فهرست مطالب

نشریه جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
سال چهارم شماره 2 (پاییز و زمستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/12/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • رجب ایزدی *، مرتضی حیدرپور صفحات 1-27
    گرچه ابعاد سیاسی بحران حکومت محمدرضاشاه به ظاهر حائز اهمیت بیشتری است ولی ابعاد اقتصادی آن از عمق و تداوم بیشتری برخوردار بوده است. سیاست اقتصادی محمدرضاشاه در سی و هفت سال سلطنتش که برنامه های پنجگانه توسعه و اصلاحات ارضی از شاخص ترین آن ها به شمار می روند سد سیاسی مهمی را از راه رشد سرمایه داری در ایران برداشت. اما بی توجهی به جوانب سیاسی و اجتماعی آن تبعات سنگینی را برای رژیم به ارمغان آورد. که در نهایت باعث برهم خوردن تعادل طبقاتی جامعه ایران شد و رژیم در سال های منتهی به انقلاب خود را گرفتار بحران مشروعیت یافت. بحرانی که به جرات می توان گفت یکی از پایه های آن ریشه در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی اقتصادی در سطح کلان داشت. این عامل در کنار پدیده نفت سهم و نقش دولت را در اقتصاد ملی چه از نظر سرمایه گذاری و چه از نظر مدیریتی و تصمیم گیری بسیار بزرگ نمود. اما آنچه که نخبگان حاکم و در راس آن شاه در تب و تاب صنعتی سازی و توسعه اقتصادی از توجه به آن غافل ماندند، خطری بود که در صورت عدم تحقق اهداف صنعتی سازی کشور متوجه آن ها می شد. اهدافی که به صورت جدی در برنامه های پنجگانه توسعه بین سال های 1328 تا 1356 پیگیری شد.
    کلیدواژگان: برنامه های عمرانی، توسعه اقتصادی، صنعتی سازی، انقلاب اسلامی، برنامه پنجگانه
  • فروغ الصباح شجاع نوری، سمانه سادات سدیدپور * صفحات 29-48
    مثبت یا منفی بودن اشتغال زن در خارج از خانه، از قابل بحث ترین مسائل خانواده ها بوده است، اما در این مطالعه بیشتر زنان در یک قالب یک پارچه مورد بررسی قرار گرفته اند و به گروه های مختلف توجهی نشده است و تصویر پژوهشگران از زن، انعطاف پذیرنبوده است. لذا این پژوهش در صدد است با نگاهی عاری از هر گونه جانبداری، وضعیت اشتغال را از دیدی متفاوت برای زنان فارغ التحصیل دانشگاهی بررسی کند. با توجه به اهداف آن از دو روش مطالعه اسنادی و پیمایش استفاده شده است. دراین تحقیق با توجه به آن که بررسی میزان اشتغال زنان فارغ التحصیل دانشگاهی ساکن تهران و عوامل موثر برآن بوده است، جامعه آماری زنان فارغ التحصیل دانشگاهی ساکن در مناطق 22 گانه شهر تهران در نظرگرفته شده است. حجم جامعه نمونه 500 نفر در نظر گرفته شده است. روش نمونه گیری خوشه ایتصادفی بوده و ضریب آلفای کرونباخ، پرسشنامه 11 آیتمی، 0.87 بدست آمد. ز بین شرکت کنندگان، نزدیک به نجاه درصد مجرد بوده و با توجه به نرم جامعه، بیشتر افراد وضعیت اقتصادی خود را متوسط ارزیابی کرده بودند. نزدیک به یک چهارم این دختران در فضای خصوصی و به کمک معرف شاغل شده بودند. با وجود اینکه بیش از نیمی از افراد نمونه تمایل داشتند تغییر شغل دهند اما با توجه به اهمیت میزان حقوق و مزایای شغل، ویژگی های رفتاری همکاران خود را تحمل می کردند که این امر می تواند نشانه ای هشدار دهنده در زمینه فضای موجود برای کار دختران جوان باشد.
