج حاصل از مقایسه خصوصیات خاک شناسی ناحیه ریشهای توسط آزمون توکی در سطح احتمال 05/0 در بین گونه های زنده، گونه های پژمرده و گونه های پژمرده با زنده نشان داد که از نظر درصد رطوبت خاک در عمقهای 30-10 و 50-30 سانتیمتر بین گونه های درختچهای زنده اختلاف معنیدار وجود دارد به طوری که در درزه های محل استقرار Pistacia atlantica، Ficus juhanica و Amygdalus scoparia به ترتیب بیشترین تا کمترین مقدار رطوبت وجود دارد. همچنین بین گونه های درختچهای پژمرده و زنده مربوط به هرکدام از گونه ها نیز در عمقهای 30-10 و 50-30 سانتیمتر از نظر درصد رطوبت خاک اختلاف معنیدار وجود دارد و محل استقرار گونه های زنده از رطوبت بیشتری برخوردار است. از لحاظ سایر خصوصیات خاک شناسی بین گونه های زنده، گونه های پژمرده و گونه های پژمرده با زنده مورد بررسی در سه عمق مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود ندارد. بنابراین نتایج ما نشان داد که اختلاف در مقدار رطوبت موجود در درزه ها تعیین کننده نوع گونه درختچهای مستقر شده در آن مکان و بقا یا پژمردگی آن در طول دوره خشکی بر روی دامنه های سنگی محدوده مورد مطالعه میباشد.

در سال های اخیر، منابع آب زیرزمینی دشت همدان- بهار به دلیل بهره برداری بیش از حد مجاز، با افت شدیدی مواجه شده است، به طوری که در سال های 1370 تا 1388 به طور متوسط سالانه 84/0 متر افت داشته است. در این تحقیق با هدف مطالعه و بررسی تاثیر عملیات مدیریتی بر وضعیت آبخوان دشت مذکور، تغییرات سطح ایستابی با استفاده از مدل PMWIN در یک دوره دو ساله (سال1384 الی 1386) با 24 دوره تنش، شبیه سازی و مدل در دوحالت ماندگار و غیر ماندگار واسنجی شد. سپس، مدل در یک دوره 12 ماهه (مهر 86 تا شهریور 87) مورد صحت سنجی قرار گرفت. مقادیر جذر میانگین مربعات در دوره واسنجی و صحت سنجی به ترتیب 2/1 و 5/1 بدست آمد. بعد از اطمینان از دقت مدل بدست آمده، از آن به منظور بررسی گزینه های مختلف مدیریتی استفاده شد. به منظور پیش بینی وضعیت آینده آبخوان دو گزینه ادامه روند فعلی بهره برداری بدون افزایش بارش و گزینه ادامه روند فعلی بهره برداری با افزایش 20 درصدی در میانگین بارش متوسط، تدوین و مدل مجددا برای پنج سال آینده (سال 1388 تا 1393) اجرا شد. نتایج بیانگر این است که در صورت ادامه روند فعلی برداشت از آبخوان حتی در صورت افزایش بارش، در دوره پنج ساله پیش بینی، سطح ایستابی همچنان افت خواهد داشت. بررسی سه گزینه حذف چاه های غیرمجاز، تغییر الگوی کشت و تغییر شیوه آبیاری، حاکی از تاثیر مثبت این عملیات بر وضعیت آینده آبخوان میباشد. از این میان گزینه تغییر شیوه آبیاری به دلیل صرفه جویی در مصرف آب، به میزان 141میلیون مترمکعب در سال، بیشترین تاثیر را بر کاهش میزان افت سطح تراز آبخوان در آینده خواهد داشت.

بانک بذر بخش مهمی از جوامع گیاهی است و مطالعات آن می تواند اطلاعات مهمی را برای ترمیم و بهبود پوشش گیاهی جهت جلوگیری از فرسایش های آبی و بادی فراهم کند. هدف از این مطالعه ارائه درک بهتر از پتانسیل های بانک بذر خاک جهت احیاء و بهبود پوشش گیاهی حوزه آبخیز واز (که تحت فرسایش شدید آبی قرار دارد) بود. نمونه گیری خاک از منطقه، در زمستان 1389 و زمانی که به علت سرمای هوا هنوز بذرها جوانه نزده بودند، به شکل تصادفی- سیستماتیک انجام شد. ابتدا یک منطقه کلیدی که نماینده مناسبی از اراضی تخریب یافته ارتفاعات حوزه واز باشد، انتخاب شد. جهت برداشت نمونه های خاک، 4 ترانسکت (2 تا در جهت شیب و 2 تا عمود برجهت شیب) مستقر گردید و نمونه های خاک از دو عمق 5-0 و 10-5 بوسیله اوگر برداشت و به گلخانه منتقل گردیدند و در بستر مناسب کشت داده شدند. برای مقایسه میزان بذر در 2 عمق نمونه برداری از آزمون t جفتی استفاده شد. جهت مقایسه میانگین های درصد نسبی پوشش 3 کلاس خوش خوراکی (I، II، III) در پوشش و بانک بذر برای هر یک بطور جداگانه آزمون تجزیه واریانس یک طرفه انجام شد. همچنین آزمون t جفتی جهت مقایسه کلاس های خوش خوراکی بین پوشش سطحی و بانک بذر خاک استفاده شد. علاوه بر این درصد فراوانی نسبی فرمهای رویشی در بانک بذر خاک و پوشش سطحی با استفاده از t جفتی مقایسه شدند. نتایج نشان داد که تراکم بذور در عمق اول بیشتر از عمق دوم بود. فراوانی نسبی کلاس خوشخوراکی سطح III هم در پوشش سطحی و هم در بانک بذر خاک به طور معنی داری بیشتر از دو کلاس دیگر بودند. همچنین تمامی فرم های رویشی بین پوشش و بانک بذر دارای اختلاف معنی دار بود. به طور غیر مستقیم می توان نتیجه گیری کرد که افزایش تولید گیاهان خوش خوراک با استفاده از بانک بذر خاک با توجه به میزان بذر نسبتا پایین گیاهان کلاس خوشخوراکی I در منطقه محدود است ولی اگر هدف ایجاد پوشش گیاهی جهت جلوگیری از فرسایش خاک باشد این امر با توجه میزان نسبتا بالای بذور گیاهان کمتر خوشخوراک از قبیل. Erengium sp و Peganum harmala در منطقه امکان پذیر است.

