فصلنامه چشم انداز مدیریت دولتی
پیاپی 5 (بهار 1390)

تفکر و تعقل ارزشمند و خلاق در اسلام، اساس ایمان و موجب سعادت ابدی است؛ ازاینرو شکل گیری و استمرار این تفکر وتعقل از مبانی و بسترهای فردی، خانوادگی ، اجتماعی و حکومتی برخوردار است که در این مقاله ، عمدتا، به دو محور فردی و خانوادگی پرداخته شده است.

حکمت در لغت به معنی ژرف اندیشی، ظرفیت قضاوت درست در مورد زندگی و درستی و پایداری قضاوت در انتخاب ابزار و اهداف می باشد. حکمت فراتر از داده، اطلاعات و دانش می باشد. حکمت فرایندی است که به وسیله آن بین خوب و بد قضاوت می شود. حکمت خصیصه ای انسانی است. بررسی مطالعات مختلف وجود مولفه های آگاهی، اصول اخلاقی، ملاحظات اجتماعی و عمل را در حکمت تایید می کند. هدف این پژوهش تبیین مفهوم حکمت و مولفه های اصلی آن برای مدیران با استفاده از نهج البلاغه و تحلیل محتوا می باشد. فرضیه های پژوهش مبتنی بر رابطه اصول اخلاقی، آگاهی، ملاحظات اجتماعی و عمل با حکمت در نهج البلاغه و تاکید نهج البلاغه بر حکمت، آگاهی، اصول اخلاقی، ملاحظات اجتماعی و عمل می باشد. 238 مورد از سخنان کوتاه حکمت آمیز نهج البلاغه که حاوی مضامین یاد شده بودند، جهت تحلیل محتوای کمی و کد گذاری به عنوان جامعه آماری تعیین شدند. سپس کلیه حکمت های منتخب مورد تحلیل محتوا قرار گرفتند. مقولات تحقیق از نوع موضوعی بودند. نتایج تحلیل نشان می دهد که حکمت با اصول اخلاقی، آگاهی، ملاحظات اجتماعی و عمل رابطه دارد و حکمت و مولفه های اصلی آن در نهج البلاغه مورد تاکید هستند. اصول اخلاقی بیشترین رابطه را با حکمت دارد و مهم ترین مولفه حکمت است. مهمترین شاخص حکمت، دانش می باشد و شکیبایی، مهم ترین شاخص اخلاقی از دیدگاه نهج البلاغه به شمار می آید.

هدف این مقاله، تعیین عوامل موثر و میزان اثر آنها بر رهبری خدمت گزار در بانک پارسیان است. روش تحقیق به کار رفته در این بررسی، بر حسب هدف،کاربردی؛ بر حسب نحدوه ی گردآوری داده ها، توصیفی تحلیلی از نوع همبستگی ای مدیری شعب)رویا و معاونین(بانک پارسیان در شهر تهران، با حجمی به تعداد 276 نفر جامعه ی آماری این تحقیق را تشکیل می دادند از این جامعه، نمونه ای به تعداد161 نفر به روش تصادفی طبقه ای و به شیوه ی انتساب متناسب بر اساس حوزه های شش گانه ی بانک انتخاب شد به کمک پرسشنامه ای که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت ، داده هدای لازم در قالب 145 پرسشنامه ی تکمیل شده،گردآوری و از آزمون های همبستگی و t در بررسی ها استفاده شد. همچنین برای تست الگوی مفهومی پژوهش از تکنیک تحلیل مسیر معادلات ساختاری بهره گرفته شده و فرضیه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که ارزش های سازمانی بر روی خدمت گزار اثری مستقیم، مثبت و معنادار و ساختار سازمانی بر روی آن اثری مستقیم، منفی و معنادار دارد از سویی نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین متغیرهای اصلی پژوهش ، همبستگی منفی و معنادار ساختار سازمانی با دیگر متغیرها ارزشهای سازمانی جو سازمانی، کیفیت پیروان و همبسدتگی مثبت و معنادار بین تمامی دیگر متغیرها به صورت دو به دو را نشان می دهد.

از آنجایی که سازمانها به صورت معمول از مکانیزمهای کنترل)از قبیل قراردادها(برای مدیریت ریسک روابط بین سازمانی استفاده می کنند، هدف اصلی این پژوهش، بررسی سایر راهبردهای متصور برای مدیریت ریسک در روابط بین سازمانی است. این راهبردها، ایجاد روابط متوازن، ایجاد وابستگی متقابل و اعتماد سازی را در بر میگیرند. به این منظور، چند فرضیه و یک مدل پیشنهاد شده است. فرضیه های ارائه شده پیرامون این راهبردها در یک نمونه آماری شامل مدیران عالی 112 شرکت و با بکارگیری پرسشنامه ای طراحی شده، مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل رگرسیون و تفکیک نمونه ها انجام شد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد، عدم توازن قدرت، یک پیش بینی کننده مثبت برای ادراک ریسک رابطه ای محسوب می شود. از طرف دیگر با تفکیک نمونه ها به دو دسته با مقادیر بالا و مقادیر پایین برای متغیرهای اعتماد و وابستگی، نقش تعدیل کننده متغیر وابستگی و اعتماد در رابطه قدرت نامتوازن و ادراک ریسک رابطه ای تایید شد. یافته های پژوهش، نشان می دهد که در کنار مکانیزمهای کنترل باید به ایجاد وابستگی متقابل، ایجاد اعتماد و ایجاد روابط متوازن در مدیریت ریسک توجه کرد.

