فهرست مطالب

مجله سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
پیاپی 40 (تابستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/04/31
  • تعداد عناوین: 18
|
  • مختار ابراهیمی صفحات 1-20
    هر پاره شعری نوعی خاص دارد که آن بافت از یک سو از سنتهای ادبی ناشی می شود و از دیگر سو از نوع تصویر پردازی های صاحب اثر نمود پیدا میکند؛ از ترکیب این دوعامل، سبک اثر به دست میآید. در این مقاله بر اساس سبک و چینش واژگانیخاقانی تلاششده است، با ارائه نمونه هایی ، شیوهدرست تصحیح و متن شناسی مشخص و معین شود؛ چرا که شعر خاقانی شعری سخته، با انسجامی ویژه و یگانه و الگوی تمام عیار شعر فنی کلاسیک فارسی است. بر بنیاد همین نظام و انسجام درونی و برونی میتوان بسیاری از بیتهایی را که تصحیح آنها دشوار مینماید، تصحیح کرد. بنابراین در این مقاله به برخی از بیتهای دیوان خاقانی با چنین دیدگاهی نگریسته شده است. دیدگاهی که بر توجه دقیق به سبک و تاکید دارد. »
    کلیدواژگان: خاقانی، تصحیف، تصحیح
  • خدابخش اسداللهی صفحات 23-41
    تعریف از راه های مهم پرورش مطالب است. بخشهای بزرگی از تعلیمات اخلاقی و عرفانی سعدی در بوستان و گلستان از راه تعریف ارائه میشود. در این تعاریف، سعدی با تفکر انتقادی و تیزبینانه و مستدل، ضمن درک و فهم و تفسیر مسائل پیچیده و حکمتآمیز و تشخیص و تحلیل سوالها و بکارگیری منطق با نتیجهگیری معقول از اطلاعات حاصل از منابع معتبر کتبی و شفاهی توانسته مخاطب را از نقصها و کجروی های موجود جامعه عبور دهد و او را برای ورود به مدینه فاضله خود رهنمون شود.اگر هدف از تعریف منطقی، ارائه تصور واضح از معرف و متمایز ساختن آن از دیگر مفاهیمو آوردن ضدهای معرف » تعریف به مثال « باشد، سعدی در بوستان و گلستان با استفاده از توانسته ضمن رسیدن به اهداف تعریف، به الگویی کلی در مبحث تعریف در متون ادبی دست یابد.در این تحقیق پس از مطالب مقدماتی درباره تعریف، مبحث اصلی به بررسی و تحلیل تعاریف عرفانی و اخلاقی در هر دو کتاب بوستان و گلستان اختصاص دارد.
    کلیدواژگان: تعریف، مفاهیم اخلاقی، مفاهیم عرفانی، بوستان، گلستان
  • سبیکه اسفندیار*، محمود حسن آبادی، مریم شعبانزاده صفحات 43-64
    ما در الگوی غربی با یک مفهوم شناخته شده از تقابلهای دوگانه روبرو هستیم که در آن مثلا خوب در برابر بدیا سفید در برابر سیاه قرار میگیرد، اما عطار دیدگاه خاصی در این زمینه دارد که با سایرین متفاوت است . منحصربفردبودن نگرش عطار به تقابلهای دوگانه که او را از دیگران ممتاز میسازد، در بینش کمالگرا و متعالی او به انساناست که محتاج ژرفنگری و فراتر رفتن از سطح جهان مادی است؛ به این معنا که دو سوی مثبت و منفی درتقابلهای دوگانه، فراتر از خصوصیت ذاتیشان عمل میکنند و اگرچه بظاهر در تضاد با یکدیگر قرار دارند، اما درحقیقت و باطن، یکدیگر را کمال میبخشند. در اسرارنامه شاهد تبدل عناصر مثبت و منفی دو سوی تقابل هستیمکه گاه مثبت به منفی یا منفی به مثبت تغییر می یابد و گاه ارتباط تقابلی دو عنصر مثبت و منفی به یکتایی و وحدتبدل میشود. هدف ما در این مقاله، تحلیل نگرش خاص عطار به تقابلهای دوگانه است تا اندیشه های وحدانیاو درجهت اتحاد عناصر تبیین گردد و مصادیق تمایز وی از سایرین تحلیل شود.