استان گیلان دارای رودخانه های متعددی است که اغلب آنها آب دائمی دارند و در فصل بهار معمولا سیلابی می باشند. طغیان این رودخانه ها در فصل بهارو بارندگی باعث بروز خسارت هائی می گرددکه در اثر نزول باران بر پهنه های پوشیده از برف در ارتفات همراه با وقوع رگبار های تند و با شدت زیاد که موجب آبگرفتگی معابر، مزارع و مناطق مسکونی در بخش های میانی و فرودست حوزه های آبخیز میشود(14). البته نوع بهرهبرداری از اراضی و حواشی رودخانه ها که به صورت سنتی در سطح استان رواج دارد به ویژه در مناطق فرو دست موجب بروز مشکلات متعددی در حاشیه رودهای منطقه گردیده است(1). بطوری که جاری شدن سیل و طغیان رودخانه ها و خسارات ناشی از آن در سال های اخیر ناشی از دستیازی های صورتگرفتهمیباشد. در این رابطه بهره برداری های نامناسب از منابع رودخانهای نظیر برداشتآب، جنبه های توریستی، فعالیت های شیلاتی، برداشت مصالحرودخانهای، فعالیتکشاورزی درحریم رودخانه،آبگیری غیر اصولی ازرودخانه، نمونه هائی از مدیریت نامناسب و دستیازی های غیر اصولی است که باعث خسارت در رودخانه های استان میگردد. از سوی دیگر نیاز روزافزون به آب به منظور فعالیت های کشاورزی و افزایش جنبه های توریستی و گردشگری در سطح منطقه واستان، موجب دستیازی های متعددی به حریم و بستر رودخانه ها شدهاست. البته برداشت بیرویه شن و ماسه از بستر و حریم رودخانه ها، تخلیه زباله و نخاله های ساختمانی وتخلیه فاضلاب های شهری، روستائی و توریستی به حریم و درون رودخانه ها همراه با وارد کردن دام و چرای بیش از ظرفیت مراتع و تخریب پوشش جنگلی، موجب افزایش ظرفیت تخلیه رواناب های سطحی توسط آبراهه ها و رودخانه هاو وقوع سیلاب ها و طغیان های رودخانه می شود که یکی از پیآمد آن خسارتهای جانی و مالی و افزایش فراوانی سیلاب شدهاست. این در حالی است که خسارات زیست محیطی ناشی از سیل و جریان سیلاب ها نیز قابل ملاحظه بوده و سالانه به ده ها میلیارد ریال می رسد. براین اساس نتایج حاصل از بررسی و مطالعه انجام شده در گستره ای به مساحت 13791 کیلو متر مربع بامختصات جغرافیائی''32 و o 48 تا'' 33 و o 50 طول شرقی و ''33 و o 36 تا '' 29 و o 38 عرض شمالی در استان گیلان مشتمل بر چهار حوضه آبخیز اصلی ازحوضه های آبریز تالش؛ انزلی؛ سفید رود و آبریز شرق گیلان مبتنی است که براساس تقسیمات انجام شده توسط جاماب(1365) انجام شده است و حاکی از این واقعیت است که از سال 1350 تا سال 1380 خسارت ناشی از جاری شدن سیل در زیرآبخیز های مورد مطالعه مشتمل بر مرگ 39 نفر و وارد آمدن حدود 9/125میلیارد ریال خسارت مالی بوده است(13). به طوری که این میزان خسارت در53 رویداد سیلاب همزمان وارد شده است. افزون بر این جاری شدن سیل وتند آب ها، پیآمدهای منفی اکولوژی در محیط های شهری و روستائی و زیست اقتصادی در سطح مزارع و محصولات زراعی و زیر بنائی از جمله شبکه های ارتباطی را موجب شده است. براین اساس ضرورت دارد جهت رفع این معضل راهکار های مدیریتی در رعایت حریم و بستر رودخانه ها و کاهش دستیازی های غیر اصولی مورد توجه قرار گیرند که دراین مقاله سعی شده است در این زمینه پیشنهاداتی ارائه گردد.