    کلیدواژگان: اشتغال، خارج از خانه، زنان، فارغ التحصیل دانشگاه
  • مصطفی ظهیری نیا، بهروز بهروزیان* صفحات 49-74
    ارتقاء کشور و بهره وری ملی در سایه کار و تلاش میسر شده و زمانی می توان به این هدف والا دست یافت که مایه اصلی این تلاش؛ یعنی انسان های تلاش گر، کارطلب، و مجهز به فرهنگ کار پیشرونده در جامعه وجود داشته باشد، فرهنگ کار پیشرفته می تواند زمینه مناسب برای سخت کوشی، خلاقیت، ابتکارات و نوآوری ها، احساس تعهد و مسئولیت پذیری، وجدان کاری و انضباط اجتماعی را در جامعه عظیم کار کشور فراهم سازد. بنابراین پژوهش حاضر درصدد شناخت ابعاد مختلف ارتقای فرهنگ کار از دید متخصصان دانشگاهی با استفاده از روش نظریه زمینه ای بوده است. جامعه آماری تمام کارمندان متخصص دانشگاه های شهرستان بروجرد می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و ملاک اشباع نظری 40 نفر تعیین گردید. داده های پژوهش نیز با استفاده از مصاحبه نیمه ساخت یافته جمع آوری شد. در خلال تحلیل داده ها، هشت مقوله مشارکت، به رسمیت شناخته شدن، سیستم پاداش، صلاحیت شغلی، توانمندسازی، فرهنگ پذیری، ابداع و نوآوری و مذاکره در مورد نقش استخراج شدند و سپس، مقوله های مذکور در قالب یک مقوله هسته ای «ساختار گشایی راهبردی فضای کار» ترسیم و مورد بحث قرار گرفتند.
    کلیدواژگان: فرهنگ کار، راه کارهای ارتقای فرهنگ کار، روش کیفی، متخصصین، دانشگاه های بروجرد
  • محمد عباس زاده *، محمدباقر علیزاده اقدم، مجتبی میرزایی صفحات 75-103
    معمولا اولین گام برای توسعه ی پایدار و مداوم اجتماعی، داشتن نیروی انسانی خلاق و با کیفیت بوده است. نیرویی که توانایی ایجاد تغییر را داشته و مدام به دنبال پایه ریزی حرکتی نو و تازه باشد. لذا عدم توجه کافی به شرایط و ویژگی های تربیتی چنین افرادی لطمه ای جبران ناپذیر بر پیکره جوامع است. از اینرو مقاله حاضر، به بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی و ابعاد آن بر پتانسیل کارآفرینی دانشجویان به عنوان یکی از عوامل موثر بر تربیت افراد کارآفرین و خلاق توجه نموده است. جامعه آماری تحقیق را کلیه دانشجویان دانشگاه تبریز در تمامی مقاطع در سال تحصیلی 93-92 تشکیل می دهد که از بین آنها، 404 نفر با استفاده از نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب، و داده ها جمع آوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شده است.نتایج تحقیق حاضر نشان داد که بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن با پتانسیل کارآفرینی دانشجویان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. یعنی با افزایش سرمایه اجتماعی و ابعاد آن می توان به بهبود سطح پتانسیل کارآفرینی کمک نمود. نتایج تحقیق همچنین میانگین نمره دانشجویان را برای پتانسیل کارآفرینی، متوسط رو به بالا و برای سرمایه اجتماعی متوسط ارزیابی نمود. عمل گرایی بیشترین میانگین را در بین ابعاد پتانسیل کارآفرینی و هنجار اجتماعی بیشترین میانگین را در بین ابعاد سرمایه اجتماعی به خود اختصاص داده است. همچنین براساس نتایج تحقیق پتانسیل کارآفرینی بیشتر از همه از متغیر هنجار اجتماعی متاثر است. بعد از آن نیز متغیرهای اعتماد اجتماعی و شبکه اجتماعی به ترتیب بیشترین نقش را در تبیین متغیر وابسته دارند.
