مجله روانشناسی نظامی
پیاپی 15 (پاییز 1392)

مطالعه حاضر یک برنامه گروه- محور جدید با هدف بررسی اثربخشی آموزش اختصاصی کردن خاطرات بر کاهش آسیب های شناختی در بیماران دارای اختلال استرس پس از سانحه است.
در یک طرح شبه آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون توام با گروه کنترل و با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 24 نفر آزمودنی مرد مبتلا به اختلال استرس پس ازسانحه که براساس ملاک های DSM-IV-TR توسط روانپزشک ارزیابی شده، به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. برنامه آموزش اختصاصی کردن خاطرات (MEST)، طی چهار جلسه در چهار هفته متوالی در گروه های 3 نفری انجام گرفت و نمرات، (BDI-II)، (AMT)، (IES-R)، (SPSI-R) قبل و بعد از مداخله و در مرحله پیگیری یک ماهه در هر دو گروه جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از آزمون های آماری تحلیل کوواریانس چند متغیره، آزمون تعقیبی توکی و آزمون Tوابسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها موید اثر بخشی آموزش اختصاصی کردن خاطرات درکاهش مشکلات شناختی در حوزه اجتناب عملکردی و خاطرات ناخواسته در بیماران PTSD بود. پایداری آموزش در مرحله پیگیری نیز تایید شد. اما حل مسئله آسیب دیده این بیماران پس از مداخله تغییر معناداری نداشت.
بحث: این آموزش را می توان به عنوان یک روش انتخابی جهت کاهش برخی آسیب های شناختی در بیماران PTSD به کار برد.

جانبازان هشت سال دفاع مقدس، دچار آسیب های جسمی و روانی بسیاری شده اند که بر ابعاد مختلف سلامت روان خانواده به خصوص همسر و فرزندان آنان تاثیر مستقیم دارد. این تاثیرات منجر به بروزاختلال در کارکردهای مختلف اجتماعی، شغلی یا رفتاری آنها می گردد. باتوجه به این که سهم زیادی از توانمندی های افراد به سلامت روانی آن ها و خوش بین بودن نسبت به مسائل مختلف زندگی و توانایی مقابله با مشکلات را دارد، هدف اصلی این پژوهش تعیین اثربخشی امیددرمانی بر افزایش تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز و بررسی این مداخله در مرحله پیگیری می باشد.
جامعه آماری، کلیه فرزندان دختر جانباز شهر تهران در سال تحصیلی91-90 می باشند که از بین آن ها تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند (هرگروه 15نفر). روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی و طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. گروه آزمایش طی 8 جلسه تحت آموزش امیددرمانی قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه خوش بینی LOT-R، و پرسش نامه ی تاب آوری CD-RIS بودند.
نتایج به دست آمده از طریق روش آماری تحلیل کوواریانس با تاکید بر مقدار F به دست آمده در منبع تغییرات گروه در سطح (P=0/05) در هر دو متغیر وابسته (تاب آوری و خوش بینی) نشان داد که امیددرمانی موثر بوده به طوری که باعث افزایش میانگین های پس آزمون در گروه آزمایش شده است. همچنین در مرحله پیگیری که بعد از حدود چهارماه انجام شد، با در نظر گرفتن مقدارt برای متغیرهای تاب آوری و خوش بینی در سطح (P=0/05) تفاوت معناداری بین نمرات پس آزمون، گروه آزمایش و نمرات پیگیری وجود نداشت و می توان گفت امیددرمانی در افزایش نمره تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز ثبات دارد.
بحث: امیددرمانی باعث افزایش تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز می شود و این نتیجه در مرحله پیگیری نیز ثبات دارد.

با توجه به شرایط خاص خانواده های شاهد و ایثارگر از جهت جایگاه و اهمیت خاص ایشان در ارتقای فرهنگ و شهادت و همچنین به لحاظ وضعیت این خانواده ها از نظر میزان آسیب پذیری؛ لازم و ضروری است که تحقیقات کاربردی در این زمینه صورت گرفته، راهکارهای کاربردی و علمی ارائه و به کار گرفته شود. هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش مبتنی بر قصه زندگی بر افزایش سازگاری زناشویی زوجین شاهد و ایثارگر بود.
جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زوجین شاهد، جانباز و ایثارگر مراجعه کننده در سال 91 به مرکز مشاوره و واحد مددکاری بنیاد شهید شهرستان بجنورد بودند،که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 20 زوج انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه گواه (10=n)و آزمایش(10n=) بصورت تصادفی جایگزین شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش؛ مقیاس سازگاری زناشویی(DAS) بود. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون بود که به تناسب از روش پژوهشی تحلیل کوواریانس استفاده شد.
نتایج نشان داد که آموزش مبتنی بر قصه زندگی بر افزایش سازگاری زناشویی زوجین در سطح (001/0P≤) تاثیر معناداری داشت.
بحث: به نظرمی رسدآموزش مبتنی بر قصه زندگی بر افزایش سازگاری زناشویی زوجین سودمندباشد. لذا پیشنهاد می شوددر کار درمانی و مشاوره باایثارگران این نوع درمان مدنظر قرار گیرد.

