فهرست مطالب
نشریه تاریخ اسلام و ایران
سال بیستم شماره 7 (پاییز 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/10/11
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1یورش مغول، نخبگان و توده های جامعه اسلامی را با آزمون بزرگی روبرو کرد که از پذیرش ایلی(تسلیم شدن) تا مقاومت را دربر می گرفت.هر چه از زمان یورش های اولیه می گذشت، به همان نسبت روحیه مقاومت جای خود را بر ایلی می داد.خواجه نصرالدین طوسی از جمله نخبگانی بود که در آخرین یورش هدایت شده از دربار مغولستان در معرض این آزمون قرار گرفت.این مقاله در صدد تبیین و تحلیل مواضع خواجه در قبال یورش هلاکو و چرایی آن است که با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی بدان پاسخ دهد و بر این فرض استوار است که او، علی رغم ادعای برخی منابع، نقشی در حمله نداشت اما در سقوط خلافت و فروگرفتن خلیفه موثر بود و از راه ارتباط سازنده با مغولان توانست جان شیعیان بغداد را حفظ کند.سخت گیری های خلیفه علیه شیعیان، ضعف مدیریت او و فساد سیاسی گسترده در مرکز عالم اسلام خواجه را به این نتیجه رسانده بود که همکاری با یورش مهارناشدنی می تواند از تبعات پیش بینی ناپذیر جلوگیری کند.از این رو، همکاری محدود و مشروط او با مغولان برای جلوگیری از تخریب ایران و نابودی شیعیان و عالمان بود.حفظ و تداوم بخشی فرهنگ و تمدن اسلامی مدیون تشخیص و رفتار مداراگرایانه افرادی چون خواجه نصیرالدین طوسی است.
کلیدواژگان: خواجه نصیرالدین طوسی، هلاکو، ایلخانان، خلافت عباسی -
صفحه 21در عصر ناصری قحطی های مکرری در ایران رخ داد که هر بار فجایع ناگواری به همراه داشت.با بروز قحطی ها، اوضاع جامعه دچار آشفتگی، بی نظمی و هرج ومرج می شد و پدیده هایی مانند تقلب و دزدی و راهزنی گسترش می یافت؛ گاه شدت گرسنگی، فقر، فلاکت و فشار روانی ناشی از غم از دست دادن عزیزان به حدی می رسید که عده ای خودکشی می کردند.از دیگر پدیده های شومی که در این دوران به چشم می خورد، مسئله آدم خواری است که گرسنگی و تنگدستی شدید مردم اشاره دارد.حضور فعال زنان در اجتماعات از دیگر مواردی است که در این مقاله به آن اشاره شده است.
کلیدواژگان: قحطی، ناصرالدین شاه، آشفتگی اجتماعی، آدم خواری -
صفحه 45
عباسیان در سال های پایانی دعوت خویش و در آستانه پیروزی نهایی بر امویان (132ه.ق)، به ضرب سکه هایی با نقش برخی شعارهای انقلابی و تاکید بر نسبت با پیامبرخدا(ص) و ذکر آیه 23 سوره مبارکه شوری، پرداختند.آنان همچنین، در یک اقدام حساب شده، سکه های خود را مشابه سکه های عبدالله بن معاویه، دیگر انقلابی شیعه آن روزگار ضرب کردند.پرسش اصلی در این پژوهش آن است که انگیزه رهبران و داعیان عباسی از این اقدام تحریک کننده و خطرناک چه بود؟با بررسی منابع، مآخذ و تصویرهای سکه های موجود، می توان به این نتیجه رسید که انگیزه اصلی عباسیان از این اقدام نشان دادن فراگیری جنبش و کاربست تمامی روش ها و ابزار برای پیروزی و انتقال از مرحله انقلاب به مرحله حکمرانی بود.آنان همچنین با ضرب سکه و استفاده از آن در داد وستدهای خود، در جریان اقتصاد رو به سقوط امویان در نواحی شرقی، اخلال ایجاد می کردند.شناخت انگیزه های رهبران و داعیان برجسته دعوت، به ویژه ابومسلم خراسانی، در ضرب این سکه ها و ویژگی ها و چگونگی ضرب آن ها به ما کمک می کند تا بسیاری از جنبه های تاریک دعوت عباسی را دریابیم و موضع گیری آنان را در مورد سایر قیام های موازی به ویژه قیام عبدالله بن معاویه بشناسیم.