    کلیدواژگان: کارآفرینی، سرمایه اجتماعی، هنجار اجتماعی، دانشگاه تبریز، عمل گرایی
  • غلامرضا غفاری، نرگس کبیری* صفحات 105-136
    از آنجا که الگوهای مصرف نشانگری برای تعریف ارزش ها، نگرش ها، رفتارهای افراد و تبیین موقعیت های متعاقب آن هستند و اهمیت شان برای تحلیل های اجتماعی روز به روز افزایش می یابد، پس می توانند نقش بسزایی در تعیین ارزیابی های فرد از زندگی خود (رفاه ذهنی) نیز داشته باشند. در این پژوهش سعی شده است علاوه بر بررسی نقش و اهمیت انواع الگوهای مصرف و رفاه ذهنی به بررسی رابطه این دو مفهوم نیز پرداخته شود. جامعه آماری این پژوهش تمامی ساکنین بالای 15 سال شهر تهران هستند که محققین400 نفر از آنها را با توجه به اینکه جامعه مورد پژوهش از دسته های جداگانه ای تشکیل شده است و عناصر آن جامعه در این دسته ها توزیع شده اند و با توجه به بزرگ بودن جامعه پژوهش با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایچند مرحله ای انتخاب نمودند. با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه به گردآوری داده ها پرداخته شده است.توصیف و تحلیل داده ها نیز بر اساس نرم افزارspss انجام و نتایج زیر حاصل گردید: 3/92 درصد افرادی که دارای الگوی مصرف سنتی بودند دارای رفاه ذهنی پایین،8/88 درصد افرادی که دارای الگوی مصرف ترکیبی بودند رفاه ذهنی متوسط و 89 درصد افرادی که دارای الگوی مصرف مدرن بودند رفاه ذهنی بالایی را داشته اند، در مجموع متغیر های مستقل 9/19 درصد از واریانس متغیر رفاه ذهنی را تبیین کرده اند. در واقع بررسی ، شناخت و تغییر الگوهای مصرف افراد قابلیت پیش بینی و تغییر در میزان رفاه ذهنی آنها را به ما می دهد.
    کلیدواژگان: الگوهای مصرف، تهران، رفاه، رفاه ذهنی
  • حمزه نوذری* صفحات 137-163
    راهبردهای توسعه ای متفاوت و گاه متضادی در ایران پس از انقلاب اسلامی طراحی و اجرا شده است که پیامدهای فراوانی در جامعه ایجاد کردند. عکس العمل ها و استدلال های زیادی در مقابل این راهبردها شکل گرفت که برخی از استدلال های مخالف، نفوذ بیشتری یافتند و راهبردهای توسعه را به حاشیه راندند. هدف اصلی مقاله عبارت است از تشریح عکس العمل ها و استدلال های مخالف با راهبردهای اجرا شده پس از انقلاب اسلامی. به عبارتی در این مقاله تلاش شده است استدلال ها، طرح ها و شگردهای مخالفین راهبرد های توسعه پس از انقلاب اسلامی (تعدیل ساختاری، جامعه مدنی) تحلیل شوند. در این مقاله بر اساس نظریه آلبرت هیرشمن: خطابه ارتجاع: انحراف، بیهودگی، مخاطره و با روش تحلیلی – اسنادی، شگردها و استدلال های مخالفین راهبردهای توسعه واکاوی شده اند. یافته ها نشان می دهد استدلال بیهودگی بیش از سایر استدلال ها راهبرد تعدیل ساختاری را به حاشیه راند، استدلال مخاطره، بانفوذ ترین استدلالی بود که سرانجام راهبرد جامعه مدنی را به انزوا کشاند.
    کلیدواژگان: راهبردهای توسعه، تعدیل ساختاری، جامعه مدنی، بیهودگی، مخاطره
|
  • R. Izadi *, M. Heydarpour Inanloo Pages 1-27
    Although the political dimensions of the crisis of the government of king, Mohammad Reza, was apparently important, its economical dimension was more continues and deeper. The main and important economical policies of king during his government were: A) five- developmental program and B) Land reforming. These resulted in developing of Capitalism in Iran. Nevertheless, disregarding its political and social aspects could cause a lot of problem for the regime. The balance of social classes was consequently disordered. In the years leading up to the revolution, the regime found itself in the crisis of legitimacy. The main element of this crisis was planning and decision-making at the level of macro-economy. In addition to this, another element that increased the role of government in national economy in terms of investment, management, and decision-making was oil phenomenon. However, the ruling elite and the king, in the head, neglected one element during industrialization and economical development was the risk of unrealizing those above-mentioned goals which were followed during 1328 to 1356. Finally, this risk was accomplished.