    کلیدواژگان: اسرارنامه، تقابلهای دوگانه، تغییر و تبدل، وحدت
  • زهرا اسفندیاری پور، احمد خاتمی* صفحات 65-85
    بی تردید کیفیت ادبی هر عصر بستگی تمام به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن عصر دارد. شاعران
    دوره قاجار از پیشگامان و از مردمی ترین شاعران معاصر ایران است. بخش وسیعی از ادبیات عامه اصطلاحات عامیانه و کنایات است که در میان مردم متداول است و زبان این اصطلاحات چون اختصاص به عامه مردم دارد. محاوره ای است. و این آثار جزو سرمایه های معنوی هر ملت و میراث
    اجتماعی یک قوم، یا یک جامعه است. به همین خاطر نباید در بوته فراموشی قرار گیرند. مقاله حاضر در بر دارنده نتیجه پژوهشی است که در مجموعه آثار شاعران دوره قاجار از جمله صبا، وصال، قاآنی شیرازی، فروغی بسطامی، یغمای جندقی، سروش اصفهانی، ایرج میرزا، فتح الله خان شیبانی، محمودخان ملک الشعراء، شوریده شیرازی به منظور شناسایی اصطلاحات عامیانه و کنایات در اشعار شاعران با حدود تقریبی 141،876 بیت انجام شده است که ایرج میرزا با 927 اصطلاح عامیانه رتبه نخست و فروغی بسطامی با 61 اصطلاح عامیانه رتبه آخر را به خود اختصاص داده اند.
    کلیدواژگان: ادبیات عامه، ایرج میرزا، اصطلاحات عامیانه، کنایات عامیانه
  • علی اصغر باباصفری*، پروین ضیا خدادادیان صفحات 87-106
    یکی از انواع ادب غنایی ، معما ، لغز و چیستان است که از دیر باز مورد توجه شاعران و مخاطبان آنها بوده است .شاعر قصیده سرای قرن پنجم و ششم ، از جمله شاعرانی است که به این نوع ادبی توجه » عثمان مختاری «خاص داشته است و انواع لغز و چیستان در دیوان وی مشاهده می شود .فراوانی لغزها و چیستانها و تنوع موضوعی آنها در دیوان اشعار عثمان مختاری ، او را به شاعری صاحب سبک در این زمینه تبدیل کرده است . تا کنون این لغزها و چیستانها مورد بررسی قرار نگرفته اند و هدف این تحقیق بررسی سبک شناسانه محتوا و ساختار معما ، لغز و چیستان در دیوان اشعار عثمان مختاری است. نتیجه به دست آمده نشان میدهد که عثمان مختاری نمونه های قابل توجهی از لغز و چیستان را در قالبها و اوزان شعری متنوع سروده و در این کار بسیار هنرمندانه عمل کرده است . او از انواع علوم و صناعات ادبی در آفرینش شعری خود بهره جسته است و شیوه کار او را میتوان به عنوان مشخصه خاص سبکی شعر او قلمداد کرد. همچنین دربررسی دیوان اشعار وی به هیچ موردی از معما برنمیخوریم و این امر نشان دهنده این است که درقرن پنجم و ششم معما و معما سرایی رواج چندانی نداشته و به صورتی که در قرون بعد میبینیم دغدغه ذهنی شاعران نبوده است.