کلیدواژگان: دعوت عباسی، ابومسلم خراسانی، سکه های دوران دعوت، عبدالله بن معاویه -
صفحه 67
سلسله ساسانی در سال 224 م پس از غلبه اردشیر اول بر اردوان پنجم، پادشاه اشکانی در نبرد هرمزدگان پا به عرصه وجود نهاد.موسس این سلسله پس از تثبیت و تحکیم دولت مرکزی در پی گسترش مرزهای شمال غربی، غرب و جنوبی برآمد؛ بنابراین در راستای این هدف بایستی با امپراتوری روم می جنگید.این امپراتوری از عصر اشکانیان همواره با ایران درگیر بود.پژوهش حاضر بر آن است به بررسی شاخص های تاثیرگذار بر سیاست های مرزی اردشیر اول در قبال امپراتوری روم و میزان دست یابی وی به اهداف خود در این زمینه بپردازد.بر اساس موضوع، روش و انجام کار در این تحقیق توصیفی- تحلیلی بر پایه مطالعات کتابخانه ای است.آنچه پایان این نوشتار می توان نتیجه گرفت این است که اردشیر اول که خود را وارث شاهنشاهی هخامنشی می پنداشت، در درجه اول درصدد برآمد تا مرزهای آن را احیا کند.رسیدن به این هدف خود نیازمند اقدامات مهم دیگری مانند؛ تسلط بر ارمنستان، تسخیر مناطق سوق الجیشی بین النهرین و به ویژه شهر استراتژیک هتره و کنترل تجارت خلیج فارس و راه های بازرگانی بین النهرین بود.
کلیدواژگان: هخامنشیان، ساسانیان، اردشیر بابکان، روم -
صفحه 89در پی مرگ هارون الرشید در سال 193 هجری، خلافت عباسی به ورطه یک بحران سیاسی فرو غلطید و قلمرو آن با محوریت بغداد و مرو دو پاره شد.بیشتر تاریخ نگاران سده های آغازین اسلامی بر این باورند که تیرگی روابط میان امین و مامون از آنجا آغاز شد که پس از مرگ هارون، فرزندش امین عهدنامه پدر را که طی آن قلمرو عباسی میان او و برادرش، مامون، تقسیم شده بود نقض کرد و حق مامون را برای جانشینی نادیده گرفت.مامون نیز در یک واکنش خشم آلود، برای احقاق حق خویش و کوتاه کردن دست امین، نیروهای خود را به بغداد فرستاد تا با تصرف این شهر و از میان برداشتن خلیفه، قدرت را به سود او یکپارچه کنند.این مقاله با رویکردی متفاوت از آنچه تاکنون درباره خاستگاه بحران در روابط امین و مامون ذکر شده است، می کوشد تا در پرتو داده های تاریخی و تحلیل محتوای عهدنامه هارون، نشان دهد که:نخست، هارون در عهدنامه مکه، قلمرو خود را میان فرزندانش تقسیم نکرد و حوزه اختیار و اقتدار آتی آن ها را از یک دیگر متمایز نساخت، بلکه تنها هدف او از انعقاد عهدنامه یاد شده، تثبیت ترتیب و توالی جانشینی بعد از خود توسط امین و مامون - و جلوگیری از ایجاد اختلاف میان آن ها- بود؛ دوم اینکه، جزئیات مربوط به مستقل بودن منطقه خراسان بعدها پس از پیروزی مامون بر امین به بندهای عهدنامه افزوده شد تا مامون به استناد آن، حاکمیت خودرا، از حیث قانونی، بر مناطق شرقی خلاف اسلامی موجه سازد و امین را ناقص عهدنامه و مسبب واقعی جنگ داخلی معرفی کند؛ سوم اینکه، نافرمانی مامون در برابر خلیفه (امین) و استنکاف از اجرای فرامین او- که در عمل، نشان از خورایی و استقلال طلبی مامون و نقض آشکار عهدنامه هارون داشت- زمینه را برای ایجاد بحران فراهم کرد.