سازمان امور مالیاتی، با هدف فراهم کردن موجبات اجرای مطلوب کلیه برنامه ها و تکالیف مربوط به وصول مالیات و افزایش کارآیی نظام مالیاتی و تمرکز کلیه امور مربوط به اخذ مالیات در سازمانی واحد، در سال 0981 به عنوان سازمانی مستقل تشکیل شده است. بنابراین هدفهای افزایش درآمدهای مالیاتی، کاهش هزینه های وصول مالیات، افزایش رضایت مندی مودیان و ذینفعان نظام مالیاتی، آموزش و توسعه منابع انسانی و ارتقای سلامت نظام اداری، مکانیزاسیون نظام مالیاتی)مالیات الکترونیکی(و ارتقای بهره وری برای این سازمان در نظر گرفته می شود. حال این سوال اساسی پیش می آید که آیا هدفهای تشکیل سازمان از قبیل کارایی و اثربخشی نظام مالیاتی، برآورده شده است. در این مقاله با اجرای پژوهشی میدانی با کمک روش تحلیل سلسله مراتبی به عوامل موثر بر رشد بهره وری و سایر هدفها می پردازیم. نتایج حاکی از آن است که نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی و رضایت مندی مودیان و ذینفعان نظام مالیاتی و شاخص آموزش و توسعه منابع انسانی و ارتقای سلامت نظام اداری از سال تشکیل تا سال 1385 افزایش داشته است و لیکن هزینه های وصول مالیات نیز افزایش داشته است. در نهایت به این جمع بندی می رسیم که بهره وری تغییر چندان محسوسی نداشته است. ضمن اینکه سال 1383 حداکثر بهره وری برای سازمان بوده است.

نشاط و شادمانی، به عنوان یکی از مهم ترین نیازهای بشری و به عنوان عاملی که در تقویت قوای روانی افراد تاثیر بسزایی داشته و انسان را جهت مقابله با پیچیدگی ها و مشکلات دنیای امروز محیا می گرداند؛ توجه بسیاری از پژوهشگران، اندیشمندان وحتی عوام مردم را به خود جلب نموده است و در این میان دین به عنوان زیربنای ارزشی در فطرت انسانی، جایگاه ویژهای برای بسط این عنصر در روان آدمی دارد. مطالعه حاضر با درنظر داشتن بعد دین به عنوان شاخصی بسیار اثرگذار در زندگی تک تک افراد، درپی پاسخ به این سوال اساسی است که آیا محوریت دینی بر میزان شادی تاثیردارد. در جهت پاسخ به سوال پژوهش، نمونه آماری شامل 120 نفر کارمند از جامعه آماری کارکنان دانشگاه تهران به صورت تصادفی انتخاب و از پرسشنامه های استاندارد شادی و محوریت دینی برای گردآوری داده های پژوهش استفاده شد، که هر دو این ابزار دارای روایی و پایایی مناسبی بودند (آلفای کرونباخ به ترتیب 89/0 و 78/0). تحلیل مسیر نشان داد که میان محوریت دینی برونی- شخصی و شادی ارتباط معناداری وجود ندارد اما ارتباط معنادار و مثبتی میان محوریت دینی درونی و برونی- اجتماعی با شادی وجود دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان کاربست معیارهای نه گانه ی مدل تعالی سازمانی EFQM در دانشگاه به انجام رسید. در این پژوهش ، از روش توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شده است. بدین منظور، دانشگاه آزاد شهرکرد انتخاب و از میان جامعه ی آماری 7799 نفری دانشگاه، با روش تصادفی طبقه ای تعداد 822 نفر از اعضای هیات علمی، کارکنان و دانشجویان بر اساس جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. همچنین 200 نفر از کارکنان سازمانهایی که با دانشگاه در ارتباط هستند بعنوان "افراد جامعه" به عنوان بخش دیگری از نمونه پژوهش منظور شدند. ابزار اندازه گیری عبارت از 3پرسشنامه ی محقق ساخته بود. روایی ابزار به تایید چند نفر از اساتید و کارشناسان آشنا به مدل EFQM رسید و پس از آزمون اولیه، پایایی پرسشنامه ها با روش آلفای کرونباخ 98/0، 74/0، 70/0 به ترتیب برای پرسشنامه های مربوط به اعضای هیات علمی و کارکنان، دانشجویان، و افراد جامعه محاسبه شد. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی شاخصهای میانگین، انحراف معیار، توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی- و آمار استنباطی مشتمل بر تحلیل واریانس، شفه و دانکن استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که بین میزان کاربست معیارهای مدل تعالی سازمانی EFQM در این دانشگاه تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین میزان کاربست معیارهای مدل EFQM بدین صورت است: رهبری: 59 %؛ خط مشی و استراتژی: 75/63 %؛ کارکنان: 8/58 %؛ مشارکتها و منابع: 60 %؛ فرایندها: 8/57 %.؛ نتایج کارکنان: %2/62 ؛ نتایج مشتریان: 5/56 %؛ نتایج جامعه: 60 %؛ نتایج کلیدی عملکرد: 3/57 %. در مجموع این دانشگاه از 1000 نمره ی مدل EFQM ، نمره ی 589 را کسب کرد.