    کلیدواژگان: شعر، عثمان مختاری، لغز، چیستان، محتوا، ساختار، سبک
  • صفا تسلیمی*، بهاره درز صفحات 107-128
    تفکر خلاق با شاخصهایی نظیر جستجوگری، انتقاد، پذیرش استدلالهای درست، توانایی تطبیق داده ها، انعطافپذیری و نداشتن تعصب، اتخاذ موضع کردن، یکی از مولفه های مدرن در بررسی آثار آموزشی است. آموزه های عرفانی با اندیشه های سنتشکن در شالوده های فکری جامعه، بنمایه های پویایی فکری و تربیتی را با خود دارد. رساله قشیریه و طبقات الصوفیه هر دو از آثار عرفانی نخست به منظور آموزش و تربیت مریدان تالیف شده است. در این پژوهش تلاش شده است که برای نگاه همه جانبه به این آثار هم از مولفه های تربیتی – آموزشی ) مدل واتسون گلیرز( شامل 5 مورد مانند استنباط، شناسایی مفروضات، تعبیر و تفسیر و... و هم از مولفه های ادبی )مدل مایرز( شامل 5 مورد از قبیل؛ کاربرد تمثیل و حکایت، طنز و انتقاد و... استفاده شود. پس از بررسی داده ها در مدلهای تربیتی- ادبی مشخص شد که رساله قشیریه در مولفه های آموزشی در استنتاج خلاقتر بوده و به مولفه های ادبی کمتر پرداخته است. نویسنده طبقات الصوفیه هر پنج مورد از مولفه های ادبی را بکار برده و در مولفه های آموزشی در تعبیر و تفسیر خلاقتر بوده است.
    کلیدواژگان: تفکر انتقادی، رساله قشیریه، طبقات الصوفیه، مدل واتسون و گلیرز
  • سید محمد حجازی فرد*، نصرالله امامی، علی سرور یعقوبی صفحات 131-151
    یکی از ویژگی های ذاتی شعر حافظ، که در اغلب غزلهای دیوان به چشم میخورد، گسستگی و عدم پیوند صریح در ظاهر ابیات است؛ خصیصه ای که سبب شده است تا برخی حافظ پژوهان، رای بر استقلال ابیات، در غزلهای حافظانه و » لفظ « صادر کنند. این در حالی است که بررسی دقیق و موشکافانه اشعار خواجه و کشف ارتباط درونی میان آنها، بیانگر پیوستگی و اتصال عمیق ابیات با یکدیگر است.
    مطالعه روابط بین اجزای متن و آشکار ساختن » معنی « غزلها، میتواند تا حد مطلوبی، فرضیه گسسته نمایی در شعر حافظ را ابطال » ساختار « و » فرم « ضوابط و قواعد کلی حاکم بر
    نماید. مقاله حاضر، ضمن گونه شناسی و دسته بندی موضوعی 486 غزل دیوان - مطابق طبع و تصحیح استاد خانلری - و ارائه یازده طبقه مختلف از غزلها، بر آن است تا با بررسی و مقایسه سبک و ساختار دو گونه عاشقانه و ستایشی )مدحی(، نشان دهد هر کدام از گونه های غزل حافظ، با پیروی از الگویی خاص، که در ذهن شاعر نقش میبسته است، سروده شده اند؛
    کلیدواژگان: حافظ، غزل، سبک، ساختار، گونه شناسی
  • حسین خسروی*، سهراب برگ بیدوندی، امیرحسین همتی صفحات 153-173
    حسین منزوی از شگردهای مختلفی برای تشخص بخشیدن به زبان شعری خود استفاده کرده است. از همین روی، یکی از راه های شناخت هنرهای ادبی وی که میتواند گامی برای شناخت مختصات سبکی منزوی باشد، بررسی جنبه های گوناگون زبان شعر اوست. منزوی با استفاده از زبان، توصیفات، تصاویر و اندیشه های تازه در شعر، یکی از نوآوران این عرصه محسوب میشود. در این مقاله کوشش شده است به بررسی ویژگی های سبک شخصی شعر منزوی )با تکیه بر غزلیات( بعنوان یکی از پیشگامان و پیشاهنگان غزل، در سه حوزه زبانی )آوایی، واژگانی و نحوی(، ادبی )تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز و بدیع( و فکری )مضامین و مجموعه « محتوای اشعار( پرداخته شود. لازم بذکر است منبع مورد استفاده نویسندگان حسین منزوی است که به کوشش محمد فتحی در سال » اشعار 1387 چاپ شده است.