کلیدواژگان: امین، خلیفه، عهدنامه مکه، مامون، هارون، والی -
صفحه 113حکومت محلی آل کیا در فاصله سده های هشتم تا دهم ه ق. در بخشی از گیلان موسوم به «بیه پیش» قدرت را در دست داشت.موقعیت طبیعی گیلان و اوضاع سیاسی ایران هم زمان با فروپاشی ایلخانان، زمینه ای برای کسب قدرت آنان فراهم کرد.ساختار حکومت آنان بر مذهب شیعه، زمین داری و نظامی گری بود و فرد حاکم در آن که بالاترین مقام سیاسی و مذهبی بود، در راس امور قرار داشت.این مقاله بر آن است علل سقوط این حکومت را در ناحیه گیلان بررسی کند.برای دست یابی به این مقصود، اطلاعات بر اساس روش کتابخانه ای گردآوری و سپس تجزیه و تحلیل آن بر اساس روش تحقیق تاریخی، متکی بر توصیف، تطبیق و تحلیل منابع اصلی صورت گرفت.آل کیا با پشتیبانی سادات مرعشی مازندران توانست قدرت را به دست گیرد و با استفاده از تولید و تجارت ابریشم، قدرت اقتصادی حکومت خود را افزایش دهد و با از بین بردن مخالفان سیاسی و مذهبی در شرق سفید رود، دو سده حکومت کند.
سرانجام، حکومت صفویه در سال 1000 ه ق. با هدف توسعه و تحکیم قدرت سیاسی و اقتصادی خود، بساط حکومت آنان را برچید.
کلیدواژگان: گیلان، حکومت محلی، آل کیا، صفویه، تجارت ابریشم -
صفحه 135این نوشتار، به بررسی علاقه بابر و همایون به فرهنگ ایرانی و تاثیر این موضوع بر رابطه این شاهان با ایرانیان می پردازد.در این مقاله، با اتکا به اطلاعات موجود در منابع تاریخی و ادبی و با رویکردی توصیفی- تشریحی، تاثیرپذیری اندیشه دو شاه نخست سلسله تیموریان هند از فرهنگ ایرانی بررسی شده است.مقاله، این پرسش اساسی را مطرح می کند که؛ رابطه بابر و همایون با ایرانیان، بیشتر متاثر از چه عواملی بوده است؟در این نوشتار، نشان داده شده که ارتباط این شاهان گورکانی با ایرانیان و فراهم ساختن زمینه حضور ایرانیان در مشاغل حکومتی تیموریان هند، متاثر از تفکر و اندیشه بابر و همایون و علاقه آن ها به برخی از مظاهر فرهنگ ایران بوده است.افزون بر این، توجه این شاهان به اقتضائات آن روزگار و ضرورت برقراری موازنه قدرت بین ایرانیان و غیرایرانیان نیز بررسی شده است.
کلیدواژگان: بابر، همایون، تیموریان هند، مهاجران ایرانی
-
Page 1By the Mongol invasion, the elites and general public faced with a hard trial including surrender and resistance. As times went by, surrender shifted to resistance. Khwajah Nasir al-din Tusi was one of those elites who assayed during the last guided invasion of the Mongolia’s court.This essay intends to explain and analyze Tusi’s position concerning the Hulaku’s invasion and its argumentation. These questions will be answered in descriptive and analytical method. It theorizes that despite some sources claim, he has not any role in the invasion, but, was effective in the fall of Caliphate, and with his connection with Mongols he could save the Shiites of Baghdad. The severity of Caliph against Shiites and his weak management and vast political corruption in the capital of Islamic world, made Tusi to conclude that collaboration with Mongols can prevent unexpected consequences. Therefore, his limited and conditional collaboration with Mongols was for preventing from destruction of Iran and ravaging of Shiites and scholars. Protection and perpetuation of Islamic culture and civilization owe to discernment and leniency of characters such as Khwajah Nasir al-din Tusi.
-
Page 21Several famines accrued during Naser al-din shah region which led to grave consequences. Famines have had aspects such as social turbulence like manipulation, robbery and brigandage. Hunger, poverty and nervous breakdown from losing beloved ones, often forced people to suicide. Another disastrous aspect of this period is man-eating which indicates people’s hunger and indigence. Active presence of women in remonstration against that situation will also be discussed in this article.