خدمت سربازی به عنوان وظیفه ای اجتناب ناپذیر در زندگی هر فرد محسوب می گردد که گریز از آن با انطباق پذیری روانی اجتماعی مرتبط است. پژوهش حاضر با تکیه بر بعد روانشناختی فرار از خدمت سربازان پرداخته است.
پژوهش حاضر از نوع علی- مقایسه ای است. جامعه آماری شامل کلیه سربازانی است که در سال 1390 در یکی از پادگان های کشور مشغول خدمت سربازی بوده و از میان آنها به صورت نمونه گیری در دسترس تعداد 70 سرباز دارای تجربه فرار خدمتی و 70 سرباز منظم انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات استفاده از دو پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ(1995) و پرسشنامه سبک دلبستگی بزرگسالان هازن و شیور(1987) بود.
نتایج نشان داد که در سبک دلبستگی بین دو گروه سربازان عادی و فراری تفاوت معناداری وجود ندارد. اما نتایج بیانگر تفاوت معناداری در متغیر طرحواره های ناسازگار اولیه بوده است به طوری که در گروه سربازان فراری از میان 5 حوزه طرحوارهای ناسازگار در دو حوزه؛ بریدگی/ طرد که خود شامل پنج طرحواره رهاشدگی و بی ثباتی، بی اعتمادی و بدرفتاری،نقص و شرم، انزوای اجتماعی و بیگانگی است و همچنین در حوزه وابستگی/عملکرد مختل که شامل طرحواره های وابستگی و بی کفایتی،آسیب پذیری، خودتحول نیافته، گرفتار و شکست می باشد نسبت به سربازان عادی این طرحواره ها فعال تر بوده است.
بحث: در میان عوامل مختلف تاثیرگذار بر پدیده فرار از خدمت مطالعه پیشینه روانشناختی از جمله سنجش و شناخت طرحواره های ناسازگار سربازان فراری با فراهم ساختن زمینه مداخلات پیشگیرانه و درمانی امکان مواجهه مناسب را برای دست اندرکاران فراهم می آورد.

ارتباط زمینه های خانوادگی و بیماری های روانی موضوعی است که توجه محققان را به خود جلب نموده است. کژکارکردی خانواده از جمله تضاد نقش ها، از بین رفتن مرز روابط خانوادگی، حمایت عاطفی، پاسخ گویی عاطفی و کنترل اعضای خانواده موجب انگاره های افسردگی است. این پژوهش به بررسی رابطه کارکرد خانواده و افسردگی دانشجویان یک دانشگاه نظامی می پردازد.
روش توصیفی و علی- مقایسه ای است. جامعه آماری، دانشجویان مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشگاه است. از بین مراجعه کنندگان 50 نفر از دانشجویان پسر مقطع کارشناسی 19 تا 25 سال به صورت در دسترس و 50 نفر به صورت تصادفی ساده از سایر دانشجویان انتخاب شدند. همه آزمودنی ها، پرسشنامه افسردگی بک و آزمون سنجش خانواده را پاسخ دادند و داده های به دست آمده مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته های پژوهش نشان داد افراد افسرده در اغلب مولفه در مقیاس کارکرد خانواده، ضعیف تر از افراد سالم هستند. محاسبه ضریب همبستگی نشان داد که بین نمرات کارکرد خانواده و افسردگی رابطه معکوس درسطح P<0/001 وجود دارد.
بحث: وجود رابطه بین مولفه های متغیر کارکرد خانواده و افسردگی بیان کننده تاثیر مولفه های کارکرد خانواده برکاهش افسردگی است.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه نیازهای بنیادی روان شناختی با بازیگوشی روان شناختی در جانبازان بیمارستان امیر المومنین اصفهان بود.
تعداد132 نفراز جانبازان بیمارستان امیرالمومنین اصفهان به صورت نمونه گیری هدفمند در دسترس انتخاب و به پرسشنامه های نیازهای بنیادی روان شناختی (BNS) و بازیگوشی روان شناختی پاسخ دادند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از رگرسیون چند متغیره(گام به گام) و به منظور کارایی رابطه از روش تحلیل ساختاری و نرم افزار 18AMOS استفاده شد.
نتایج نشان داد که ارضای نیازهای بنیادی روان شناختی با بازیگوشی روان شناختی جانبازان، همبستگی دارد (001/ 0< P). همچنین در بین نیازهای روان شناختی به ترتیب، ارضای نیاز ارتباط و ارضای نیاز شایستگی سازه بازیگوشی روان شناختی را به صورت مثبت پیش بینی می کند(001/ 0< P).
بحث: در مجموع نتایج حاصل از این پژوهش،رابطه بین ارضای نیازهای بنیادی، با بازیگوشی روان شناختی را تایید نمود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه باور های خودکارآمدی و تفکر تاملی با پیشرفت تحصیلی انجام شد.
نمونه تحقیق 354 نفر از دانشجویان پسر و دختر خانواده های ایثارگر رشته علوم انسانی دانشگاه ها بودند که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. جهت ارزیابی خودکارآمدی دانشجویان از خرده مقیاس باور های خود کارآمدی پرسشنامه راهبرد های انگیزشی برای یادگیری استفاده شد و پرسشنامه تفکر تاملی کمبر(2000) برای ارزیابی تفکر تاملی مورد استفاده قرار گرفت. معدل دانشجویان در پایان ترم تحصیلی نیز به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی آنان در نظر گرفته شد.
نتایج نشان داد که رابطه معنا داری بین خود کار آمدی، تفکر تاملی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد. در مقایسه دو جنس تنها میانگین نمرات تفکر تاملی دختران به نحو معنا داری از میانگین نمرات پسران بیشتر بود و در دو متغیر دیگر، تفاوت معنا داری بین میانگین نمرات مشاهده نگردید.
بحث: یافته های این مطالعه همگام باسایر مطالعات انجام شده در گذشته حاکی از آن است که رابطه معناداری بین خود کار آمدی، تفکر تاملی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد.دربین متغیرها تنها رابطه معنادار بین تفکر تاملی وجنسیت مشاهده شد که بیانگرتاثیربیشتر تفکر تاملی بر دختران نسبت به پسران است.