    کلیدواژگان: حسین منزوی، سبکشناسی نظم، شعر معاصر، غزل
  • فاطمه دهقانی تفتی، محمود طاووسی، شهین اوجاق علی زاده، تورج عقدایی صفحات 175-196

    آقا سیداحمد رضوی مشهور به ادیب پیشاوری یکی از شاعران توانای اهل مشروطیت است؛ سبک شناسی شعر ادیب نشان میدهد که او اشعار خود را در بیست و نه وزن سروده است بیشترین بسامد» ش« اوزان متعلق به بحر رمل و کمترین آن مربوط به بحر سریع است در قوافی اشعار بیشتر حرف در جایگاه روی قرار دارد و تقریبا » ر« و 44 / 88 درصد اشعار دارای ردیفند و ردیف با افعال ربطی بسامد بالاتری دارد. ادیب اغلب ازترکیبات کهن استفاده کرده و به اساطیرو لغات شاهنامهای توجه بسیار دارد. از لحاظ زبانی به شیوه سبک خراسانی شعر سروده است.تشبیه در اشعار او بیشترین بسامد و مجاز مرسل کمترین بسامد را دارا هستند و آرایه های پرکاربرد شعر ادیب عبارتند از: تکرار، جناس، مراعات نظیر، تضاد واغراق و... . توجه به موسیقی درونی و ادبی، برجستهسازی مفاهیم و مضامین، استفاده هنرمندانه و هدفمند از عناصر زبانی و ادبی از ویژگی های بارز سبک وی بشمار میایند.

    کلیدواژگان: ادیب پیشاوری، سبکشناسی، موسیقی، زبان، صنایع لفظی، بسامد
  • دکترآسیه ذبیح نیا عمران صفحات 197-212
    در جهان باستان، نگرش به کودک، با هدف آموزش و تعلیم او برای بزرگسالی استوار بود. ایرانیان
    باستان کودکان و نوجوانان را گرامی میداشتند و به تربیت آنان اهمیت بسیار میدادند. ایرانیان سنین
    بین هفت تا پانزدهسالگی را سن شناخت عقلی مینامیدند و در اینسالها نوآموزان، افزون بر تعلیم
    دانشهای دینی، طبیعی، ادبیات خواندن و نوشتن و آشنایی با رسم خطهای گوناگون، تاریخ یا کارنامه)داستان زندگی شخصیتهای تاریخی(، کمانوری، سوارکاری و سپاهیگری، سرود )شعر و چکامه هم آوازی با موسیقی، نواختن چنگ و دیگر سازها، ستارهشناسی، شطرنج و تمرین راستگویی و دبیری،
    نیز آشنا میشدند. دارندگان هر پیشهای فرزندانشان را برای پیش گرفتن پیشه پدری خود تعلیم میدادند. با اینهمه دولت برای آموزش و پرورش کودکان بیسرپرست و نیز پسرانی که باید در آینده
    کارهای بزرگ را برعهده میگرفتند، استادانی میفرستاد که مزد میگرفتند. در یونان و مصر و هند و چین نیز آموزش الزامی بود، مقاله حاضر تلاش دارد تا دگرگونی و سیرتحول و تطور سبک و شیوه
    سامانه آموزشی کودک و نوجوان را از دوران باستان تاکنون بررسی کند.
    کلیدواژگان: سبک تعلیم، آموزش، ایران، کودک و نوجوان، تعلیم و تربیت
  • مجتبی رحماندوست صفحات 213-225
    امروزه تاریخ شفاهی یکی از روش های مطرح و موثر برای تاریخنگاری است. روشی که ماده تاریخی آن در فرآیندمصاحبه فعال به دست میآید، سپس در سبکها و قالبهای متفاوت به جامعه عرضه میگردد. در این میان دو پدیده خصوصا پدیده دوم، ظرفیت بسیار بالایی را برای خلق اثر در این عرصه به « دفاع مقدس » و « انقلاب اسلامی ایران » و « جزئی پردازی » ،« پیام ارزشمند » وجود آورده است. مهمترین ویژگی کتابهای تاریخ شفاهی در ایران را میتوان آنها دانست که باعث شده است رکورد شمارگان کتاب را در تاریخ پنجاه ساله ا خیر ایران شکسته و برای « جاذبه »اولین بار در سطحی بسیار وسیعتر از قبل از آن استقبال شود.،(flashForward) فلاش فوروارد ،(flashback) اگر ابزارهای رمان کلاسیک توصیف، صحنه، فلاش بک باور پذیری، گذار، دیالوگ، شخصیتپردازی، کشش، کشمکش، تعلیق، جاذبه، نثر، زبان، نماد، حجم، تعدد شخصیت و چندین مشخصه دیگر باشد، بعضی از کتب تاریخ شفاهی ایران خصوصا تاریخ شفاهی دفاع مقدس علاوه بر داشتن این موارد دارای جاذبه بسیار زیاد، جزئیات پردازی و حامل اندیشهای متعالی نیز هستند و میتوانند در زمره و رده رمان جای گیرند؛ هرچند که بر خلاف بسیاری از رمانهای غربی ، عناصری مانند زمان، مکان، حوادث و اشخاص در آنها مستند هستند.