    Keywords: Political dimensions, Economic dimension, Planning program, Pahlavi government, Islamic Revolution
  • F. Shojae Noori, S.S. Sadidpour * Pages 29-48
    Positive or negative feature of female employment outside the home, family are significant. However, most studies have examined women in the form of a fabric which are not considered. The aim of this study is looking at the employment status of graduates women. Method of this study, were documentary, and survey. Target was population University undergraduate women living in 22 districts of Tehran. According to Morgan table, chosen sample size was 500. Sampling method was Cluster Sampling. Cronbach's alpha coefficient, for 11-item questionnaire, was 0.87. The half participants, nearly were single, and with regard to the application of more people to moderate their economic status. Nearly a quarter of the girls were working in the private sector. Although more than half of the subjects tended to change jobs, but given the importance of the rights and benefits of employment, behavioral traits were tolerated by his colleagues. This can be a warning sign in the space available for young girls.
    Keywords: Employment, Outdoors, Women, Graduate
  • M. Zahirinia, B. Behroozian* Pages 49-74
    Upgrade country and national productivity made possible in the light of shadowing work and it can be achieved through the man's efforts, work demands, and progressive work culture. Advanced work culture can be appropriate for hard work, creativity, innovation, commitment and responsibility. Social consciousness and discipline among the people. This study seeks to improve understanding of various aspects of the work culture of academic experts through the constructionism approach and grounded theory. The target population of research is all the experts of Borujerd University. By using purposive and theoretical sampling, 40 people were selected. The research data is collected using semi structured interviews. Results show that eight categories of participation, recognition, reward system, job qualification, empowerment, acculturation, innovation and negotiation about the role are the solutions for increasing work culture. Then, aspects of the nuclear issue as a "DeconStruction Strategic work space" were drawn and discussed. Among which, acculturation and reward systems have the greatest impact.
    Keywords: Work culture, Solutions to increase work culture, Qualitative Research, Experts, Borujerd University
  • M. Abbaszadeh *, M.B. Alizadeh Aghdam, M. Mirzayee Pages 75-103
    Entrepreneurship is one of the influential factors in social sustainable development. Since that through a focus on the creative characteristics of the entrepreneurs, we can prepare the necessary bese for their growth and development. The aim of this paper is to assess the effect of social capital and its dimensions on the potential of entrepreneurship among the students. To do this, the main hypothesis is defined as a significant relationship between the social capital and its dimensions with the entrepreneurship potential. The target population includes the whole students in University of Tabriz in 2013-2014 from whom 404 were chosen using random stratified sampling method. To analyze the data, the Pearson correlation test and regression analysis were used. The results show that there is a significant relationship between the social capital and its dimensions with the entrepreneurship potential. That is, with an increase in social capital, the level of entrepreneurship potential will increase. The findings also show that the mean of students in entrepreneurship potential is more than the average and it was average for social capital. Pragmatism among the dimensions of entrepreneurship and social norm among the dimensions of social capital had the highest mean. According to the results of research, entrepreneurship potential has mainly affected by the social norm. Then social trust and social networks had the main role in explaining the changes of dependent variable.
    Keywords: Entrepreneurship, Social capital, Social norm, Students of University Tabriz
  • Gh. Gaffari, N. Kabiri * Pages 105-136
    Since the consumption patterns of markers to define the values, attitudes, behaviors of individuals and subsequent situations are explained and their importance for social analysis increases day by day, they can play an important role in determining individual assessments of their life (mental welfare). This study in addition to examining the role and importance of consumption patterns and mental well-being also examine the relation of these two concepts. Target population of this study includes all residents over 15 years in Tehran which the researchers, 400 of them were select questionnaires was used to collect data. The results show 92.3 percent of people who have traditional consumption pattern with low subjective well-being, 88.8 percent of people who have a combination of subjective well-being, and 89 percent of people who have had a high subjective well-being modern consumption patterns, a total 19.9% of the variance of independent variables to explain their mental well-being.
    Keywords: Consumption patterns, Tehran, Welfare, Mental wellbeing, Mental welfare
  • H. Nozari * Pages 137-163
    Different and sometimes contradictory development strategies in Iran after the Islamic Revolution has been designed and implemented numerous implications in the community. Any arguments against this strategy which some of the arguments are contrary, more influential and development strategies have been pushed to the margins. In this paper, based on the theory of Alberto Hirschman, the rhetoric of reaction: perversity futility jeopardy analysis techniques-documents, techniques and strategies of opposition arguments have been analyzed. Results show the futility of arguing over other arguments to marginalized structural adjustment strategy, jeopardy argument, the most powerful argument that eventually led to the isolation of civil society strategy.
    Keywords: Development strategies, Structural adjustment, Civil society, Futility, Jeopardy