-
Page 45
In the last years of Abbasid Da’wa and on the eve of final victory over the Umayyads [132 A.H] they took measure minting coins with the design of some revolutionary mottoes with emphasis on their relation with the holy Prophet[p.b.u.h.& h.d] and mention of Quran Verse, no23,Shura auspicious Chapter. They also, in a coordinated and accurate measure, minted these coins the same as the coins of Abd Allah b. Mu’awiya, the other Shi’i revolutionary of that era. The main question in this study is: what were the motive of Abbasid leaders and the preachers from doing this dangerous and stimulating action? We might conclude - with reviewing sources and coin image available - that the main motive of Abbasids of such an action was to show universality of rising, and applying all methods and tools in their victory and transferring revolution into rule. Abbasids used these minted coins in small business and in this way disrupted weak economic course of the East (Khurasan). Besides, studying on the motives of Abbasid Da’wa leaders (Da’is), especially Abu Muslim of minting this kind of coins and their features, help us to comprehend many misty aspects of Abbasid Da’wa and its approach toward the parallel uprisings especially Abd Allah b.Mu’awiya’s one.
-
Page 67
The Sassanid dynasty established in 224 CE, when Ardashir conquered Ardavan V (Parthian King) in Hormozgan battle. After consolidating and strengthening the central government, the founder of this dynasty decided to expand frontiers of his territory from north - west, west and south. In order to achieve this goal, he had to be grappled with the Roman Empire that had begun his constant conflict with Iran from the Parthian era. The purpose of this research is to analyze the parameters affecting frontier policies of Ardashir towards the Roman Empire and how much he has managed his goals. Method of this study is descriptive and analytical which is based on library Studies. The result of this article is that Ardashir I, who considered himself as the heir of Achaemenid Empire, decided to restore its frontiers. To achieve this goal, other important enterprises were necessary including: domination of Armenia, capturing strategic areas of Mesopotamia and especially the strategic town of Hetra and taking control of Persian Gulf trade and trade ways of Mesopotamia.
-
Page 89After the Harun's death, the Abbasid Caliphate plunged into political crisis. The caliphate's territory was divided into eastern and western halves. The early Islamic historians generally say that the internal crisis of the Abbasid caliphate was started when the caliph Amin ignored Mamun's right of sovereignty over the eastern half of the empire and contravened the Meccan protocol which had segregated Mamun's authorized limits and Amin's realm. Therefore, Mamun's army captured Baghdad and took possession of power by killing the caliph Amin. This study tries to found its achievements -with a different approach- on the following hypotheses: Firstly, Harun did not divide his territory in the Meccan protocol and did not distinguish the authority sphere of his sons. Secondly, the claim of Khurasan's autonomy has been added to the Meccan protocol after the murder of the caliph Amin for justifying Mamun's autonomy in Khurasan and condemning Amin as the violator of the Meccan protocol and the real agent of the civil war. Thirdly, Ma’mun’s disobedience towards the Caliph Amin’s orders, paved the way for internal crisis.
-
Page 113During the 8th to 10th centuries, the regional government of Kia dynasty had ruled on part of Gilan called “Beih Pish”. The natural situation of Gilan and political circumstances coincident with the collapse of Ilkhanids made it easy for them to gain the power. The construction of their reign was in the basis of Shiite religion, feudalism and militarism and the governor had the highest religious and political place.This essay intends to study the reasons of Kia dynasty’s fall in Gilan territory. To achieve this goal, information was collected on the basis of library method and then analyzed on the base of historical methodology relied on description, reconciliation and analysis of original sources.The Kia dynasty gained power with the support of “Mar’ashi Sadats” of Mazandaran and with producing and trading of silk, enhanced the economic power and after beating political and religious opponents ruled for two centuries. Eventually, after Safavid’s aim for gaining and developing political and economical power, the Kia dynasty fell in 1000 AD.
-
Page 135This article studies Babur and Humayun’s interest towards Iranian culture and its effects on their relationship with Iranians. In this article, the impression of Iranian culture on these two foremost kings of Timurid dynasty of India (Mughal dynasty) will be discussed according to available data in historical and literary sources based on descriptive-analytical approach. The question in this study is: What had influenced Babur and Humayun’s relationship with Iranians? This article will conclude that the relationship of these kings with Iranians and the provision of Iranian’s official positions in their court had been affected by Babur and Humayun’s idea towards some epitomes of Iranian culture. Moreover, their concerns for circumstances of that era and the necessity for balance of power between Iranians and non-Iranians will be discussed.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.