    کلیدواژگان: ادبیات، رمان، تاریخ شفاهی، انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، جاذبه
  • مریم علی نژاد * صفحات 226-234
    متداولترین مقوله های دستوری مورد استفاده در زبانهای دنیا عبارتنداز: جمله های خبری، پرسشی،
    امری و تعجبی که بترتیب برای دادن خبر، طلب خبر، صدور فرمان و بیان شگفتی بکار میروند اما
    مطالعات زبانشناسی حاکی از آن است که در استفاده از زبان همیشه مقوله های دستوری و مقوله
    های معنایی منظوری جمله ها بر هم منطبق نیستند؛ بعبارتی دیگر، لزوما اینگونه نیست که هریک
    از این جملات برای منظور در نظر گرفته شده برای آنها بکار روند بلکه گاهی ممکن است هر یک از
    آنها با توجه به بافتی که در آن قرار میگیرند بر معانی و منظورهای دیگری نیز دلالت داشته باشند.
    اگرچه بلاغیون نقشهای معنایی منظوری متعددی برای جمله های پرسشی برشمردهاند، نویسنده
    این مقاله به منظور کشف نقشهای معنایی منظوری جملات پرسشی در غزلیات عراقی، حدود 487
    بیت و مصراع دارای ساختار پرسشی را در 220 غزل عراقی ، مورد بررسی قرار داده است.
    نتیجه
    اینکه عراقی از 28 کارکرد معنایی منظوری جملات پرسشی، 20 مورد از آن را بکار برده است و بر،» استفهام انکاری « : اساس تحلیلهای آماری، پربسامدترین کارکردهای ثانوی بترتیب عبارتند ازکه این کارکردها با بافت و ساختار اشعار تغزلی » نفی « و » نهی « ،» عجز و ناتوانی « ،» تمنی و آرزو «
    هماهنگ و منطبق است،
    کلیدواژگان: جمله های پرسشی، نقشهای معنایی منظوری، غزلیات عراقی
  • سکینه غلامپور دهکی، نرگس محمدی بدر صفحات 235-255
    تحلیل و بررسی عناصر زبانی و بیانی سروده های شاعران، با رویکرد سبک شناسانه، اهمیت بسزا دارد؛ زیرا علاوه بر اینکه زیبایی های نهفته شعر، بهتر آشکار میشود، سبب میگردد تا مخاطبان و کابران زبان، با ذهن، دنیای فکری و عواطف شاعر، بیشتر مانوس شوند. بدین سبب برآنیم تا تمامی سروده های صیدی تهرانی را واکاوی کنیم و عناصر زبانی و بیانی آنها را؛ مانند ساختن ترکیبهای تازه، استفاده از اصطلاحات عامیانه برای خلق مضامین نو، بکارگیری شگردهای سخن پردازی؛ مانند تشبیه، اسلوب معادله، تناقص گویی و دیگر ترفندهای شاعرانه را به کمک نمودار و آمار آشکار کنیم.
    بررسی های بعمل آمده، نشان میدهد که شاعر سعی میکند علاوه بر اینکه پیامهای اخلاقی، و بن مایه های عرفانی و غنایی خود را به مخاطب عرضه کند، به ابداع ترکیبات و اصطلاحات تازه نیز دست یازد و از گونه های مختلف تشبیه بهره ببرد، که در متن مقاله بشکل مبسوط به آنها میپردازیم.
    کلیدواژگان: ویژگیهای سبکی، ساخت ترکیبات تازه، تشبیه، صیدی تهرانی
  • حسینعلی قبادی*، رضا معتمد، غلامحسین غلامحسین زاده، سعید بزرگ بیگدلی صفحات 257-275
    اثرپذیری یک متن از متن دیگر یا تعامل متنها با هم مسالهای است که ذیل تحلیل مباحث مربوط به سبکشناسی و نیز در موضوعات مرتبط با شناخت انواع ادبی مورد تحلیل قرار میگیرد. تذکرهالاولیاء یکی از منابع معتبر نثر فارسی عرفانی در بیان مقامات عرفا است که نشانه های آشکار اقتباس از متون همسان را در خود دارد. فریدالدین عطار نیشابوری، مولف این کتاب، در بیان حکایتهای عارفان، بویژه کرامات صوفیه از منابع فارسی و غیر فارسی پیش از خود سود برده است. او در نقل این کرامات به بیانی موجز و التقاطی و تصرفآمیز در ذکر مقامات عارفان نظر داشته و با وجود آنکه موفق شده است که بسیاری از حکایات اقتباسی را در پوشش شیوه بیان خاص خویش قرار دهد،نتوانسته یا نخواسته است که تاثیر خود را از یکی از منابع مورد استفاده )کشفالمحجوب( پنهان نماید تا جایی که در مواضع بسیار، زبان خاص و سبک بیان کشفالمحجوب را بویژه در نقل کرامات صوفیه به تذکرهالاولیاء انتقال داده است. در این مقاله که به روشی توصیفی – تحلیلی نگاشته شده، مصادیق اثرپذیری های تذکره الاولیاء از کشفالمحجوب و دلایل ادبی آن تجزیه و تحلیل شده است
    کلیدواژگان: اقتباس، سبک شخصی، تصرف ادبی، کرامات صوفیه، تذکره الاولیاء، کشف المحجوب
  • معصومه مرزبان، محمدرضا قاری صفحات 277-298
    خلعت به جامه و چیزی همانند آن گفته می شود که پادشاهان و بزرگان به افراد منتخب و برگزیده می بخشیدند و آیین خلعتبخشی به عنوان یکی از رسوم مهم درباری در تاریخ بیهقی و شاهنامه با شگردهایی خاص از جمله توصیف، معرفی گردیده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که بیهقی و فردوسی، به وسیله کدام یک از ویژگی های سبکی توانسته اندتوصیفاتی از این رسم ارائه کنند. به همین جهت این مقاله پس از معرفی کوتاهی از این آیین و تاریخچه آن در مقدمه، به بررسی ترفندهای سبکی در توصیفهای مربوط به آن پرداخته و مشخص کرده که بیهقی و فردوسی در این توصیفهای دقیق بر کدام یک از خصوصیات سبکی، برای بیان هرچه بهتر، تاکید کردهاند و در این زمینه چه تفاوتها و شباهتهایی با یکدیگر دارند و همچنین، آشکار نموده است که در این دو اثر علاوه بر ویژگی های مشترکی همچون به کارگیری انواع مختلف صفت و قید، خصوصیات منحصربفرد و متمایز دیگری نیز وجود دارد. مانند بهرهگیری از لغات و اصطلاحات عربی، بیان ویژگی های پایدار شخصیتها و ذکر تاریخ برگزاری آیین خلعتبخشی در تاریخ بیهقی و یا انعکاس شادی حاصل از دریافت خلعت و به
    کارگیری گسترده از صنعت مبالغه برای توصیف هدایا و یا شخصیت گیرندگان خلعت در شاهنامه.
    کلیدواژگان: خلعتبخشی، رسوم درباری، ویژگیهای سبکی، توصیف
  • فاطمه مدرسی، رحیم کوشش شبستری، محمد بامدادی صفحات 291-311
    نشانه شناسی یکی از رهیافتهای نقد ادبی جدید است که همپای نظریه های ادبی دیگر همانند فرمالیسم، ساختارگرایی، پساساختارگرایی و... رشد و گسترش یافته و از دو آبشخور زبان شناسی و فلسفه تغذیه کرده است. نشانه شناسی متون ادبی نیز یکی از شاخصه های نشانه شناسی است که به تجزیه و تحلیل متون ادبی، از جمله شعر میپردازد. در این پژوهش نشانه های ادبی، نشانه های خاص سبکی، نشانه های عاشقانه، نشانه های فرهنگی و اجتماعی و نشانه های عرفانی و اخلاقی در کل اشعار شفیعی کدکنی، هوشنگ ابتها ج و حسین منزوی مورد بررسی قرار گرفته و با هم مقایسه شده است. این پژوهش درصدد است به سوالات زیر پاسخ دهد:-1 بسامد نشانه های ادبی در شعر این شاعران چگونه است؟
    -2 بسامد و نسبت نشانه های عاشقانه، فرهنگی و اجتماعی و نشانه های عرفانی و اخلاقی دراشعار این شاعران چگونه است؟
    کلیدواژگان: نشانه شناسی، ساختارگرایی، شفیعی کدکنی، هوشنگ ابتهاج، حسین منزوی
  • دکترمهرنوش منصوری میمندی صفحات 299-320
    زنان در آثار ادب فارسی سیمایی در خور تامل دارند . آراستگی و جودشان به دو صفت مادری و معشوقی از آنان چهره ای خاص عرضه کرده است . علاوه بر این دو، ویژگی های شناخته و ناشناخته این نیمه پنهان مردانه سبب گردیده تا قضاوت درباره رفتار و منش آنان چندان آسان نباشد . امیرخسرو دهلوی که باید او را نامدار ترین مقلد نظامی دانست، در خمسه خویش کوشیده است تا ما را بهتر با دنیای زنان، نقشها و رفتارهایشان آشنا کند. زنانی که گاه مادرند و گاه معشوق و اگر در لباس این دو نقش نباشند ، همان زن بودنشان کافی است تا کلید بسیاری از رفتارها و ماجراها باشند. مقلد نظامی است؛ اما در آفرینش سیمای زن ویژگی های خاص خود را دارد. تونی » خمسه « امیرخسرو هرچند در سرودن گرنت یکی از معدود روانشناسانی است که شخصیت زن را به عنوان یک موجود آزاد و مستقل مورد بررسی قرار داده است.دیدگاه و نظریه ارائه شده توسط وی از جهاتی مشابه دیدگاه ادبیات ایران ، بخصوص امیر خسرو نسبت به زن است. وی چهارگونه شخصیت را برای زن تصویر میکند: زن مادونا، آمازون، مادر و معشوقه و مشخصات هر یک را به تفصیل بیان میکند.
    هدف مقاله در این جستار، کنکاشی در سیمای زن در آثار امیرخسرو دهلوی شاعر نام آور پارسی گوی هند و تبیین زوایای پنهان چهره زن در آثار این شاعر و مقایسه آن با دیدگاه روانشناسانه گرنت است.
    کلیدواژگان: زن، معشوق، مادر، روانشناسی، شیرین، لیلی، دولرانی
  • محمد میر، سامره شاهگلی صفحات 321-342
    از جمله تصاویر مهم بلاغی که در بررسی و شناخت سبک شخصی هر شاعر نقش موثری ایفا میکند، کاربرد چشمها و آیینه ها و میزان استفاده شاعر از این واژه ها است. اهمیت این مساله در شعر برخی از شاعران به ویژه شاعران سبک هندی به حدی است که از طریق آن میتوان به بسیاری از سلیقه ها، باورها، آرزوها و خواسته های شاعر پی برد. بیدل دهلوی ( 1054-1133 ه.ق(، یکی از برجستهترین شاعران سبک هندی است که در غزلیات خود به فراوانی از این امکان بهره گرفته است. هدف از این پژوهش توصیفی- تحلیلی، بررسی نوآوری های هنری و بسامد معنایی چشم و آیینه در غزلیات بیدل دهلوی میباشد. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که شاعر با نگرش و بیانی خلاقانه از لفظ چشم و آیینه، با بسامد چشمگیری به عنوان نقش مایه و نماد چند معنایی و محور ساختاری تصاویر بلاغی در جهت بیان اندیشه های شاعری- عرفانی، زیبایی شعر، هماهنگی و تناسب بخشیدن به اجزای کلام استفاده نموده است.
    کلیدواژگان: بیدل دهلوی، غزلیات، چشم، آیینه، عرفان، بلاغت